Giaûi Nghóa Lôøi Chuùa Naêm A
Nhöõng Baøi Suy Nieäm Lôøi Chuùa Chuùa Nhaät
cuûa Ñöùc coá Giaùm Muïc Bartoâloâmeâoâ Nguyeãn Sôn Laâm
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
Chuùa Nhaät 30 Thöôøng Nieân Naêm A
Thôøi Xöa Ñaõ Coù Nhaân Ñaïo
(Xh 22,21-27; 1Th 1,5c-10; Mt 22,34-40)
Phuùc AÂm: Mt 22, 34-40
"Ngöôi haõy yeâu meán Chuùa laø Thieân Chuùa ngöôi, vaø yeâu thöông keû khaùc nhö chính mình ngöôi".
Khi aáy, nhöõng ngöôøi bieät phaùi nghe tieáng Chuùa Gieâsu ñaõ laøm cho nhöõng ngöôøi Sañoác caâm mieäng, thì hoïp nhau laïi, ñoaïn moät ngöôøi thoâng luaät trong nhoùm hoï hoûi thöû Ngöôøi raèng: "Thöa Thaày, trong leà luaät, giôùi raên naøo troïng nhaát?"
Chuùa Gieâsu phaùn cuøng ngöôøi aáy raèng: "Ngöôi haõy yeâu meán Chuùa laø Thieân Chuùa ngöôi heát loøng, heát linh hoàn vaø heát trí khoân ngöôi. Ñoù laø giôùi raên thöù nhaát vaø troïng nhaát. Nhöng giôùi raên thöù hai cuõng gioáng giôùi raên aáy laø: Ngöôi haõy yeâu thöông keû khaùc nhö chính mình ngöôi. Toaøn theå Leà luaät vaø saùch caùc Tieân tri ñeàu toùm laïi trong hai giôùi raên ñoù".
Suy Nieäm:
Chuùa Nhaät XXX Thöôøng Nieân A
Xh 22,21-27; 1Th 1,5c-10; Mt 22,34-40
Moïi ngöôøi ñeàu bieát, caùc giôùi raên cuûa ñaïo ta quy veà hai vieäc meán Chuùa vaø yeâu ngöôøi. Nhöng muoán bieát phaûi meán Chuùa theá naøo vaø yeâu ngöôøi laøm sao thì phaûi döïa vaøo Thaùnh Kinh. Nhöõng baøi ñoïc Thaùnh Kinh hoâm nay cuõng noùi veà hai ñieàu ñoù. Tuy laø nhöõng baøi vieát ôû nhöõng thôøi ñaïi khaùc nhau vaø ñaõ xöa roài; nhöng suy nghó, chuùng ta caøng nhaän thaáy tính caùch tröôøng cöûu cuûa Lôøi Chuùa.
Baøi saùch Xuaát haønh ñöa chuùng ta trôû veà thôøi Cöïu Öôùc xa xöa. Chuùng ta seõ ngaïc nhieân veà tính caùch nhaân ñaïo cuûa neáp soáng ñaïo ñöùc thôøi baáy giôø. Vaø chuùng ta seõ hieåu boái caûnh cuûa baøi Tin Möøng hôn ñeå nhaän ra uy tín cuûa Ñöùc Kitoâ khi khaúng ñònh veà luaät meán Chuùa yeâu ngöôøi. Cuoái cuøng thö Phaoloâ seõ cho chuùng ta thaáy göông saùng cuûa moät giaùo ñoaøn bieát ñoùn nhaän vaø thi haønh Lôøi Chuùa.
A. Tröôùc Heát, Thôøi Xöa Ñaõ Coù Nhaân Ñaïo
Chuùng ta thöôøng nghó raèng ngaøy xöa ngöôøi ta chæ bieát laáy maét traû maét, raêng ñeàn raêng. Hôn nöõa chuùng ta coøn daùm so saùnh vaø cho raèng ôû nhöõng thôøi ñaïi xa xöa cuûa Abraham, Moâseâ vaø Ñavít, ngöôøi ta chæ cö xöû vôùi nhau baèng luaät röøng, chöù khoâng theå cö xöû vôùi nhau theo tình baùc aùi. Baøi saùch Xuaát haønh hoâm nay khieán chuùng ta phaûi deø daët hôn.
Dó nhieân ñaây khoâng phaûi laø nhöõng luaät ñaõ ñöôïc ban boá vaøo thôøi Xuaát haønh. Ngöôøi ta quen laáy nhöõng luaät ôû nhöõng thôøi ñaïi veà sau ñem caém vaøo nhöõng thôøi ñaïi tröôùc vaø ñaët nôi moâi mieäng cuûa nhaø luaät phaùp tröù danh laø Moâseâ ñeå chuùng ñöôïc theâm uy tín. Tuy nhieân chuùng vaãn caên cöù vaøo bieán coá Xuaát haønh nhö ta thaáy ôû ngay caâu ñaàu tieân trong baøi ñoïc hoâm nay.
Chuùa truyeàn cho daân: “Khaùch cö nguï, ngöôi khoâng ñöôïc ngöôïc ñaõi vaø aùp böùc noù, vì caùc ngöôi ñaõ laø khaùch cö nguï ôû ñaát Aicaäp”. Vaø Ngöôøi daïy khoâng ñöôïc öùc hieáp meï goùa con coâi, keûo noù keâu leân Ngöôøi thì khí noä Ngöôøi boác leân laøm cho ngöôøi ta rôi vaøo caûnh vôï goùa con coâi.
Chuùng ta thöû ñaët caùc leänh truyeàn naøy vaøo thôøi ñaïi cuûa chuùng caùch ñaây ít nhaát cuõng phaûi gaàn 3,000 naêm. Ñoù khoâng phaûi laø nhaân ñaïo vaø vaên minh sao? Nhaát laø luaät tieáp theo. Phaûi cho vay maø khoâng ñöôïc laáy laõi. Ñöôïc giöõ vaät theá chaân ñeå traùnh söï laïm duïng, nhöng nhöõng ñoà caàm ñoù phaûi traû laïi tröôùc khi maët trôøi laën, keûo ñeâm laïnh ngöôøi ngheøo khoâng coù aùo laøm meàn.
Thaät, ngaøy xöa ñaõ coù nhöõng luaät khoâng cho pheùp ngöôøi ta boùc loät nhau. Nhöng ôû ñaây khoâng phaûi chæ coù vaán ñeà nhaân ñaïo, maø coøn coù cô sôû ñaïo ñöùc. Chuùa daïy daân phaûi giöõ caùc leänh truyeàn baùc aùi, khoâng phaûi vì moïi ngöôøi laø ñoàng loaïi, hoaëc vì phaûi nhôù laïi hoài tröôùc daân ñaõ töøng laø naïn nhaân cuûa nhieàu söï boùc loät, nhöng nhaát laø vì Thieân Chuùa laø Ñaáng laân tuaát. Ngöôøi luoân luoân xoùt thöông vaø beânh vöïc nhöõng keû khoù ngheøo vaø yeáu theá. Ngöôøi choáng laïi boùc loät. Ngöôøi ñoøi cho moïi ngöôøi ñöôïc bình ñaúng vì taát caû ñeàu laø hình aûnh cuûa Ngöôøi. Ngöôøi ta muoán ñeïp loøng Ngöôøi thì phaûi saên soùc ñeán tha nhaân. Ngöôøi khoâng taùch rôøi loøng ñaïo ñöùc vaø tình ñoàng loaïi. Ngöôøi khoâng ñoàng hoùa hai vaán ñeà meán Chuùa vaø yeâu ngöôøi; nhöng Ngöôøi chæ chaáp nhaän nhöõng loøng meán Chuùa ñoàng thôøi cuõng thöông ngöôøi.
YÙ ñònh cuûa Thieân Chuùa thì roõ reät nhö vaäy; nhöng thöôøng khi ngöôøi ta laïi khoâng thi haønh. Ngay ôû trong Daân Chuùa, baát coâng xaõ hoäi vaø boùc loät nhöõng keû yeáu heøn laø chuyeän khoâng hieám hoi. Caùc tieân tri cuûa Chuùa phaûn öùng maïnh meõ, nhöng cho ñeán thôøi Chuùa Yeâsu vaãn coøn coù nhöõng khuynh höôùng phaùp luaät muoán taùch rôøi hai nhieäm vuï meán Chuùa vaø yeâu ngöôøi. Thaäm chí ngöôøi ta coøn muoán caên cöù vaøo loøng meán Chuùa ñeå coi nheï boån phaän thöông ngöôøi. Ñoïc kyõ baøi Tin Möøng hoâm nay chuùng ta seõ thaáy nhö vaäy.
B. Caû Hai Giôùi Raên Ñeàu Quan Troïng
Môû ñaàu, thaùnh Mattheâoâ ñaõ cho chuùng ta thaáy baàu khí tranh chaáp ñoá kî cuûa thôøi Ñöùc Yeâsu. Ngöôøi theo Bieät phaùi, keû theo Sañoác phaùi. Beân naøy gaøi baãy beân kia vaø hí höûng khi ñoái thuû gaëp naïn. Töø laõnh vöïc chính trò xaõ hoäi, cuoäc tranh chaáp lan sang phaïm vi toân giaùo. Luaät phaùp coù tôùi 613 khoaûn: 248 leänh truyeàn vaø 365 ñieàu caám. Nhöng khoaûn naøo troïng hôn khoaûn naøo vaø khoaûn naøo quan troïng hôn heát? Ñoù laø vaán ñeà soâi boûng. Tuøy theo ngöôøi ta nghieâng veà phuïng vuï hay xaõ hoäi, veà Ñeàn thôø hay veà ñeàn vua, maø ngöôøi ta coù theå bieän minh cho thaùi ñoä Bieät phaùi hay Sañoác phaùi, thaùi ñoä deø daët hay hôïp taùc vôùi ngoaïi bang. Ai cuõng muoán tranh thuû ngöôøi khaùc veà phe mình. Ngöôøi ta muoán bieát yù kieán cuûa Ñöùc Yeâsu. Laäp tröôøng cuûa Ngöôøi raát quan troïng, vì daân chuùng seõ tuøy ñoù maø bieåu loä caûm tình vôùi phe naøo. Nhöng tuyeân boá laäp tröôøng aáy ra cuõng thaät nguy hieåm cho Ngöôøi. Phe ñoái ñòch seõ coù theâm chöùng côù ñeå tieâu dieät Ngöôøi.
Tuy nhieân ñoù chæ laø nhöõng suy tính cuûa ngöôøi ta. Ñaõ nhieàu laàn hoï gaøi baãy Ngöôøi. Nhöng chaúng coù laàn naøo hoï ñaõ thaønh coâng. Hoâm nay cuõng vaäy. Ñöôïc hoûi yù kieán veà giôùi raên troïng nhaát. Ngöôøi traû lôøi nhö heát moïi ngöôøi Dothaùi ñaïo ñöùc: Ngöôi phaûi yeâu meán Chuùa, Thieân Chuùa cuûa ngöôi, heát loøng ngöôi, heát linh hoàn ngöôi, vaø heát loøng trí ngöôi. Ñoù laø caâu trong saùch Thöù luaät (6,5), laø kinh nguyeän haèng ngaøy cuûa Daân Chuùa. Nhöng Ñöùc Yeâsu khoâng döøng laïi ôû ñoù. Ngöôøi coøn noùi tieáp: Ñoù laø giôùi raên thöù nhaát. Thöù ñeán cuõng quan troïng nhö vaäy, laø ngöôi phaûi thöông ñoàng loaïi nhö chính mình. Ngöôøi khoâng ñoàng hoùa hai vieäc meân Chuùa vaø yeâu ngöôøi. Hai vieäc ñoù vaãn khaùc nhau vaø coù thöù töï tröôùc sau, nhöng quan troïng nhö nhau; vaø vì theá khoâng ñöôïc sao nhaõng nhieäm vuï naøo. Neùt ñoäc ñaùo trong caâu traû lôøi töùc laø laäp tröôøng cuûa Ñöùc Kitoâ laø ôû choã ñoù. Ngöôøi ta vaãn noùi phaûi meán Chuùa vaø thöông ngöôøi, phaûi coù thieân ñaïo vaø nhaân ñaïo. Nhöng thoâng thöôøng ngöôøi ta vaãn coi ñoù laø nhöõng nhieäm vuï rôøi nhau, nhöõng boån phaän khoâng lieân laïc gì vôùi nhau. Ngöôøi ta coù theå meán Chuùa trong Ñeàn thôø vaø khoâng thöông ngöôøi ngoaøi xaõ hoäi hoaëc thöông ngöôøi nôi xaõ hoäi nhöng laïi khoâng meán Chuùa trong Ñeàn thôø. Nhaát laø ngöôøi ta quen coi thöông ngöôøi laø thöù yeáu saùnh vôùi nhieäm vuï phaûi meán Chuùa.
Ñoái vôùi Ñöùc Kitoâ thì khoâng ñöôïc nhö vaäy. Phaûi thöông ngöôøi cuõng nhö meán Chuùa. Öu tieân laø meán Chuùa nhöng ñoàng thôøi cuõng phaûi thöông ngöôøi. Sau naøy thaùnh Yoan seõ giaûi thích: khoâng theå coù loøng meán Chuùa voâ hình neáu khoâng thöông ngöôøi höõu hình (1Yn 4,20). Vaø khi daïy phaûi thöông ngöôøi nhö chính mình, Ñöùc Yeâsu khoâng coù yù baûo phaûi thöông mình tröôùc, hay cuõng phaûi thöông caû tha nhaân nöõa. Caâu noùi cuûa Ngöôøi coù nghóa raèng: phaûi thöông ngöôøi heát mình nhö ñaõ meán Chuùa heát linh hoàn.
Cuoái cuøng moät neùt ñoäc ñaùo nöõa trong caâu traû lôøi cuûa Ñöùc Yeâsu laø: taát caû Luaät phaùp vaø Tieân tri ñeàu quy veà hai giôùi raên meán Chuùa vaø yeâu ngöôøi aáy. Vaø nhö vaäy, khoâng nhöõng taát caû 613 khoaûn luaät, maø toaøn theå moïi lôøi giaùo huaán ñeàu nhaèm phaùt trieån loøng meán Chuùa vaø yeâu ngöôøi.
Vaán ñeà tranh chaáp xöa nay giöõa caùc phe nhoùm ñaõ ñöôïc giaûi quyeát. Chaúng phe naøo thaéng nhöng nhoùm naøo cuõng phaûi noã löïc hôn ñeå giöõ troïn Leà luaät. Noùi ñuùng ra phe nhoùm naøo cuõng ñaõ laàm laïc. Khi ñaõ khoâng coi troïng hai nhieäm vuï meán Chuùa vaø thöông ngöôøi nhö nhau, ngöôøi ta ñaõ laøm maát quaân bình, gaây ra leäch laïc trong ñôøi soáng. Ñöùc Yeâsu ñaõ mang ôn cöùu ñoä ñeán. Ai ñoùn nhaän thì phaûi meán Chuùa nhöng ñoàng thôøi cuõng phaûi thöông ngöôøi. Thaùi ñoä ñoù, moät phaàn naøo chuùng ta coù theå nhìn thaáy nôi giaùo ñoaøn Thessaloânikeâ cuûa thaùnh Phaoloâ, maø baøi thö hoâm nay nhö muoán noùi leân.
C. Moät Göông Thöïc Haønh
Coù theå noùi ñaây laø nhöõng ñoaïn vaên ñaàu tieân cuûa boä saùch Taân Öôùc. Phaoloâ ñaõ vieát böùc thö naøy tröôùc heát vaøo khoaûng naêm 51, taïi nhaø Aquila sau khi Timoâtheâ ñaõ mang möïc vaø da thuoäc ñeán. Laàn ñaàu tieân bieân thö cho moät giaùo ñoaøn, neân Phaoloâ coù moät thaùi ñoä trònh troïng ñaïo ñöùc, vaø haàu nhö phuïng vuï nöõa.
Ngöôøi taï ôn Chuùa vì söï soáng ñaïo nôi giaùo ñoaøn aáy. Giaùo ñoaøn Thessaloânikeâ vöøa baét chöôùc Chuùa vöøa baét chöôùc caùc Toâng ñoà. Hoï soáng keát hôïp vôùi Chuùa nhöng cuõng keát hôïp vôùi caùc Toâng ñoà vì hoï ñaõ thaáy caùc Toâng ñoà ñeán lo vieäc cuûa Chuùa ôû nôi hoï nhöng ñoàng thôøi ñaõ toû ra ñaày tinh thaàn phuïc vuï hoï. Meán Chuùa vaø yeâu ngöôøi khoâng phaûi laø hai phaän söï taùch bieät, nhöng cuõng quan troïng nhö nhau vaø phaûi tieán haønh ñoàng ñeàu. Chính vì vaäy maø tieáng taêm cuûa giaùo ñoaøn naøy ñaõ bay ñi khaép nôi vaø Thessaloânikeâ ñaõ trôû thaønh giaùo ñoaøn göông maãu. Moïi nôi ñeàu ca ngôïi hoï veà hai ñieåm: ñoùn nhaän Lôøi Chuùa cuõng nhö ñoùn nhaän caùc Toâng ñoà. Hoï vöøa meán Chuùa vöøa thöông ngöôøi, vöøa keát hôïp vôùi Chuùa vöøa hieäp nhaát vôùi nhau.
Caûm ñoäng vaø chaân thaät hôn nöõa laø thaùi ñoä ñoùn nhaän naøy quaû thaät raát sieâu nhieân, vì laø ñoùn nhaän giöõa bao noãi gian truaân, nhöng laïi hoan hyû trong Thaùnh Thaàn. Ñieàu naøy laøm chöùng Tin Möøng maø Phaoloâ ñem ñeán khoâng phaûi laø lôøi cuûa loaøi ngöôøi nhöng laø Lôøi cuûa Thieân Chuùa. Daân Thessaloânikeâ ñoùn nhaän khoâng phaûi vì thaáy ñoù laø lôøi leõ khoân ngoan xaùc thòt, nhöng laø Lôøi coù söùc maïnh cuûa Thaàn Khí. Hoï phaûi löôùt thaéng nhieàu khoù khaên ñeå ñoùn nhaän vaø ñoùn nhaän vui veû. Theá neân hoï thaät ñaõ tham döï vaøo maàu nhieäm töû naïn phuïc sinh cuûa Chuùa. Hoï ñaõ laõnh nhaän ñöôïc chính ôn cöùu ñoä cuûa maàu nhieäm thaäp giaù. Phaoloâ ñaùnh giaù vieäc hoï ñoùn nhaän laø vieäc baét chöôùc Chuùa Yeâsu vaø caùc Toâng ñoà; bôûi vì khi ñoùn nhaän Lôøi Chuùa trong gian truaân maø vui veû thì roõ raøng ngöôøi ta ñaõ baét chöôùc caùc Toâng ñoà trong vieäc daïn dó rao giaûng Lôøi Chuùa giöõa ngaên caám vaø ñe doïa. Noùi caùch khaùc, loøng meán Chuùa vaø thöông ngöôøi nôi giaùo ñoaøn Thessaloânikeâ khoâng theo leõ theá gian nhöng töïa vaøo söùc maïnh cuûa Thaùnh Thaàn. Ñoù laø neáp soáng ñaïo chaân thaät vì hoaøn toaøn sieâu nhieân. Phaoloâ coù lyù do ñeå haõnh dieän vì neáp soáng ñaïo aáy. Ngöôøi taï ôn Chuùa thaät laø phaûi leõ. Vaø ngöôøi khoâng noùi sai khi tuyeân boá ñoù laø neáp soáng phaûi trôû neân göông maãu cho moïi giaùo ñoaøn.
Chuùng ta nghó sao veà caùc lôøi Kinh Thaùnh aáy? Chuùng ta ñaõ thaâm tín taát caû Luaät phaùp vaø Tieân tri ñeàu quy veà hai giôùi raên meán Chuùa vaø yeâu ngöôøi. Ñoù vaãn laø hai vieäc khaùc nhau: khoâng theå coi meán Chuùa laø thöông ngöôøi; vaø cuõng khoâng ñöôïc coi thöông ngöôøi laø meán Chuùa. Nhöng ñoù laø hai vieäc quan troïng nhö nhau; phaûi thi haønh caû hai, phaûi quyù caû hai nhö moät; phaûi keát hieäp vôùi Chuùa vaø ñoàng thôøi cuõng phaûi hôïp nhaát vôùi moïi ngöôøi.
Giaùo xöù chuùng ta coù ñöôïc nhö giaùo ñoaøn Thessaloânikeâ khoâng? Gaëp gian truaân, khoù khaên, chuùng ta coù “baét chöôùc” Chuùa vaø caùc Toâng ñoà khoâng? Coù giöõ ñaïo vaø ñôøi khoâng? Coù vöøa laøm toát ñôøi vaø ñeïp ñaïo khoâng? Bieát ñaâu nhöõng lôøi trong baøi saùch Xuaát haønh khoâng ñang coøn coù giaù trò khaån tröông? Chung quanh chuùng ta coù nhöõng ñoàng baøo môùi ñeán. Nhöõng anh chò em aáy coù ñöôïc laäp töùc ñoùn nhaän nhö ñoàng baøo ruoät thòt khoâng? Nhöõng caûnh meï goùa con coâi cuõng khoâng hieám ôû giöõa chuùng ta. Vaø chaéc chaén nhieàu ngöôøi ñang laâm caûnh vay möôïn vaø caàn giuùp ñôõ. Loøng nhaân ñaïo khi gaëp khoù khaên coù vöôn leân ñöôïc nhôø söï giuùp ñôõ cuûa ñöùc tin khoâng?
Caùc tín höõu ôû Thessaloânikeâ ñaõ nhôø vieäc “baét chöôùc” Ñöùc Kitoâ maø coù moät neáp soáng ñaïo chaân thöïc vaø toát ñeïp. Giôø ñaây, Ñöùc Kitoâ ñeán hieän dieän trong maàu nhieäm töû naïn phuïc sinh nôi baøn thôø. Chuùng ta muoán tham döï vaøo maàu nhieäm cuûa Ngöôøi. Nhöng vieäc tham döï naøy chæ chaân thaät khi chuùng ta quyeát taâm baét chöôùc cuoäc ñôøi cuûa Ñöùc Kitoâ. Chuùng ta seõ laøm chöùng mình ñaõ tham döï thaùnh leã chaân thaät, neáu sau khi veà nhaø, chuùng ta seõ soáng toát caû hai nhieäm vuï meán Chuùa vaø yeâu ngöôøi. Chuùng ta seõ laø Kitoâ höõu toát khi chu toaøn caùc boån phaän ñoái vôùi caû ñaïo vaø ñôøi. Xin Thieân Chuùa giuùp ñôõ chuùng ta.
(Trích daãn töø taäp saùch Giaûi Nghóa Lôøi Chuùa
cuûa Ñöùc coá Giaùm Muïc Bartoâloâmeâoâ Nguyeãn Sôn Laâm)