Giaûi Nghóa Lôøi Chuùa Naêm A
Nhöõng Baøi Suy Nieäm Lôøi Chuùa Chuùa Nhaät
cuûa Ñöùc coá Giaùm Muïc Bartoâloâmeâoâ Nguyeãn Sôn Laâm
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
Ngaøy 14 thaùng 9
Leã Suy Toân Thaùnh Giaù Chuùa Yeâsu
Qua Thaùnh Giaù Tôùi Vinh Quang
(Ds 21,4-9; Ph 2,6-11; Yn 3,13-17)
Phuùc AÂm: Ga 3, 13-17
"Con Ngöôøi phaûi bò treo leân".
Khi aáy, Chuùa Gieâsu phaùn cuøng Nicoâñeâmoâ raèng: "Khoâng ai leân trôøi ñöôïc, ngoaøi ngöôøi ñaõ töø trôøi xuoáng, töùc laø Con Ngöôøi voán ôû treân trôøi. Cuõng nhö Moâseâ treo con raén nôi hoang ñòa theá naøo, thì Con Ngöôøi cuõng phaûi bò treo leân nhö vaäy, ñeå nhöõng ai tin vaøo Ngöôøi, thì khoâng bò tieâu dieät muoân ñôøi.
"Quaû thaät, Thieân Chuùa ñaõ yeâu theá gian ñeán noãi ñaõ ban Con Moät Ngöôøi, ñeå taát caû nhöõng ai tin vaøo Con cuûa Ngöôøi, thì khoâng phaûi hö maát, nhöng ñöôïc soáng ñôøi ñôøi, vì Thieân Chuùa khoâng sai Con cuûa Ngöôøi giaùng traàn ñeå luaän phaït theá gian, nhöng ñeå theá gian nhôø Con cuûa Ngöôøi maø ñöôïc cöùu ñoä".
Suy Nieäm:
Ngaøy 14 thaùng 9
Leã Suy Toân Thaùnh Giaù Chuùa Yeâsu
(Ds 21,4-9; Ph 2,6-11; Yn 3,13-17)
Chuùng ta heát thaûy ñeàu bieát, hoâm Ñöùc Yeâsu chòu cheát treân Thaäp giaù, chæ coù maáy baïn höõu nghóa thieát cuûa Ngöôøi ñöùng gaàn. Hoï laø nhöõng ngöôøi yeáu ñuoái ngheøo khoù. Chaúng ai bieát phaûi laøm gì! May thay coù caùc oâng Yuse vaø Nicoâñeâmoâ ñi xin Philatoâ cho pheùp haï xaùc Chuùa xuoáng vaø taùng trong huyeät. Coøn thaäp giaù cuûa Ngöôøi thì chaúng ai ñeå yù ñeán. Sau ngaøy Phuïc sinh, caùc moân ñeä cuõng chæ baän ñaàu vôùi vieäc Chuùa soáng laïi. Vaø vôùi ôn trôï giuùp cuûa Thaùnh Thaàn, hoï baét ñaàu ñi rao giaûng ôû moïi nôi. Ngöôøi ta quan taâm ñeán vieäc xaây döïng caùc giaùo ñoaøn vaø lo nhôù laïi giaùo huaán cuõng nhö cuoäc ñôøi cuûa Chuùa Yeâsu chöù nhöõng di vaät vaø kyû nieäm vaät chaát cuûa Ngöôøi, khoâng ai ñeå yù.
Cho ñeán khi coù nhieàu ngöôøi ôû xa Ñaát Thaùnh ñaõ toøng giaùo vaø muoán cuõng nhö coù ñieàu kieän haønh höông nhöõng nôi Chuùa ñaõ sinh soáng, vieäc thu löôïm nhöõng di vaät kyû nieäm veà Chuùa trôû thaønh moät cuoäc saên tìm. Chính trong hoaøn caûnh aáy ngöôøi ta nghó raèng ñaõ tìm laïi ñöôïc caây Thaäp giaù maø Chuùa ñaõ vaùc vaø ñaõ naèm treân khi bò ñoùng ñinh. Laäp töùc hình cuï aáy ñaõ trôû thaønh vaät thaùnh; thaäp giaù trôû thaønh Thaùnh giaù; vaø ngöôøi ta suy toân kính meán.
Leã hoâm nay muoán nhaéc laïi kyû nieäm naøy. Hoäi Thaùnh thuùc giuïc con caùi ñeán vôùi Thaùnh giaù, baét chöôùc caùc tín höõu khi môùi tìm laïi ñöôïc caây goã ñaõ ñoùng ñinh Chuùa Yeâsu, ñeå nôi caây Thaùnh giaù maø haèng ngaøy vì quaù quen khoâng coøn yù nghóa bao nhieâu, chuùng ta ñöôïc dòp khaùm phaù laïi giaù trò vinh quang cao caû cuûa noù. Phuïng vuï giuùp chuùng ta ba baøi ñoïc ñeå suy nghó. Ba baøi thöôøng thoâi nhöng haøm chöùa bieát bao söï thaät!
A. Caâu Truyeän Raén Ñoàng
Baøi saùch Daân soá keå laïi moät caâu truyeän, maø neáu khoâng coù baøi Tin Möøng hoâm nay, thì haàu chaéc ñaõ chaúng ñöôïc maáy ai ñeå yù. Ñoù laø truyeän con caùi Israel hoài ñoù ñang ñi loanh quanh trong sa maïc ñeå höôùng veà Ñaát Höùa. Moät hoâm hoï bò raén löûa caén quaù nhieàu; Moâseâ theo leänh Chuùa döïng leân moät con raéng ñoàng ñeå chöõa hoï.
Caâu truyeän vaén taét quaù! Ai tin thì nghó ñaây laø moät pheùp laï. Coøn ai khoâng tin, coù theå cho raèng taùc giaû saùch Thaùnh ñaõ bòa ñaët. Nhöng moät chöõ vieát ôû thôøi xöa vaãn coù giaù trò. Vaø thöôøng yù nghóa cuûa noù khoâng hieän ra töùc khaéc. Caùc khoa hoïc lòch söû, ñòa dö, vaên minh, toân giaùo coù theå cung caáp cho chuùng ta ngaøy nay nhieàu yeáu toá quyù giaù ñeå hieåu caâu truyeän naøy.
Vieäc coù nhieàu raén löûa trong sa maïc laø ñieàu coù thaät. Ñoù laø loaïi raén ñoäc caén cheát ngöôøi. Nhöng ñoàng thôøi ôû caùc moû ñoàng gaàn ñoù, ngöôøi ta cuõng bôùi tìm ñöôïc nhieàu hình raén ñoàng. Ñoù laø hình aûnh moät vò thaàn cuûa daân ngoaïi, noåi tieáng coù söùc chöõa laønh beänh taät. Nhö vaäy chaéc chaén ngaøy xöa khi bò raén löûa caén, ngöôøi ta ñaõ khaån caàu vò thaàn naøy, cuõng nhö ngaøy nay khi maéc beänh ngöôøi ta ñi tìm döôïc lieäu; vaø nhieàu tieäm baøo cheá vaãn trình baøy hình moät con raén.
Moâseâ daãn con caùi Israel ñi qua nhieàu daân ngoaïi. Chaéc chaén hoï ñaõ thaáy caùc daân naøy thôø thaàn raén ñeå ñöôïc khoûi beänh. Vaø chaéc chaén khi bò ñau yeáu con caùi Israel cuõng bò caùm doã chaïy ñeán vôùi vò thaàn noåi tieáng naøy. Moâseâ coi ñoù nhö laø moät nguy hieåm cho toân giaùo ñoäc thaàn. OÂng thaáy coù boån phaän phaûi môû maét vaø daïy doã Daân. Coù leõ khi nhieàu ngöôøi trong hoï bò raén löûa caén laø dòp ñeå oâng giaûi quyeát vaán ñeà.
Chuùng ta haõy ñoïc caâu truyeän cuûa baøi saùch Daân soá trong vieãn töôïng aáy. Roõ raøng coù nhieàu baøi hoïc toân giaùo trong caâu truyeän naøy. Vaø phaûi noùi ñaây laø Lôøi Chuùa daïy doã Daân veà maët ñaïo ñöùc ñi töø moät caâu truyeän chöù khoâng phaûi laø baøi chæ muoán töôøng thuaät caâu truyeän aáy.
Tröôùc heát chuùng ta ñöôïc bieát vì sao con caùi Israel bò raén löûa caén. Hoï muoán boû Chuùa, boû con ñöôøng ñi tôùi töï do ñeå trôû veà maûnh ñaát noâ leä. Hoï phaøn naøn ñaõ nghe Moâseâ vaø Chuùa ñeå ñi tìm Ñaát Höùa. Giaû nhö hoï cöù ôû laïi Aicaäp thì laøm gì phaûi caûnh ngoä naøy: goái moûi chaân choàn, nöôùc uoáng thieáu huït, thöùc aên chaùn ngaáy! Hoï ñaõ queân ôn giaûi phoùng, toû ra baïc nhöôïc tröôùc khoù khaên vaø baát trung, thaát tín ñoái vôùi Giao öôùc. Ñaõ ñaønh coù khoù khaên, vaát vaû; nhöng Chuùa khoâng toaøn naêng vaø ñaùng tin töôûng sao? Vì sao khoâng phaán ñaáu ñeå cöù tin Ngöôøi vaø Moâseâ, vò Ngoân söù cuûa Ngöôøi? Phaøn naøn, traùch moùc laø ñieàu khoâng toát; muoán boû Chuùa ñeå trôû veà ñôøi soáng cuõ laø phaûn boäi. Raén löûa boø ra caén nhöõng keû keâu traùch laø hình phaït Chuùa göûi ñeán. Beänh taät vaø caùc söï döõ ôû ñôøi ñeàu do toäi loãi: Ñoù laø baøi hoïc thöù nhaát cuûa caâu truyeän hoâm nay.
Nhöng toäi loãi vaø söï cheát khoâng coù tieáng noùi cuoái cuøng. Con caùi Israel ñaõ nhaän ra baøi hoïc Chuùa daïy. Hoï ñeán vôùi Moâseâ, thuù nhaän toäi loãi vaø nhôø oâng khaån caàu loøng Chuùa tha thöù. Hoï ñeå laïi cho haäu theá baøi hoïc saùm hoái aên naên.
Chuùa roäng loøng tha thöù, daïy Moâseâ laøm hình moät con raén ñoàng treo leân moät caây saøo ñeå ai bò raén caén, nhìn vaøo seõ ñöôïc khoûi. Nhö vaäy raén ñoàng khoâng phaûi laø thaàn thaùnh maø chæ laø daáu hieäu hoaëc khí cuï Thieân Chuùa duøng. Chính Ngöôøi chöõa laønh ngöôøi ta, khi hoï aên naên hoái caûi trôû veà vôùi Ngöôøi.
Con caùi Israel ñaõ hieåu nhö vaäy. Veà sau moãi laàn coù khoán khoù aäp tôùi, caùc ngoân söù cuûa Chuùa chæ caàn keâu goïi thoáng hoái aên naên, chöù khoâng caàn treo leân moät daáu hieäu naøo nöõa. Chaúng bao giôø ngöôøi Dothaùi thôø thaàn Raén nhö nhieàu laân bang. Caâu truyeän con raén ñoàng haàu nhö khoâng coøn ñöôïc noùi ñeán nöõa. Ngöôïc laïi daàn daàn ngöôøi ta caûm thaáy raèng chaúng coù gì coù theå chöõa döùt ñöôïc thöù beänh cuûa con caùi Israel, thöù beänh “toäi loãi” maø caùc ngoân söù laøm caùch naøo cuõng khoâng ngaên ngöøa noåi. Caùc leã thieâu vaø kinh nguyeän saùng chieàu khoâng sao röûa saïch toäi loãi cuûa Daân cöùng ñaàu hay keâu traùch. Cuoái cuøng ngöôøi ta chæ coøn bieát ñôïi caùnh tay uy huøng cuûa Chuùa. Chính Ngöôøi phaûi ra tay cöùu ñoä môùi ñöôïc. Baát cöù ngöôøi Dothaùi ñaïo ñöùc naøo cuõng nghó nhö vaäy. Vaø Nicoâñeâmoâ, khi ñeán vôùi Ñöùc Yeâsu ban ñeâm, cuõng chæ muoán ñöôïc hieåu bieát theâm veà keá hoaïch cöùu ñoä naøy. Chuùng ta haõy nghe Chuùa daïy doã trong baøi Tin Möøng.
B. YÙ Töôûng Veà Thaäp Giaù
Nicoâñeâmoâ laø moät Bieät phaùi. OÂng coøn laø moät ñaàu muïc trong Daân, töùc laø coù chaân trong Hoäi ñoàng toái cao. Nhöng oâng khoâng nghó nhö ñoàng baïn veà Ñöùc Yeâsu. Ñoái vôùi Ngöôøi, oâng coù loøng toân kính vaø muoán ñöôïc Ngöôøi chæ daãn ñöôøng loái cöùu ñoä. Ngöôøi baûo oâng: muoán nhìn thaáy Nöôùc Thieân Chuùa, ngöôøi ta phaûi sinh laïi. OÂng bôõ ngôõ vaø lo sôï. Giaø nhö oâng laøm sao coù theå sinh laïi ñöôïc? Thaáy vaäy Ñöùc Yeâsu phaûi caét nghóa roõ hôn cho oâng veà ñöôøng loái cöùu ñoä cuûa Thieân Chuùa.
Ngöôøi noùi: “Nhö Moâseâ giöông cao con raén trong sa maïc, Con Ngöôøi cuõng seõ bò giöông cao nhö vaäy”. Coù theå Nicoâñeâmoâ ñaõ baét ñöôïc yù cuûa Chuùa, oâng laø ngöôøi hoïc roäng bieát nhieàu. OÂng laø baäc laøm thaày cuûa Israel, neân khoâng nhöõng oâng ñaõ bieát caâu truyeän Raén ñoàng trong saùch Daân soá, maø coù theå oâng coøn nhôù caû lôøi baøn cuûa saùch Khoân ngoan veà caâu truyeän aáy (16,6-10). Saùch vieát: keû naøo quay laïi nhìn thì ñöôïc cöùu, khoâng phaûi nhôø ñieàu noù thaáy nhöng laø nhôø Ngöôøi laø Ñaáng cöùu chöõa moïi ngöôøi. Phaûi, ôn cöùu ñoä thì bôûi Chuùa, nhöng con raén ñoàng kia cuõng laø daáu hieäu ñoä sinh. Daáu hieäu naøy, baây giôø Ñöùc Yeâsu noùi, seõ laø Con Ngöôøi khi bò giöông cao. Vaø ñoù laø maïc khaûi hoâm nay Ngöôøi ban cho Nicoâñeâmoâ.
Chaéc chaén oâng ñaõ khoâng thaéc maéc gì veà töø ngöõ “Con Ngöôøi”. Ñaõ nhieàu laàn Ñöùc Yeâsu duøng kieåu noùi aáy ñeå aùm chæ mình. Nhöng vieäc Con Ngöôøi seõ bò giöông cao laø ñieàu môùi laï hoaøn toaøn ñoái vôùi oâng. Noù coøn laø ñieàu maàu nhieäm nöõa. Chuùng ta coù theå chaéc chaén raèng: hoâm ñoù ra veà oâng ñaõ chaúng hieåu bao nhieâu. Vaø luoân luoân noù seõ laø moät tö töôûng aùm aûnh oâng cho ñeán ngaøy söï thaät aáy xaûy ra.
Quaû vaäy, cho duø oâng thoâng thaïo Kinh Thaùnh vaø bieát nhöõng ñoaïn Isaia veà Ngöôøi Toâi Tôù ñau khoå, hoaëc lôøi saám cuûa Zacarya vieát raèng: chuùng seõ nhìn leân Ngöôøi chuùng ñaõ ñaâm, hoâm noùi chuyeän vôùi Ñöùc Yeâsu, Nicoâñeâmoâ vaãn chöa hình dung ñöôïc söï thaät. Coøn Ñöùc Yeâsu, Ngöôøi ñaõ khoâng tieác lôøi vôùi oâng. Ngöôøi ñaõ gieo vaøo loøng oâng nhöõng ñieàu caàn thieát ñeå sau naøy seõ giuùp oâng hieåu.
Ngöôøi muoán noùi vôùi oâng raèng: daáu hieäu ñoä sinh sau naøy seõ laø Con Ngöôøi khi bò treo treân Thaäp giaù. Nhöng oâng chöa mang noåi moät söï thaät nhö vaäy; gioáng nhö Pheâroâ khi nghe noùi cuõng khoâng chòu ñöôïc vaø xin Chuùa töø nay ñöøng noùi nhö vaäy nöõa. Tuy nhieân ñoù vaãn laø söï thaät cöùu ñoä, söï thaät duy nhaát coù theå cöùu ñoä ngöôøi ta. Ñöùc Yeâsu ñaõ phaûi laøm cho moïi ngöôøi hieåu. Vaø hoâm nay Ngöôøi coá gaéng giuùp Nicoâñeâmoâ. Ngöôøi cho oâng bieát: ñöùng tröôùc Thaäp giaù cuûa Ngöôøi sau naøy chæ ai tin môùi ñöôïc söï soáng ñôøi ñôøi. Khoâng gì coù theå giaûi thích ñöôïc ñöôøng loái cöùu ñoä cuûa Thieân Chuùa ñaâu! Chæ coù loøng tin maø thoâi. Loøng tin seõ laø aùnh maét nhìn vaøo daáu hieäu ñoä sinh. Khoâng coù loøng tin naøy, ngöôøi Dothaùi ñi qua seõ thaáy Thaäp giaù laø côù vaáp phaïm vaø ngöôøi Hylaïp seõ baûo laø ñieân roà; duy ñoái vôùi ai ñöôïc keâu goïi thì ñoù laø khoân ngoan cuûa Thieân Chuùa (1C 1,23).
Quaû vaäy, ñöùc tin seõ baûo cho ngöôøi ta bieát: Thieân Chuùa ñaõ yeâu meán theá gian nhö theá ñoù, ñeán noãi ñaõ thí ban Con Moät Ngöôøi ñeå ai tin vaøo Ngaøi... ñöôïc coù söï soáng ñôøi ñôøi. Vì Thieân Chuùa ñaõ khoâng sai Con cuûa Ngöôøi ñeán ñeå xöû aùn theá gian nhöng ñeå cöùu ñoä. Ngöôøi ta ñöøng chôø Con cuûa Ngöôøi ñeán laãm lieät oai phong khieán moïi ngöôøi phaûi sôï haõi. Vì theá ñöøng ai hieåu vieäc Con cuûa Ngöôøi ñöôïc giöông cao theo nghóa ñöôïc hieån vinh ôû ñôøi naøy vaø theo caùch thöùc traàn gian. Ngaøi ñeán ñeå cöùu soáng neân muoán ñöôïc giöông cao leân nhö raén ñoàng nôi sa maïc. Luùc ñoù moïi ngöôøi seõ thaáy quaû thaät Thieân Chuùa ñaõ yeâu theá gian ñeán noãi thí ban Con Moät Ngöôøi chòu cheát ñeàn toäi chuùng ta. Ñoù laø daáu hieäu cuûa tình yeâu lôùn nhaát, maø khoâng tình yeâu naøo saùnh ñöôïc. Ñoù laø daáu chæ Thieân Chuùa ñaõ yeâu thöông thì Ngöôøi muoán yeâu thöông chuùng ta ñeán cuøng. Maàu nhieäm cöùu ñoä laø maàu nhieäm yeâu thöông. Yeâu thöông seõ saùng choùi trong hy sinh ñoå maùu. Theá thì Con Ngöôøi treân Thaäp giaù vöøa bò giöông cao vöøa ñöôïc leân cao. Thaäp giaù cuûa Ñöùc Kitoâ chæ bò oâ nhuïc beà ngoaøi; chöù beân trong, quaû laø khoân ngoan vaø quyeàn naêng cuûa Thieân Chuùa. Ñoù laø caây goã Chuùa leo leân ñeå laøm saùng choùi tình yeâu lôùn nhaát. Caùc veát thöông cuûa Ngöôøi ñaày vinh quang. Ai tin thì thaáy ñoù laø daáu hieäu ñoä sinh vaø Thaäp giaù ñaõ trôû neân Thaùnh giaù.
Hoâm nay, moät caùch ñaëc bieät chuùng ta tin nhö vaäy, thì phuïng vuï môøi chuùng ta tung hoâ Thaùnh giaù theo baøi thö Phaoloâ döôùi ñaây:
C. Ca Tuïng Thaùnh Giaù Chuùa Yeâsu
Coù leõ Thaùnh Toâng ñoà ñaõ chæ coù coâng cheùp laïi moät ca vaõn löu haønh trong caùc coäng ñoàng Kitoâ giaùo thôøi baáy giôø. Noù laø ñöùc tin cuûa Hoäi Thaùnh ôû tröôùc Thaùnh giaù Chuùa Yeâsu. Ñöùc tin aáy tuyeân xöng raèng: Ñaáng naèm treân caây goã laø moät vò Thieân Chuùa; Ngaøi khoâng nghó phaûi ñoøi cho ñöôïc toân troïng ñoàng haøng cuøng Thieân Chuùa; nhöng Ngaøi ñaõ muoán huûy mình ra khoâng, töùc laø loät boû nhöõng veû uy nghi cao caû, ñeå maëc laáy thaân phaän vaø hình thöùc toâi ñoøi; vì quaû thöïc Ngaøi ñaõ soáng raát bình dò ôû giöõa moïi ngöôøi vaø coù khi coøn muoán ñoùng vai troø ngöôøi toâi tôù. Ñaëc bieät trong cuoäc töû naïn, Ngaøi ñaõ haï mình thaáp heøn vaâng phuïc yù ñònh cuûa Thieân Chuùa cho ñeán cheát vaø cheát treân Thaäp giaù!
Nhöng chính vì vaäy, Thieân Chuùa ñaõ suy toân Ngaøi trong vieäc phuïc sinh, ñaët Ngaøi laøm Chuùa ñeå baát cöù thuï taïo naøo cuõng phaûi quyø goái baùi laïy...
Hoâm nay chuùng ta cuõng ñaëc bieät baùi laïy Thaùnh giaù Chuùa Yeâsu; Chuùng ta saün saøng tuyeân xöng nieàm tin cuûa taát caû Hoäi Thaùnh nhö caùc tín höõu tieân khôûi ñaõ vieát ra trong baøi thaùnh ca naøy.
Nhöng neáu chæ coù theá thì vaãn chöa ñaït ñöôïc yù cuûa thaùnh Phaoloâ. Ngöôøi ñaõ cheùp laïi baøi thaùnh ca ñeå göûi cho giaùo daân Philip. Hoï ñang coù nhieàu baát hoøa vaø caõi coï, maø nguyeân nhaân laø nhöõng söï keøn cöïa khoâng chòu nhòn nhuïc nhau. Theá neân, cheùp baøi thaùnh ca göûi cho hoï, thaùnh Phaoloâ muoán hoï nhìn vaøo göông Chuùa Yeâsu maø ñöøng ganh tò vì hö danh nöõa, nhöng haõy khieâm nhöôïng vaø vaâng lôøi.
Lôøi khuyeân naøy ñoái vôùi chuùng ta nhieàu khi haõy coøn thöùc thôøi vaø thieát thöïc. Neáu chuùng ta muoán cho caùc töông quan xaõ hoäi toát ñeïp hôn, haù chaúng phaûi trôû veà göông Chuùa Yeâsu treân Thaäp giaù sao? Hôn nöõa moãi khi muoán tieáp tuïc coâng vieäc cöùu theá, thieát töôûng chuùng ta phaûi trôû veà vôùi Thaùnh giaù Chuùa Yeâsu. Ñoù laø daáu hieäu ñoä sinh duy nhaát ñaõ ñöôïc Thieân Chuùa maïc khaûi töø ñaàu trong saùch Daân soá cuõng nhö caùc saùch Tieân tri. Chuùng ta phaûi nhìn vaøo vôùi loøng tin. Chuùng ta phaûi nhìn vaøo ñeå baét chöôùc. Chaéc chaén chuùng ta seõ ñöôïc cöùu ñoä vaø coù theå cöùu theá.
Maàu nhieäm Thaùnh giaù giôø ñaây ñöôïc cöû haønh trong Thaùnh leã. Ñöùc Yeâsu khoâng nghó phaûi giaèng cho ñöôïc vinh döï cuûa moät Thieân Chuùa. Ngöôøi chaáp nhaän hình baùnh röôïu taàm thöôøng ñeå neân löông thöïc nuoâi soáng chuùng ta. Ngöôøi duøng hình thöùc thaäp giaù naøy ñeå thoâng ban tinh thaàn cuûa Ngöôøi cho chuùng ta.
Ñoù laø tinh thaàn yeâu meán vaâng phuïc Thieân Chuùa; nhöng ñoàng thôøi cuõng laø tinh thaàn yeâu thöông ñoàng loaïi cho ñeán cuøng ñeán noãi thí ban caû maïng soáng mình ñeå moïi ngöôøi ñöôïc cöùu ñoä. Chuùng ta haõy hoïc vaø ñem ra thi haønh trong ñôøi soáng caû hai maët cuûa tinh thaàn yeâu thöông ñoù, töùc laø vöøa meán Chuùa vöøa thöông ngöôøi, khoâng phaûi chæ baèng tö töôûng hay moâi mieäng nhöng baèng caû vieäc laøm vaø söï soáng. Chaéc chaén nhö vaäy coù khoå, coù thieät thì cuõng chæ laø nhöõng hy sinh vinh quang noùi leân maàu nhieäm Thaùnh giaù laø daáu hieäu ñoä sinh, maø chuùng ta suy toân hoâm nay.
(Trích daãn töø taäp saùch Giaûi Nghóa Lôøi Chuùa
cuûa Ñöùc coá Giaùm Muïc Bartoâloâmeâoâ Nguyeãn Sôn Laâm)