Giaùo Hoäi Vieät Nam
döôùi thôøi cheá ñoä Coäng Saûn
I. Giaùo Hoäi mieàn Baéc soáng döôùi cheá ñoä Coäng Saûn
Giaùo Hoäi Vieät Nam ñaõ traûi qua gaàn moät nöûa theá kyû döôùi thôøi kyø bò baùch haïi bôûi caùc saéc chæ caám ñaïo cuûa caùc vua chuùa. Sau thôøi kyø bò baùch haïi, Giaùo Hoäi Vieät Nam baét ñaàu phaùt trieån maïnh trong bình an ñöôïc theâm gaàn moät nöûa theá kyû nöõa. Luùc Giaùo Hoäi Vieät Nam ôû vaøo thôøi kyø vöõng vaøng nhaát, coù moät ñöùc tin kieân cöôøng nhaát thì cuõng laø thôøi phaûi ñoái ñaàu vôùi nhöõng khoù khaên khaùc do bôûi cheá ñoä Coäng Saûn gaây neân. Naêm 1954, vôùi Hieäp Ñònh Geneve, ñaát nöôùc Vieät Nam bò chia ñoâi laøm hai mieàn. Mieàn Baéc ôû döôùi cheá ñoä Coäng Saûn, vaø hôn 670,000 giaùo daân ñaõ phaûi boû laøng xoùm laùnh naïn Coäng Saûn, di cö vaøo mieàn Nam tìm töï do. Sau ñoù, Giaùo Hoäi mieàn Baéc ñaõ phaûi traûi qua nhöõng ngaøy ñen toái. Taát caû caùc tröôøng hoïc, vaø haàu heát caùc tu vieän ñeàu bò nhaø nöôùc tòch thu. Moät soá caùc linh muïc vaø chöùc saéc cuûa xöù ñaïo bò baét ñi tuø trong chính saùch caûi caùch ruoäng ñaát ñaåm maùu vôùi nhöõng cuoäc ñaáu toá ruøng rôïn daõ man (1955-1956). Ngoaïi tröø Doøng Chuùa Cöùu Theá vaø Doøng nöõ tu Thaùnh Phaoloâ coøn laïi ôû mieàn Baéc, caùc doøng khaùc ñeàu ruùt lui vaøo mieàn Nam. Caùc giaùm muïc vaø caùc linh muïc coøn laïi phaûi soáng khoå cöïc, vaø moät ngaøy moät giaø yeáu, trong khi caùc chuûng vieän ñeàu bò ñoùng cöûa vaø bò caám hoaït ñoäng. Nhieàu Giaùm Muïc vì nhu caàu ñaõ phaûi phong chöùc "chui" cho moät soá taân linh muïc. Toång soá linh muïc Mieàn Baéc trong naêm 1992 laø 277 vò, goàm caû 30 linh muïc ñöôïc phong chöùc "chui". Coøn veà trình ñoä vaên hoùa ñaïo ñôøi, ôû mieàn Baéc, phaàn ñoâng caùc linh muïc hieän coøn thi haønh nhieäm vuï khoâng coù cô hoäi ñeå ñöôïc hoïc taïi chuûng vieän. Ñieàu naøy coù nghóa laø moät söï ñaøo taïo caáp toác raát thieáu soùt ñeå ñaùp öùng nhu caàu muïc vuï cuûa moät linh muïc, chöa noùi ñeán ñoøi hoûi muïc vuï cuûa moät giaùm muïc. Maõi ñeán thaäp nieân 1980, môùi coù moät ít linh muïc ôû mieàn Baéc ñöôïc tuyeån choïn vaø ñöôïc gôûi qua Roma ñeå thuï huaán theâm veà Thaàn Hoïc hoaëc veà Giaùo Luaät... Ñeå lung laïc Giaùo Hoäi, nhaø nöôùc ñaõ döïng leân nhoùm "Coâng Giaùo yeâu nöôùc yeâu hoøa bình" (1955). Nhoùm naøy xuaát baûn tôø "Chính Nghóa" sau ñoåi laø tôø "Ngöôøi Coâng Giaùo Vieät Nam" ñeå thoâng tin lieân laïc vaø ñeå hoaït ñoäng trong khuoân khoå cuûa ñaûng Coäng Saûn.
II. Hai mieàn Nam Baéc thoáng nhaát, caû nöôùc ñeàu bò rôi vaøo tay Coäng Saûn
Vôùi bieán coá 30/4/1975, Coäng Saûn Vieät Nam ñaõ chieám troïn mieàn Nam Vieät Nam, thoáng nhaát ñaát nöôùc döôùi cheá ñoä Coäng Saûn. Hôn nöûa trieäu giaùo daân Vieät Nam phaûi rôøi boû nôi choân nhau caét roán ñeå troán thoaùt khoûi söï ñaøn aùp cuûa Coäng Saûn, vaø tìm ñeán moät beán bôø töï do taïi caùc traïi ti naïn quanh vuøng Ñoâng Nam AÙ vaø sau ñoù ñònh cö ôû xöù laï queâ ngöôøi: Hoa Kyø, Canada, UÙc Chaâu, AÂu Chaâu.... Nhöõng ngöôøi coøn keït laïi taïi Vieät Nam, raát nhieàu ngöôøi bò ñaøy ñi kinh teá môùi, bò ñöa ñi caûi taïi, taïo neân nhöõng caûnh vôï choàng caùch bieät, gia ñình ly taùn... Hôn 100 Linh Muïc Tuyeân UÙy Coâng Giaùo bò baét ñi tuø caûi taïo, vaø moät soá Linh Muïc daân söï khaùc bò baét giam, nhieàu vò ñaõ bò cheát trong tuø vì cheá ñoä quaù gian khoå vaø thieáu ñuû moïi ñieàu kieän. Haàu heát caùc cô sôû cuûa Giaùo Hoäi ôû mieàn Nam nhö caùc tröôøng hoïc, caùc tu vieän, caùc cô sôû xaõ hoäi nhö nhaø thöông, traïi cuøi... ñeàu bò nhaø nöôùc tòch thu. Nhaø nöôùc cuõng toå chöùc nhoùm Linh Muïc "quoác doanh" ñeå uûng hoä cho nhöõng hoaït ñoäng cuûa ñaûng Coäng Saûn, vaø nhoùm naøy xuaát baûn tôø baùo "Coâng Giaùo vaø Daân Toäc" ñeå laøm coâng taùc toân giaùo vuï theo ñöôøng höôùng cuûa Ñaûng Coäng Saûn Vieät Nam. Vôùi söï haäu thuaãn cuûa nhoùm Coâng Giaùo vaø Daân Toäc, nhaø nöôùc Vieät Nam ñaõ ñuoåi Ñöùc Khaâm Söù Toøa Thaùnh Henri le Maitre ra khoûi nöôùc, baét giam Ñöùc Toång Giaùm Muïc Phoù Saøigoøn, Ñöùc Cha Phanxicoâ Xavieâ Nguyeãn Vaên Thuaän, vaø choáng ñoái vieäc Phong Thaùnh cho 117 vò Töû Ñaïo taïi Vieät Nam. Trong nhoùm "quoác doanh" naøy, coù Linh Muïc Chaân Tín vaø Nguyeãn Ngoïc Lan, tröôùc kia uûng hoä "Caùch Maïng" nay choáng ñoái coâng khai, caùc ngaøi ñaõ taùch ra khoûi nhoùm quoác doanh vaø can ñaûm noùi leân laäp tröôøng cuûa Giaùo Hoäi nhaát laø trong vuï phong hieån thaùnh cho 117 vò Töû Ñaïo taïi Vieät Nam.
Trong tình theá khoù khaên nhö vaäy, ngöôøi Coâng Giaùo trong Nam cuõng nhö ngoaøi Baéc ñaõ cuûng coá ñöùc tin cuûa mình theo göông cuûa Ñöùc coá Hoàng Y Trinh Nhö Khueâ vaø Ñöùc Toång Giaùm Muïc Nguyeãn Kim Ñieàn, hoï laøm boån phaän truyeàn giaùo moät caùch haêng say: töø naêm 1975 ñeán nay, caùc cha Doøng Chuùa Cöùu Theá Vieät Nam ñaõ aâm thaàm ñaøo taïo töøng nghìn giaùo lyù vieân cho Giaùo Hoäi. Taïi Taây Nguyeân döôùi söï dìu daét cuûa caùc cha doøng, töøng chuïc buoân Thöôïng xin chòu pheùp röûa toäi taäp theå. taïi Taây Sôn, 4,000 ngöôøi thieåu soá xin theo ñaïo. Söï soáng ñaïo cuûa ngöôøi giaùo daân Vieät Nam trong nhöõng luùc khoù khaên vaãn tieáp tuïc gia taêng, vaø luoân saün saøng theo göông caùc baäc anh huøng toå tieân laø caùc Thaùnh Töû Ñaïo Vieät Nam.
Döôùi thôøi cheá ñoä Coäng Saûn, taát caû caùc chuûng vieän vaø doøng tu ñeàu bò caám chæ hoaït ñoäng. Vieäc phong chöùc linh muïc hoaëc vieäc Toøa Thaùnh muoán boå nhieäm caùc giaùm muïc ñeàu phaûi qua söï duyeät xeùt cuûa nhaø nöôùc. Nhieàu giaùo phaän, ñaõ phaûi qua moät thôøi kyø hôn 15 naêm khoâng phong theâm ñöôïc moät taân Linh Muïc naøo. Nhieàu Toøa Giaùm Muïc vaãn bò troáng ngoâi hoaëc nhieàu giaùm muïc ñaõ ôû tuoåi quaù giaø vì nhöõng ngöôøi ñöôïc Toøa Thaùnh boå nhieäm ñeå thay theá ñaõ khoâng khoâng ñöôïc nhaø nöôùc chaáp thuaän. Söï thieáu soùt traàm troïng caùc linh muïc ôû nhieàu giaùo phaän. Haàu heát caùc linh muïc ñeàu ñaõ ôû tuoåi giaø. Maõi ñeán thôøi kyø côûi môû cuûa nhaø nöôùc, caû nöôùc chæ ñöôïc 4 Lieân Ñaïi Chuûng Vieän ñöôïc pheùp môû cöûa: Haø Noäi, Vinh Thanh, Saigoøn, Caàn Thô, vaø veà sau naøy theâm ñaïi chuûng vieän Nha Trang, nhöng soá chuûng sinh ñöôïc nhaäp hoïc nhaø nöôùc chæ giôùi haïn vôùi moät con soá raát laø ít, vaø taát caû caùc chuûng sinh naøy ñeàu phaûi thoâng qua nhöõng cuoäc phoûng vaán ñieàu tra lyù lòch cuûa coâng an ñòa phöông môùi ñöôïc vaøo nhaäp hoïc.
III. Moät vaøi chi tieát ñieån hình veà tình hình moät soá Giaùo Phaän taïi Vieät Nam
Chuùng toâi xin ghi laïi nôi ñaây moät vaøi chi tieát ñöôïc töôøng thuaät qua nhöõng laù thö cuûa caùc Giaùm Muïc Vieät Nam göûi ra ngoaïi quoác veà tình hình cuûa moät soá giaùo phaän taïi Vieät Nam vaøo khoaûng thôøi gian 1992:
1. Thö cuûa Ñöùc Cha Buøi Chu Taïo, Giaùm Muïc Phaùt Dieäm:
Kính thöa cha,
Toâi ñaõ ñöôïc thö cha ñeà ngaøy 29/4/1992...
...toâi xin traû lôøi veà caùc ñieåm cha neâu trong thö:
Döï aùn tröôùc maét:
- .....
- Ñaøo taïo 85 thanh nieân döï tu. Hoï khoâng theå ñöôïc huaán luyeän taäp trung. Nhaø chung lo ñaøo taïo ngaén haïn vaø hoaït ñoäng cho vieäc trau doài theâm vaên hoùa, sinh ngöõ vaø giaùo lyù. Ña soá seõ khoâng ñöôïc thaâu nhaän vaøo Ñaïi Chuûng Vieän, vì 3 naêm môùi ñöôïc tuyeån moät laàn. Laàn ñaàu tieân naêm 1989 Phaùt Dieäm ñöôïc öu tieân göûi vaøo 8 thaày. Tuy nhieân hoï tình nguyeän seõ soáng ñoäc thaân, tieáp tuïc phuïc vuï xöù, hoï, nhaát laø ñang luùc thieáu linh muïc. Kinh phí haøng naêm cho taát caû heát quaõng 8,000 myõ kim.
- Ñaøo taïo ñoäi nguõ gaàn 100 nöõ giaùo lyù vieân. Cuõng nhö tröôøng hôïp treân, hoï phaûi hoïc heát caáp 3, ña soá heä boå tuùc. Moät soá ñöôïc göûi ñi Haø Noäi hay trong Nam. Hieän ñaõ göûi 3 coâ ñi hoïc lôùp y só cuûa nhaø nöôùc môû taïi Haø Noäi. Hoï ñöôïc thöôøng xuyeân boài döôõng veà giaùo lyù taïi choã. Ña soá raát muoán gia nhaäp caùc Hoäi Doøng. Kinh phí cho hoï cuõng xaáp xæ nhö cho giôùi döï tu nam, quaõng 8,000 myõ kim moät naêm.
- Xaây laïi ngay 7 nhaø thôø xöù: 5 nhaø bò taøn phaù naëng trong hai cuoäc chieán: Ninh Bình, Khoan Duï, Voâ Hoát, An Ngaõi, Uy Ñöùc vaø 2 nhaø thôø suïp ñoå vì thôøi gian: Quaûng Phuùc, Coàn Thoi. Nhöõng coâng trình naøy ñoøi hoûi moät khoaûn raát lôùn, laø nöûa trieäu. Moät Ñöùc Cha ñaõ xin giuùp cho chung ñöôïc 41,000 cho 9 döï aùn, moãi döï aùn ñöôïc töø 4,000 ñeán 5,000. Ñaõ baét ñaàu laøm nhaø thôø Quaûng Phuùc vaø Coàn Thoi.
- Phuïc hoài nhaø haùt Ñöùc Cha Nguyeãn Baù Toøng xaây naêm 1937. Bom ñaõ phaù saäp, chæ coøn söôøn beâ toâng coát saét. Sau khi söûa laïi, noù seõ ñöôïc duøng laøm nôi hoäi hoïp caùc ñoaøn theå, daïy giaùo lyù, chieáu phim, dieãn thuyeát, hoäi thaûo vaø leã thieáu nhi cho 2,000 em. Döï tính kinh phí laøm maùi, traàn cöûa, ñoùng gheá, leân ñeán 50,000 myõ kim.
Thoáng keâ ñòa phaän:
- Ñòa dö: Giaùo phaän Phaùt Dieäm goàm troïn tænh Ninh Bình vaø moät phaàn huyeän cuûa tænh Hoøa Bình (xöù Khoan Duï). Dieän tích: 1,395.77 km2. Nhaø Chung (Toøa Giaùm Muïc) thuoäc thò traán Phaùt Dieäm, huyeän Kim Sôn, caùch Thò Xaõ Ninh Bình 28 km veà phía Baéc, caùch thuû ñoâ Haø Noäi 123 km veà phía baéc, caùch thaønh phoá Nam Ñònh 58 km veà phía Ñoâng Baéc, caùch thò xaõ Thanh Hoùa 60 km veà phía Nam.
- Giaùo daân: 112,000, ña soá daân toäc Kinh, thieåu soá daân toäc Möôøng.
- Linh Muïc: 22, trong ñoù 5 vò treân 70 tuoåi, 13 vò chöa ñöôïc nhaø nöôùc coâng nhaän, 2 cha Doøng Xi Toâ Chaâu Sôn treân 75 tuoåi.
- Chuûng sinh: 8 thaày, ñang hoïc taïi Ñaïi Chuûng Vieän mieàn taïi Haø Noäi. Döï bò goàm 86 thaày, soáng taïi gia vaø phuïc vuï xöù vaø hoï ñaïo.
....
(Phaoloâ Buøi Chu Taïo, Giaùm Muïc Phaùt Dieäm)
2. Thö cuûa Ñöùc Cha Nguyeãn Tuøng Cöông, Giaùm Muïc Haûi Phoøng:
Toâi ñaõ nhaän ñöôïc thô cuûa cha ñeà ngaøy 29/4/1992.....
- Ñòa dö: Ñòa phaän Haûi Phoøng chuùng toâi, veà haønh chính goàm thaønh phoá Haûi Phoøng, tænh Quaûng Ninh vaø 2/3 tænh Haûi Höng, treân moät ñòa baøn roäng lôùn tôùi 10,000 km2, toång soá giaùo daân laø 150,000 ngöôøi, 300 nhaø thôø lôùn nhoû.
- Nhaân söï: Vôùi moät ñòa baøn roäng lôùn vaø ñoâng daân nhö vaäy, nhöng con soá linh muïc laïi quaù ít: chæ coù 16 linh muïc, trong ñoù coù moät linh muïc cao nieân ñaõ höu trí vaø moät linh muïc CSSR. Caû ñòa phaän chæ coù 2 tu só (moät nam vaø moät nöõ), khoâng coøn Doøng Tu naøo. Ñeå giuùp vieäc muïc vuï nôi Toøa Giaùm Muïc vaø caùc xöù hoï, coù 30 chò em taän hieán thaønh tu hoäi trôï taù tình nguyeän soáng ñoäc thaân troïn ñôøi.
- Chuûng sinh: Soá chuûng sinh Haûi Phoøng hieän coù 8, ñang hoïc taïi ñaïi chuûng vieän Haø Noäi, vaø khoaûng 30 chuûng sinh döï bò ñang chôø ñöôïc nhaø nöôùc cho pheùp ñi hoïc chuûng vieän.
Noãi lo laéng luoân thuùc baùch chuùng toâi veà giaùo só vaø giaùo daân, laø ñòa phaän quaù ít linh muïc, caàn coù theâm nhaân söï ñeå laøm vieäc muïc vuï. Tuy nhaø nöôùc ñaõ côûi môû veà toân giaùo trong maáy naêm gaàn ñaây, nhöng vieäc choïn vaø göûi ngöôøi ñi hoïc chuûng vieän coøn bò haïn cheá, neân con soá 16 linh muïc laø quaù ít so vôùi nhu caàu muïc vuï.
- Nhaø thôø: Ngoaøi ra chuùng toâi coøn phaûi lo söûa chöõa caùc nhaø thôø trong toaøn giaùo phaän, vì ñaõ xaây döïng laâu naêm, laïi phaûi gaùnh chòu haäu quaû cuûa chieán tranh vaø thieân tai khaéc nghieät ñaõ hö hoûng haàu heát. Tuy ñaõ coá gaéng nhieàu, nhöng nhöõng ngoâi nhaø thôø hö haïi cuõng chæ ñöôïc söûa chöõa phaàn naøo, ñeå goïi laø coù nôi caàu nguyeän
.....
Haûi Phoøng ngaøy 1 thaùng 7 naêm 1992
(GM Nguyeãn Tuøng Cöông, Giaùm Muïc Haûi Phoøng)
3. Thö cuûa Ñöùc Cha Gioakim Vuõ Duy Nhaát, Giaùm Muïc Buøi Chu:
- Giaùo daân thuoäc giaùo phaän Buøi Chu hieän nay laø 300,000 ngöôøi, coù 47 linh muïc trong ñoù coù moät soá linh muïc chöa ñöôïc nhaø nöôùc cho laøm muïc vuï, lyù do vì chòu chöùc "chui" ñôøi Ñöùc Cha Phaïm Naêng Tónh. Coù gaàn 300 tu só nam nöõ, phaàn ñoâng laø nöõ tu doøng Maân Coâi, doøng Ña Minh, Meán Thaùnh Giaù vaø Tu Hoäi Ñöùc Meï Thaêm Vieáng.
- Hieän nay giaùo phaän Buøi Chu coù raát nhieàu ôn thieân trieäu linh muïc cuõng nhö tu só nam nöõ. Rieâng chuûng sinh hoïc chính thöùc taïi Chuûng Vieän Haø Noäi laø 30 ngöôøi, soá hoïc ôû ngoaøi chuaån bò vaøo chuûng vieän coù treân döôùi 100 chuûng sinh. Nhöõng chuûng sinh naøy phaûi soáng raûi raéc ôû ngoaøi vöøa ñi laøm vöøa lo hoïc ñeå chuaån bò ñöôïc vaøo hoïc trong Chuûng Vieän....
- Trong toaøn giaùo phaän coù hôn 500 nhaø thôø lôùn nhoû. Nhöõng nhaø thôø naøy hieän nay ñaõ hö haïi tôùi 2/3 vì thôøi gian, vì chieán tranh. Nhieàu xöù ñaõ töø laâu khoâng coù nôi ñeå cöû haønh thaùnh leã, ñoïc kinh caàu nguyeän vaø cöû haønh caùc pheùp Bí Tích....
- Caàn söûa chöõa ngay "Nhaø Duïc Anh Buøi Chu" ñeå nuoâi döôõng caùc treû moà coâi theo tinh thaàn vaø truyeàn thoáng cuûa giaùo phaän. Söûa chöõa nhaø cöûa vaø coøn caàn taøi chaùnh ñeå tieáp tuïc nuoâi döôõng haøng traêm treû em moà coâi bò boû rôi.
- Ngoaøi nhöõng nhaø thôø caàn söûa chöõa noùi treân, coøn raát nhieàu nhu caàu khaùc caàn söûa chöõa nhö caùc tröôøng hoïc ñeå daäy giaùo lyù vaø chöõ nghóa cho caùc em trong khaép giaùo phaän. Ngay trong toøa giaùm muïc cuõng coù nhieàu nhu caàu caàn phaûi söûa chöõa, vì quaù laâu ngaøy, nay ñaõ hö haïi.
(Gioakim Vuõ Duy Nhaát, Giaùm Muïc Buøi Chu)
4. Thö cuûa Ñöùc Cha Nguyeãn Vaên Sang, Giaùm Muïc Thaùi Bình:
Tröôùc heát xin baùo tin ñeå cha bieát toâi ñaõ nhaän ñöôïc böùc taâm thö cuûa cha,...
- Nhaø thôø: Ngoaøi coâng vieäc caàn thieát cho ñòa phaän thì toâi ñang laøm nhö söûa chöõa hôn 300 nhaø thôø, xaây môùi 5 caùi, coøn 300 caùi ñang coù döï aùn söûa chöõa laïi...
- Toøa Giaùm Muïc: Coù theå cha xem coù giuùp döï aùn söûa chöõa Toøa Giaùm Muïc, tuy toâi ñaõ söûa chöõa raát nhieàu cho Toøa Giaùm Muïc ñoå naùt vì bom ñaïn aùc lieät, song coøn bò doät naùt, toâi muoán tu söûa laïi, chöa coù ngoâi Nhaø Nguyeän ñeå laøm leã, ñoùn caùc linh muïc veà caám phoøng, hoïc taäp v.v...
- Giaùo daân: Con soá giaùo daân laø 140,000 treân 2 trieäu daân. Chuûng sinh ñang hoïc ôû Haø Noäi 8 ngöôøi, hai naêm nöõa ra tröôøng vaøo naêm 1994 ñeå ñöôïc hoaït ñoäng muïc vuï, vaø 4 seõ ra tröôøng naêm 1995. Ngoaøi ra coøn ñoä 50 chuûng sinh cuõ, hoaëc ñaõ hoïc xong chòu caùc chöùc: 2 phoù teá, 6 chöùc boán vaø caùc ngöôøi khaùc. Ñoä 150 thænh tu nam, 100 thænh tu nöõ vaø 50 nöõ tu Ña Minh...
Keát laïi, xin chaân thaønh caûm ôn.... Xin Chuùa, Meï Maria, Thaùnh Giuse vaø caùc Thaùnh Töû Ñaïo Vieät Nam ban muoân ôn cho caùc vò vaø cuõng xin caàu cho toâi nhieàu.
(F.X. Nguyeãn Vaên Sang, Giaùm Muïc Thaùi Bình)
5. Thö cuûa Ñöùc Cha Traàn Xuaân Haïp, Giaùm Muïc Vinh:
Naêm nay giaùo phaän Vinh chuùng toâi ñang möøng kyû nieäm 2 söï kieän:
- Möøng 100 naêm ngaøy hieán daâng giaùo phaän cho Ñöùc Meï, coäng vôùi
- Möøng tröôùc ñi 150 tuoåi thoï. Laø vì 2 caùi möøng gaàn saùt nuùt (caùch nhau 4 naêm), vì theá chuùng toâi toå chöùc moät laàn cho tieän luoân...
- Giaùo phaän chuùng toâi hieän coù 360,000 giaùo daân, 72 linh muïc (chæ coù 64 laøm muïc vuï). Ñaïi chuûng vieän chung cho caû Thanh Hoùa vaø chuùng toâi, hieän coù 2 lôùp ñang hoïc, 36 chuûng sinh Vinh, 24 chuûng sinh Thanh Hoùa, mong raèng sau vaøi ba naêm nöõa seõ coù linh muïc môùi ra tröôøng.
- Veà döï aùn xaây caát theo nhö caàu:
Döï aùn xaây moät caên nhaø daøi 18m roäng 6m chia ra 4 phoøng, 3 lôùp hoïc vaø 1 phoøng cho giaùo vieân. Trang bò ñuû baøn gheá phaûi maát 45 trieäu ñoàng theo giaù hieän taïi, töông ñöông 1,000 USD.
Döï aùn xaây moät nhaø khaùc goàm 3 phoøng nhoû ñeå laøm dòch vuï y teá môùi xong, chöa hoaït ñoäng ñöôïc vì nhieàu lyù do. Chuùng toâi mong vôùi thôøi gian seõ môû roäng ñeå trôû neân Traïm Xaù Y Teá.
Sau heát xin caûm ôn cha vaø taát caû nhöõng taám loøng haûo taâm: Xin Thieân Chuùa chuùc laønh cho quí vò.
(P.J. Traàn Xuaân Haïp, Giaùm Muïc Vinh)
6. Thö cuûa Ñöùc Cha Trònh Chính Tröïc, Giaùm Muïc Ban Meâ Thuoät:
Giaùo Phaän Ban Meâ Thuoät ñang lo laøm sao cho moät soá ñoâng ñaûo hoïc sinh toát nghieäp lôùp 12 xin leân ñaïi hoïc maø khoâng coù nôi aên choán ôû. Caùc soá hoïc sinh ñeàu thuoäc thaønh phaàn noâng thoân, xa thò xaõ, xa nôi coù ñaïi hoïc. Chuùng toâi öôùc mong xaây 2 cö xaù sinh vieân, 1 cho nam vaø 1 cho nöõ ngay trong thò xaõ....
- Nhaø nöôùc ñaõ chaáp thuaän cho 12 chuûng sinh vaøo hoïc taïi ñaïi chuûng vieän Nha Trang. Coøn 31 chuûng sinh ñang chôø ñôïi ñöôïc göûi vaøo chuûng vieän tieáp tuïc hoïc.
- Ban Meâ Thuoät coù 150,000 giaùo daân, coù 42 linh muïc. Moät soá chuûng sinh phaûi ñi laøm, chieàu veà hoïc roài toái phaûi veà nhaø, khoâng ñöôïc nguû taïi Toøa Giaùm Muïc.
....
- Song song vôùi ñaø gia taêng daân soá, soá giaùo daân Coâng Giaùo cuõng gia taêng roõ reät. Hieän nay coù tôùi 150,000 giaùo daân, maø tröôùc 75 chæ coù 70 ngaøn. Ngöôïc laïi, linh muïc chæ coù 40 laøm vieäc coøn 4 beänh hay chöa ñi laøm muïc vuï. Chuûng sinh thì 12 ñaõ ñöôïc nhaø nöôùc cho ñi hoïc ñaïi chuûng vieän Nha Trang, chuùng toâi ñang xin theâm, nhöng coøn ñôïi nhaø nöôùc cho pheùp, vì caùc chuûng sinh seõ baûo ñaûm töông lai cuûa giaùo phaän Ban Meâ Thuoät. Hoaøn caûnh hieän nay thaät vaát vaû thieáu thoán moïi maët...
Moät laàn nöõa toâi xin chaân thaønh caùm ôn quí cha vaø anh chò em giaùo daân haûi ngoaïi. Xin caàu nguyeän cho chuùng toâi.
(Giuse Trònh Chính Tröïc, Giaùm Muïc)
7. Thö cuûa Ñöùc Cha Nguyeãn Vaên Hoøa, Giaùm Muïc Nha Trang:
- Giaùo phaän Nha Trang hieän coù 130,000 giaùo daân, 85 linh muïc. Ñaïi Chuûng Vieän Sao Bieån baét ñaàu hoïc töø 4/5/1992 goàm 30 ñaïi chuûng sinh, trong ñoù 12 thaøy thuoäc giaùo phaän Ban Meâ Thuoät, 8 thaøy thuoäc giaùo phaän Qui Nhôn, 10 thaøy thuoäc giaùo phaän Nha Trang. Ngoaøi nhöõng chuûng sinh ñang hoïc trong ñaïi chuûng vieän Sao Bieån, giaùo phaän Nha Trang coøn moät soá ñang ôû vôùi gia ñình...
(Phaoloâ Nguyeãn Vaên Hoøa, Giaùm Muïc Nha Trang)
8. Thö cuûa Ñöùc Cha Nguyeãn Vaên Nam, Giaùm Muïc Myõ Tho:
- ...
- Nhieàu keû ngheøo, beänh , giaø yeáu, nhaø cöûa raùch naùt, khoâng kieám ñöôïc vieäc laøm, vì thieáu cô xöôûng, ruoäng ñaát canh taùc thieáu huït, laïi coøn bò luït, raày, saâu, coù nôi thieáu heä thoáng daãn nöôùc nhaäp ñieàn...
- Khaù ñoâng ngöôøi muoán hoïc ñaïo, nhöng vì khoâng ñuû aên, maø phaûi ñi laøm xa xoâi, khoâng coù ñuû giôø hoïc ñaïo. Nhaø thöông sôû phí caøng ngaøy ngaøy caøng cao, thuoác men, moå xeû, voâ nöôùc bieån, moå maét, saïn thaän v.v. ñeàu toán keùm. Nhöõng treû con thieáu hoïc vì thieáu sôû phí, thieáu saùch vôû, hoïc phí.
Trình baøy ñeå cha töôøng, nhöng xin cha ñöøng quaù lo maø ñau khoå veà chuùng daân. Chuùa seõ giuùp cha, neáu ñeïp loøng chuùa.
Xin Chuùa vaø Ñöùc Meï ñöøng queân quí vò aân nhaân Giaùo Hoäi Vieät Nam. Chuùng con raát thaân thöông.
(Anreâ Nguyeãn Vaên Nam, Giaùm Muïc Myõ Tho)
Ngoaøi nhöõng tröôøng hôïp ñieån hình treân ñöôïc töôøng thuaät qua nhöõng laù thö cuûa caùc Giaùm Muïc Vieät Nam gôûi giaùo daân Haûi Ngoaïi, coøn nhieàu tröôøng hôïp khaùc nöõa maø chuùng toâi khoâng tieän keå heát leân ñaây. Trong baøi vieát naøy, chuùng toâi chæ xin vaén taét trình baøy moät vaøi chi tieát ñieån hình, coù leõ, coøn nhieàu baøi vieát khaùc nöõa ñaõ ñöôïc keå laïi bôûi nhöõng nhöõng ngöôøi ñaõ töøng soáng trong nhöõng hoaøn caûnh khoù khaên naøy, hoaëc bôûi raát nhieàu caùc linh muïc khaùc ñaõ ñöôïc traû töï do sau nhöõng naêm daøi trong caùc traïi caûi taïo, vaø nay ñaõ ñöôïc ñònh cö ôû Hoa Kyø hay ôû caùc nöôùc thöù ba khaùc. Nhöõng baøi vieát ñoù, neáu quí vò coù dòp, tìm ñoïc, cuõng giuùp ích raát nhieàu cho quí vò ñeå bieát theâm veà tình hình Giaùo Hoäi Vieät Nam döôùi thôøi cheá ñoä coäng saûn. Hy voïng, vôùi nieàm tin kieân cöôøng cuûa ngöôøi giaùo daân Vieät Nam cuøng vôùi tình yeâu bao la vaø quyeàn naêng voâ bieân cuûa thieân Chuùa, giaùo hoäi Vieät Nam seõ moãi ngaøy moät tieán maïnh vaø seõ coù ñöôïc nhöõng ngaøy töôi saùng vôùi moät cuoäc soáng töï do daân chuû vaø bình an trong tình yeâu cuûa Thieân Chuùa.
(Tham khaûo taøi lieäu:
- Giaùo Hoäi Vieät Nam taäp I, taùc giaû Ñöùc OÂng Vinh Sôn Traàn Ngoïc Thuï.
- Lòch Söû Giaùo Hoäi Vieät Nam, cuûa Linh Muïc Phan Phaùt Huoàn, CssR.
- Taäp San Daân Chuùa AÂu Chaâu thaùng 4 naêm 1993.)