Ñoùa Hoa Töû Teá
(Nhöõng Chia Seû Muïc Vuï vaø Nhöõng Caâu Chuyeän Gôïi YÙ
Suy Tö Vaø Caàu Nguyeän haèng ngaøy)
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
- 098 -
Xung ñoät giöõa khoa hoïc vaø toân giaùo
Xung ñoät giöõa khoa hoïc vaø toân giaùo.
Ñöùc Giaùm muïc Pheâroâ Nguyeãn Khaûm:
Trong theá giôùi toaøn caàu hoùa ngaøy nay, qua caùc phöông tieän truyeàn thoâng, nhöõng gì xaûy ra ôû Baéc baùn caàu cuõng nhanh choùng ñöôïc ñoùn nhaän taïi Vieät Nam. Vì theá cuõng caàn quan taâm ñeán vieäc ñoàng haønh vôùi ngöôøi treû veà moái töông quan giöõa khoa hoïc vaø ñöùc tin...
"Nhö toâi ñaõ noùi trong nhieàu naêm qua, lyù do lôùn khieán nhieàu ngöôøi treû rôøi boû Hoäi Thaùnh laø vì cho raèng coù söï xung ñoät giöõa khoa hoïc vaø ñöùc tin". Ñoù laø nhaän ñònh cuûa Giaùm muïc Robert Baron, moät khuoân maët noåi cuûa truyeàn thoâng coâng giaùo Hoa Kyø (x. Why the supposed conflict between science and religion is tragic nonsense? Wordonfire.org). Coù leõ vì soáng trong moät ñaát nöôùc haøng ñaàu veà khoa hoïc kyõ thuaät neân vò giaùm muïc naøy thaáy roõ taùc ñoäng cuûa nhöõng tieán boä khoa hoïc treân ñôøi soáng ñöùc tin cuûa ngöôøi treû. Cuøng vôùi nhaän ñònh treân, döïa vaøo söï hieåu bieát vaø kinh nghieäm cuûa mình, vò giaùm muïc naøy ñöa ra nhöõng gôïi yù ñaùng quan taâm ñeå giuùp ngöôøi treû hieåu ñuùng vaán ñeà.
Tröôùc heát, vai troø cuûa Hoäi Thaùnh trong söï phaùt trieån khoa hoïc. Nhöõng oâng toå cuûa khoa hoïc hieän ñaïi nhö Kepler, Copernicus, Galileo, Newton, Descartes... taát caû ñeàu ñaõ ñöôïc ñaøo taïo trong caùc tröôøng hoïc do Hoäi Thaùnh baûo trôï, ôû ñoù hoï hoïc ñöôïc hai chaân lyù thaàn hoïc neàn taûng: (1) vuõ truï naøy khoâng phaûi laø Thieân Chuùa nhöng laø thuï taïo cuûa Ngaøi; vaø (2) coù theå tìm hieåu vuõ truï naøy baèng lyù trí con ngöôøi. Hai chaân lyù naøy laø neàn taûng cho nghieân cöùu khoa hoïc, bôûi leõ neáu vuõ truï naøy laø thaàn linh thì noù khoâng theå laø ñoái töôïng cho vieäc quan saùt, phaân tích, thí nghieäm. Ñoàng thôøi neáu vuõ truï naøy laø hoãn mang thì khoa hoïc khoâng theå naøo khaùm phaù ñöôïc söï haøi hoøa vaø nhöõng ñònh luaät chi phoái vaän haønh cuûa vuõ truï. Hai chaân lyù treân laø neàn taûng ñeå caùc nhaø khoa hoïc nghieân cöùu trong caùc ngaønh vaät lyù, thieân vaên, toaùn hoïc...
Keá ñeán, caàn phaân bieät veà ñoái töôïng vaø phöông phaùp cuûa khoa hoïc vaø cuûa nieàm tin toân giaùo. Khoa hoïc vaø ñöùc tin khoâng xung ñoät vôùi nhau ñeå tranh giaønh thaéng thua gioáng nhö hai ñoäi boùng treân saân coû muøa Euro, bôûi leõ khoa hoïc vaø ñöùc tin coù ñoái töôïng vaø phöông phaùp khaùc nhau. Khoa hoïc nghieân cöùu caùc söï kieän, vaät theå, nhöõng vaän haønh vaø töông quan trong theá giôùi thöôøng nghieäm. Coøn toân giaùo tìm hieåu veà Thieân Chuùa vaø nhöõng söï thuoäc veà Ngaøi, ñoàng thôøi söû duïng moät phöông phaùp hoaøn toaøn khaùc, vì Thieân Chuùa khoâng phaûi laø moät vaät theå trong theá giôùi naøy, nhöng laø lyù do laøm neân vuõ truï naøy. Noùi caùch hình töôïng, Thieân Chuùa gioáng nhö taùc giaû cuûa moät taùc phaåm vaên hoïc heát söùc phong phuù. Nguyeãn Du khoâng phaûi laø baát cöù nhaân vaät naøo trong Truyeän Kieàu, nhöng chính oâng laø lyù do laøm neân hieän höõu cuûa caùc nhaân vaät trong Truyeän Kieàu.
Cuøng vôùi nhaän ñònh treân, caàn thaáy roõ söï khaùc bieät giöõa khoa hoïc vaø chuû thuyeát duy khoa hoïc (scientism), laø chuû tröông chæ nhìn nhaän hình thaùi tri thöùc duy nhaát laø tri thöùc khoa hoïc thöïc nghieäm. Chuùng ta khoâng theå phuû nhaän nhöõng thaønh coâng vöôït böïc cuûa khoa hoïc vaø söï höõu duïng cuûa caùc tieán boä kyõ thuaät, nhöng neáu coi ñoù laø taát caû tri thöùc nhaân loaïi thì thaät quaù ngheøo naøn. Moät nhaø khoa hoïc coù theå phaân tích cho chuùng ta bieát veà nhöõng chaát lieäu ñöôïc söû duïng trong nhöõng hoïa phaåm cuûa Michelangelo taïi ñieän Sistine, nhöng vôùi tö caùch nhaø khoa hoïc, oâng khoâng theå noùi ñieàu gì veà lyù do laøm cho nhöõng böùc hoïa aáy laïi laø tuyeät phaåm!
Cuoái cuøng, vuï aùn Galileo laø moät veát nhô trong lòch söû nhöng khoâng phaûi laø taát caû. Töø saùch giaùo khoa cho ñeán nhieàu baøi vieát gaëp ñöôïc treân maïng truyeàn thoâng, Galileo thöôøng ñöôïc coi nhö bieåu töôïng cho söï xung ñoät giöõa khoa hoïc vaø toân giaùo, giöõa moät beân laø söï khai saùng cuûa khoa hoïc vaø beân kia laø söï cuoàng tín meâ muoäi cuûa toân giaùo. Thöïc ra caùi ñöôïc goïi laø "vuï aùn" Galileo khoâng ñôn giaûn nhö ngöôøi ta nghó (x. Rodney Stark, Bearing False Witnesses: Debunking Centuries of Anti-catholic History). Duø sao chaêng nöõa, ñoù cuõng laø moät veát nhô trong lòch söû Hoäi Thaùnh vaø Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñaõ chính thöùc leân tieáng xin loãi. Theá nhöng neáu chæ nhìn vaøo söï kieän Galileo ñeå ñaùnh giaù toaøn boä moái töông quan giöõa khoa hoïc vaø toân giaùo thì quaû laø thieáu soùt. Trong quaù khöù cuõng nhö hieän taïi, vaãn luoân coù caùc Kitoâ höõu hoaït ñoäng trong lónh vöïc nghieân cöùu khoa hoïc, ñoàng thôøi soáng nieàm tin maïnh meõ vaøo Thieân Chuùa. Georges Lemaitre ñaõ ñöôïc nhaéc ñeán trong baøi tröôùc laø nhaân vaät ñieån hình.
Trong theá giôùi toaøn caàu hoùa ngaøy nay, qua caùc phöông tieän truyeàn thoâng, nhöõng gì xaûy ra ôû Baéc baùn caàu cuõng nhanh choùng ñöôïc ñoùn nhaän taïi Vieät Nam. Vì theá cuõng caàn quan taâm ñeán vieäc ñoàng haønh vôùi ngöôøi treû veà moái töông quan giöõa khoa hoïc vaø ñöùc tin. Coù nhöõng nguoàn tö lieäu, chaúng haïn trang web cuûa Hieäp hoäi caùc nhaø khoa hoïc coâng giaùo: www.catholicscientists.org , coù theå giuùp chuùng ta caäp nhaät söï hieåu bieát trong lónh vöïc naøy ñeå laøm vieäc toát hôn.
Gm. Pheâroâ Nguyeãn Vaên Khaûm
(Nguoàn: Giaùo Phaän Myõ Tho)