Toâng huaán cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phaoloâ VI
veà Nieàm vui Kitoâ giaùo:
Gaudete in Domino - Haõy vui leân trong Chuùa
Toâng huaán cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phaoloâ VI veà Nieàm vui Kitoâ giaùo: Gaudete in Domino - Haõy vui leân trong Chuùa.
Chuyeån ngöõ: Hoïc vieän Ña Minh, Goø Vaáp
(WHÑ 28-05-2025) - Gaudete in Domino (Haõy vui leân trong Chuùa) laø Toâng huaán cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phaoloâ VI veà Nieàm vui Kitoâ giaùo ñöôïc ban haønh vaøo leã Hieän xuoáng, ngaøy 09 thaùng 5 naêm 1975.
Sau ñaây laø lôøi giôùi thieäu vaø baûn dòch Vieät ngöõ do Hoïc vieän Ña Minh, Goø Vaáp thöïc hieän.
Giôùi thieäu
Caùch ñaây 50 naêm, vaøo leã Chuùa Thaùnh Thaàn Hieän Xuoáng, giöõa naêm Toaøn xaù 1975, Ñöùc Thaùnh Cha Phaoloâ VI ñaõ ban haønh toâng huaán baøn veà nieàm vui Kitoâ giaùo, môû ñaàu baèng nhöõng lôøi "Haõy vui leân trong Chuùa" - trích daãn töø thaùnh Phaoloâ (Pl 4,4) ñöôïc phuïng vuï laëp laïi nhieàu laàn trong muøa Voïng. Vaøo thôøi ñieåm chính trò cuûa nöôùc Vieät Nam luùc aáy, coù theå quaû quyeát raèng haàu heát ñoàng baøo khoâng ñöôïc nghe noùi tôùi vaên kieän naøy. Noùi ñuùng ra, ngay caû beân AÂu chaâu, toâng huaán naøy cuõng ít gaây chuù yù cuûa dö luaän. Xem ra nieàm vui khoâng phaûi laø moät ñeà taøi nghieâm tuùc cuûa thaàn hoïc! Tuy nhieân, khi ñoïc kyõ toâng huaán naøy, chuùng ta thaáy raèng "nieàm vui" laø moät tö töôûng noøng coát cuûa Kitoâ giaùo, bôûi vì gaén lieàn vôùi maàu nhieäm Nhaäp theå vaø Phuïc sinh. Ñöùc Thaùnh Cha nhaán maïnh ñeán söï caàn thieát cuûa nieàm vui Kitoâ giaùo, vaø thuùc giuïc caùc tín höõu haõy vun troàng nieàm vui nhö laø moät hoàng aân cuûa Thaùnh Linh giöõa moät theá giôùi ñaày daãy ñau khoå vaø tranh chaáp. Nieàm vui Kitoâ giaùo baét nguoàn töø söï keát hôïp saâu xa vôùi Thieân Chuùa, vaø ñöôïc dieãn taû qua tình lieân ñôùi, canh taân baûn thaân vaø hoøa giaûi.
Vaên kieän naøy goàm 7 chöông, khoâng keå Nhaäp ñeà vaø Keát luaän.
1. Loøng khao khaùt nieàm vui trong con tim cuûa moãi ngöôøi.
2. Nieàm vui Kitoâ giaùo ñöôïc tieân baùo trong Cöïu öôùc
3. Nieàm vui theo Taân öôùc
4. Nieàm vui trong taâm hoàn caùc thaùnh nhaân
5. Nieàm vui cho toaøn daân
6. Nieàm vui vaø hy voïng trong con tim caùc baïn treû
7. Nieàm vui cuûa khaùch haønh höông trong Naêm thaùnh
Baûn vaên tieáng YÙ chæ ñaùnh soá La-maõ caùc chöông; baûn vaên tieáng Taây-ban-nha coøn theâm soá AÛ-raäp ñeå phaân ñoaïn (77 ñoaïn). Chuùng toâi cuõng theo ñöôøng höôùng naøy ñeå deã trích daãn .
Nhöõng yù töôûng chính cuûa moãi chöông coù theå toùm laïi nhö sau:
1) Loøng khao khaùt nieàm vui trong con tim cuûa moãi ngöôøi (soá 5-15). Con ngöôøi ñi tìm haïnh phuùc vaø nieàm vui. Nieàm vui thöôøng bò ñe doïa bôûi vôùi nhöõng thaùch ñoá cuûa cuoäc soáng, vaø nhöõng baát toaøn cuûa haïnh phuùc traàn theá, khieán cho con ngöôøi ñaâm ra buoàn phieàn vaø thaát voïng. Maëc duø söï tieán trieån khoa hoïc ñaõ mang laïi nhieàu phuùc loäc vaät chaát, nhöng nhieàu ngöôøi caûm thaáy chaùn chöôøng vaø troáng roãng. Vì theá caùc Kitoâ höõu caàn ñoaøn keát vôùi nhau ñeå mang laïi coâng bình vaø an uûi cho nhöõng ngöôøi saàu khoå, theo ñieàu raên yeâu thöông Chuùa daïy.
2) Nieàm vui Kitoâ giaùo ñöôïc tieân baùo trong Cöïu öôùc (soá 16-20), qua nhöõng nhaân vaät chuû choát nhö oâng Abraham hoaëc nhöõng bieán coá töïa nhö cuoäc xuaát haønh. Nieàm vui naøy ñöôïc gaén vôùi keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa, vôùi cao ñieåm nôi Ñöùc Kitoâ.
3) Nieàm vui theo Taân öôùc (soá 21-32). Nieàm vui ñöôïc gaén lieàn vôùi cuoäc ñôøi, vieäc töû naïn vaø phuïc sinh cuûa Ñöùc Kitoâ. Ñoù laø moät nieàm vui vöôït treân nhöõng hoaøn caûnh cuûa traàn theá, vaø ñöôïc naâng ñôõ nhôø tình yeâu cuûa Chuùa, söï hieän dieän cuûa Thaùnh Linh, vaø lôøi höùa seõ ñöôïc soáng maõi beân Chuùa.
4) Nieàm vui trong taâm hoàn caùc thaùnh nhaân (soá 33-43). Caùc thaùnh cho thaáy nieàm vui Kitoâ giaùo coù theå ñöôïc soáng baèng nhöõng ñöôøng loái khaùc nhau. Vaên kieän ñieåm qua tröôùc heát laø Meï Maria, caùc vò töû vì ñaïo vaø ba khuoân maët quen thuoäc cuûa thôøi nay (Phanxicoâ Assisi, Teâreâsa Lisieux, Maximiliano Kolbe). Qua nhöõng ñau khoå, hy sinh vaø phuïc vuï, caùc ngaøi cho thaáy raèng nieàm vui saâu xa baét nguoàn töø söï hieäp thoâng vôùi Thieân Chuùa; caùc ngaøi trôû neân khuoân maãu cho taát caû caùc tín höõu coá gaéng ñeå soáng nieàm vui.
5) Nieàm vui cho toaøn daân (soá 44-52). Nieàm vui Kitoâ giaùo ñöôïc daønh cho heát moïi ngöôøi, vaø khuyeán khích moïi ngöôøi haõy taùi khaùm phaù noù, caùch rieâng vaøo thôøi buoåi khoù khaên. Vaên kieän neâu baät taàm quan troïng cuûa vieäc hoaùn caûi, tha thöù, vaø tìm thaáy nieàm vui trong cuoäc soáng haèng ngaøy, döôùi söï höôùng daãn cuûa Giaùo hoäi.
6) Nieàm vui vaø hy voïng trong con tim caùc baïn treû (soá 53-60). Giaùo hoäi nhìn nhaän caùc baïn treû nhö laø thöïc theå soáng ñoäng cho töông lai cuûa mình, vaø khuyeán khích caùc baïn haõy tìm gaëp nieàm vui trong ñöùc tin vaøo Chuùa Gieâsu. Nieàm vui naøy, döïa treân vieäc tìm kieám vaø soáng theo chaân lyù, seõ giuùp caùc baïn chu toaøn söù maïng cuûa mình, vaø ñöa Giaùo hoäi tieán ñeán töông lai.
7) Nieàm vui cuûa khaùch haønh höông trong Naêm thaùnh (soá 61-69). Naêm thaùnh vaø söï haønh höông laø nhöõng bieåu töôïng cuûa haønh trình Kitoâ höõu tieán veà Thieân Chuùa. Cuoäc haønh höông khoâng chæ laø vaät lyù maø thoâi nhöng laø tinh thaàn, vaø cöùu caùnh cuoái cuøng laø söï keát hieäp vôùi Thieân Chuùa treân trôøi. Ñöùc Thaùnh Cha giöõ moät vaøi troø ñaëc bieät trong cuoäc löõ haønh naøy, vì giuùp Giaùo hoäi höôùng ñeán ñöùc tin, hieäp nhaát vaø vui möøng trong tình thöông cuûa Thieân Chuùa.
Keát luaän (soá 70-77).
Nhö vaäy, vaên kieän khôûi ñi töø khaùi nieäm nieàm vui töï nhieân, roài böôùc sang quan ñieåm cuûa Kinh thaùnh (Cöïu öôùc cuõng nhö Taân öôùc), vaø tieáp tuïc vôùi vieäc nhìn ngaém caùc maãu göông cuûa caùc thaùnh; töø ñoù ñöa ra nhöõng aùp duïng cuï theå cho cuoäc soáng hoâm nay.
Ñaây laø vaên kieän ñaàu tieân cuûa Huaán quyeàn ñeà caäp ñeán nieàm vui. Caùc giaùo hoaøng keá tieáp seõ khai trieån ñeà taøi naøy, ñaëc bieät laø Ñöùc Giaùo hoaøng Phanxicoâ vôùi thuaät ngöõ "nieàm vui" ñöôïc ñaët ngay ôû ñaàu vaên kieän, chaúng haïn nhö: "Nieàm vui loan baùo Tin möøng" (Evangelii gaudium), "Nieàm vui cuûa tình yeâu" (Amoris laetitia), "Haõy vui möøng hoan hæ" (Gaudete et exsultate).
(Baûn dòch cuûa Hoïc vieän Ña Minh, Goø Vaáp).
- - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Toâng huaán
Gaudete in Domino
(Haõy vui leân trong Chuùa)
cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phaoloâ VI
veà Nieàm vui Kitoâ giaùo
Thöa quyù anh em trong haøng Giaùm muïc, caùc con thaân meán,
Xin göûi lôøi chaøo thaêm vaø Pheùp laønh Toâng Toøa.
1. "Anh em haõy vui luoân trong Chuùa, bôûi vì Chuùa gaàn guõi nhöõng ai thaønh taâm keâu caàu Ngöôøi!"[1]
2. Trong Naêm Thaùnh hoàng aân naøy, chuùng toâi ñaõ nhieàu laàn môøi goïi Daân Chuùa ñaùp laïi aân suûng cuûa Naêm Toaøn Xaù baèng moät taâm hoàn haân hoan vaø quaûng ñaïi. Nhö anh chò em ñaõ bieát, lôøi môøi aáy laø moät lôøi keâu goïi höôùng ñeán vieäc canh taân noäi taâm vaø hoøa giaûi trong Ñöùc Kitoâ. Ñaây laø vaán ñeà heä troïng lieân quan ñeán phaàn roãi vaø haïnh phuùc troïn veïn cuûa con ngöôøi. Vaøo luùc toaøn theå Hoäi Thaùnh ñang chuaån bò möøng ñaïi leã Chuùa Thaùnh Thaàn Hieän Xuoáng, chuùng toâi tha thieát môøi goïi anh chò em khaån caàu Thaùnh Thaàn ban cho chuùng ta hoàng aân nieàm vui thieâng lieâng.
3. Phaàn chuùng toâi, duø ñang thi haønh söù vuï hoøa giaûi giöõa bieát bao maâu thuaãn vaø khoù khaên[2], nhöng chuùng toâi luoân ñöôïc naâng ñôõ vaø ñoàng haønh bôûi nieàm vui cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn. Vì theá, chuùng toâi coù theå möôïn lôøi thaùnh Toâng Ñoà Phaoloâ noùi vôùi coäng ñoaøn Coârintoâ maø thöa leân vôùi toaøn theå Hoäi Thaùnh: "Anh em ôû trong loøng chuùng toâi, ñeå cuøng cheát vaø cuøng soáng vôùi nhau. Toâi raát tin töôûng anh em# giöõa bao noãi gian truaân, toâi laïi traøn ñaày nieàm vui"[3]. Vaâng, cuõng chính vì loøng yeâu meán, chuùng toâi mong öôùc ñöôïc chia seû cuøng anh chò em nieàm vui chan chöùa aáy - moät hoàng aân ñích thöïc cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn.[4]
4. Do ñoù, nhö moät thuùc baùch noäi taâm, vaø nhaân dòp ñaïi leã Chuùa Thaùnh Thaàn Hieän Xuoáng trong Naêm hoàng aân naøy, chuùng toâi muoán göûi ñeán anh chò em Toâng huaán naøy, vôùi chuû ñeà: Nieàm vui Kitoâ giaùo - Nieàm vui trong Chuùa Thaùnh Thaàn. Chuùng toâi mong muoán ñöôïc caát leân nhö moät baøi thaùnh thi ca ngôïi nieàm vui thaàn linh, ñeå thöùc tænh moät aâm vang trong toaøn theå nhaân loaïi, vaø tröôùc tieân laø nôi Hoäi Thaùnh: öôùc chi nieàm vui aáy - cuøng vôùi ñöùc aùi laø hoa traùi cuûa Thaùnh Thaàn - ñöôïc tuoân ñoå vaøo loøng ngöôøi nhôø chính Ñaáng ñaõ ñöôïc ban cho chuùng ta.[5] Öôùc mong raèng tieáng noùi cuûa anh chò em seõ hoøa chung cuøng tieáng noùi cuûa chuùng toâi, ñeå trôû neân moät nieàm an uûi thieâng lieâng cho Hoäi Thaùnh Thieân Chuùa, cuõng nhö cho taát caû nhöõng ai saün loøng môû roäng taâm hoàn vaø trí khoân ñeå ñoùn nhaän maàu nhieäm cuûa nieàm vui naøy.
I. Söï caàn thieát cuûa nieàm vui trong taâm hoàn moïi ngöôøi
5. Nieàm vui Kitoâ giaùo seõ khoâng theå ñöôïc ca tuïng moät caùch chính ñaùng neáu chuùng ta döûng döng tröôùc chöùng taù, caû beân ngoaøi laãn noäi taâm, maø Thieân Chuùa - Ñaáng Taïo Hoùa - theå hieän veà chính Ngöôøi giöõa loøng taïo thaønh: "Thieân Chuùa thaáy moïi söï Ngöôøi ñaõ laøm ra quaû laø raát toát ñeïp"[6]. Khi ñaët con ngöôøi trong moät vuõ truï laø coâng trình cuûa quyeàn naêng, thöôïng trí vaø tình yeâu cuûa Ngöôøi - ngay caû tröôùc khi maïc khaûi chính baûn thaân mình - Thieân Chuùa ñaõ saép ñaët trí khoân vaø con tim cuûa thuï taïo sao cho höôùng veà chaân lyù, ñoàng thôøi cuõng höôùng veà nieàm vui. Vì theá, caàn löu taâm laéng nghe lôøi môøi goïi aâm vang töø ñaùy loøng con ngöôøi, töø tuoåi thô hoàn nhieân ñeán tuoåi giaø an hoøa - nhö moät linh caûm veà maàu nhieäm Thieân Chuùa.
6. Khi höôùng maét nhìn ra theá giôùi, chaúng phaûi con ngöôøi - beân caïnh öôùc muoán töï nhieân muoán hieåu bieát vaø laøm chuû noù - coøn mang trong mình khaùt voïng muoán ñaït ñöôïc söï thaønh toaøn vaø haïnh phuùc cuûa mình ñoù hay sao? Nhö ai cuõng bieát, "haïnh phuùc" coù nhieàu caáp ñoä. Bieåu hieän cao quyù nhaát cuûa haïnh phuùc laø nieàm vui, hay "haïnh phuùc" theo nghóa chaët, khi con ngöôøi - vôùi nhöõng taøi naêng cao quyù cuûa taâm trí - tìm thaáy bình an vaø maõn nguyeän nhôø chieám höõu moät thieän haûo ñaõ ñöôïc nhaän bieát vaø yeâu meán.[7] Con ngöôøi caûm nghieäm nieàm vui khi thaáy mình hoøa hôïp vôùi thieân nhieân, vaø nhaát laø trong cuoäc gaëp gôõ, chia seû vaø hieäp thoâng vôùi tha nhaân. Hôn theá nöõa, con ngöôøi caûm neám ñöôïc nieàm vui thieâng lieâng khi linh hoàn hoï böôùc vaøo moái hieäp thoâng vôùi Thieân Chuùa - Ñaáng toái cao vaø baát bieán - ñöôïc nhaän bieát vaø yeâu meán.[8] Caùc thi só, ngheä só, trieát gia - cuõng nhö bao ngöôøi bình thöôøng coù taâm hoàn nhaïy beùn tröôùc aùnh saùng noäi taâm - xöa kia cuõng nhö ngaøy nay, keå caû giöõa chuùng ta, ñeàu ñaõ vaø vaãn coù theå phaàn naøo caûm neám nieàm vui cuûa Thieân Chuùa.
7. Tuy nhieân, laøm sao chuùng ta coù theå phuû nhaän moät thöïc teá khaùc: raèng nieàm vui luoân baát toaøn, mong manh vaø deã bò ñe doïa? Moät nghòch lyù laï luøng: ngay trong nhaän thöùc veà ñieàu coù theå mang laïi haïnh phuùc chaân thöïc - vöôït leân moïi laïc thuù choùng qua - con ngöôøi cuõng ñoàng thôøi caûm nhaän roõ raøng raèng khoâng coù haïnh phuùc troïn veïn nôi traàn theá. Kinh nghieäm veà tính höõu haïn - ñöôïc töøng theá heä luaân phieân caûm nhaän - khieán ta phaûi coâng nhaän vaø doø daãm vöïc thaúm khoân nguoâi giöõa thöïc taïi vaø khaùt voïng voâ bieân.
8. Ñieàu nghòch lyù vaø khoù khaên trong vieäc ñaït ñöôïc nieàm vui, xem ra caøng trôû neân saâu saéc trong thôøi ñaïi hoâm nay. Ñoù chính laø lyù do cuûa Toâng huaán naøy. Xaõ hoäi coâng ngheä ñaõ thaønh coâng trong vieäc nhaân leân nhöõng cô hoäi höôûng thuï, nhöng laïi gaëp khoù khaên lôùn lao khi muoán sinh ra nieàm vui, bôûi leõ nieàm vui ñeán töø moät nguoàn khaùc - nguoàn thieâng lieâng. Daãu tieàn baïc, tieän nghi, veä sinh vaø an ninh vaät chaát khoâng thieáu, nhöng buoàn chaùn, traàm caûm vaø saàu muoän vaãn laø soá phaän ñaùng tieác cuûa nhieàu ngöôøi. Nhöõng taâm traïng aáy ñoâi khi coøn ñaït ñeán möùc lo aâu vaø tuyeät voïng, maø söï voâ tö giaû taïo, nhöõng côn höng phaán taïm thôøi hay "thieân ñaøng nhaân taïo" chaúng theå laøm nguoâi ngoai. Phaûi chaêng ngöôøi ta caûm thaáy baát löïc tröôùc guoàng quay cuûa tieán boä coâng ngheä, khoâng ñuû khaû naêng quy hoaïch xaõ hoäi moät caùch nhaân baûn? Phaûi chaêng töông lai quaù baát ñònh, vaø ñôøi soáng con ngöôøi quaù mong manh? Hay ñuùng hôn, coù leõ ñoù laø caûm thöùc coâ ñôn, laø noãi khaùt khao tình yeâu vaø söï hieän dieän cuûa ai ñoù chöa ñöôïc ñaùp öùng, laø moät khoaûng troáng mô hoà khoâng theå laáp ñaày? Ngöôïc laïi, taïi nhieàu nôi - keå caû gaàn vôùi chuùng ta - bieát bao ñau khoå veà theå lyù vaø luaân lyù vaãn ñeø naëng treân con ngöôøi: bieát bao ngöôøi ñang ñoùi khaùt, bao naïn nhaân cuûa nhöõng cuoäc chieán voâ ích, bieát bao gia ñình bò ly taùn! Nhöõng noãi khoå aáy coù theå khoâng saâu hôn quaù khöù, nhöng ñaõ trôû thaønh hieän töôïng toaøn caàu, vaø ñöôïc truyeàn thoâng ñaïi chuùng loan tin roäng raõi khoâng keùm gì nhöõng tin vui - khieán chuùng trôû neân aùm aûnh trong taâm trí con ngöôøi. Nhieàu khi, ngöôøi ta döôøng nhö khoâng coøn giaûi phaùp nhaân loaïi naøo thích ñaùng cho chuùng.
9. Tuy nhieân, tình caûnh aáy khoâng theå ngaên caûn chuùng ta baøn veà nieàm vui, hy voïng vaøo nieàm vui. Chính trong côn khoán cuøng, con ngöôøi laïi caøng caàn bieát ñeán nieàm vui, caàn ñöôïc nghe tieáng haùt cuûa noù. Chuùng toâi heát loøng caûm thoâng vôùi nhöõng ai ñang mang laáy noãi buoàn vì ngheøo ñoùi vaø ñau khoå döôùi muoân vaøn hình thöùc. Chuùng toâi ñaëc bieät nghó ñeán nhöõng ngöôøi tuùng thieáu, bò boû rôi, khoâng coù söï naâng ñôõ hay tình baïn - nhöõng ngöôøi maø moïi hy voïng nhaân loaïi döôøng nhö bò tieâu tan. Hôn bao giôø heát, hoï hieän dieän trong lôøi caàu nguyeän vaø tình yeâu muïc töû cuûa chuùng toâi.
10. Chuùng toâi khoâng muoán gaây theâm gaùnh naëng cho ai; ngöôïc laïi, chuùng toâi ñang tìm kieám nhöõng phöông döôïc coù theå mang laïi aùnh saùng. Theo chuùng toâi, nhöõng phöông döôïc aáy naèm trong ba höôùng:
11. Con ngöôøi caàn lieân keát vôùi nhau trong noã löïc chung nhaèm ñaûm baûo moät möùc soáng xöùng hôïp toái thieåu: an sinh, coâng baèng vaø phaåm giaù - voán laø ñieàu kieän tieân quyeát ñeå coù haïnh phuùc. Söï lieân ñôùi aáy chính laø coâng trình cuûa Thieân Chuùa, phaûn aùnh giôùi raên cuûa Ñöùc Kitoâ. Noù kieán taïo hoøa bình, khôi laïi hy voïng, trao ban söùc maïnh, noái keát hieäp thoâng vaø môû loái ñeán nieàm vui - khoâng chæ cho ngöôøi ñoùn nhaän maø caû cho ngöôøi trao ban: "Cho thì coù phuùc hôn laø nhaän"[9]. Anh chò em thaân meán, bieát bao laàn chuùng toâi ñaõ khaån thieát keâu goïi anh chò em haõy daán thaân chuaån bò moät theá giôùi ñaùng soáng hôn, haõy kieán taïo coâng lyù vaø baùc aùi vì söï phaùt trieån toaøn dieän cuûa nhaân loaïi, khoâng trì hoaõn! Toâng hieán Vui möøng vaø Hy voïng (Gaudium et Spes) cuûa Coâng ñoàng cuõng nhö nhieàu vaên kieän khaùc cuûa Toøa Thaùnh ñaõ nhaán maïnh ñieàu aáy. Duø khoâng phaûi laø troïng taâm cuûa Toâng huaán naøy, nhöng seõ laø ñieàu thieáu xöùng hôïp neáu chuùng ta noùi ñeán nieàm vui maø queân maát boån phaän caên baûn laø yeâu thöông tha nhaân.
12. Caàn coù moät noã löïc kieân trì ñeå con ngöôøi hoïc bieát caùch höôûng neám moät caùch ñôn sô caùc nieàm vui nhaân baûn maø Ñaáng Taïo Hoùa ñaõ ñaët saün treân haønh trình cuûa chuùng ta: nieàm vui ñöôïc hieän höõu vaø soáng; nieàm vui cuûa tình yeâu trong saùng vaø ñöôïc thaùnh hoùa; nieàm vui thanh bình cuûa thieân nhieân vaø tónh laëng; nieàm vui tuy nghieâm khaéc nhöng saâu laéng cuûa coâng vieäc chu toaøn; nieàm vui vaø thoûa maõn trong boån phaän ñaõ hoaøn thaønh; nieàm vui trong treûo cuûa söï thanh saïch, phuïc vuï vaø seû chia; nieàm vui ñoøi hoûi cuûa hy sinh. Ngöôøi Kitoâ höõu coù theå thanh luyeän, kieän toaøn vaø naâng cao nhöõng nieàm vui aáy; nhöng khoâng theå khinh cheâ chuùng. Nieàm vui Kitoâ giaùo luoân ñoøi hoûi nôi ta moät taâm hoàn bieát ñoùn nhaän nieàm vui töï nhieân. Thaät vaäy, chính Chuùa Kitoâ ñaõ nhieàu laàn duøng chính nhöõng nieàm vui töï nhieân naøy laøm ñieåm khôûi ñaàu ñeå coâng boá Nöôùc Trôøi.
13. Tuy nhieân, chuû ñeà Toâng huaán naøy coøn ñöôïc ñaët treân moät bình dieän khaùc: bình dieän thieâng lieâng. Thöïc traïng laø: con ngöôøi hoâm nay, trong linh hoàn, ñang thieáu khaû naêng gaùnh vaùc nhöõng ñau khoå vaø thöû thaùch cuûa thôøi ñaïi. Caøng maát yù nghóa cuoäc ñôøi, con ngöôøi caøng bò ñeø beïp, caøng khoâng chaéc chaén veà baûn thaân cuõng nhö veà ôn goïi vaø ñònh meänh sieâu vieät cuûa mình. Hoï ñaõ giaûi thieâng vuõ truï, vaø giôø ñaây ñang giaûi thieâng chính nhaân loaïi; nhieàu khi, hoï ñaõ caét ñöùt sôïi daây sinh meänh gaén keát hoï vôùi Thieân Chuùa. Nieàm hy voïng vaø giaù trò cuûa con ngöôøi khoâng coøn ñöôïc baûo ñaûm. Thieân Chuùa trôû neân xa laï, voâ ích. Maëc duø khoâng dieãn taû roõ raøng, nhöng söï thinh laëng cuûa Thieân Chuùa ñeø naëng treân loøng hoï. Quaû vaäy, laïnh leõo vaø taêm toái tröôùc heát baét ñaàu töø trong taâm hoàn cuûa con ngöôøi saàu khoå.
14. Ngöôøi ta coù theå noùi ñeán noãi saàu muoän cuûa nhöõng keû khoâng tin - khi linh hoàn con ngöôøi, voán ñöôïc taïo döïng theo hình aûnh Thieân Chuùa, vaø do ñoù höôùng veà Ngöôøi nhö Thieän Haûo toái haäu, laïi soáng maø khoâng nhaän bieát, khoâng yeâu meán, vaø vì theá khoâng caûm nghieäm ñöôïc - duø chæ laø baát toaøn - haïnh phuùc ñöôïc phaùt sinh nhôø nhaän bieát Thieân Chuùa vaø xaùc tín raèng mình coù moät moái daây lieân keát vôùi Ngöôøi - moái daây maø ngay caû caùi cheát cuõng khoâng theå caét ñöùt. Ai trong chuùng ta laïi khoâng nhôù lôøi thaùnh AÂu Tinh: "Laïy Chuùa, Chuùa ñaõ döïng neân con cho Chuùa, neân taâm hoàn con maõi maõi khaéc khoaûi cho ñeán khi ñöôïc nghæ yeân trong Chuùa"[10].
15. Vaäy thì, chính baèng caùch trôû neân hieän dieän hôn tröôùc Thieân Chuùa, baèng caùch töø boû toäi loãi, con ngöôøi môùi thaät söï coù theå böôùc vaøo nieàm vui thieâng lieâng. Dó nhieân, "xaùc thòt vaø maùu huyeát" khoâng theå ñaït tôùi ñieàu aáy[11]; nhöng Maïc Khaûi môû ra con ñöôøng, vaø aân suûng ban khaû naêng hoaùn caûi. Chính vì theá, chuùng toâi môøi goïi anh chò em höôùng veà nguoàn maïch ñích thöïc cuûa nieàm vui Kitoâ giaùo. Vaø laøm sao chuùng toâi coù theå thöïc hieän ñieàu ñoù, neáu chính chuùng toâi khoâng trôû neân chaêm chuù hôn vôùi keá hoaïch cöùu ñoä cuûa Thieân Chuùa, vaø laéng nghe Tin Möøng tình yeâu cuûa Ngöôøi?
II. Nieàm vui Kitoâ giaùo ñöôïc loan baùo trong Cöïu öôùc
16. Xeùt theo baûn chaát, nieàm vui Kitoâ giaùo laø söï hieäp thoâng thieâng lieâng vaøo nieàm vui khoân doø khoân thaáu, vöøa thaàn linh vöøa nhaân loaïi, voán tuoân chaûy trong traùi tim Ñöùc Gieâsu Kitoâ vinh hieån. Ngay töø khi Chuùa Cha baét ñaàu toû loä trong lòch söû maàu nhieäm tình thöông maø Ngöôøi ñaõ hoaïch ñònh töø muoân thuôû trong Ñöùc Kitoâ, ñeå thöïc hieän vaøo thôøi vieân maõn[12] - thì nieàm vui aáy ñaõ ñöôïc loan baùo caùch maàu nhieäm giöõa loøng Daân Thieân Chuùa, duø chöa ñöôïc baøy toû troïn veïn baûn chaát.
17. Quaû vaäy, oâng Abraham, toå phuï chuùng ta, ngöôøi ñaõ ñöôïc Thieân Chuùa tuyeån choïn ñeå chuaån bò cho vieäc hoaøn taát Lôøi Höùa, vaø laø ngöôøi "maëc daàu khoâng coøn gì ñeå troâng caäy, oâng vaãn troâng caäy vaø vöõng tin", ñaõ nhaän ñöôïc - nôi bieán coá sinh haï ngöôøi con laø Isaac - nhöõng hoa traùi tieân tri ñaàu tieân cuûa nieàm vui aáy.[13] Nieàm vui aáy ñöôïc chuyeån bieán qua moät thöû thaùch chaïm ñeán coõi cheát, khi ñöùa con duy nhaát aáy ñöôïc hoaøn laïi cho oâng nhö ngöôøi soáng, tieân baùo tröôùc maàu nhieäm phuïc sinh cuûa Ñaáng seõ ñeán - ngöôøi Con Moät cuûa Thieân Chuùa - ñöôïc höùa ban cho hy leã cöùu ñoä sau cuøng. Chính oâng Abraham ñaõ vui möøng khi nghó tôùi Ngaøy cuûa Ñöùc Kitoâ, Ngaøy cöùu ñoä, vaø "oâng ñaõ thaáy vaø hoan hyû"[14].
18. Tieáp ñoù, nieàm vui cöùu ñoä lôùn leân vaø lan toûa suoát chieàu daøi lòch söû tieân tri cuûa daân Israel xöa. Noù kieân vöõng toàn taïi, vaø khoâng ngöøng ñöôïc taùi sinh, ngay giöõa nhöõng thöû thaùch bi thöông do söï baát trung cuûa daân ñöôïc tuyeån choïn, cuõng nhö do nhöõng cuoäc baùch haïi töø beân ngoaøi nhaèm loâi keùo hoï xa lìa Thieân Chuùa. Nieàm vui naøy - luoân bò ñe doïa nhöng khoâng ngöøng troãi daäy - laø neùt ñaëc tröng rieâng coù cuûa doøng doõi Abraham.
Ñoù luoân laø moät kinh nghieäm ñaày phaán khôûi, gaén lieàn vôùi ôn giaûi thoaùt vaø phuïc hoài, duø chæ môùi ôû daïng tieân baùo, nhöng coù nguoàn goác töø tình yeâu xoùt thöông cuûa Thieân Chuùa daønh cho daân rieâng yeâu daáu cuûa Ngöôøi. Vì hoï, Ngöôøi thöïc hieän caùc lôøi höùa trong Giao Öôùc, hoaøn toaøn do aân suûng vaø quyeàn naêng kyø dieäu cuûa Ngöôøi. Ñoù chính laø nieàm vui cuûa leã Vöôït Qua thôøi Moâseâ - moät bieán coá mang tính tieân tröng cho cuoäc giaûi thoaùt caùnh chung seõ ñöôïc Ñöùc Gieâsu Kitoâ thöïc hieän trong boái caûnh Vöôït Qua cuûa Giao Öôùc môùi vaø vónh cöûu. Cuõng chính laø nieàm vui chaân thöïc ñöôïc caát leân trong caùc Thaùnh Vònh, nhieàu laàn ca tuïng nieàm haïnh phuùc khi soáng vôùi Thieân Chuùa vaø cho Thieân Chuùa. Vaø treân heát, ñoù laø nieàm vui huy hoaøng vaø sieâu nhieân, ñöôïc tieân baùo daønh cho Gieârusalem môùi - ñöôïc cöùu chuoäc khoûi löu ñaøy, vaø ñöôïc chính Thieân Chuùa yeâu thöông vôùi moät tình yeâu nhieäm maàu.
20. YÙ nghóa saâu xa nhaát cuûa doøng thaùc tình yeâu cöùu ñoä chöa töøng coù aáy chæ ñöôïc baøy toû troïn veïn trong thôøi ñieåm Vöôït Qua môùi vaø Cuoäc Xuaát Haønh môùi. Khi aáy, Daân Thieân Chuùa seõ ñöôïc daãn qua caùi cheát vaø phuïc sinh cuûa Ngöôøi Toâi Trung ñau khoå, töø theá gian naøy veà vôùi Chuùa Cha, töø Gieârusalem traàn theá ñeán Gieârusalem thieân quoác:
"Thay vì ngöôi bò boû rôi, cheâ gheùt, khoâng boùng ngöôøi lai vaõng, Ta seõ laøm cho ngöôi thaønh nieàm haõnh dieän ñeán muoân ñôøi, thaønh nguoàn vui qua muoân theá heä... Nhö taøi trai saùnh duyeân cuøng thuïc nöõ, Ñaáng taùc taïo ngöôi seõ cöôùi ngöôi veà. Nhö coâ daâu laø nieàm vui cho chuù reå, ngöôi cuõng laø nieàm vui cho Thieân Chuùa ngöôi thôø"[15].
III. Nieàm vui theo Taân öôùc
21. Qua doøng thôøi gian suoát nhieàu theá kyû vaø giöõa muoân vaøn thöû thaùch ñau thöông, nhöõng lôøi höùa aáy ñaõ kyø dieäu naâng ñôõ nieàm hy voïng thieâng lieâng cuûa daân Israel xöa. Vaø chính daân Israel xöa ñaõ chuyeån giao nhöõng lôøi höùa aáy cho Hoäi Thaùnh cuûa Ñöùc Gieâsu Kitoâ, ñeán möùc chuùng ta mang ôn hoï veà nhöõng bieåu hieän tinh tuyeàn nhaát trong thaùnh thi haân hoan cuûa chuùng ta. Tuy nhieân, theo ñöùc tin vaø kinh nghieäm Kitoâ giaùo döôùi taùc ñoäng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, bình an do Thieân Chuùa ban vaø tuoân traøo nhö suoái nguoàn daït daøo khi thôøi kyø "an uûi" ñeán[16], gaén lieàn vôùi vieäc Ñöùc Kitoâ ñeán vaø hieän dieän.
22. Khoâng ai bò loaïi tröø khoûi nieàm vui maø Chuùa mang ñeán. Nieàm vui lôùn lao ñöôïc söù thaàn loan baùo trong ñeâm Giaùng Sinh thaät söï laø "nieàm vui cho toaøn daân"[17]: cho daân Israel luùc baáy giôø ñang khaéc khoaûi mong chôø moät Ñaáng Cöùu Theá, vaø cho voâ soá con ngöôøi trong töông lai, nhöõng ngöôøi seõ ñoùn nhaän söù ñieäp aáy vaø noã löïc soáng theo söù ñieäp aáy. Ñöùc Trinh Nöõ Maria laø ngöôøi ñaàu tieân laõnh nhaän lôøi loan baùo aáy töø thieân söù Gabriel, vaø baøi Magnificat cuûa Meï ñaõ trôû thaønh khuùc hoan ca traøo daâng cuûa moïi taâm hoàn khieâm haï. Moãi khi chuùng ta laàn haït Maân Coâi, caùc maàu nhieäm muøa Vui laïi ñöa chuùng ta trôû veà vôùi bieán coá khoâng theå dieãn taû - laø trung taâm vaø ñænh cao cuûa lòch söû: bieán coá Thieân Chuùa nhaäp theå laøm ngöôøi. OÂng Gioan Taåy Giaû, ngöôøi ñöôïc sai ñeán ñeå giôùi thieäu Ñaáng aáy cho daân Israel, ñaõ nhaûy möøng trong loøng meï khi ñöôïc ôû trong söï hieän dieän cuûa Ngöôøi[18]. Khi Ñöùc Gieâsu baét ñaàu söù vuï coâng khai, oâng Gioan ñaõ "vui möøng khoân xieát vì nghe tieáng chaøng reå"[19].
23. Giôø ñaây, chuùng ta haõy döøng laïi ñeå chieâm ngaém con ngöôøi cuûa Ñöùc Gieâsu trong ñôøi soáng traàn theá cuûa Ngöôøi. Trong nhaân tính, Ngöôøi ñaõ caûm nghieäm caùc nieàm vui cuûa chuùng ta. Ngöôøi roõ raøng ñaõ bieát ñeán, traân troïng vaø taùn döông ñuû loaïi nieàm vui nhaân loaïi, nhöõng nieàm vui ñôn sô haèng ngaøy maø ai ai cuõng coù theå neám traûi. Ñôøi soáng noäi taâm saâu thaúm khoâng heà laøm giaûm nôi Ngöôøi söï nhaïy caûm hay thaùi ñoä cuï theå. Ngöôøi thaùn phuïc chim trôøi vaø hoa hueä ngoaøi ñoàng. Ngöôøi thaáu hieåu ngay laäp töùc thaùi ñoä cuûa Thieân Chuùa ñoái vôùi taïo thaønh töø buoåi ñaàu lòch söû. Ngöôøi taùn döông nieàm vui cuûa ngöôøi gieo keû gaët, nieàm vui cuûa ngöôøi tìm thaáy kho baùu giaáu kín, nieàm vui cuûa muïc töû tìm ñöôïc chieân laïc, hay ngöôøi ñaøn baø tìm laïi ñoàng baïc bò maát, nieàm vui cuûa khaùch döï tieäc, nieàm vui trong leã cöôùi, nieàm vui cuûa ngöôøi cha oâm laáy ñöùa con hoaøn löông, vaø nieàm vui cuûa ngöôøi phuï nöõ vöøa sinh con. Ñoái vôùi Ñöùc Gieâsu, nhöõng nieàm vui aáy laø chaân chính, vì Ngöôøi nhaän ra nôi ñoù daáu chæ cuûa caùc nieàm vui thieâng lieâng trong Nöôùc Thieân Chuùa: nieàm vui cuûa nhöõng ai böôùc vaøo Nöôùc aáy, trôû veà vôùi Nöôùc aáy, hay ñang phuïc vuï trong Nöôùc aáy; nieàm vui cuûa Chuùa Cha ñang ñoùn nhaän hoï. Veà phaàn mình, Ñöùc Gieâsu cuõng bieåu loä söï haøi loøng vaø trìu meán khi gaëp caùc treû nhoû muoán ñeán gaàn Ngöôøi, ngöôøi thanh nieân giaøu coù soáng trung tín vaø muoán vöôn tôùi troïn laønh, caùc baèng höõu môû cöûa nhaø ñoùn tieáp Ngöôøi nhö Maùcta, Maria vaø Ladaroâ.
Haïnh phuùc lôùn nhaát cuûa Ngöôøi laø thaáy Lôøi ñöôïc ñoùn nhaän, ngöôøi bò quyû aùm ñöôïc giaûi thoaùt, moät phuï nöõ toäi loãi hay moät ngöôøi thu thueá nhö Dakeâu hoaùn caûi, moät ngöôøi goùa phuï quaûng ñaïi trong caûnh tuùng ngheøo. Ngöôøi thaäm chí coøn nhaûy möøng trong Thaùnh Linh khi tuyeân boá raèng caùc maàu nhieäm Nöôùc Trôøi ñaõ ñöôïc maëc khaûi cho nhöõng keû beù moïn maø laïi bò aån giaáu vôùi nhöõng keû khoân ngoan thoâng thaùi[20]. Quaû vaäy, bôûi vì Ñöùc Kitoâ "ñaõ neân gioáng chuùng ta moïi ñaøng, ngoaïi tröø toäi loãi"[21], neân Ngöôøi ñaõ ñoùn nhaän vaø caûm nghieäm nhöõng nieàm vui tình caûm vaø thieâng lieâng nhö laø aân hueä ñeán töø Thieân Chuùa. Ngöôøi khoâng ngôi nghæ cho ñeán khi "loan baùo Tin Möøng cöùu ñoä cho keû ngheøo khoù# vaø ban nieàm vui cho nhöõng taâm hoàn saàu khoå"[22]. Tin Möøng theo thaùnh Luca ñaëc bieät laøm chöùng cho haït gioáng cuûa nieàm vui naøy. Caùc pheùp laï cuûa Ñöùc Gieâsu vaø nhöõng lôøi tha thöù cuûa Ngöôøi laø bieát bao daáu chæ cuûa loøng nhaân haäu Thieân Chuùa: "Toaøn daân vui möøng veà moïi vieäc vinh hieån Ngöôøi ñaõ laøm vaø toân vinh Thieân Chuùa"[23]. Ñoái vôùi Kitoâ höõu cuõng nhö ñoái vôùi Ñöùc Gieâsu, ñoù laø vaán ñeà soáng nhöõng nieàm vui nhaân baûn vôùi taâm tình caûm taï Chuùa Cha, Ñaáng Taïo Hoùa ñaõ ban taëng.
24. Tuy nhieân, chuùng toâi muoán neâu baät bí nhieäm cuûa nieàm vui khoân doø khoân thaáu maø Ñöùc Gieâsu mang trong mình vaø laø ñieàu ñoäc ñaùo cuûa Ngöôøi. Ñaëc bieät, chính Tin Möøng theo Thaùnh Gioan ñaõ veùn môû ñieàu aáy, baèng caùch ghi laïi nhöõng lôøi thaân maät cuûa Con Thieân Chuùa laøm ngöôøi. Neáu Ñöùc Gieâsu chieáu toûa moät söï bình an, moät söï chaéc chaén, moät nieàm haïnh phuùc, moät söï côûi môû nhö theá, thì ñoù laø bôûi vì Ngöôøi bieát mình ñöôïc Chuùa Cha yeâu thöông baèng moät tình yeâu khoân taû. Khi Ngöôøi ñöôïc Gioan laøm pheùp röûa beân bôø soâng Gioñan, tình yeâu aáy - voán ñaõ hieän dieän ngay töø giaây phuùt Nhaäp Theå - ñöôïc toû hieän: "Con laø Con yeâu daáu cuûa Cha, Cha haøi loøng veà Con"[24]. Söï xaùc tín naøy gaén lieàn maät thieát vôùi yù thöùc cuûa Ñöùc Gieâsu. Ñoù laø moät söï hieän dieän khoâng bao giôø lìa xa Ngöôøi[25]. Ñoù laø moät söï trao ñoåi lieân tuïc vaø traøn ñaày nôi Ngöôøi: "Chuùa Cha bieát Con, vaø Con bieát Chuùa Cha"[26]. Ñoù laø moät söï trao hieán lieân læ vaø troïn veïn: "Taát caû nhöõng gì cuûa Con ñeàu laø cuûa Cha, vaø taát caû nhöõng gì cuûa Cha ñeàu laø cuûa Con"[27]. Chuùa Cha ñaõ trao cho Con quyeàn xeùt xöû, quyeàn ban söï soáng. Ñoù laø moät moái töông taïi thaúm saâu: "Con ôû trong Cha, vaø Cha ôû trong Con"[28]. Vaø Con laïi yeâu meán Cha voâ cuøng: "Con yeâu meán Cha... vaø Con laøm ñuùng nhö nhöõng gì Cha ñaõ truyeàn cho Con"[29]. Ngöôøi luoân thöïc thi ñieàu ñeïp loøng Cha: ñoù laø löông thöïc cuûa Ngöôøi[30]. Söï saün saøng cuûa Ngöôøi ñi ñeán choã daâng hieán caû maïng soáng nhaân loaïi cuûa mình; loøng tin töôûng cuûa Ngöôøi ñi ñeán nieàm xaùc tín raèng mình seõ laáy laïi söï soáng aáy: "Cha yeâu meán Con vì Con töï nguyeän thí maïng soáng mình ñeå roài laáy laïi"[31]. Theo nghóa ñoù, Ngöôøi vui möøng vì ñöôïc trôû veà vôùi Chuùa Cha. Ñoái vôùi Ñöùc Gieâsu, ñaây khoâng phaûi laø moät thoaùng nhaän thöùc, nhöng laø söï vang voïng trong yù thöùc nhaân loaïi cuûa Ngöôøi veà tình yeâu maø Ngöôøi haèng soáng töø thuôû ñôøi ñôøi trong cung loøng Chuùa Cha: "Laïy Cha, Cha ñaõ yeâu Con tröôùc khi theá gian ñöôïc taïo thaønh"[32]. Nôi ñaây laø moät moái töông quan tình yeâu khoân taû, chính laø caên tính cuûa Ngöôøi vôùi tö caùch laø Con, vaø cuõng laø bí nhieäm cuûa ñôøi soáng Ba Ngoâi: Chuùa Cha ñöôïc nhìn thaáy laø Ñaáng töï hieán troïn veïn, khoâng ngôi nghæ vaø ñaày quaûng ñaïi haân hoan cho Chuùa Con; vaø Chuùa Con ñöôïc nhìn thaáy laø Ñaáng töï hieán laïi caùch troïn veïn cho Chuùa Cha, trong moät nieàm tri aân vui töôi, trong Chuùa Thaùnh Thaàn.
25. Caùc moân ñeä cuõng nhö taát caû nhöõng ai tin vaøo Ñöùc Kitoâ ñeàu ñöôïc keâu goïi chia seû nieàm vui naøy. Ñöùc Gieâsu muoán hoï ñöôïc höôûng nôi chính mình nieàm vui cuûa Ngöôøi moät caùch troïn veïn[33]. "Con ñaõ toû Danh Cha cho hoï, vaø seõ coøn tieáp tuïc toû ra, ñeå tình yeâu Cha daønh cho Con ôû trong hoï, vaø Con cuõng ôû trong hoï"[34].
26. Nieàm vui ñöôïc soáng trong tình yeâu cuûa Thieân Chuùa baét ñaàu ngay töø ñôøi naøy. Ñoù laø nieàm vui cuûa Nöôùc Thieân Chuùa. Nhöng nieàm vui aáy ñöôïc ban taëng treân moät con ñöôøng doác ñöùng, ñoøi hoûi söï phoù thaùc troïn veïn vaøo Chuùa Cha vaø Chuùa Con, vaø söï choïn löïa öu tieân daønh cho Nöôùc Thieân Chuùa. Söù ñieäp cuûa Ñöùc Gieâsu, tröôùc heát, laø lôøi höùa ban nieàm vui - moät nieàm vui ñoøi hoûi; vaø chaúng phaûi lôøi rao giaûng cuûa Ngöôøi baét ñaàu baèng caùc moái phuùc sao? "Phuùc cho anh em laø nhöõng keû ngheøo khoù: vì Nöôùc Thieân Chuùa laø cuûa anh em. Phuùc cho anh em laø nhöõng keû hieän nay ñang ñoùi: vì anh em seõ ñöôïc no ñaày. Phuùc cho anh em laø nhöõng keû hieän nay ñang khoùc: vì anh em seõ ñöôïc vui cöôøi"[35].
27. Moät caùch maàu nhieäm, chính Ñöùc Kitoâ ñaõ ñoùn nhaän caùi cheát töø tay keû döõ[36] vaø caùi cheát thaäp giaù, ñeå nhoå boû khoûi loøng con ngöôøi toäi töï maõn, vaø bieåu loä tröôùc maët Chuùa Cha loøng vaâng phuïc laøm con caùch troïn veïn. Nhöng Chuùa Cha ñaõ khoâng ñeå söï cheát khoáng cheá Ngöôøi. Söï phuïc sinh cuûa Ñöùc Gieâsu laø aán tín maø Chuùa Cha ñaët treân giaù trò hy teá cuûa Ngöôøi Con: ñoù laø baèng chöùng veà söï trung tín cuûa Chuùa Cha, ñuùng nhö loøng öôùc mong cuûa Ñöùc Gieâsu tröôùc cuoäc khoå naïn: "Laïy Cha# xin toân vinh Con Cha, ñeå Con Cha toân vinh Cha"[37]. Töø nay, Ñöùc Gieâsu haèng soáng trong vinh quang cuûa Chuùa Cha, vaø chính vì theá caùc moân ñeä ñaõ ñöôïc cuûng coá trong moät nieàm vui khoâng gì xoùa nhoøa ñöôïc, khi hoï thaáy Chuùa vaøo chieàu ngaøy Phuïc Sinh.
28. Theá nhöng, taïi theá naøy, nieàm vui cuûa Nöôùc Thieân Chuùa - nieàm vui ñaõ ñöôïc thöïc hieän - chæ coù theå tuoân traøo töø vieäc cöû haønh ñoàng thôøi caùi cheát vaø söï phuïc sinh cuûa Chuùa. Ñoù laø nghòch lyù trong thaân phaän Kitoâ höõu, ñoàng thôøi laø aùnh saùng ñaëc bieät soi chieáu thaân phaän con ngöôøi: thöû thaùch vaø ñau khoå khoâng bò loaïi boû khoûi traàn gian, nhöng chuùng mang moät yù nghóa môùi trong söï chaéc chaén raèng ngöôøi Kitoâ höõu ñöôïc thoâng phaàn vaøo coâng trình cöùu ñoä cuûa Chuùa vaø ñöôïc döï phaàn vaøo vinh quang cuûa Ngöôøi. Ñoù laø lyù do taïi sao ngöôøi Kitoâ höõu, daãu chòu ñöïng nhöõng gian truaân trong cuoäc soáng, nhöng khoâng soáng trong söï muø môø khoâng ñònh höôùng; vaø ngöôøi aáy cuõng khoâng coi caùi cheát nhö laø chaám döùt moïi hy voïng cuûa mình. Quaû thaät, nhö ngoân söù ñaõ loan baùo: "Ñoaøn daân ñang laàn böôùc giöõa toái taêm, ñaõ thaáy aùnh saùng huy hoaøng; aùnh saùng böøng leân chieáu soi nhöõng ai soáng trong vuøng boùng toái töû thaàn. Chuùa ñaõ ban cho hoï nieàm hoan hyû chan hoøa, ñaõ taêng theâm noãi vui möøng#"[38]. Baøi ca Exsultet ñeâm Voïng Phuïc Sinh ca ngôïi moät maàu nhieäm vöôït quaù moïi nieàm hy voïng cuûa caùc ngoân söù: trong lôøi loan baùo vui möøng veà söï phuïc sinh, caû ñau khoå cuûa con ngöôøi cuõng ñöôïc bieán ñoåi, vaø nieàm vui troøn ñaày tuoân traøo töø chieán thaéng cuûa Ñaáng bò ñoùng ñinh, töø traùi tim bò ñaâm thaâu vaø thaân theå vinh hieån cuûa Ngöôøi. Chieán thaéng aáy chieáu soi nhöõng taâm hoàn coøn u toái. Et nox illuminatio mea in deliciis meis (Ñeâm raïng ngôøi laøm vui thoûa loøng con).[39]
29. Nieàm vui Phuïc Sinh khoâng chæ laø moät söï bieán ñoåi khaû theå: ñoù laø nieàm vui vì söï hieän dieän môùi cuûa Ñöùc Kitoâ phuïc sinh, Ñaáng ban Thaùnh Linh cho nhöõng ngöôøi thuoäc veà Ngöôøi, ñeå Ngöôøi ôû laïi vôùi hoï. Thaùnh Linh ñöôïc ban cho Hoäi Thaùnh nhö laø nguyeân uûy khoâng bao giôø caïn cuûa nieàm vui, vôùi tö caùch laø Hieàn Theâ cuûa Ñöùc Kitoâ vinh hieån. Qua thöøa taùc vuï aân suûng vaø chaân lyù cuûa caùc ñaáng keá vò caùc Toâng ñoà, Thaùnh Linh gôïi laïi nôi Hoäi Thaùnh giaùo huaán cuûa Chuùa Kitoâ. Chính Thaùnh Linh laøm troãi daäy trong Hoäi Thaùnh söï soáng thaàn linh vaø coâng cuoäc toâng ñoà. Vaø ngöôøi Kitoâ höõu bieát raèng Thaùnh Thaàn aáy seõ khoâng bao giôø bò daäp taét trong doøng lòch söû. Nguoàn maïch hy voïng ñöôïc maïc khaûi trong ngaøy Leã Nguõ Tuaàn seõ khoâng bao giôø caïn kieät.
30. Vì theá, Thaùnh Linh, Ñaáng phaùt xuaát töø Chuùa Cha vaø Chuùa Con, vaø laø tình yeâu soáng ñoäng giöõa hai Ñaáng, töø nay ñöôïc thoâng ban cho Daân Giao Öôùc Môùi vaø cho töøng linh hoàn saün saøng ñeå Ngöôøi hoaït ñoäng caùch nhieäm maàu. Ngöôøi laøm cho chuùng ta trôû neân nôi cö nguï cuûa Ngöôøi: dulcis hospes animae (Khaùch troï hieàn dòu cuûa linh hoàn)[40]. Cuøng vôùi Ngöôøi, trong loøng con ngöôøi, Chuùa Cha vaø Chuùa Con cuõng cö nguï[41]. Chính Thaùnh Linh laøm troãi daäy trong taâm hoàn lôøi caàu nguyeän thaûo hieáu, voït leân töø saâu thaúm linh hoàn vaø bieåu loä baèng lôøi ngôïi khen, taï ôn, ñeàn taï vaø khaån naøi. Nhôø ñoù, chuùng ta ñöôïc caûm nghieäm nieàm vui ñích thöïc mang chieàu kích thieâng lieâng, nieàm vui laø hoa traùi cuûa Thaùnh Linh[42]: nieàm vui heä taïi linh hoàn tìm ñöôïc söï an nghæ vaø thoûa maõn saâu xa khi chieám höõu Ba Ngoâi Thieân Chuùa - Ñaáng ñöôïc nhaän bieát nhôø ñöùc tin vaø ñöôïc yeâu meán baèng tình yeâu xuaát phaùt töø chính Ngöôøi. Nieàm vui aáy, töø nay, in daáu treân moïi nhaân ñöùc Kitoâ giaùo. Nhöõng nieàm vui nhaân loaïi ñôn sô trong ñôøi soáng chuùng ta - voán nhö nhöõng haït gioáng cuûa thöïc taïi cao vôøi hôn - ñöôïc bieán ñoåi. Nôi döông theá naøy, nieàm vui aáy vaãn luoân ñi keøm, trong moät möùc ñoä naøo ñoù, vôùi côn quaën ñau cuûa ngöôøi phuï nöõ khi sinh con, vaø moät caûm thöùc bò boû rôi nhö treû moà coâi: nöôùc maét vaø than khoùc, trong khi theá gian haû heâ. Nhöng noãi buoàn cuûa caùc moân ñeä - laø noãi buoàn "phuø hôïp vôùi Thieân Chuùa" chöù khoâng theo theá gian - seõ sôùm ñöôïc chuyeån thaønh nieàm vui thieâng lieâng maø khoâng ai coù theå laáy ñi ñöôïc[43].
31. Ñoù chính laø hoaøn caûnh cuûa ñôøi soáng Kitoâ höõu, vaø caùch rieâng laø cuûa ñôøi soáng toâng ñoà. Ñôøi soáng aáy, ñöôïc hun ñuùc bôûi loøng meán Chuùa vaø yeâu thöông anh em, ñöông nhieân phaûi ñöôïc thöïc hieän döôùi daáu chæ hy leã Vöôït Qua: qua yeâu thöông ñeán hieán mình, qua caùi cheát ñeán söï soáng vaø tình yeâu. Ñoù laø caên tính cuûa ngöôøi Kitoâ höõu, vaø nhaát laø, cuûa ngöôøi toâng ñoà - ngöôøi phaûi trôû neân "maãu möïc cho ñoaøn chieân"[44] vaø töï nguyeän lieân keát vôùi cuoäc khoå naïn cuûa Ñaáng Cöùu Chuoäc. Ñôøi soáng toâng ñoà nhö theá hoaøn toaøn töông öùng vôùi ñieàu ñöôïc moâ taû trong Tin Möøng nhö laø quy luaät cuûa moái phuùc Kitoâ giaùo, tieáp noái soá phaän cuûa caùc ngoân söù: "Phuùc cho anh em khi vì Thaày maø bò ngöôøi ta sæ vaû, baùch haïi vaø vu khoáng ñuû ñieàu xaáu xa. Anh em haõy vui möøng hôùn hôû, vì phaàn thöôûng daønh cho anh em ôû treân trôøi thaät lôùn lao. Quaû vaäy, caùc ngoân söù cuõng ñaõ bò ngöôøi ta baùch haïi nhö theá"[45].
32. Thaät ñaùng buoàn, trong thôøi ñaïi hoâm nay - moät thôøi ñaïi bò ñe doïa bôûi aûo töôûng cuûa haïnh phuùc giaû taïo - chuùng ta khoâng thieáu nhöõng dòp ñeå nhaän thaáy söï baát löïc "töï nhieân" cuûa con ngöôøi trong vieäc ñoùn nhaän "nhöõng ñieàu thuoäc veà Thaàn khí cuûa Thieân Chuùa": ñoái vôùi hoï ñoù laø ñieàu ñieân roà, hoï khoâng theå hieåu ñöôïc, bôûi nhöõng ñieàu aáy chæ coù theå ñöôïc nhaän ñònh theo thaàn khí"[46]. Theá gian - bôûi vì khoâng theå ñoùn nhaän Thaàn Khí cuûa söï thaät, Ñaáng maø theá gian khoâng thaáy vaø cuõng khoâng bieát - chæ nhìn thaáy moät maët cuûa thöïc taïi. Noù chæ thaáy ñau khoå vaø ngheøo tuùng cuûa ngöôøi moân ñeä, trong khi ngöôøi moân ñeä aáy, taän saâu thaúm noäi taâm, vaãn soáng trong nieàm vui, bôûi hoï ñang hieäp thoâng vôùi Chuùa Cha vaø vôùi Con cuûa Ngöôøi laø Ñöùc Gieâsu Kitoâ.
IV. Nieàm vui nôi taâm hoàn caùc thaùnh
33. Anh chò em raát thaân meán vaø caùc con yeâu daáu, ñoù laø nieàm hy voïng chan chöùa vui möøng ñöôïc kín muùc ngay töø chính nguoàn maïch cuûa Lôøi Thieân Chuùa. Trong suoát hai möôi theá kyû, nguoàn maïch nieàm vui aáy khoâng ngöøng tuoân chaûy trong Hoäi Thaùnh, vaø caùch rieâng, nôi taâm hoàn caùc thaùnh. Giôø ñaây, chuùng ta caàn gôïi nhaéc moät vaøi aâm vang cuûa kinh nghieäm taâm linh aáy, maø trong söï ña daïng cuûa caùc ñaëc suûng vaø ôn goïi rieâng bieät, dieãn taû maàu nhieäm cuûa nieàm vui Kitoâ giaùo.
34. Ñöùng haøng ñaàu laø Ñöùc Trinh Nöõ Maria, ñaày aân suûng, Thaân maãn Ñaáng Cöùu Theá. Ñoùn nhaän lôøi loan baùo töø trôøi cao, ngöôøi nöõ tì cuûa Thieân Chuùa, Hieàn Theâ cuûa Thaùnh Linh, vaø Thaân maãu cuûa Con Moät haèng cöûu, Meï boäc loä nieàm vui cuûa mình tröôùc ngöôøi chò hoï EÂlisabeùt ca ngôïi ñöùc tin cuûa Meï: "Linh hoàn toâi ngôïi khen Ñöùc Chuùa, vaø thaàn trí toâi hôùn hôû vui möøng trong Thieân Chuùa, Ñaáng cöùu ñoä toâi... töø nay, muoân theá heä seõ khen toâi dieãm phuùc"[47]. Hôn baát kyø thuï taïo naøo khaùc, Meï ñaõ nhaän bieát raèng Thieân Chuùa ñaõ thöïc hieän nhöõng ñieàu cao caû: Danh Ngöôøi laø Thaùnh, loøng thöông xoùt Ngöôøi traûi roäng, Ngöôøi naâng cao keû khieâm nhöôøng, Ngöôøi trung tín vôùi caùc lôøi höùa cuûa mình.
Cuoäc soáng beân ngoaøi cuûa Meï khoâng toû ra khaùc bieät gì vôùi ñôøi soáng thoâng thöôøng, nhöng Meï suy nieäm veà moïi daáu chæ nhoû nhaát cuûa Thieân Chuùa vaø ghi khaéc trong loøng. Meï cuõng khoâng ñöôïc mieãn tröø ñau khoå: Meï ñöùng ñoù, ngöôøi Meï saàu bi, döôùi chaân thaäp giaù, caùch ñaëc bieät keát hieäp vôùi hy leã cuûa Ngöôøi Toâi Trung voâ toäi.
Nhöng Meï cuõng môû loøng ñoùn nhaän troïn veïn nieàm vui cuûa söï phuïc sinh; vaø Meï cuõng ñöôïc ñöa leân trôøi caû hoàn laãn xaùc trong vinh quang thieân quoác. Laø ngöôøi ñöôïc cöùu chuoäc ñaàu tieân, voâ nhieãm nguyeân toäi töø giaây phuùt töôïng thai, laø nôi cö nguï tuyeät vôøi cuûa Thaùnh Linh, laø ñeàn thôø tinh tuyeàn cuûa Ñaáng Cöùu Ñoä nhaân loaïi, Meï vöøa laø AÙi Nöõ yeâu daáu cuûa Thieân Chuùa, vöøa laø - trong Ñöùc Kitoâ - Meï cuûa moïi ngöôøi. Meï laø hình maãu troïn haûo cuûa Hoäi Thaùnh, vöøa trong löõ haønh traàn theá, vöøa trong vinh quang thieân quoác.
Bieát bao lôøi ngoân söù veà Gieârusalem môùi ñöôïc öùng nghieäm nôi cuoäc ñôøi dieãm phuùc cuûa Trinh Nöõ Israel: "Toâi hôùn hôû vui möøng trong Ñöùc Chuùa, loøng toâi hoan hyû trong Thieân Chuùa toâi, vì Ngöôøi maëc cho toâi hoàng aân cöùu ñoä, choaøng aùo coâng chính cho toâi, nhö chuù reå ñoäi trieàu thieân, nhö coâ daâu trang ñieåm baèng chaâu baùu"[48].
Cuøng vôùi Ñöùc Kitoâ, Meï quy tuï nôi mình moïi nieàm vui; Meï soáng nieàm vui troïn haûo ñöôïc höùa ban cho Hoäi Thaùnh: Mater plena sanctae laetitiae (Meï traøn ñaày nieàm vui thaùnh thieän). Vaø ñoù laø lyù do chính ñaùng khieán con caùi traàn gian höôùng veà Meï, Ñaáng laø Meï cuûa nieàm hy voïng vaø aân suûng, maø xöng tuïng Meï: Causa nostrae laetitiae (Caên nguyeân cuûa nieàm vui cuûa chuùng con).
35. Sau Ñöùc Maria, chuùng ta thaáy caùc vò töû ñaïo dieãn taû nieàm vui tinh tuyeàn vaø maõnh lieät nhaát - khi thaäp giaù Ñöùc Gieâsu ñöôïc ñoùn nhaän baèng tình yeâu trung tín nhaát. Ngay giöõa cöïc hình, Thaùnh Linh ñaõ ñoå ñaày trong caùc ngaøi moät loøng khaùt khao noàng chaùy ñöôïc ñoùn gaëp Ñaáng Lang Quaân. Khi cheát vaø thaáy trôøi môû ra, thaùnh Steâphanoâ chæ laø moät chöùng nhaân ñaàu tieân trong voâ soá nhaân chöùng cuûa Ñöùc Kitoâ. Vaø cho ñeán hoâm nay, taïi nhieàu quoác gia, bieát bao ngöôøi vaãn chaáp nhaän lieàu mình vì Ñöùc Kitoâ, coù theå noùi gioáng nhö thaùnh töû ñaïo Inhaxioâ Antioâkia: "Giöõa nieàm vui traøn treà, toâi vieát cho anh em, ñang khi khaùt mong ñöôïc cheát. Khaùt voïng traàn theá cuûa toâi ñaõ bò ñoùng ñinh, vaø khoâng coøn löûa ñam meâ yeâu meán xaùc phaøm. Trong toâi chæ coøn moät doøng nöôùc soáng thì thaàm: 'Haõy ñeán vôùi Chuùa Cha'"[49].
36. Cuõng vaäy, söùc maïnh cuûa Hoäi Thaùnh, söï chaéc chaén veà chieán thaéng cuûa Hoäi Thaùnh, vaø nieàm vui cuûa Hoäi Thaùnh khi cöû haønh cuoäc chieán thaéng cuûa caùc vò töû ñaïo, xuaát phaùt töø vieäc Hoäi Thaùnh chieâm ngaém nôi hoï hoa traùi vinh quang cuûa thaäp giaù. Chính vì theá, vò tieàn nhieäm cuûa chuùng toâi, Thaùnh Leâoâ Caû, töø ngai toøa Roâma, ñaõ ngôïi ca cuoäc töû ñaïo cuûa hai thaùnh Toâng ñoà Pheâroâ vaø Phaoloâ nhö sau: "Quyù giaù thay tröôùc maét Thieân Chuùa laø caùi cheát cuûa caùc thaùnh, vaø khoâng hình thöùc taøn baïo naøo coù theå phaù huûy moät toân giaùo ñöôïc xaây döïng treân maàu nhieäm thaäp giaù Ñöùc Kitoâ. Hoäi Thaùnh khoâng bò giaûm suùt nhöng ñöôïc gia taêng nhôø baùch haïi. Vaø caùnh ñoàng cuûa Chuùa ñöôïc maëc laáy muøa gaët phong phuù, khi haït gioáng ngaõ xuoáng moät mình, laïi ñöôïc nhaân leân gaáp boäi trong cuoäc taùi sinh"[50].
37. Tuy nhieân, trong Nhaø Cha coù nhieàu choã ôû, vaø ñoái vôùi nhöõng ai coù traùi tim ñöôïc thieâu ñoát bôûi Thaùnh Linh, coù nhieàu caùch cheát ñi cho chính mình ñeå ñaït ñeán nieàm vui phuïc sinh thaùnh thieän. Ñoå maùu khoâng phaûi laø con ñöôøng duy nhaát. Nhöng cuoäc chieán cho Nöôùc Trôøi bao haøm moät söï say meâ tình yeâu, ñieàu maø caùc baäc thaày thieâng lieâng ñaõ dieãn taû baèng nhöõng lôøi thaät saâu saéc. Chính taïi ñaây, caùc kinh nghieäm noäi taâm cuûa hoï gaëp nhau, giöõa söï ña daïng cuûa caùc truyeàn thoáng thaàn bí, caû Ñoâng phöông laãn Taây phöông. Taát caû ñeàu minh chöùng cho cuøng moät haønh trình linh hoàn: per crucem ad lucem (qua thaäp giaù ñeán aùnh saùng), vaø töø theá gian naøy veà vôùi Chuùa Cha, trong hôi thôû ban söï soáng cuûa Thaùnh Linh.
38. Moãi moät vò thaày taâm linh ñeàu ñeå laïi cho chuùng ta moät söù ñieäp veà nieàm vui. Caùc Giaùo phuï Ñoâng phöông ñaëc bieät phong phuù veà caùc chöùng töø veà nieàm vui trong Thaùnh Linh. OÂng OÂrigeneâ, chaúng haïn, thöôøng moâ taû nieàm vui cuûa ngöôøi coù söï hieåu bieát thaân maät vôùi Ñöùc Gieâsu: "Linh hoàn ngöôøi aáy traøn ñaày nieàm vui, nhö cuï giaø Simeâon. Trong ñeàn thôø laø Hoäi Thaùnh, ngöôøi aáy boàng aüm Ñöùc Gieâsu. Ngöôøi aáy caûm neám söï vieân maõn cuûa ôn cöùu ñoä, vì ñang oâm Ñaáng maø nôi Ngöôøi, Thieân Chuùa giao hoøa theá gian vôùi chính mình."[51] Trong thôøi Trung coå, giöõa nhieàu vò khaùc, baäc thaày thaàn bí Ñoâng phöông Nicholas Cabasilas ñaõ coá gaéng chöùng minh raèng chính tình yeâu Thieân Chuùa daønh cho mình ñaõ mang laïi nguoàn vui saâu thaúm nhaát.[52] ÔÛ phöông Taây, chæ caàn nhaéc ñeán moät soá vò ñaïi thaùnh ñaõ chæ daïy con ñöôøng neân thaùnh vaø vui möøng: thaùnh AÂutinh, thaùnh Beânañoâ, thaùnh Ñaminh, thaùnh Inhaxioâ Loyola, thaùnh Gioan Thaùnh Giaù, thaùnh Teâreâsa Avila, thaùnh Phanxicoâ Saleâsioâ vaø thaùnh Gioan Bosco.
39. Chuùng toâi muoán ñaëc bieät gôïi nhôù ñeán ba khuoân maët vaãn ñaày söùc thu huùt ñoái vôùi toaøn theå Daân Chuùa ngaøy nay. Tröôùc heát laø vò thaùnh ngheøo ôû Assisi, ngöôøi maø bieát bao tín höõu haønh höông trong Naêm Thaùnh khao khaùt böôùc theo. Ñaõ töø boû moïi söï vì Chuùa, thaùnh Phanxicoâ ñaõ taùi khaùm phaù, qua ngheøo khoù thaùnh thieän, moät ñieàu gì ñoù gioáng nhö haïnh phuùc nguyeân thuûy, khi theá giôùi coøn nguyeân tuyeàn töø baøn tay Ñaáng Taïo Hoùa. Giöõa khoå cöïc toät cuøng, khi gaàn nhö ñaõ muø loøa, ngaøi ñaõ haùt leân Baøi ca Vaïn vaät baát huû, ca ngôïi ngöôøi anh maët trôøi, ca tuïng toaøn theå thieân nhieân - nay trôû thaønh göông soi tinh trong vinh quang Thieân Chuùa. Thaäm chí ngaøi coøn chuùc tuïng caû "chò cheát phaàn xaùc": "Phuùc cho ai hoïa ñöôïc thaùnh yù raát thaùnh cuûa Chuùa..."
40. Thôøi ñaïi gaàn ñaây, thaùnh Teâreâsa Haøi Ñoàng Gieâsu cho ta thaáy con ñöôøng phoù thaùc can ñaûm trong tay Thieân Chuùa, Ñaáng maø chò trao gôûi taát caû söï beù moïn cuûa mình. Vaø khoâng phaûi chò khoâng caûm nghieäm söï vaéng boùng cuûa Thieân Chuùa - ñieàu maø thôøi ñaïi chuùng ta phaûi traûi nghieäm khoác lieät: "Ñoâi khi, chuù chim nhoû (laø hình aûnh maø chò duøng cho chính mình) döôøng nhö khoâng theå tin raèng coøn coù ñieàu gì khaùc ngoaøi nhöõng taàng maây ñang bao phuû noù... Chính luùc aáy laø giaây phuùt cuûa nieàm vui troïn haûo ñoái vôùi sinh linh yeáu ñuoái beù nhoû naøy# Thaät laø haïnh phuùc bieát bao khi noù vaãn ôû laïi ñoù, vaø nhìn veà aùnh saùng voâ hình ñang laån troán khoûi ñöùc tin cuûa noù"[53].
41. Cuoái cuøng, laøm sao coù theå khoâng nhaéc ñeán hình aûnh raïng ngôøi vaø laø maãu göông cho theá heä chuùng ta: chaân phuùc Maximilianoâ Kolbe, ngöôøi moân ñeä ñích thöïc cuûa thaùnh Phanxicoâ? Giöõa nhöõng thöû thaùch ñaãm maùu cuûa thôøi ñaïi chuùng ta, ngaøi ñaõ töï nguyeän hieán maïng soáng ñeå cöùu moät ngöôøi anh em khoâng quen bieát. Caùc chöùng nhaân keå laïi raèng bình an noäi taâm, söï thanh thaûn vaø nieàm vui cuûa ngaøi ñaõ bieán nôi khoå ñau - voán nhö hình aûnh cuûa ñòa nguïc - thaønh tieàn saûnh cuûa söï soáng ñôøi ñôøi, caû cho caùc baïn tuø baát haïnh vaø cho chính baûn thaân.
42. Trong ñôøi soáng cuûa caùc con caùi Hoäi Thaùnh, vieäc chia seû nieàm vui cuûa Chuùa khoâng theå taùch rôøi vieäc cöû haønh maàu nhieäm Thaùnh Theå, nôi caùc tín höõu ñöôïc nuoâi döôõng baèng Mình vaø Maùu cuûa Ngöôøi. Nhôø ñöôïc nuoâi döôõng nhö nhöõng khaùch löõ haønh treân ñöôøng höôùng veà ñôøi soáng ñôøi ñôøi, hoï ñaõ ñöôïc laõnh nhaän caùch bí tích nhöõng hoa quaû ñaàu muøa cuûa nieàm vui caùnh chung.
43. Trong boái caûnh naøy, nieàm vui roäng lôùn vaø saâu saéc ñaõ ñöôïc tuoân ñoå nôi ñaùy loøng nhöõng tín höõu chaân chính ngay treân traàn gian khoâng gì khaùc hôn laø moät thöù nieàm vui "ñöôïc toûa lan", gioáng nhö söï soáng vaø tình yeâu maø nieàm vui laø söï bieåu loä haïnh phuùc cuûa chuùng. Nieàm vui laø keát quaû cuûa söï hieäp thoâng giöõa con ngöôøi vaø Thieân Chuùa, vaø khaùt khao höôùng tôùi moät söï hieäp thoâng caøng ngaøy caøng phoå quaùt hôn. Tuyeät nhieân nieàm vui aáy khoâng theå khieán ngöôøi ñöôïc ban nieàm vui rôi vaøo thaùi ñoä thu mình laïi. Nieàm vui ban cho taâm hoàn moät söï côûi môû phoå quaùt vôùi theá giôùi loaøi ngöôøi, ñoàng thôøi cuõng laøm loøng ngöôøi thoån thöùc khaùt voïng thieân thu. Nôi nhöõng ai ñaõ theo ñöôøng höôùng ñoù, nieàm vui laøm saâu saéc nhaän thöùc veà thaân phaän kieáp löu ñaøy, nhöng cuõng giöõ hoï traùnh khoûi caùm doã töø boû vò trí cho Nöôùc Trôøi mau ñeán. Nieàm vui thuùc ñaåy hoï tích cöïc hoái haû höôùng veà söï vieân maõn treân trôøi cuûa leã cöôùi Con Chieân. Nieàm vui aáy thanh thaûn traûi daøi giöõa khoaûnh khaéc lao nhoïc traàn gian vaø bình an cuûa söï cö nguï vónh haèng, theo söùc huùt cuûa Thaàn Khí: "Neáu ngay treân traàn gian naøy, vì chuùng ta ñaõ nhaän ñöôïc daáu aán (cuûa Thaàn Khí laøm con), maø chuùng ta keâu leân: 'Abba! Cha ôi!', thì bieát bao vui möøng seõ traøo daâng khi chuùng ta ñöôïc phuïc sinh vaø thaáy Ngaøi maët ñoái maët! Khi taát caû caùc thaønh vieân nhö moät doøng nöôùc lôùn tuoân traøo baøi ca möøng rôõ, toân vinh Ñaáng ñaõ cho hoï soáng laïi vaø ban cho hoï söï soáng ñôøi ñôøi? Neáu nhöõng daáu aán ñôn sô naøy, bao boïc con ngöôøi töø moïi phía, ñaõ khieán ngöôøi ta keâu leân: 'Abba! Cha ôi!', thì khoâng bieát ôn hueä troïn veïn cuûa Thaàn Khí seõ laøm ñöôïc nhöõng gì khi ñöôïc Thieân Chuùa ban cho nhaân loaïi? Ôn aáy seõ laøm cho chuùng ta neân gioáng Ngaøi vaø thöïc hieän yù muoán cuûa Cha, vì ôn aáy seõ laøm cho con ngöôøi neân hình aûnh vaø gioáng Thieân Chuùa"[54]. Ngay treân traàn gian naøy, caùc thaùnh ñaõ cho chuùng ta neám tröôùc hình aûnh töông töï aáy.
V. Nieàm vui cho toaøn daân
44. Khi laéng nghe baûn hoøa ca cuûa muoân tieáng noùi caùc thaùnh, phaûi chaêng chuùng ta ñaõ queân ñi hoaøn caûnh hieän taïi cuûa xaõ hoäi loaøi ngöôøi, voán xem ra ít höôùng veà nhöõng ñieàu sieâu nhieân? Phaûi chaêng chuùng ta ñaõ ñaùnh giaù quaù cao caùc khaùt voïng thieâng lieâng cuûa caùc tín höõu ngaøy nay? Phaûi chaêng chuùng ta ñaõ giôùi haïn lôøi huaán duï naøy vaøo moät soá ít ngöôøi thoâng thaùi vaø hoïc thöùc? Chuùng ta khoâng theå queân raèng Tin Möøng, vôùi aùnh saùng röïc rôõ ñôn sô vaø noäi dung troïn veïn, ñaõ ñöôïc loan baùo tröôùc tieân cho ngöôøi ngheøo vaø keû khieâm nhöôøng.
45. Neáu chuùng toâi ñaõ gôïi leân chaân trôøi raïng ngôøi cuûa nieàm vui Kitoâ giaùo, thì hoaøn toaøn khoâng phaûi ñeå khieán baát kyø ai trong anh chò em caûm thaáy naûn loøng khi lôøi goïi cuûa Thieân Chuùa chaïm ñeán moät con tim ñang coøn bò chia ñoâi. Traùi laïi; chuùng toâi xaùc tín raèng nieàm vui cuûa chuùng toâi - cuõng nhö cuûa anh chò em - chæ ñöôïc troïn ñaày khi chuùng ta cuøng nhau, trong troïn nieàm tín thaùc, ngöôùc nhìn veà Ñaáng "laø Ñaáng khôûi xöôùng vaø kieän toaøn ñöùc tin. Vì nieàm vui coøn ôû phía tröôùc, Ngöôøi ñaõ chòu khoå hình thaäp giaù, khoâng neà söï oâ nhuïc, vaø nay ñang ngöï beân höõu ngai Thieân Chuùa. Anh em haõy nghó ñeán Ñaáng ñaõ chòu söï choáng ñoái lôùn lao töø phía caùc toäi nhaân, ñeå khoûi naûn loøng maø ngaõ quî"[55].
46. Lôøi môøi goïi cuûa Thieân Chuùa Cha ñeán tham döï troïn veïn vaøo nieàm vui cuûa Abraham, vaøo ñaïi tieäc vónh cöûu cuûa Hoân leã Con Chieân, laø moät lôøi môøi phoå quaùt. Baát cöù ai, mieãn laø hoï bieát laéng nghe vaø saün saøng, ñeàu coù theå caûm nhaän ñöôïc lôøi môøi goïi aáy töø ñaùy loøng mình, caùch rieâng trong Naêm Thaùnh naøy, khi Hoäi Thaùnh môû ra caùch doài daøo hôn cho moïi ngöôøi kho taøng loøng thöông xoùt cuûa Thieân Chuùa. "Vì lôøi höùa aáy laø daønh cho anh em, cho con chaùu anh em, vaø cho taát caû nhöõng ai ôû phöông xa - töùc laø cho moïi ngöôøi maø Chuùa laø Thieân Chuùa cuûa chuùng ta seõ keâu goïi veà vôùi Ngöôøi"[56].
47. Chuùng ta khoâng theå nghó veà Daân Thieân Chuùa nhö moät ñieàu gì tröøu töôïng. AÙnh maét chuùng ta döøng laïi tröôùc tieân nôi theá giôùi cuûa caùc treû em. Bao laâu chuùng coøn ñöôïc tìm thaáy nôi tình thöông cuûa nhöõng ngöôøi gaàn guõi moät caûm giaùc an toaøn thieát yeáu, chuùng coù khaû naêng ñoùn nhaän, ngôõ ngaøng, tín thaùc vaø töï hieán moät caùch töï nhieân. Caùc em chính laø nhöõng chuû theå xöùng hôïp nhaát ñeå laõnh nhaän nieàm vui Tin Möøng. Ai muoán vaøo Nöôùc Trôøi - Ñöùc Gieâsu noùi vôùi chuùng ta - tröôùc heát phaûi hoïc nôi treû nhoû[57]. Chuùng toâi cuõng nghó ñeán taát caû nhöõng ai ñang daán thaân saâu xa trong traùch nhieäm gia ñình, ngheà nghieäp vaø xaõ hoäi. Gaùnh naëng traùch nhieäm cuûa hoï, trong moät theá giôùi chuyeån ñoäng quaù nhanh, thöôøng caûn trôû hoï taän höôûng caùc nieàm vui haèng ngaøy. Tuy nhieân, caùc nieàm vui aáy vaãn hieän höõu. Chuùa Thaùnh Linh muoán giuùp hoï taùi khaùm phaù nhöõng nieàm vui aáy, thanh luyeän vaø chia seû chuùng.
48. Chuùng toâi nghó ñeán theá giôùi cuûa ngöôøi ñau khoå, vaø ñeán nhöõng ai ñaõ ñeán buoåi hoaøng hoân cuûa cuoäc ñôøi. Nieàm vui cuûa Thieân Chuùa ñang goõ cöûa nhöõng khoå ñau theå lyù vaø tinh thaàn cuûa hoï - khoâng phaûi ñeå chaâm bieám, maø ñeå thöïc hieän nôi ñoù coâng trình hoaùn caûi ñaày nghòch lyù cuûa Ngöôøi.
49. Taâm trí vaø con tim chuùng toâi cuõng höôùng ñeán taát caû nhöõng ai ñang soáng ngoaøi phaïm vi höõu hình cuûa Daân Thieân Chuùa. Khi ñieàu chænh cuoäc ñôøi mình sao cho phuø hôïp vôùi tieáng goïi saâu thaúm nôi löông taâm - voán laø tieáng voïng cuûa Thieân Chuùa - hoï ñang böôùc ñi treân haønh trình daãn tôùi nieàm vui.
50. Nhöng Daân Thieân Chuùa khoâng theå tieán böôùc neáu khoâng coù nhöõng ngöôøi daãn ñöôøng. Ñoù laø caùc muïc töû, thaàn hoïc gia, linh höôùng, linh muïc vaø nhöõng ai coäng taùc vôùi caùc ngaøi trong vieäc xaây döïng caùc coäng ñoaøn Kitoâ höõu. Söù maïng cuûa hoï laø giuùp anh chò em mình böôùc ñi treân nhöõng con ñöôøng cuûa nieàm vui Tin Möøng, giöõa loøng nhöõng thöïc taïi cuoäc soáng maø hoï khoâng theå traùnh thoaùt.
51. Quaû thaät, chính tình yeâu bao la cuûa Thieân Chuùa ñang quy tuï veà Thaønh Thaùnh nhöõng ngöôøi ñeán töø boán phöông trôøi trong Naêm Thaùnh naøy, duø hoï ôû gaàn hay coøn ôû xa. Vaø bôûi vì taát caû nhöõng ai ñöôïc môøi goïi - töùc laø taát caû chuùng ta - ñeàu ôû möùc ñoä naøo ñoù laø nhöõng toäi nhaân, neân hoâm nay, chuùng ta phaûi thoâi cöùng loøng, ñeå laéng nghe tieáng Chuùa vaø ñoùn nhaän lôøi môøi goïi cuûa ñaïi xaù, nhö ngoân söù Gieâreâmia ñaõ loan baùo: "Ta seõ thanh taåy chuùng khoûi moïi toäi chuùng ñaõ phaïm ñeán Ta; moïi loãi laàm khieán chuùng xuùc phaïm ñeán Ta vaø phaûn boäi Ta - Ta seõ thöù tha taát caû. Vaø Gieârusalem seõ laø nieàm vui cuûa Ta, laø nieàm vinh döï vaø vinh quang cuûa Ta tröôùc maët moïi daân toäc treân maët ñaát"[58]. Vaø cuõng nhö lôøi höùa tha thöù aáy - vaø nhieàu lôøi höùa khaùc nöõa - chæ ñaït ñeán yù nghóa vieân maõn nôi hy teá cöùu ñoä cuûa Ñöùc Gieâsu, Ngöôøi Toâi Trung ñau khoå, thì chính Ngöôøi - vaø chæ mình Ngöôøi - môùi coù theå noùi vôùi chuùng ta, trong giaây phuùt heä troïng cuûa ñôøi soáng nhaân loaïi: "Haõy saùm hoái vaø tin vaøo Tin Möøng"[59]. Nhaát laø Chuùa muoán giuùp chuùng ta hieåu raèng vieäc hoaùn caûi maø Ngöôøi môøi goïi khoâng phaûi laø moät böôùc luøi - nhö laø khi phaïm toäi - nhöng laø moät khôûi haønh, moät tieán böôùc vaøo trong töï do ñích thöïc vaø nieàm vui. Ñoù laø lôøi ñaùp traû cho moät lôøi môøi goïi xuaát phaùt töø chính Ngöôøi - moät lôøi môøi vöøa ñaày yeâu thöông, vöøa toân troïng, vöøa khaån thieát: "Taát caû nhöõng ai ñang vaát vaû mang gaùnh naëng, haõy ñeán cuøng Ta, vaø Ta seõ cho anh em ñöôïc nghæ ngôi. Anh em haõy mang laáy aùch cuûa Ta, vaø hoïc vôùi Ta, vì Ta hieàn laønh vaø khieâm nhöôøng trong loøng. Vaø taâm hoàn anh em seõ ñöôïc nghæ ngôi boài döôõng!"[60]
52. Thaät vaäy, coù gaùnh naëng naøo ñeø naëng hôn toäi loãi? Coù noãi saàu khoå naøo coâ ñôn hôn thaân phaän cuûa ngöôøi con hoang ñaøng, nhö thaùnh Luca ñaõ thuaät laïi? Vaø ngöôïc laïi, coù cuoäc gaëp gôõ naøo saâu saéc hôn cuoäc hoäi ngoä giöõa ngöôøi cha kieân nhaãn, giaøu loøng thöông xoùt vaø ngöôøi con ñaõ ñöôïc hoaøn sinh? "Treân trôøi seõ vui möøng vì moät ngöôøi toäi loãi saùm hoái hôn laø vì chín möôi chín ngöôøi coâng chính khoâng caàn saùm hoái"[61]. Vaø ai laø ngöôøi khoâng coù toäi, ngoaïi tröø Ñöùc Kitoâ vaø Thaân Maãu voâ nhieãm nguyeân toäi? Vì vaäy, baèng lôøi môøi goïi trôû veà vôùi Chuùa Cha qua vieäc saùm hoái, Naêm Thaùnh - laø moät lôøi höùa veà nieàm hoan laïc cho toaøn daân - cuõng laø moät lôøi môøi goïi taùi khaùm phaù yù nghóa vaø thöïc haønh bí tích Hoøa Giaûi. Theo truyeàn thoáng thieâng lieâng toát ñeïp nhaát, chuùng toâi xin nhaéc laïi vôùi caùc tín höõu vaø caùc muïc töû raèng vieäc xöng thuù caùc toäi troïng laø ñieàu caàn thieát, vaø vieäc xöng toäi thöôøng xuyeân vaãn luoân laø moät nguoàn maïch ñaëc bieät cuûa söï thaùnh thieän, bình an vaø nieàm vui.
VI. Nieàm vui vaø hy voïng nôi taâm hoàn ngöôøi treû
53. Duø vaãn duy trì loøng nhieät thaønh cuûa söù ñieäp naøy göûi ñeán toaøn theå Daân Thieân Chuùa, chuùng toâi muoán daønh ñoâi lôøi ngoû tôùi caùch ñaëc bieät vôùi theá giôùi ngöôøi treû, vôùi moät nieàm hy voïng ñaëc bieät.
54. Thaät vaäy, neáu Hoäi Thaùnh, ñöôïc taùi sinh nhôø Thaùnh Linh, theo moät nghóa naøo ñoù laø söùc treû ñích thöïc cuûa theá giôùi, mieãn laø Hoäi Thaùnh trung tín vôùi chính baûn thaân mình vaø vôùi söù maïng cuûa mình, thì laøm sao Hoäi Thaùnh laïi khoâng töï nhieân vaø öu tieân nhaän ra hình aûnh cuûa mình nôi nhöõng ai caûm thaáy mình laø ngöôøi mang söï soáng vaø hy voïng, vaø daán thaân nhaèm ñaûm baûo raèng töông lai cho lòch söû hieän taïi? Vaø ngöôïc laïi, laøm sao nhöõng ngöôøi maø trong moïi thôøi ñaïi cuûa lòch söû naøy soáng maïnh meõ nhaát söùc soáng noäi taâm, khao khaùt töông lai, khao khaùt canh taân ñích thöïc, laïi khoâng thaàm kín ñoàng ñieäu vôùi moät Hoäi Thaùnh ñöôïc Thaàn Khí Ñöùc Kitoâ laøm cho soáng ñoäng? Laøm sao hoï laïi khoâng troâng mong nôi Hoäi Thaùnh truyeàn ñaït bí quyeát cuûa tuoåi treû tröôøng toàn, vaø nhôø ñoù, tìm thaáy nieàm vui cuûa chính tuoåi treû mình?
55. Chuùng toâi tin raèng thöïc söï coù moät söï töông hôïp nhö theá, duø khoâng phaûi luùc naøo cuõng thaáy roõ, nhöng chaéc chaén saâu xa, baát chaáp nhieàu maâu thuaãn ngaãu nhieân. Chính vì theá, trong Toâng huaán veà Nieàm vui Kitoâ giaùo naøy, taâm trí vaø traùi tim chuùng toâi thoâi thuùc chuùng toâi quay caùch döùt khoaùt veà phía ngöôøi treû hoâm nay. Chuùng toâi laøm ñieàu naøy nhaân danh Ñöùc Kitoâ vaø Hoäi Thaùnh cuûa Ngöôøi, Hoäi Thaùnh maø, duø mang nhieàu yeáu ñuoái nhaân loaïi, vaãn ñöôïc Ngöôøi mong muoán laø moät Hoäi Thaùnh "raïng ngôøi, khoâng veát nhô, khoâng tì oá hay baát cöù khuyeát ñieåm naøo, nhöng laø thaùnh thieän vaø tinh tuyeàn"[62].
56. Khi laøm nhö theá, chuùng toâi khoâng chieàu theo moät thöù toân suøng theo caûm tính. Neáu chæ xeùt theo tuoåi taùc, thì tuoåi treû laø ñieàu choùng qua. Moät söï chuù yù quaù möùc ñeán tuoåi treû seõ nhanh choùng trôû thaønh löu luyeán hoaëc nöïc cöôøi. Nhöng ñieàu ñoù khoâng ñuùng khi noùi ñeán yù nghóa thieâng lieâng cuûa giaây phuùt aân suûng naøy: tuoåi treû ñöôïc soáng ñuùng caùch. Ñieàu thu huùt chuùng toâi chính laø söï töông hôïp saâu xa giöõa moät con ngöôøi ñang böøng böøng söùc soáng, voán töï nhieân côûi môû vôùi lôøi môøi goïi vaø ñoøi hoûi cuûa ôn goïi cao caû laøm ngöôøi, vaø ñoäng löïc cuûa Thaùnh Linh, Ñaáng khoâng ngöøng ban cho Hoäi Thaùnh tuoåi treû cuûa chính Ngöôøi, söï trung tín ñích thöïc cuûa Hoäi Thaùnh vôùi chính mình, vaø söï saùng taïo soáng ñoäng nôi coát loõi cuûa loøng trung tín aáy. Ñoù laø moät söï töông hôïp tuy ngaén nguûi vaø bò ñe doïa, nhöng vaãn ñaày yù nghóa vaø giaøu höùa heïn quaûng ñaïi. Töø cuoäc gaëp gôõ giöõa con ngöôøi ñang naém giöõ tuoåi treû trong moät soá naêm quyeát ñònh, vaø Hoäi Thaùnh trong söï treû trung thieâng lieâng tröôøng toàn cuûa mình, chaéc chaén naûy sinh - töø caû hai phía - moät nieàm vui cao quyù vaø moät höùa heïn sinh hoa keát quaû.
57. Hoäi Thaùnh, nhö moät Daân Thieân Chuùa löõ haønh höôùng veà Vöông quoác töông lai, caàn phaûi bieát töï duy trì söï soáng vaø do ñoù töï canh taân qua caùc theá heä keá tieáp. Vôùi Hoäi Thaùnh, ñoù laø ñieàu kieän cuûa söï sinh hoa keát quaû, vaø thaäm chí, cuûa söï soáng chính mình. Vì theá, ôû moãi thôøi ñieåm trong lòch söû, theá heä ñang leân caàn phaûi ñaûm nhaän, baèng caùch naøo ñoù, nieàm hy voïng cuûa caùc theá heä ñi tröôùc, töùc laø nieàm hy voïng cuûa chính Hoäi Thaùnh, ñoù laø truyeàn thoâng khoâng ngôi nghæ hoàng aân cuûa Thieân Chuùa, laø Chaân lyù vaø laø Söï soáng. Chính vì vaäy, ôû moïi theá heä, ngöôøi Kitoâ höõu treû ñöôïc keâu goïi chính ñaùng ñeå xaùc nhaän caùch yù thöùc vaø troïn veïn giao öôùc ñaõ ñöôïc thieát laäp vôùi hoï trong bí tích Thaùnh Taåy, vaø ñöôïc cuûng coá trong bí tích Theâm Söùc.
58. Veà ñieåm naøy, thôøi ñaïi cuûa chuùng ta - moät thôøi ñaïi ñoåi thay saâu saéc - khoâng thieáu nhöõng khoù khaên lôùn lao cho Hoäi Thaùnh. Chuùng toâi, nhöõng ngöôøi cuøng vôùi toaøn theå Giaùm muïc ñoaøn "mang noãi öu tö cho moïi Hoäi Thaùnh"[63], vaø quan taâm ñeán töông lai gaàn cuûa hoï, chuùng toâi raát yù thöùc ñieàu ñoù. Nhöng ñoàng thôøi, nhôø ñöôïc naâng ñôõ bôûi ñöùc tin vaø "nieàm hy voïng khoâng giaû doái"[64], chuùng toâi xaùc tín raèng aân suûng seõ khoâng thieáu nôi Daân Thieân Chuùa, vaø chuùng toâi hy voïng chính Daân Chuùa cuõng seõ khoâng töø choái aân suûng aáy, cuõng khoâng choái boû - nhö moät soá ngöôøi hoâm nay ñang bò caùm doã naëng neà - gia saûn chaân lyù vaø söï thaùnh thieän ñaõ ñöôïc truyeàn laïi ñeán thôøi ñieåm quyeát ñònh naøy cuûa lòch söû theá giôùi. Vaø chính taïi ñieåm naøy - chuùng toâi nghó raèng mình coù ñaày ñuû lyù do ñeå tin töôûng vaøo giôùi treû Kitoâ giaùo: giôùi treû seõ khoâng laøm Hoäi Thaùnh thaát voïng, neáu trong loøng Hoäi Thaùnh coù ñuû nhöõng ngöôøi lôùn tuoåi bieát hieåu, bieát yeâu, bieát höôùng daãn giôùi treû, vaø môû ra cho hoï moät töông lai, baèng caùch trung tín tuyeät ñoái trong vieäc trao laïi Chaân lyù tröôøng toàn. Khi aáy, nhöõng thôï gaët môùi, kieân quyeát vaø nhieät thaønh, seõ böôùc vaøo söù maïng toâng ñoà vaø thieâng lieâng, treân caùnh ñoàng ñaõ saün saøng cho muøa gaët. Khi aáy, "keû gieo vaø keû gaët seõ cuøng nhau hoan hæ" trong nieàm vui cuûa Nöôùc Trôøi.[65]
59. Thaät vaäy, chuùng toâi nghó raèng cuoäc khuûng hoaûng hieän nay treân theá giôùi, ñöôïc bieåu loä qua söï hoãn loaïn lôùn nôi nhieàu ngöôøi treû, phaàn naøo phaûn aùnh moät boä maët giaø nua vaø loãi thôøi cuûa moät neàn vaên minh mang tính thöông maïi, khoaùi laïc vaø duy vaät, maø vaãn coá töï giôùi thieäu nhö caùnh cöûa böôùc vaøo töông lai. Phaûn öùng baûn naêng cuûa nhieàu ngöôøi treû choáng laïi aûo töôûng aáy vaãn mang moät taàm quan troïng naøo ñoù. Theá heä naøy ñang chôø ñôïi moät ñieàu khaùc. Sau khi ñoät ngoät bò töôùc maát caùc truyeàn thoáng baûo boïc, roài laïi cay ñaéng vì bò löøa doái bôûi söï hö danh vaø troáng roãng thieâng lieâng cuûa caùc thöù "môùi meû" giaû taïo, bôûi caùc yù thöùc heä voâ thaàn vaø nhöõng daïng thaàn bí ñoäc haïi, leõ naøo theá heä naøy seõ khoâng ñeán luùc khaùm phaù - hay taùi khaùm phaù - söï môùi meû chaéc chaén vaø baát bieán cuûa maàu nhieäm Thieân Chuùa ñöôïc toû loä trong Ñöùc Gieâsu Kitoâ? Naøo Ngöôøi khoâng phaûi, nhö lôøi röïc rôõ cuûa thaùnh Ireâneâ, ñaõ "mang ñeán taát caû söï môùi meû khi mang chính baûn thaân mình" sao?[66]
60. Vì lyù do ñoù, chuùng toâi raát vui ñöôïc göûi caùch ñaëc bieät ñeán anh chò em, caùc baïn treû Kitoâ höõu hoâm nay - laø lôøi höùa cuûa Hoäi Thaùnh töông lai - lôøi môøi goïi böôùc vaøo cuoäc cöû haønh nieàm vui thieâng lieâng naøy. Chuùng toâi tha thieát môøi goïi anh chò em laéng nghe nhöõng tieáng goïi noäi taâm ñang vang voïng trong anh chò em. Chuùng toâi môøi goïi anh chò em ngaång cao maét, naâng cao taâm hoàn vaø söùc löïc töôi treû cuûa mình höôùng leân cao, ñeå ñoùn nhaän noã löïc cuûa khaùt voïng linh hoàn. Vaø chuùng toâi muoán göûi ñeán anh chò em moät lôøi baûo ñaûm: maëc cho ñònh kieán phoå bieán hieän nay, voán lan roäng khaép nôi, raèng tinh thaàn con ngöôøi khoâng theå nhaän bieát ñöôïc Chaân lyù vónh cöûu vaø mang laïi söï soáng, thì nieàm vui vì Chaân lyù thaàn linh ñöôïc nhaän ra trong Hoäi Thaùnh - gaudium de Veritate - vaãn laø nieàm vui saâu xa vaø giaûi thoaùt[67]. Ñoù chính laø nieàm vui ñöôïc ban taëng cho anh chò em. Nieàm vui aáy töï hieán cho nhöõng ai yeâu meán noù ñuû ñeå kieân trì kieám tìm. Baèng caùch saün loøng ñoùn nhaän vaø loan truyeàn nieàm vui aáy, anh chò em seõ chu toaøn chính mình trong Ñöùc Kitoâ, ñoàng thôøi baûo ñaûm cho giai ñoaïn keá tieáp cuûa lòch söû Daân Thieân Chuùa.
VII. Nieàm vui cuûa ngöôøi haønh höông trong Naêm thaùnh
61. Naêm Thaùnh vôùi haønh trình haønh höông cuûa noù laø moät phaàn töï nhieân trong cuoäc löõ haønh cuûa toaøn theå Daân Thieân Chuùa. AÂn suûng cuûa Naêm Toaøn Xaù thöïc söï ñaït ñöôïc baèng caùch leân ñöôøng vaø böôùc ñi veà phía Thieân Chuùa, trong ñöùc tin, ñöùc caäy vaø ñöùc meán. Khi thay ñoåi phöông thöùc vaø thôøi ñieåm cöû haønh Naêm Toaøn Xaù, chuùng toâi muoán taïo ñieàu kieän deã daøng hôn cho taát caû moïi ngöôøi. Tuy nhieân, yeáu toá thieát yeáu vaãn laø quyeát ñònh noäi taâm, ñeå ñaùp laïi lôøi môøi goïi cuûa Thaùnh Linh, caùch caù vò, nhö moät moân ñeä cuûa Ñöùc Gieâsu, nhö moät ngöôøi con cuûa Hoäi Thaùnh Coâng giaùo vaø Toâng truyeàn, vaø theo ñuùng yù höôùng cuûa Hoäi Thaùnh. Moïi ñieàu khaùc thuoäc veà traät töï cuûa caùc daáu chæ vaø phöông theá. Vaâng, cuoäc haønh höông ñöôïc mong öôùc chính laø, ñoái vôùi toaøn theå Daân Thieân Chuùa cuõng nhö ñoái vôùi töøng caù nhaân trong Daân aáy, moät chuyeån ñoäng, moät leã Vöôït Qua, töùc laø moät haønh trình noäi taâm ñeán nôi saâu thaúm, nôi maø Chuùa Cha, Chuùa Con vaø Chuùa Thaùnh Thaàn ñoùn nhaän ngöôøi haønh höông vaøo trong chính söï thaân maät vaø hieäp thoâng thaàn linh cuûa caùc Ngaøi: "Ai yeâu meán Thaày# Cha Thaày seõ yeâu meán ngöôøi aáy, vaø chuùng Ta seõ ñeán vaø ôû laïi vôùi ngöôøi aáy"[68]. Ñeå ñaït ñeán söï hieän dieän aáy, luoân ñoøi hoûi phaûi ñaøo saâu söï hieåu bieát ñích thöïc veà chính mình, nhö laø thuï taïo vaø nhö laø con caùi Thieân Chuùa.
62. Leõ naøo cuoäc canh taân noäi taâm nhö theá khoâng chính laø ñieàu maø Coâng ñoàng gaàn ñaây nhaát ñaõ muoán caùch neàn taûng?[69] Quaû thaät, ñaây laø moät coâng trình cuûa Thaùnh Linh, laø moät hoàng aân cuûa leã Hieän Xuoáng. Ngöôøi ta cuõng phaûi nhaän ra nôi vò tieàn nhieäm cuûa chuùng toâi laø Ñöùc Gioan XXIII moät tröïc giaùc ngoân söù, khi ngaøi hình dung veà moät cuoäc Hieän Xuoáng môùi nhö laø hoa traùi cuûa Coâng ñoàng.[70] Veà phaàn chuùng toâi, chuùng toâi cuõng muoán ñaët mình vaøo cuøng moät vieãn töôïng vaø taâm theá chôø mong nhö theá. Khoâng phaûi vì leã Hieän Xuoáng ñaõ töøng bò giaùn ñoaïn trong suoát lòch söû Hoäi Thaùnh, nhöng bôûi vì nhu caàu vaø nguy cô cuûa thôøi ñaïi naøy quaù lôùn, chaân trôøi cuûa nhaân loaïi ñöôïc môû ra cho söï coäng toàn toaøn caàu nhöng laïi baát löïc trong vieäc thöïc hieän noù, ñeán noãi khoâng coù ôn cöùu ñoä naøo khaùc ngoaøi moät cuoäc tuoân traøo môùi cuûa aân ban Thieân Chuùa. Vaäy thì, nguyeän xin Thaàn Khí Saùng Taïo haõy ñeán, ñeå canh taân boä maët traùi ñaát!
63.Trong Naêm Thaùnh naøy, chuùng toâi ñaõ môøi goïi anh chò em thöïc hieän - duø caùch theå lyù, hay baèng tinh thaàn vaø yù höôùng - moät cuoäc haønh höông veà Roâma, töùc laø ñeán trung taâm cuûa Hoäi Thaùnh Coâng giaùo. Nhöng roõ raøng Roâma khoâng phaûi laø ñích ñieåm toái haäu cuûa cuoäc haønh höông trong thôøi gian. Khoâng coù thaønh thaùnh naøo nôi traàn gian naøy laø muïc tieâu chung cuoäc. Muïc tieâu aáy vöôït khoûi theá giôùi naøy, aån saâu trong maàu nhieäm cuûa Thieân Chuùa maø chuùng ta vaãn chöa thaáy toû töôøng. Vì chuùng ta böôùc ñi trong ñöùc tin chöù khoâng phaûi baèng thò kieán roõ raøng, vaø ñieàu chuùng ta seõ laø thì vaãn chöa ñöôïc maïc khaûi. Gieârusalem Môùi, maø chuùng ta ñaõ laø coâng daân vaø laø con caùi[71], töø trôøi cao xuoáng, töø nôi Thieân Chuùa. Veà thaønh duy nhaát coøn toàn taïi aáy, chuùng ta chöa ñöôïc chieâm ngöôõng vinh quang, ngoaøi vieäc ngaém nhìn nhö trong göông moät caùch lôø môø, nhôø naém giöõ chaéc chaén lôøi tieân tri. Nhöng chuùng ta ñaõ laø coâng daân cuûa thaønh aáy, hoaëc ñöôïc môøi goïi trôû neân nhö vaäy; moïi cuoäc haønh höông thieâng lieâng ñeàu nhaän ñöôïc yù nghóa noäi taâm töø ñích ñieåm toái haäu naøy.
64. Ñieàu ñoù cuõng ñaõ töøng ñuùng ñoái vôùi Gieârusalem ñöôïc caùc vònh gia ca ngôïi. Chính Ñöùc Gieâsu vaø Meï Maria cuûa Ngöôøi cuõng ñaõ haùt leân nôi traàn theá nhöõng baøi ca Xion khi tieán leân Gieârusalem: "tuyeät ñænh cuûa veû ñeïp", "nieàm vui cuûa toaøn theá giôùi"[72]. Nhöng töø nay, Gieârusalem treân trôøi nhaän ñöôïc söùc haáp daãn töø chính Ñöùc Kitoâ, vaø chính veà Ngöôøi maø chuùng ta thöïc hieän cuoäc haønh trình noäi taâm cuûa mình.
65. Ñieàu naøy cuõng ñuùng vôùi Roâma, nôi caùc thaùnh Toâng ñoà Pheâroâ vaø Phaoloâ ñaõ ñoå maùu mình nhö laø nhöõng chöùng nhaân oai huøng. Ôn goïi cuûa Roâma coù nguoàn goác toâng truyeàn, vaø thöøa taùc vuï maø chuùng toâi ñöôïc trao ôû ñaây laø moät söù vuï phuïc vuï vì lôïi ích cuûa toaøn theå Hoäi Thaùnh vaø nhaân loaïi. Nhöng ñoù laø moät söù vuï khoâng theå thay theá, bôûi vì Söï Khoân Ngoan cuûa Thieân Chuùa ñaõ muoán ñaët Roâma cuûa thaùnh Pheâroâ vaø thaùnh Phaoloâ, nhö theå, treân con ñöôøng daãn ñeán Thaønh vónh cöûu, bôûi chính Söï Khoân Ngoan aáy ñaõ choïn trao cho Pheâroâ - ngöôøi quy tuï toaøn theå Giaùm muïc ñoaøn - chìa khoùa Nöôùc Trôøi.
66. Ñieàu coøn laïi nôi ñaây, khoâng bôûi yù muoán cuûa con ngöôøi, nhöng bôûi loøng nhaân haäu vaø töï do cuûa Chuùa Cha, Chuùa Con vaø Chuùa Thaùnh Thaàn, chính laø soliditas Petri - söï vöõng beàn cuûa Pheâroâ - maø thaùnh Leâoâ Caû, vò tieàn nhieäm cuûa chuùng toâi, ñaõ ca tuïng baèng nhöõng lôøi khoâng theå queân ñöôïc: "Thaùnh Pheâroâ khoâng ngöøng chuû toïa ngai toøa cuûa mình vaø duy trì söï hieäp thoâng baát taän vôùi Vò Thöôïng Teá Toái Cao. Söï vöõng chaéc maø ngaøi ñaõ laõnh nhaän töø Ñaù Taûng laø Ñöùc Kitoâ, thì chính ngaøi, khi ñaõ trôû thaønh Ñaù Taûng, cuõng truyeàn laïi moät caùch bình ñaúng cho caùc ñaáng keá vò ngaøi; vaø nôi naøo xuaát hieän moät söï vöõng beàn, thì nôi ñoù chaéc chaén laø söùc maïnh cuûa vò Muïc Töû... Vaäy thì, vaãn soáng ñoäng vaø maïnh meõ nôi vò Thuû laõnh caùc Toâng ñoà, tình yeâu Thieân Chuùa vaø tình yeâu con ngöôøi - tình yeâu chöa töøng sôøn loøng vì tuø nguïc, xieàng xích, ñaùm ñoâng hay ñe doïa cuûa vua chuùa; vaø cuõng nhö theá, ñöùc tin baát khuaát nôi ngaøi chöa heà dao ñoäng trong chieán ñaáu, cuõng chaúng nguoäi laïnh khi chieán thaéng"[73].
67. Ñieàu chuùng toâi luoân öôùc mong - vaø caùch rieâng trong dòp cöû haønh Naêm Thaùnh naøy - laø anh em coù theå caûm nghieäm cuøng vôùi chuùng toâi, taïi Roâma cuõng nhö nôi moïi Giaùo hoäi yù thöùc traùch nhieäm hieäp thoâng vôùi truyeàn thoáng chaân chính ñöôïc gìn giöõ taïi Roâma[74], ñieàu maø Thaùnh vònh ca tuïng: "Ngoït ngaøo toát ñeïp laém thay, anh em ñöôïc soáng vui vaày beân nhau!"[75]
68. Moät nieàm vui chung, ñích thöïc sieâu nhieân, laø hoàng aân cuûa Thaùnh Thaàn hieäp nhaát vaø yeâu thöông, maø nieàm vui aáy chæ coù theå thaønh söï khi ñöùc tin ñöôïc ñoùn nhaän troïn veïn theo quy chuaån Toâng ñoà. Bôûi vì khi aáy, maëc duø ñöùc tin "ñöôïc loan baùo khaép hoaøn caàu, thì Hoäi Thaùnh Coâng giaùo vaãn gìn giöõ moät caùch caån troïng, nhö theå ñöùc tin aáy cö nguï trong moät ngoâi nhaø duy nhaát, vaø tuyeân xöng ñoàng thuaän, nhö theå chæ coù moät linh hoàn vaø moät traùi tim; vaø Hoäi Thaùnh rao giaûng, giaûng daïy vaø truyeàn ñaït ñöùc tin aáy hoaøn toaøn nhaát trí, nhö theå chæ coù moät mieäng löôõi duy nhaát maø thoâi"[76].
69. "Ngoâi nhaø duy nhaát" aáy, "traùi tim vaø linh hoàn" duy nhaát aáy, "mieäng löôõi duy nhaát" aáy - taát caû ñeàu caàn thieát cho Hoäi Thaùnh vaø cho toaøn theå nhaân loaïi, ñeå nôi traàn theá naøy coù theå khoâng ngöøng vang leân, trong söï hoøa hôïp vôùi Gieârusalem treân trôøi, baøi ca môùi, thaùnh thi cuûa nieàm vui thaàn linh. Vaø chính vì lyù do aáy, chuùng toâi phaûi khieâm toán, kieân nhaãn vaø beàn bæ laøm chöùng - duø giöõa bao ñieàu khoâng thaáu hieåu töø nhieàu phía - cho söù maïng maø Chuùa ñaõ trao: ñoù laø höôùng daãn ñoaøn chieân vaø cuûng coá anh em mình[77]. Nhöng bieát bao laàn, chính yù nghó veà taát caû anh em ñaõ an uûi chuùng toâi caùch saâu xa, ñeå chuùng toâi coù theå chu toaøn söù vuï toâng ñoà cuûa mình vì lôïi ích cuûa Hoäi Thaùnh hoaøn vuõ vaø vinh quang cuûa Chuùa Cha!
Keát luaän
70. Giöõa loøng Naêm Thaùnh naøy, chuùng toâi ñaõ xem nhö moät haønh ñoäng trung tín ñoái vôùi söï soi saùng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, khi môøi goïi caùc Kitoâ höõu trôû veà vôùi nguoàn maïch cuûa nieàm vui.
71. Anh em raát thaân meán vaø caùc con yeâu daáu, leõ naøo laïi khoâng laø ñieàu töï nhieân khi nieàm vui cö nguï trong chuùng ta, khi loøng trí chuùng ta chieâm ngaém hoaëc taùi khaùm phaù - trong ñöùc tin - nhöõng lyù do caên baûn vaø ñôn sô cuûa nieàm vui? Thieân Chuùa ñaõ yeâu theá gian ñeán noãi ñaõ ban Con Moät cuûa Ngöôøi; vaø qua Thaùnh Linh, söï hieän dieän cuûa Thieân Chuùa khoâng ngöøng oâm aáp chuùng ta baèng söï dòu daøng cuûa Ngöôøi vaø traøn ñaày trong chuùng ta söï soáng cuûa Ngöôøi; vaø chuùng ta ñang böôùc ñi trong haønh trình höôùng tôùi söï bieán hình vinh phuùc cuûa ñôøi soáng mình trong con ñöôøng phuïc sinh cuûa Ñöùc Gieâsu. Vaâng, thaät laø ñieàu kyø laï neáu Tin Möøng naøy - voán gôïi leân lôøi Alleluia cuûa Hoäi Thaùnh - laïi khoâng laøm phaùt sinh nôi chuùng ta aùnh nhìn cuûa nhöõng ngöôøi ñaõ ñöôïc cöùu ñoä.
72. Nieàm vui ñöôïc laøm Kitoâ höõu, ñöôïc hieäp thoâng vôùi Hoäi Thaùnh, ñöôïc "ôû trong Ñöùc Kitoâ" vaø trong tình traïng aân suûng vôùi Thieân Chuùa, thöïc söï coù theå laøm troïn ñaày coõi loøng con ngöôøi. Leõ naøo khoâng chính nieàm haân hoan saâu xa aáy ñaõ khieán Blaise Pascal daâng leân cung gioïng xuùc ñoäng: "Vui möøng, vui möøng, vui möøng, nöôùc maét cuûa hoan laïc"? Vaø gaàn guõi vôùi chuùng ta, coù bieát bao vaên só ñaõ bieát dieãn taû caùch môùi meû - chuùng toâi nghó ñeán Georges Bernanos chaúng haïn - nieàm vui Tin Möøng cuûa ngöôøi khieâm nhöôøng, nieàm vui ñang raïng chieáu khaép nôi treân theá giôùi vaø ñang caát tieáng veà söï im laëng cuûa Thieân Chuùa!
73. Nieàm vui luoân naûy sinh töø moät caùi nhìn ñuùng ñaén veà con ngöôøi vaø veà Thieân Chuùa. "Khi maét ngöôi trong saùng, thì toaøn thaân ngöôi cuõng ñöôïc saùng laùng"[78]. ÔÛ ñaây, chuùng ta chaïm ñeán chieàu kích nguyeân thuûy vaø baát khaû xaâm phaïm nôi con ngöôøi: ñoù laø ôn goïi haïnh phuùc cuûa noù, moät ôn goïi luoân ñi qua nhöõng keânh daãn cuûa tri thöùc vaø tình yeâu, cuûa chieâm nieäm vaø haønh ñoäng. Öôùc gì anh em ñaït ñöôïc söï thieän haûo nôi linh hoàn ngöôøi anh em mình, vaø ñaït ñöôïc söï hieän dieän cuûa Thieân Chuùa voán thaät gaàn guõi vôùi coõi loøng con ngöôøi!
74. Vì theá, nhöõng thaønh vieân ñang xao ñoäng trong caùc nhoùm khaùc nhau, haõy bieát töø choái nhöõng thaùi quaù cuûa tinh thaàn pheâ phaùn coù heä thoáng vaø mang tính phaù huûy! Khoâng rôøi xa caùi nhìn hieän thöïc, caùc coäng ñoaøn Kitoâ höõu haõy trôû thaønh nhöõng trung taâm cuûa laïc quan, nôi maø moïi thaønh vieân kieân quyeát coá gaéng nhaän ra khía caïnh tích cöïc nôi nhöõng con ngöôøi vaø caùc bieán coá. "Ñöùc meán khoâng vui möøng tröôùc ñieàu gian aùc, nhöng vui trong ñieàu chaân thaät. Ñöùc meán tha thöù taát caû, tin töôûng taát caû, hy voïng taát caû, chòu ñöïng taát caû"[79].
75. Vieäc ñaït ñöôïc caùi nhìn nhö theá khoâng chæ laø chuyeän taâm lyù maø thoâi. Ñoù cuõng laø hoa traùi cuûa Thaùnh Linh. Chính Thaùnh Linh - Ñaáng cö nguï troïn veïn trong con ngöôøi cuûa Ñöùc Gieâsu - ñaõ laøm cho Ngöôøi, trong ñôøi soáng döông theá, trôû neân nhaïy caûm vôùi nhöõng nieàm vui cuûa ñôøi soáng thöôøng nhaät, ñaày tinh teá vaø thuyeát phuïc trong vieäc ñöa toäi nhaân trôû laïi con ñöôøng cuûa tuoåi treû noäi taâm! Chính Thaùnh Linh ñaõ laøm cho Ñöùc Trinh Nöõ Dieãm Phuùc vaø töøng vò thaùnh ñöôïc soáng ñoäng. Chính Thaùnh Linh aáy hoâm nay vaãn ban cho bieát bao Kitoâ höõu nieàm vui soáng moãi ngaøy theo ôn goïi rieâng, trong bình an vaø hy voïng, vöôït qua moïi thaát baïi vaø khoå ñau.
76. Chính Thaùnh Thaàn Hieän Xuoáng hoâm nay ñang daãn ñöa raát nhieàu ngöôøi theo Ñöùc Kitoâ böôùc ñi treân con ñöôøng caàu nguyeän, trong nieàm vui cuûa lôøi ca ngôïi hieáu thaûo, höôùng ñeán vieäc phuïc vuï khieâm toán vaø haân hoan nhöõng ngöôøi bò boû rôi, nhöõng ngöôøi ôû beân leà xaõ hoäi. Bôûi leõ, nieàm vui khoâng theå taùch rôøi khoûi söï chia seû. Nôi Thieân Chuùa, moïi söï laø nieàm vui bôûi vì moïi söï ñeàu laø aân ban.
77. Caùi nhìn tích cöïc naøy veà con ngöôøi vaø veà vaïn vaät - vöøa laø hoa traùi cuûa tinh thaàn con ngöôøi ñöôïc soi saùng, vöøa laø hoa traùi cuûa Thaùnh Linh - nôi caùc Kitoâ höõu, coù moät ñòa ñieåm öu tuyeån ñeå ñöôïc boài ñaép: vieäc cöû haønh Maàu nhieäm Vöôït Qua cuûa Ñöùc Gieâsu. Trong cuoäc thöông khoù, caùi cheát vaø söï phuïc sinh cuûa Ngöôøi, Ñöùc Kitoâ toùm keát lòch söû cuûa töøng ngöôøi vaø cuûa toaøn theå nhaân loaïi, vôùi gaùnh naëng khoå ñau vaø toäi loãi, vôùi naêng löïc höôùng veà hoaøn bò vaø thaùnh thieän. Chính vì theá, lôøi cuoái cuøng trong Toâng huaán naøy laø moät lôøi môøi khaån thieát göûi ñeán taát caû caùc vò höôùng daãn vaø linh hoaït vieân cuûa caùc coäng ñoaøn Kitoâ höõu: ñöøng ngaïi laëp laïi khoâng ngöøng taàm quan troïng cuûa vieäc caùc tín höõu ñaõ laõnh Bí tích Röûa toäi caàn trung thaønh vôùi vieäc cöû haønh Thaùnh Theå Chuùa Nhaät, trong nieàm vui. Laøm sao coù theå thôø ô tröôùc cuoäc gaëp gôõ naøy, böõa tieäc naøy, maø chính Ñöùc Kitoâ ñaõ chuaån bò cho chuùng ta trong tình yeâu cuûa Ngöôøi? Öôùc chi vieäc tham döï cöû haønh aáy luoân vöøa xöùng ñaùng vöøa ñaày nieàm hoan laïc! Chính Ñöùc Kitoâ chòu ñoùng ñinh vaø ñaõ phuïc sinh ñang hieän dieän giöõa caùc moân ñeä, quy tuï hoï vaøo trong vieäc canh taân söï phuïc sinh cuûa Ngöôøi. Ñoù laø ñænh cao nôi traàn theá cuûa giao öôùc yeâu thöông giöõa Thieân Chuùa vaø Daân Ngöôøi: laø daáu chæ vaø suoái nguoàn cuûa nieàm vui Kitoâ giaùo, laø söï chuaån bò cho böõa tieäc caùnh chung muoân ñôøi.
Nguyeän xin Chuùa Cha vaø Chuùa Con vaø Chuùa Thaùnh Thaàn loâi cuoán anh em ñeán vôùi baøn tieäc aáy! Vaø chuùng toâi heát loøng chuùc laønh cho anh chò em.
Ban haønh taïi Roâma - Ñeàn thôø Thaùnh Pheâroâ, ngaøy 09 thaùng 5 naêm 1975, naêm thöù möôøi hai trieàu ñaïi Giaùo hoaøng cuûa chuùng toâi.
Phaoloâ VI
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
[1] X. Pl 4,4-5; Tv 145,18.
[2] X. Toâng huaán Paterna cum benevolentia, A.A.S. 67 (1975), tr. 5-23.
[3] 2 Cr 7,3-4.
[4] X. Gl 5,22.
[5] X. Rm 5,5.
[6] x. St 1,10.12.18.21.31
[7] X. Thaùnh Toâma Aquinoâ, Summa Theologica, I-II, q. 31, a. 3.
[8] X. Thaùnh Toâma Aquinoâ, sñd., II-II, q. 28, aa. 1.4.
[9] X. Cv 20,35.
[10] X. Thaùnh Augustinoâ, Töï thuù, quyeån I, 1: CSEL, 33, tr. 1.
[11] X. Mt 16,17.
[12] X. Ep 1,9-10.
[13] X. St 21,1-7; Rm 4,18.
[14] Ga 8,56.
[15] Is 60,15; 62,3; Gl 4,27; Kh 21,1-4.
[16] X. Is 40,1; 66,13.
[17] X. Lc 2,10.
[18] X. Lc 1,44.
[19] Ga 3,29.
[20] X. Lc 10,21.
[21] Kinh Taï Ôn IV; x. Dt 4,15.
[22] Nhö treân; Lc 4,18.
[23] X. Lc 13,17.
[24] Lc 3,22.
[25] X. Ga 16,32.
[26] Ga 10,15.
[27] Ga 17,10.
[28] Ga 14,10.
[29] Ga 14,31.
[30] X. Ga 8,29; 4,34.
[31] Ga 10,17.
[32] Ga 17,24.
[33] X. Ga 17,13.
[34] Ga 17,26.
[35] Lc 6,20-21.
[36] X. Cv 2,23.
[37] Ga 17,1.
[38] Is 9,1-2.
[39] "Ñeâm raïng ngôøi laøm vui thoûa loøng con" (Baøi ca Exsultet, leã Voïng Phuïc sinh).
[40] "Khaùch troï hieàn dòu cuûa linh hoàn". Trích Ca Tieáp Lieân leã Chuùa Thaùnh Thaàn Hieän Xuoáng.
[41] X. Ga 14,23.
[42] X. Rm 14,17; Gl 5,22.
[43] X. Ga 16,20-22; 2 Cr 1,4; 7,46.
[44] 1 Pr 5,3.
[45] Mt 5,11-12.
[46] 1 Cr 2,14.
[47] Lc 1,46-48.
[48] Is 61,10.
[49] Thaùnh Inhaxioâ Antioâkia, Thö göûi tín höõu Roâma, VII; trong Patres Apostolici, ed. F. S. Funk, I, Tubingen, 1901, tr. 261; x. Ga 4,10; 7,38; 14,12.
[50] Thaùnh Leâoâ Caû, Baøi giaûng LXXXII, dòp leã kính caùc thaùnh Toâng ñoà Pheâroâ vaø Phaoloâ, VI; PL 54, 426; x. Ga 12,24.
[51] OÂrigeâneâ, Baøi giaûng veà Tin Möøng theo thaùnh Luca, XV: PG 13, 1838-1839.
[52] X. N. Cabasilas, De vita in Christo, VII: PG 150, 703-715.
[53] Thö 175. Baûn thaûo töï thuaät, Lisieux, 1956, tr. 52.
[54] Thaùnh Ireâneâ, Choáng laïc giaùo, V, 8, 1: PG 7, 1142.
[55] Dt 12,2-3.
[56] Cv 2,39.
[57] X. Mc 10,14-15.
[58] Gr 33,8-9.
[59] Mc 1,15.
[60] Mt 11,28-29.
[61] Lc 15,7.
[62] Ep 5,27.
[63] 2 Cr 11,28.
[64] X. Rm 5,5.
[65] X. Ga 4,35-36.
[66] Thaùnh Ireâneâ, Choáng laïc giaùo, IV, 34, 1: PG 7, 1083.
[67] Thaùnh Augustinoâ, Töï thuù, quyeån X, 23: CSEL, 33, tr. 252.
[68] Ga 14,23.
[69] X. Phaoloâ VI, Dieãn vaên khai maïc khoùa hoïp thöù hai cuûa Coâng ñoàng, phaàn 1, ngaøy 29 thaùng 9 naêm 1963: A.A.S. 55 (1963), tr. 845tt.; Thoâng ñieäp Ecclesiam Suam, A.A.S. 56 (1964), tr. 612, 614-618.
[70] Gioan XXIII, Dieãn vaên beá maïc khoùa hoïp thöù nhaát, phaàn 3, ngaøy 8 thaùng 12 naêm 1962: A.A.S. 55 (1963), tr. 38tt.
[71] X. Gl 4,26.
[72] Tv 50,2; 48,3.
[73] Thaùnh Leâoâ Caû, Baøi giaûng XCVI, dòp kyû nieäm nhaäm chöùc Giaùo hoaøng, soá 4: PL 54, 155-156.
[74] X. Thaùnh Ireâneâ, Choáng laïc giaùo, III, 3, 2: PG 7, 848-849.
[75] Tv 133,1.
[76] Thaùnh Ireâneâ, Choáng laïc giaùo, I, 10, 2: PG 7, 551.
[77] X. Lc 22,32.
[78] Lc 11,34.
[79] 1 Cr 13,6-7.