Toâng Huaán "Dilexi Te" (Ta Ñaõ Yeâu Thöông Con)
cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Leâoâ XIV
göûi taát caû caùc Kitoâ höõu veà Tình yeâu Thöông Ngöôøi Ngheøo
Toâng Huaán "Dilexi Te" (Ta Ñaõ Yeâu Thöông Con) cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Leâoâ XIV göûi taát caû caùc Kitoâ höõu veà Tình yeâu Thöông Ngöôøi Ngheøo.
Vuõ Vaên An
Vatican (VietCatholic News 09-10-2025) - Toâng Huaán "Dilexi Te" (Ta Ñaõ Yeâu Thöông Con) cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Leâoâ XIV göûi taát caû caùc Kitoâ höõu veà Tình yeâu Thöông Ngöôøi Ngheøo:
1. "Ta ñaõ yeâu thöông con" (Kh 3:9). Chuùa phaùn nhöõng lôøi naøy vôùi moät coäng ñoàng Kitoâ höõu, khoâng gioáng nhö moät soá coäng ñoàng khaùc, khoâng coù aûnh höôûng hay nguoàn löïc, vaø thay vaøo ñoù bò ñoái xöû baèng baïo löïc vaø khinh mieät: "Ngöôi chæ coù ít quyeàn löïc... Ta seõ baét chuùng ñeán phuû phuïc döôùi chaân ngöôi" (Kh 3:8-9). Ñoaïn vaên naøy nhaéc chuùng ta nhôù ñeán lôøi thaùnh ca cuûa Ñöùc Maria: "Chuùa haï beä nhöõng keû quyeàn theá, vaø naâng cao nhöõng keû khieâm nhöôøng; Ngöôøi ban cuûa ñaày dö cho keû ñoùi ngheøo, vaø ñuoåi ngöôøi giaøu coù veà tay traéng" (Lc 1:52-53).
2. Lôøi tuyeân boá tình yeâu naøy, ñöôïc trích töø Saùch Khaûi Huyeàn, phaûn aùnh maàu nhieäm voâ taän maø Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ ñaõ suy tö trong Thoâng ñieäp Dilexit Nos veà tình yeâu nhaân loaïi vaø thaàn linh cuûa traùi tim Chuùa Gieâsu Kitoâ. ÔÛ ñoù, chuùng ta thaáy Chuùa Gieâsu ñaõ ñoàng nhaát mình vôùi "nhöõng taàng lôùp thaáp keùm nhaát cuûa xaõ hoäi" vaø baèng tình yeâu tuoân ñoå ñeán cuøng, Ngöôøi khaúng ñònh phaåm giaù cuûa moãi con ngöôøi, ñaëc bieät laø khi "hoï yeáu ñuoái, bò khinh mieät, hoaëc ñau khoå". [1] Khi chieâm ngaém tình yeâu cuûa Chuùa Kitoâ, "chuùng ta cuõng ñöôïc thoâi thuùc ñeå quan taâm hôn ñeán nhöõng ñau khoå vaø nhu caàu cuûa tha nhaân, vaø ñöôïc cuûng coá trong noã löïc chia seû coâng cuoäc giaûi phoùng cuûa Ngöôøi nhö nhöõng khí cuï ñeå lan truyeàn tình yeâu cuûa Ngöôøi." [2]
3. Vì lyù do naøy, tieáp noái Thoâng ñieäp Dilexit Nos, trong nhöõng thaùng cuoái ñôøi, Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ ñaõ soaïn thaûo Toâng huaán veà vieäc Giaùo hoäi chaêm soùc ngöôøi ngheøo, vôùi töïa ñeà Dilexi Te, nhö theå Chuùa Kitoâ ñang noùi nhöõng lôøi naøy vôùi töøng ngöôøi trong soá hoï: "Ngöôi chæ coù chuùt quyeàn naêng," vaäy maø "Ta ñaõ yeâu thöông ngöôi" (Kh 3:9). Toâi raát vui möøng ñöôïc laáy vaên kieän naøy laøm cuûa rieâng mình - theâm vaøo moät vaøi suy tö - vaø ban haønh noù vaøo ñaàu trieàu ñaïi giaùo hoaøng cuûa toâi, vì toâi chia seû mong muoán cuûa vò tieàn nhieäm kính yeâu cuûa toâi raèng taát caû caùc Kitoâ höõu ñeàu hieåu ñöôïc moái lieân heä maät thieát giöõa tình yeâu cuûa Chuùa Kitoâ vaø lôøi keâu goïi chaêm soùc ngöôøi ngheøo cuûa Ngöôøi. Toâi cuõng cho raèng vieäc nhaán maïnh vaøo con ñöôøng neân thaùnh naøy laø ñieàu thieát yeáu, bôûi vì "trong lôøi keâu goïi nhaän ra Ngöôøi nôi ngöôøi ngheøo vaø ngöôøi ñau khoå, chuùng ta thaáy ñöôïc chính traùi tim cuûa Chuùa Kitoâ, nhöõng tình caûm vaø löïa choïn saâu saéc nhaát cuûa Ngöôøi, maø moïi thaùnh nhaân ñeàu tìm caùch noi theo." [3]
Chöông Moät: Moät Vaøi Lôøi Chính Yeáu
4. Caùc moân ñeä cuûa Chuùa Gieâsu ñaõ chæ trích ngöôøi phuï nöõ ñoå daàu thôm ñaét tieàn leân ñaàu Ngöôøi. Hoï noùi: "Sao laïi phí phaïm nhö vaäy? Daàu thôm naøy coù theå baùn ñöôïc moät soá tieàn lôùn, roài laáy tieàn ñoù maø boá thí cho ngöôøi ngheøo." Tuy nhieân, Chuùa Gieâsu ñaùp laïi hoï: "Caùc ngöôi luùc naøo cuõng coù ngöôøi ngheøo beân caïnh, coøn Ta thì caùc ngöôi khoâng coù Ta maõi ñaâu" (Mt 26:8-9,11). Ngöôøi phuï nöõ aáy ñaõ nhìn thaáy nôi Chuùa Gieâsu Ñaáng Meâ-xi-a khieâm nhöôøng vaø ñau khoå, Ñaáng maø treân Ngöôøi baø coù theå ñoå traøn tình yeâu thöông. Söï xöùc daàu aáy haún ñaõ mang laïi bieát bao an uûi cho chính caùi ñaàu maø chæ vaøi ngaøy nöõa seõ bò gai ñaâm! Dó nhieân, ñoù chæ laø moät cöû chæ nhoû beù, nhöng nhöõng ai ñang ñau khoå môùi bieát moät cöû chæ yeâu thöông nhoû beù aáy coù theå lôùn lao vaø mang laïi bieát bao söï khuaây khoûa. Chuùa Gieâsu hieåu ñieàu naøy vaø noùi vôùi caùc moân ñeä raèng kyù öùc veà cöû chæ cuûa ngöôøi phuï nöõ seõ toàn taïi maõi maõi: "Baát cöù nôi naøo Tin Möøng naøy ñöôïc rao giaûng treân khaép theá giôùi, vieäc baø ñaõ laøm seõ ñöôïc keå laïi ñeå nhôù ñeán baø" (Mt 26:13). Cöû chæ giaûn dò cuûa ngöôøi phuï nöõ aáy noùi leân raát nhieàu ñieàu. Khoâng moät daáu hieäu yeâu thöông naøo, duø laø nhoû nhaát, seõ khoâng bao giôø bò laõng queân, nhaát laø khi noù ñöôïc theå hieän vôùi nhöõng ngöôøi ñang ñau khoå, coâ ñôn hoaëc tuùng thieáu, nhö Chuùa Gieâsu luùc baáy giôø.
5. Vì vaäy, tình yeâu daønh cho Chuùa laø moät vôùi tình yeâu daønh cho ngöôøi ngheøo. Chính Chuùa Gieâsu, Ñaáng ñaõ noùi vôùi chuùng ta: "Ngöôøi ngheøo thì anh em luoân coù beân mình" (Mt 26:11), cuõng höùa vôùi caùc moân ñeä: "Thaày ôû cuøng anh em moïi ngaøy" (Mt 28:20). Chuùng ta cuõng nghó ñeán lôøi Ngöôøi noùi: "Moãi laàn caùc ngöôi laøm nhö theá cho moät trong nhöõng anh em beù nhoû nhaát cuûa Ta ñaây, laø caùc ngöôi ñaõ laøm cho chính Ta vaäy" (Mt 25:40). Ñaây khoâng chæ laø vaán ñeà loøng toát thuaàn tuùy nhaân baûn maø laø moät söï maëc khaûi: vieäc tieáp xuùc vôùi nhöõng ngöôøi thaáp heøn vaø baát löïc laø moät caùch cô baûn ñeå gaëp gôõ Chuùa cuûa lòch söû. Trong ngöôøi ngheøo, Ngöôøi tieáp tuïc noùi vôùi chuùng ta.
Thaùnh Phanxicoâ
6. Giaûi thích veà vieäc choïn danh hieäu naøy, Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ keå laïi raèng, sau khi ñöôïc baàu laøm Giaùo hoaøng, moät Hoàng Y baïn cuûa ngaøi ñaõ oâm hoân ngaøi vaø noùi: "Ñöøng queân ngöôøi ngheøo!" [4] Ñoù cuõng chính laø lôøi keâu goïi maø caùc nhaø laõnh ñaïo Giaùo hoäi ñaõ daønh cho Thaùnh Phaoloâ khi ngaøi leân Gieârusalem ñeå cuûng coá söù meänh cuûa mình (x. Gl 2,1-10). Nhieàu naêm sau, vò Toâng ñoà vaãn coù theå khaúng ñònh raèng ñaây "thöïc söï laø ñieàu toâi ñaõ tha thieát thöïc hieän" (Gl 2,10). Chaêm soùc ngöôøi ngheøo cuõng laø moät moái quan taâm lôùn cuûa Thaùnh Phanxicoâ Assisi: trong con ngöôøi cuûa moät ngöôøi phong cuøi, chính Chuùa Kitoâ ñaõ oâm laáy Phanxicoâ vaø thay ñoåi cuoäc ñôøi ngaøi. Ngay caû ngaøy nay, Thaùnh Phanxicoâ, vôùi tö caùch laø Ngöôøi Ngheøo Assisi, vaãn tieáp tuïc truyeàn caûm höùng cho chuùng ta baèng taám göông saùng ngôøi cuûa ngaøi.
7. Taùm theá kyû sau Thaùnh Phanxicoâ ñaõ khôi daäy moät laøn soùng ñoåi môùi Tin Möøng trong caùc Kitoâ höõu vaø xaõ hoäi thôøi baáy giôø. Giaøu coù vaø töï tin, chaøng trai treû Phanxicoâ ñaõ bò choaùng ngôïp vaø hoaùn caûi nhôø söï tieáp xuùc tröïc tieáp vôùi nhöõng ngöôøi ngheøo vaø nhöõng ngöôøi bò xaõ hoäi ruoàng boû. Caâu chuyeän cuoäc ñôøi ngaøi tieáp tuïc thu huùt taâm trí vaø traùi tim cuûa nhöõng ngöôøi tin, cuõng nhö nhieàu ngöôøi khoâng tin. Noù ñaõ "thay ñoåi lòch söû". [5] Moät böôùc tieán xa hôn treân cuøng con ñöôøng ñoù ñaõ ñöôïc Coâng ñoàng Vatican II thöïc hieän, nhö Thaùnh Phaoloâ VI ñaõ chæ ra khi ngaøi noùi raèng "duï ngoân ngöôøi Samaritanoâ coå xöa ñaõ trôû thaønh khuoân maãu cho linh ñaïo cuûa Coâng ñoàng". [6] Toâi tin raèng vieäc öu tieân löïa choïn ngöôøi ngheøo laø nguoàn goác cuûa söï ñoåi môùi phi thöôøng cho caû Giaùo hoäi vaø xaõ hoäi, neáu chuùng ta coù theå giaûi thoaùt baûn thaân khoûi tính ích kyû vaø laéng nghe tieáng keâu cuûa hoï.
Tieáng keâu cuûa ngöôøi ngheøo
8. Ñoaïn Kinh Thaùnh trong ñoù Thieân Chuùa maëc khaûi chính mình cho Moâseâ trong buïi gai ñang chaùy coù theå laø ñieåm khôûi ñaàu thöôøng xuyeân cho noã löïc naøy. ÔÛ ñoù, Ngöôøi phaùn: "Ta ñaõ thaáy caûnh khoán khoå cuûa daân Ta beân Ai Caäp; Ta ñaõ nghe tieáng chuùng keâu than vì boïn cai haønh haï. Ta bieát noãi ñau khoå cuûa chuùng, vaø Ta xuoáng giaûi thoaùt chuùng... Vaäy haõy ñeán, Ta seõ sai ngöôi" (Xh 3:7-8,10). [7] Nhö vaäy, Thieân Chuùa cho thaáy söï quan taâm cuûa Ngöôøi ñoái vôùi nhu caàu cuûa ngöôøi ngheøo: "Khi con caùi Ít-ra-en keâu leân Ñöùc Chuùa, Ngöôøi ñaõ cho xuaát hieän moät vò cöùu tinh cho hoï" (Tl 3:15). Khi laéng nghe tieáng keâu cuûa ngöôøi ngheøo, chuùng ta ñöôïc môøi goïi böôùc vaøo traùi tim cuûa Thieân Chuùa, Ñaáng luoân quan taâm ñeán nhu caàu cuûa con caùi Ngöôøi, ñaëc bieät laø nhöõng ngöôøi tuùng thieáu nhaát. Neáu chuùng ta khoâng ñaùp laïi tieáng keâu aáy, ngöôøi ngheøo raát coù theå seõ keâu leân Chuùa choáng laïi chuùng ta, vaø chuùng ta seõ mang toäi (x. Ñnl 15:9) vaø quay löng laïi vôùi chính traùi tim cuûa Thieân Chuùa.
9. Tình traïng cuûa ngöôøi ngheøo laø moät tieáng keâu, trong suoát lòch söû nhaân loaïi, lieân tuïc thaùch thöùc cuoäc soáng, xaõ hoäi, heä thoáng chính trò vaø kinh teá cuûa chuùng ta, vaø khoâng keùm phaàn quan troïng, laø Giaùo hoäi. Treân nhöõng khuoân maët bò toån thöông cuûa ngöôøi ngheøo, chuùng ta thaáy noãi ñau khoå cuûa nhöõng ngöôøi voâ toäi, vaø do ñoù, noãi ñau khoå cuûa chính Chuùa Kitoâ. Ñoàng thôøi, coù leõ chuùng ta neân noùi ñuùng hôn veà nhieàu khuoân maët cuûa ngöôøi ngheøo vaø veà söï ngheøo ñoùi, vì noù laø moät hieän töôïng ña dieän. Thöïc teá, coù raát nhieàu hình thöùc ngheøo ñoùi: söï ngheøo ñoùi cuûa nhöõng ngöôøi thieáu thoán phöông tieän vaät chaát ñeå sinh toàn, söï ngheøo ñoùi cuûa nhöõng ngöôøi bò gaït ra ngoaøi leà xaõ hoäi vaø thieáu phöông tieän ñeå leân tieáng cho phaåm giaù vaø khaû naêng cuûa mình, söï ngheøo ñoùi veà ñaïo ñöùc vaø tinh thaàn, söï ngheøo ñoùi veà vaên hoùa, söï ngheøo ñoùi cuûa nhöõng ngöôøi thaáy mình trong tình traïng yeáu ñuoái hoaëc mong manh veà maët baûn thaân hoaëc xaõ hoäi, söï ngheøo ñoùi cuûa nhöõng ngöôøi khoâng coù quyeàn, khoâng coù khoâng gian, khoâng coù töï do.
10. Theo nghóa naøy, coù theå noùi raèng cam keát ñoái vôùi ngöôøi ngheøo vaø xoùa boû caùc nguyeân nhaân xaõ hoäi vaø caáu truùc cuûa ngheøo ñoùi ñaõ trôû neân quan troïng trong nhöõng thaäp nieân gaàn ñaây, nhöng vaãn chöa ñuû. Ñieàu naøy cuõng ñuùng bôûi vì xaõ hoäi cuûa chuùng ta thöôøng öu tieân caùc tieâu chuaån ñònh höôùng cuoäc soáng vaø chính trò voán mang nhieàu baát bình ñaúng. Keát quaû laø, nhöõng hình thöùc ngheøo ñoùi cuõ maø chuùng ta ñaõ nhaän thöùc ñöôïc vaø ñang coá gaéng choáng laïi ñang bò xen laãn bôûi nhöõng hình thöùc môùi, ñoâi khi tinh vi vaø nguy hieåm hôn. Töø ñieåm nhìn naøy, thaät ñaùng hoan ngheânh khi Lieân Hieäp Quoác ñaõ ñöa vieäc xoùa ñoùi giaûm ngheøo trôû thaønh moät trong nhöõng Muïc tieâu Thieân nieân kyû cuûa mình.
11. Moät cam keát cuï theå ñoái vôùi ngöôøi ngheøo cuõng phaûi ñi keøm vôùi moät söï thay ñoåi trong naõo traïng, ñieàu naøy coù theå taùc ñoäng ñeán bình dieän vaên hoùa. Thöïc theá, aûo töôûng veà haïnh phuùc baét nguoàn töø moät cuoäc soáng sung tuùc ñaõ ñaåy nhieàu ngöôøi ñeán moät quan ñieåm soáng taäp trung vaøo vieäc tích luõy cuûa caûi vaø thaønh coâng xaõ hoäi baèng moïi giaù, thaäm chí gaây toån haïi ñeán ngöôøi khaùc vaø lôïi duïng nhöõng lyù töôûng xaõ hoäi baát coâng vaø caùc heä thoáng chính trò - kinh teá thieân vò keû maïnh. Do ñoù, trong moät theá giôùi maø ngöôøi ngheøo ngaøy caøng ñoâng ñaûo, nghòch lyù thay, chuùng ta laïi chöùng kieán söï phaùt trieån cuûa moät taàng lôùp tinh hoa giaøu coù, soáng trong bong boùng tieän nghi vaø xa hoa, gaàn nhö ôû moät theá giôùi khaùc so vôùi ngöôøi daân thöôøng. Ñieàu naøy coù nghóa laø vaãn coøn toàn taïi moät neàn vaên hoùa - ñoâi khi ñöôïc nguïy trang kheùo leùo - choái boû ngöôøi khaùc maø khoâng heà hay bieát vaø thôø ô chaáp nhaän haøng trieäu ngöôøi cheát ñoùi hoaëc soáng trong nhöõng ñieàu kieän khoâng phuø hôïp vôùi con ngöôøi. Vaøi naêm tröôùc, böùc aûnh moät ñöùa treû naèm baát ñoäng treân baõi bieån Ñòa Trung Haûi ñaõ gaây xoân xao dö luaän; thaät khoâng may, ngoaøi moät soá phaûn öùng nhaát thôøi, nhöõng söï kieän töông töï ñang ngaøy caøng trôû neân khoâng coøn lieân quan vaø bò coi laø nhöõng tin töùc beân leà.
12. Chuùng ta khoâng ñöôïc lô laø caûnh giaùc khi noùi ñeán ngheøo ñoùi. Chuùng ta neân ñaëc bieät quan taâm ñeán nhöõng ñieàu kieän nghieâm troïng maø nhieàu ngöôøi ñang phaûi ñoái dieïn do thieáu löông thöïc vaø nöôùc uoáng. Ngay caû ôû caùc nöôùc giaøu coù, soá löôïng ngöôøi ngheøo ngaøy caøng taêng cuõng laø moät moái lo ngaïi khoâng keùm. ÔÛ chaâu AÂu, ngaøy caøng nhieàu gia ñình khoâng ñuû tieàn ñeå soáng qua ngaøy. Nhìn chung, chuùng ta ñang chöùng kieán söï gia taêng cuûa nhieàu loaïi ngheøo ñoùi khaùc nhau, khoâng coøn laø moät thöïc teá ñôn leû, ñoàng nhaát maø giôø ñaây bao goàm nhieàu hình thöùc baàn cuøng hoùa kinh teá vaø xaõ hoäi, phaûn aûnh söï lan roäng cuûa baát bình ñaúng ngay caû trong boái caûnh phaàn lôùn laø giaøu coù. Chuùng ta ñöøng queân raèng "Nhöõng ngöôøi ngheøo gaáp ñoâi laø nhöõng phuï nöõ phaûi chòu ñöïng hoaøn caûnh bò loaïi tröø, ngöôïc ñaõi vaø baïo löïc, vì hoï thöôøng ít coù khaû naêng baûo veä quyeàn lôïi cuûa mình. Tuy nhieân, chuùng ta vaãn lieân tuïc chöùng kieán trong soá hoï nhöõng taám göông anh huøng haøng ngaøy ñaùng kinh ngaïc trong vieäc baûo veä vaø che chôû cho gia ñình deã bò toån thöông cuûa hoï." [8] Maëc duø nhöõng thay ñoåi ñaùng keå ñang dieãn ra ôû moät soá quoác gia, "toå chöùc xaõ hoäi treân toaøn theá giôùi vaãn chöa phaûn aûnh roõ raøng raèng phuï nöõ coù cuøng phaåm giaù vaø quyeàn lôïi nhö nam giôùi. Chuùng ta noùi moät ñaèng, nhöng quyeát ñònh vaø thöïc taïi laïi noùi moät neûo," [9] ñaëc bieät neáu chuùng ta xem xeùt soá löôïng phuï nöõ thöïc söï ñang trong caûnh baàn cuøng.
Nhöõng ñònh kieán yù thöùc heä
13. Nhìn xa hôn döõ lieäu - ñoâi khi bò "dieãn giaûi" ñeå thuyeát phuïc chuùng ta raèng tình traïng cuûa ngöôøi ngheøo khoâng quaù nghieâm troïng - thöïc taïi chung khaù roõ raøng: "Moät soá quy taéc kinh teá ñaõ chöùng toû hieäu quaû ñoái vôùi taêng tröôûng, nhöng khoâng phaûi ñoái vôùi phaùt trieån con ngöôøi toaøn dieän. Cuûa caûi ñaõ taêng leân, nhöng ñi keøm vôùi baát bình ñaúng, daãn ñeán 'caùc hình thöùc ngheøo ñoùi môùi ñang xuaát hieän.' Tuyeân boá raèng theá giôùi hieän ñaïi ñaõ giaûm ngheøo ñoùi ñöôïc ñöa ra baèng caùch ño löôøng ngheøo ñoùi baèng caùc tieâu chuaån töø quaù khöù khoâng töông öùng vôùi thöïc taïi ngaøy nay. Ví duï, vaøo nhöõng thôøi ñieåm khaùc, vieäc thieáu khaû naêng tieáp caän naêng löôïng ñieän khoâng ñöôïc coi laø daáu hieäu cuûa ngheøo ñoùi, cuõng khoâng phaûi laø nguoàn goác cuûa khoù khaên. Ngheøo ñoùi luoân phaûi ñöôïc hieåu vaø ñaùnh giaù trong boái caûnh caùc cô hoäi thöïc teá coù saün trong töøng giai ñoaïn lòch söû cuï theå." [10] Tuy nhieân, nhìn xa hôn caùc tình huoáng vaø boái caûnh cuï theå, moät taøi lieäu naêm 1984 cuûa Coäng ñoàng Chaâu AÂu ñaõ tuyeân boá raèng "'ngöôøi ngheøo' seõ ñöôïc hieåu laø nhöõng caù nhaân, gia ñình vaø nhoùm ngöôøi coù nguoàn löïc (vaät chaát, vaên hoùa vaø xaõ hoäi) haïn cheá ñeán möùc loaïi tröø hoï khoûi loái soáng toái thieåu coù theå chaáp nhaän ñöôïc ôû caùc quoác gia thaønh vieân nôi hoï sinh soáng." [11] Tuy nhieân, neáu chuùng ta thöøa nhaän raèng taát caû moïi ngöôøi ñeàu coù phaåm giaù nhö nhau, baát keå nôi sinh cuûa hoï, thì nhöõng khaùc bieät to lôùn hieän höõu giöõa caùc quoác gia vaø khu vöïc khoâng theå bò boû qua.
14. Ngöôøi ngheøo khoâng phaûi ngaãu nhieân hay do soá phaän muø quaùng vaø taøn nhaãn. Ñoái vôùi haàu heát hoï, ngheøo ñoùi khoâng phaûi laø moät söï löïa choïn. Tuy nhieân, vaãn coù nhöõng ngöôøi daùm khaúng ñònh ñieàu naøy, qua ñoù boäc loä söï muø quaùng vaø taøn nhaãn cuûa chính hoï. Taát nhieân, trong soá nhöõng ngöôøi ngheøo cuõng coù nhöõng ngöôøi khoâng muoán laøm vieäc, coù leõ vì toå tieân cuûa hoï, nhöõng ngöôøi ñaõ laøm vieäc caû ñôøi, ñaõ cheát trong ngheøo ñoùi. Tuy nhieân, vaãn coøn raát nhieàu ngöôøi khaùc - caû nam laãn nöõ - vaãn laøm vieäc töø saùng ñeán toái, coù leõ laø nhaët nhaïnh nhöõng thöù vuïn vaët, maëc duø hoï bieát raèng coâng vieäc khoù khaên cuûa hoï chæ giuùp hoï soáng qua ngaøy chöù khoâng bao giôø thöïc söï caûi thieän cuoäc soáng. Cuõng khoâng theå noùi raèng haàu heát ngöôøi ngheøo laø nhö vaäy vì hoï khoâng "xöùng ñaùng" ñöôïc höôûng nhöõng ñieàu khaùc, nhö quan ñieåm sai laàm veà cheá ñoä troïng duïng nhaân taøi, chæ coi nhöõng ngöôøi thaønh ñaït laø "xöùng ñaùng".
15. Caû caùc Kitoâ höõu, trong nhieàu tröôøng hôïp, cuõng ñaõ sa vaøo nhöõng thaùi ñoä bò ñònh hình bôûi caùc yù thöùc heä theá tuïc hoaëc caùc caùch tieáp caän chính trò vaø kinh teá, daãn ñeán nhöõng khaùi quaùt hoùa thoâ thieån vaø nhöõng keát luaän sai laàm. Vieäc moät soá ngöôøi baùc boû hoaëc cheá gieãu caùc coâng vieäc baùc aùi, nhö theå chuùng laø noãi aùm aûnh cuûa moät soá ít ngöôøi chöù khoâng phaûi laø traùi tim chaùy boûng cuûa söù meänh Giaùo hoäi, khieán toâi tin chaéc raèng caàn phaûi quay laïi vaø ñoïc laïi Tin Möøng, keûo chuùng ta coù nguy cô thay theá Tin Möøng baèng söï khoân ngoan cuûa theá gian naøy. Ngöôøi ngheøo khoâng theå bò laõng queân neáu chuùng ta muoán duy trì doøng chaûy lôùn lao cuûa ñôøi soáng Giaùo hoäi, moät doøng chaûy baét nguoàn töø Tin Möøngvaø sinh hoa traùi ôû moïi thôøi ñaïi vaø moïi nôi.
Chöông Hai: Thieân Chuùa Choïn Ngöôøi Ngheøo
Söï löïa choïn ngöôøi ngheøo
16. Thieân Chuùa laø tình yeâu thöông xoùt, vaø keá hoaïch yeâu thöông cuûa Ngöôøi, ñöôïc trieån khai vaø hoaøn thaønh trong lòch söû, tröôùc heát laø söï giaùng theá vaø ñeán giöõa chuùng ta ñeå giaûi thoaùt chuùng ta khoûi aùch noâ leä, sôï haõi, toäi loãi vaø quyeàn löïc cuûa söï cheát. Höôùng ñeán thaân phaän con ngöôøi cuûa hoï baèng aùnh maét thöông xoùt vaø traùi tim traøn ñaày tình yeâu, Ngöôøi ñaõ höôùng veà caùc thuï taïo cuûa Ngöôøi vaø nhôø ñoù ñaõ chaêm soùc cho söï ngheøo khoù cuûa hoï. Chính ñeå chia seû nhöõng giôùi haïn vaø söï mong manh cuûa baûn chaát con ngöôøi chuùng ta, chính Ngöôøi ñaõ trôû neân ngheøo khoù vaø sinh ra trong xaùc thòt nhö chuùng ta. Chuùng ta ñaõ bieát Ngöôøi trong söï nhoû beù cuûa moät haøi nhi naèm trong maùng coû vaø trong söï sæ nhuïc toät cuøng treân thaäp giaù, nôi Ngöôøi chia seû söï ngheøo khoù taän caên cuûa chuùng ta, töùc laø caùi cheát. Vì vaäy, thaät deã hieåu taïi sao chuùng ta cuõng coù theå noùi veà maët thaàn hoïc veà moät löïa choïn öu tieân cuûa Thieân Chuùa daønh cho ngöôøi ngheøo, moät bieåu hieän naûy sinh trong boái caûnh luïc ñòa Myõ Latinh vaø ñaëc bieät laø trong Phieân hoïp Puebla, nhöng ñaõ ñöôïc tích hôïp toát vaøo caùc giaùo huaán sau naøy cuûa Giaùo hoäi. [12] "Söï öu tieân" naøy khoâng bao giôø aùm chæ söï loaïi tröø hay phaân bieät ñoái xöû ñoái vôùi caùc nhoùm khaùc, ñieàu maø Thieân Chuùa khoâng theå laøm ñöôïc. Noù coù nghóa laø nhaán maïnh ñeán haønh ñoäng cuûa Thieân Chuùa, ñöôïc thuùc ñaåy bôûi loøng caûm thöông ñoái vôùi söï ngheøo khoù vaø yeáu ñuoái cuûa toaøn theå nhaân loaïi. Muoán khai môû moät vöông quoác coâng lyù, tình huynh ñeä vaø lieân ñôùi, Thieân Chuùa daønh moät vò trí ñaëc bieät trong traùi tim Ngöôøi cho nhöõng ngöôøi bò phaân bieät ñoái xöû vaø aùp böùc, vaø Ngöôøi yeâu caàu chuùng ta, Giaùo hoäi cuûa Ngöôøi, thöïc hieän moät haønh ñoäng quyeát lieät vaø trieät ñeå söï löïa choïn coù lôïi cho keû yeáu nhaát.
17. Chính trong quan ñieåm naøy, chuùng ta hieåu ñöôïc voâ soá trang Cöïu Öôùc, trong ñoù Thieân Chuùa ñöôïc trình baøy nhö laø baïn höõu vaø laø Ñaáng giaûi thoaùt ngöôøi ngheøo, Ñaáng laéng nghe tieáng keâu cuûa ngöôøi ngheøo vaø can thieäp ñeå giaûi thoaùt hoï (x. Tv 34:7). Thieân Chuùa, nôi nöông naùu cuûa ngöôøi ngheøo, toá caùo qua caùc ngoân söù - chuùng ta ñaëc bieät nhôù ñeán Amos vaø Isaia - nhöõng baát coâng ñoái vôùi nhöõng ngöôøi yeáu ñuoái nhaát, vaø khuyeân nhuû Israel haõy canh taân vieäc thôø phöôïng töø beân trong, bôûi vì ngöôøi ta khoâng theå caàu nguyeän vaø daâng leã vaät trong khi aùp böùc nhöõng ngöôøi yeáu ñuoái vaø ngheøo khoå nhaát. Ngay töø ñaàu Kinh Thaùnh, tình yeâu cuûa Thieân Chuùa ñöôïc theå hieän soáng ñoäng qua vieäc Ngöôøi baûo veä nhöõng ngöôøi yeáu ñuoái vaø ngöôøi ngheøo, ñeán möùc coù theå noùi raèng Ngöôøi coù moät tình caûm ñaëc bieät daønh cho hoï. "Traùi tim Thieân Chuùa daønh moät vò trí ñaëc bieät cho ngöôøi ngheøo... Toaøn boä lòch söû cöùu ñoä cuûa chuùng ta ñöôïc ñaùnh daáu baèng söï hieän dieän cuûa ngöôøi ngheøo." [13]
Chuùa Gieâsu, Ñaáng Meâ-xi-a ngheøo khoù
18. Lòch söû Cöïu Öôùc veà tình yeâu öu aùi cuûa Thieân Chuùa daønh cho ngöôøi ngheøo vaø söï saün loøng laéng nghe tieáng keâu cuûa hoï - maø toâi ñaõ ñeà caäp ngaén goïn - ñaõ ñöôïc öùng nghieäm nôi Chuùa Gieâsu thaønh Nadareùt. [14] Qua vieäc Nhaäp Theå, Ngöôøi "ñaõ hoaøn toaøn truùt boû vinh quang, maëc laáy thaân noâ leä, trôû neân gioáng phaøm nhaân" (Pl 2,7), vaø trong hình haøi ñoù, Ngöôøi ñaõ mang ñeán ôn cöùu ñoä cho chuùng ta. Söï ngheøo khoù cuûa Ngöôøi laø moät söï ngheøo khoù trieät ñeå, baét nguoàn töø söù meänh maëc khaûi troïn veïn tình yeâu cuûa Thieân Chuùa daønh cho chuùng ta (x. Ga 1,18; 1 Ga 4,9). Nhö Thaùnh Phaoloâ ñaõ dieãn taû moät caùch vaén taét nhöng ñaày aán töôïng: "Anh em bieát roõ aân suûng cuûa Ñöùc Gieâsu Kitoâ, Chuùa chuùng ta, laø Ngöôøi voán giaøu sang phuù quyù, nhöng ñaõ töï yù trôû neân ngheøo khoù vì anh em, ñeå nhôø söï ngheøo khoù cuûa Ngöôøi, anh em ñöôïc trôû neân giaøu coù" (2 Cr 8,9).
19. Tin Möøng cho chuùng ta thaáy raèng söï ngheøo khoù ñaõ in ñaäm trong moïi khía caïnh cuûa cuoäc ñôøi Chuùa Gieâsu. Ngay töø luùc Ngöôøi böôùc vaøo theá gian, Chuùa Gieâsu ñaõ neám traûi kinh nghieäm cay ñaéng cuûa söï töø choái. Thaùnh söû Luca keå laïi vieäc Thaùnh Giuse vaø Ñöùc Maria saép sinh con ñaõ ñeán Beâlem, roài noùi theâm moät caùch chua xoùt raèng "khoâng coù choã cho hoï trong quaùn troï" (Lc 2,7). Chuùa Gieâsu sinh ra trong moät hoaøn caûnh ngheøo naøn vaø ñöôïc ñaët naèm trong maùng coû; sau ñoù, ñeå cöùu Ngöôøi khoûi bò gieát, hai oâng baø ñaõ troán sang Ai Caäp (x. Mt 2,13-15). Vaøo buoåi bình minh cuûa söù vuï coâng khai, sau khi loan baùo trong hoäi ñöôøng Nadareùt raèng naêm aân suûng seõ mang laïi nieàm vui cho ngöôøi ngheøo ñaõ ñöôïc hoaøn thaønh nôi Ngöôøi, Ngöôøi ñaõ bò ñuoåi khoûi thaønh (x. Lc 4,14-30). Ngöôøi cheát nhö moät ngöôøi bò ruoàng boû, bò daãn ra khoûi Gieârusalem ñeå chòu ñoùng ñinh (x. Mc 15,22). Thaät vaäy, ñoù laø caùch moâ taû hay nhaát veà söï ngheøo khoù cuûa Chuùa Gieâsu: Ngöôøi ñaõ traûi qua cuøng moät söï loaïi tröø laø soá phaän cuûa ngöôøi ngheøo, ngöôøi bò xaõ hoäi ruoàng boû. Chuùa Gieâsu laø bieåu hieän cuûa ñaëc quyeàn ngheøo ñoùi naøy. Ngöôøi töï giôùi thieäu mình vôùi theá gian khoâng chæ laø moät Ñaáng Meâ-xi-a ngheøo khoù, maø coøn laø Ñaáng Meâ-xi-a cuûa vaø cho ngöôøi ngheøo.
20. Coù moät soá manh moái veà ñòa vò xaõ hoäi cuûa Chuùa Gieâsu. Tröôùc heát, Ngöôøi laøm ngheà thôï thuû coâng hoaëc thôï moäc, teùkt#n (x. Mc 6:3). Ñaây laø nhöõng ngöôøi kieám soáng baèng lao ñoäng chaân tay. Khoâng coù ñaát ñai, hoï bò coi laø thaáp keùm hôn noâng daân. Khi Haøi Nhi Gieâsu ñöôïc Thaùnh Giuse vaø Ñöùc Maria daâng trong Ñeàn Thôø, cha meï Ngöôøi ñaõ daâng moät caëp chim gaùy hoaëc chim boà caâu (x. Lc 2:22-24), maø theo quy ñònh cuûa Saùch Leâvi (x. Mc 12:8), ñoù laø leã vaät cuûa ngöôøi ngheøo. Moät ñoaïn khaù quan troïng trong Ti Möøng keå veà vieäc Chuùa Gieâsu, cuøng vôùi caùc moân ñeä, ñaõ nhaët boâng luùa ñeå aên khi hoï ñi qua caùc caùnh ñoàng (x. Mc 2:23-28). Chæ nhöõng ngöôøi ngheøo môùi ñöôïc pheùp moùt luùa treân ñoàng. Hôn nöõa, Chuùa Gieâsu noùi veà chính mình: "Con caùo coù hang, chim trôøi coù toå, nhöng Con Ngöôøi khoâng coù choã töïa ñaàu" (Mt 8:20; Lc 9:58). Thöïc vaäy, Ngöôøi laø moät vò thaày löu ñoäng, söï ngheøo khoù vaø baáp beânh cuûa Ngöôøi laø daáu chæ moái lieân heä vôùi Chuùa Cha. Chuùng cuõng laø ñieàu kieän cho nhöõng ai muoán theo Ngöôøi treân con ñöôøng laøm moân ñeä. Baèng caùch naøy, vieäc töø boû cuûa caûi, tieàn baïc vaø söï an toaøn traàn tuïc trôû thaønh daáu chæ höõu hình cuûa vieäc phoù thaùc baûn thaân cho Thieân Chuùa vaø söï quan phoøng cuûa Ngöôøi.
21. Vaøo ñaàu söù vuï coâng khai, Chuùa Gieâsu ñaõ xuaát hieän trong hoäi ñöôøng Nadareùt, ñoïc saùch tieân tri Isaia vaø aùp duïng lôøi cuûa tieân tri vaøo chính mình: "Thaàn Khí Chuùa ngöï treân toâi, vì Ngöôøi ñaõ xöùc daàu taán phong toâi, ñeå toâi loan baùo Tin Möøng cho ngöôøi ngheøo khoù" (Lc 4:18; x. Is 61:1). Nhö vaäy, Ngöôøi toû mình ra laø Ñaáng, ngay taïi ñaây vaø baây giôø cuûa lòch söû, ñeán ñeå thöïc hieän söï gaàn guõi yeâu thöông cuûa Thieân Chuùa, treân heát laø coâng trình giaûi thoaùt cho nhöõng ai bò giam caàm bôûi söï döõ, cho nhöõng ngöôøi yeáu ñuoái vaø ngheøo khoù. Nhöõng daáu chæ ñi keøm vôùi lôøi rao giaûng cuûa Chuùa Gieâsu laø bieåu hieän cuûa tình yeâu vaø loøng caûm thöông maø vôùi chuùng Thieân Chuùa chaêm soùc nhöõng ngöôøi beänh taät, ngöôøi ngheøo vaø toäi nhaân, nhöõng ngöôøi, vì hoaøn caûnh cuûa hoï, ñaõ bò xaõ hoäi vaø ngay caû nhöõng ngöôøi coù ñöùc tin gaït ra ngoaøi leà. Ngöôøi môû maét ngöôøi muø, chöõa laønh ngöôøi phong huûi, laøm cho keû cheát soáng laïi vaø loan baùo Tin Möøng cho ngöôøi ngheøo: Thieân Chuùa ôû gaàn, Thieân Chuùa yeâu thöông anh em (x. Lc 7,22). Ñieàu naøy giaûi thích taïi sao Ngöôøi tuyeân boá: "Phuùc cho anh em laø nhöõng ngöôøi ngheøo khoù, vì Nöôùc Thieân Chuùa laø cuûa anh em" (Lc 6,20). Thieân Chuùa toû ra öu aùi ngöôøi ngheøo: nhöõng lôøi hy voïng vaø giaûi thoaùt cuûa Chuùa tröôùc heát ñöôïc ngoû cuøng hoï. Vì vaäy, ngay caû trong caûnh ngheøo khoù vaø yeáu ñuoái cuûa hoï, khoâng ai neân caûm thaáy bò boû rôi. Vaø Giaùo Hoäi, neáu muoán laø Giaùo Hoäi cuûa Chuùa Kitoâ, phaûi laø moät Giaùo Hoäi cuûa caùc Moái Phuùc, moät Giaùo Hoäi daønh choã cho nhöõng ngöôøi beù moïn vaø ñoàng haønh vôùi ngöôøi ngheøo, moät nôi maø ngöôøi ngheøo coù moät vò trí ñaëc quyeàn (x. Gc 2:2-4).
22. Vaøo thôøi ñoù, nhöõng ngöôøi tuùng thieáu vaø ñau yeáu, thieáu thoán nhöõng nhu caàu thieát yeáu cuûa cuoäc soáng, thöôøng xuyeân bò buoäc phaûi aên xin. Do ñoù, hoï phaûi gaùnh theâm gaùnh naëng cuûa söï xaáu hoå xaõ hoäi, do nieàm tin raèng beänh taät vaø ngheøo ñoùi baèng caùch naøo ñoù coù lieân quan ñeán toäi loãi baûn thaân. Chuùa Gieâsu ñaõ kieân quyeát phaûn ñoái naõo traïng naøy baèng caùch khaúng ñònh raèng Thieân Chuùa "cho maët trôøi moïc leân soi saùng keû xaáu cuõng nhö ngöôøi toát, vaø cho möa xuoáng treân ngöôøi coâng chính cuõng nhö ngöôøi baát chính" (Mt 5:45). Thaät vaäy, Ngöôøi ñaõ hoaøn toaøn ñaûo ngöôïc quan nieäm ñoù, nhö chuùng ta thaáy töø ñoaïn keát cuûa duï ngoân ngöôøi giaøu coù vaø Ladaroâ: "Hôõi con, haõy nhôù laïi: suoát ñôøi con, con ñaõ nhaän ñöôïc phaàn phöôùc cuûa mình, coøn Ladaroâ thì phaûi chòu toaøn baát haïnh. Giôø ñaây, anh aáy ñöôïc an uûi nôi ñaây, coøn con thì phaûi chòu ñau khoå" (Lc 16:25).
23. Vaäy thì roõ raøng raèng "nieàm tin cuûa chuùng ta vaøo Chuùa Kitoâ, Ñaáng ñaõ trôû neân ngheøo khoù vaø luoân gaàn guõi vôùi ngöôøi ngheøo vaø ngöôøi bò ruoàng boû, laø neàn taûng cho moái quan taâm cuûa chuùng ta ñoái vôùi söï phaùt trieån toaøn dieän cuûa nhöõng thaønh vieân bò laõng queân nhaát trong xaõ hoäi." [15] Toâi thöôøng töï hoûi, maëc duø giaùo huaán cuûa Kinh Thaùnh raát roõ raøng veà ngöôøi ngheøo, taïi sao nhieàu ngöôøi vaãn tieáp tuïc nghó raèng hoï coù theå yeân taâm boû qua ngöôøi ngheøo. Tuy nhieân, baây giôø, chuùng ta haõy tieáp tuïc suy gaãm veà nhöõng gì Kinh Thaùnh noùi vôùi chuùng ta veà moái quan heä cuûa chuùng ta vôùi ngöôøi ngheøo vaø vò trí thieát yeáu cuûa hoï trong daân Thieân Chuùa.
Loøng thöông xoùt ñoái vôùi ngöôøi ngheøo trong Kinh Thaùnh
24. Thaùnh Toâng ñoà Gioan vieát: "Ai khoâng yeâu thöông anh em mình maø mình troâng thaáy, thì khoâng theå yeâu meán Thieân Chuùa maø mình khoâng troâng thaáy" (1 Ga 4:20). Töông töï nhö vaäy, khi traû lôøi caâu hoûi cuûa ngöôøi thoâng luaät, Chuùa Gieâsu ñaõ trích daãn hai ñieàu raên coå xöa: "Ngöôi phaûi yeâu meán Ñöùc Chuùa, Thieân Chuùa cuûa ngöôi, heát loøng, heát linh hoàn, heát söùc löïc ngöôi" (Ñnl 6:5), vaø "Ngöôi phaûi yeâu ngöôøi laân caän nhö chính mình" (Lv 19:18), hôïp nhaát chuùng thaønh moät ñieàu raên duy nhaát. Thaùnh söû Maùccoâ thuaät laïi caâu traû lôøi cuûa Chuùa Gieâsu nhö sau: "Ñieàu raên thöù nhaát laø: 'Nghe ñaây, hôõi Israel: Ñöùc Chuùa, Thieân Chuùa chuùng ta, laø Ñöùc Chuùa duy nhaát. Ngöôi phaûi yeâu meán Ñöùc Chuùa, Thieân Chuùa cuûa ngöôi, heát loøng, heát linh hoàn, heát trí khoân vaø heát söùc löïc ngöôi. Ñieàu raên thöù hai laø: 'Ngöôi phaûi yeâu ngöôøi laân caän nhö chính mình.' Khoâng coù ñieàu raên naøo khaùc lôùn hôn hai ñieàu raên ñoù" (12:29-31).
25. Ñoaïn trích töø Saùch Leâ-vi daïy chuùng ta phaûi yeâu thöông ngöôøi laân caän, trong khi caùc vaên baûn khaùc laïi keâu goïi söï toân troïng - neáu khoâng muoán noùi laø yeâu thöông - ngay caû ñoái vôùi keû thuø: "Khi ngöôi gaëp boø hay löøa cuûa keû thuø ngöôi ñi laïc, ngöôi phaûi daét noù veà. Khi ngöôi thaáy löøa cuûa keû gheùt ngöôi bò thöông naëng maø ngöôi khoâng muoán cöùu, thì ngöôi phaûi giuùp ñôõ ñeå cöùu noù" (Xh 23:4-5). ÔÛ ñaây, giaù trò noäi taïi cuûa söï toân troïng ngöôøi khaùc ñöôïc neâu roõ: baát cöù ai gaëp khoù khaên, ngay caû keû thuø, luoân xöùng ñaùng ñöôïc chuùng ta giuùp ñôõ.
26. Lôøi daïy cuûa Chuùa Gieâsu veà tính öu vieät cuûa tình yeâu ñoái vôùi Thieân Chuùa ñöôïc boå sung roõ raøng baèng lôøi khaúng ñònh cuûa Ngöôøi raèng ngöôøi ta khoâng theå yeâu Thieân Chuùa neáu khoâng môû roäng tình yeâu thöông ñoái vôùi ngöôøi ngheøo. Tình yeâu thöông daønh cho tha nhaân laø baèng chöùng höõu hình cho thaáy tình yeâu ñích thöïc cuûa chuùng ta daønh cho Thieân Chuùa, nhö thaùnh Toâng ñoà Gioan ñaõ chöùng thöïc: "Thieân Chuùa chöa bao giôø ñöôïc thaáy. Neáu chuùng ta yeâu thöông nhau, thì Thieân Chuùa ôû laïi trong chuùng ta, vaø tình yeâu cuûa Ngöôøi nôi chuùng ta môùi neân hoaøn haûo# Thieân Chuùa laø tình yeâu: ai ôû laïi trong tình yeâu thì ôû laïi trong Thieân Chuùa, vaø Thieân Chuùa ôû laïi trong ngöôøi aáy" (1 Ga 4,12-16). Hai tình yeâu naøy tuy khaùc bieät nhöng khoâng theå taùch rôøi. Ngay caû trong nhöõng tröôøng hôïp khoâng coù söï aùm chæ roõ raøng ñeán Thieân Chuùa, chính Chuùa Gieâsu daïy raèng moãi haønh ñoäng yeâu thöông daønh cho tha nhaân, theo moät caùch naøo ñoù, ñeàu phaûn aûnh ñöùc aùi cuûa Thieân Chuùa: "Ta baûo thaät caùc ngöôi: moãi laàn caùc ngöôi laøm nhö theá cho moät trong nhöõng anh em beù nhoû nhaát cuûa Ta ñaây, laø caùc ngöôi ñaõ laøm cho chính Ta vaäy" (Mt 25,40).
27. Vì lyù do naøy, caùc vieäc baùc aùi ñöôïc khuyeán khích nhö moät daáu chæ cho thaáy söï thôø phöôïng ñích thöïc, vöøa ca ngôïi Thieân Chuùa, vöøa coù nhieäm vuï môû loøng chuùng ta ra cho söï bieán ñoåi maø Chuùa Thaùnh Thaàn coù theå thöïc hieän trong chuùng ta, ñeå taát caû chuùng ta coù theå trôû thaønh hình aûnh cuûa Chuùa Kitoâ vaø loøng thöông xoùt cuûa Ngöôøi ñoái vôùi nhöõng ngöôøi yeáu ñuoái nhaát. Theo nghóa naøy, moái quan heä cuûa chuùng ta vôùi Chuùa, ñöôïc theå hieän trong vieäc thôø phöôïng, cuõng nhaèm muïc ñích giaûi thoaùt chuùng ta khoûi nguy cô soáng caùc moái quan heä cuûa mình theo luaän lyù hoïc tính toaùn vaø tö lôïi. Thay vaøo ñoù, chuùng ta môû loøng ñoùn nhaän söï nhöng khoâng bao quanh nhöõng ngöôøi yeâu thöông nhau vaø do ñoù, chia seû moïi thöù laøm cuûa chung. Veà phöông dieän naøy, Chuùa Gieâsu khuyeân: "Khi con ñaõi tieäc hay ñaõi khaùch, ñöøng môøi baïn beø, anh em, baø con hay laùng gieàng giaøu coù, keûo hoï cuõng môøi laïi con, vaø con ñöôïc traû laïi. Nhöng khi con ñaõi tieäc, haõy môøi nhöõng ngöôøi ngheøo khoù, taøn taät, queø quaët, ñui muø, vaø con seõ ñöôïc phuùc, vì hoï khoâng coù gì traû laïi cho con" (Lc 14:12-14).
28. Lôøi Chuùa keâu goïi haõy toû loøng thöông xoùt ngöôøi ngheøo ñaït ñeán tuyeät ñænh trong duï ngoân vó ñaïi veà ngaøy phaùn xeùt cuoái cuøng (x. Mt 25:31-46), coù theå laø moät minh hoïa soáng ñoäng veà Phuùc cuûa ngöôøi coù loøng thöông xoùt. Trong duï ngoân ñoù, Chuùa trao cho chuùng ta chìa khoùa ñeå thaønh toaøn cuoäc soáng; thöïc vaäy, "neáu chuùng ta tìm kieám söï thaùnh thieän laøm ñeïp maét Thieân Chuùa, ñoaïn vaên naøy ñöa ra cho chuùng ta moät tieâu chuaån roõ raøng maø döïa vaøo ñoù chuùng ta seõ bò phaùn xeùt." [16] Nhöõng lôøi roõ raøng vaø maïnh meõ cuûa Tin Möøng phaûi ñöôïc thöïc haønh "maø khoâng coù baát cöù 'neáu' hay 'nhöng' naøo coù theå laøm giaûm bôùt söùc maïnh cuûa chuùng. Chuùa chuùng ta ñaõ noùi raát roõ raèng söï thaùnh thieän khoâng theå ñöôïc hieåu hay soáng taùch bieät khoûi nhöõng ñoøi hoûi naøy." [17]
29. Trong coäng ñoàng Kitoâ giaùo sô khai, caùc haønh vi baùc aùi ñöôïc thöïc hieän khoâng döïa treân nhöõng nghieân cöùu sô boä hay keá hoaïch tröôùc, maø tröïc tieáp noi theo göông Chuùa Gieâsu nhö ñöôïc trình baøy trong Tin Möøng. Thö cuûa Thaùnh Giacoâbeâ baøn luaän saâu saéc veà vaán ñeà moái quan heä giöõa ngöôøi giaøu vaø ngöôøi ngheøo, vaø ñaët ra cho caùc tín höõu hai caâu hoûi ñeå kieåm tra tính xaùc thöïc cuûa ñöùc tin cuûa hoï: "Hôõi anh em, neáu anh em noùi raèng mình coù ñöùc tin maø khoâng coù vieäc laøm, thì naøo coù ích gì? Ñöùc tin coù theå cöùu anh em ñöôïc sao? Neáu coù anh em hay chò em naøo traàn truoàng vaø thieáu cuûa aên haèng ngaøy, maø coù ai trong anh em noùi vôùi hoï: 'Haõy ñi bình an, maëc aám vaø aên cho no', nhöng anh em laïi khoâng cung caáp cho nhöõng nhu caàu theå xaùc cuûa hoï, thì ñieàu ñoù coù ích gì? Vaäy ñöùc tin töï noù cheát, neáu khoâng coù vieäc laøm" (2:14-17).
30. Thaùnh Giacoâbeâ tieáp tuïc noùi: "Vaøng baïc cuûa anh em ñaõ ræ seùt, vaø ræ seùt cuûa chuùng seõ laø baèng chöùng buoäc toäi anh em, vaø noù seõ aên moøn xaùc thòt anh em nhö löûa. Anh em ñaõ tích tröõ kho baùu cho nhöõng ngaøy sau heát. Naøy! Tieàn coâng cuûa nhöõng ngöôøi gaët luùa treân caùnh ñoàng cuûa anh em, maø anh em ñaõ gian laän, ñang keâu leân, vaø tieáng keâu cuûa nhöõng ngöôøi gaët luùa ñaõ thaáu ñeán tai Chuùa caùc ñaïo binh. Anh em ñaõ soáng treân theá gian naøy trong xa hoa vaø laïc thuù, anh em ñaõ laøm cho loøng mình no neâ trong ngaøy saùt haïi" (5:3-5). Ñaây laø nhöõng lôøi maïnh meõ, ngay caû khi chuùng ta khoâng muoán nghe chuùng! Moät lôøi keâu goïi töông töï coù theå ñöôïc tìm thaáy trong Thö thöù nhaát cuûa Thaùnh Gioan: "Neáu ai coù cuûa caûi theá gian maø thaáy anh em mình ñang tuùng thieáu maø laïi khoâng giuùp ñôõ thì laøm sao tình yeâu Thieân Chuùa ôû laïi trong ngöôøi aáy ñöôïc?" (3:17).
31. Söù ñieäp cuûa Lôøi Chuùa "raát roõ raøng vaø tröïc tieáp, raát giaûn dò vaø huøng hoàn, ñeán noãi khoâng moät caùch dieãn giaûi naøo cuûa Giaùo hoäi coù quyeàn töông ñoái hoùa noù. Vieäc suy tö cuûa Giaùo hoäi veà nhöõng vaên baûn naøy khoâng neân laøm lu môø hay laøm suy yeáu söùc maïnh cuûa chuùng, nhöng thuùc giuïc chuùng ta ñoùn nhaän nhöõng lôøi khuyeân nhuû cuûa chuùng vôùi loøng can ñaûm vaø nhieät thaønh. Taïi sao laïi phaûi phöùc taïp hoùa moät ñieàu ñôn giaûn nhö vaäy? Caùc coâng cuï khaùi nieäm hieän höõu ñeå taêng cöôøng söï tieáp xuùc vôùi caùc thöïc taïi maø chuùng muoán giaûi thích, chöù khoâng phaûi ñeå taùch chuùng ta ra khoûi chuùng." [18]
32. Thaät vaäy, chuùng ta thaáy moät ví duï roõ raøng trong Giaùo hoäi veà vieäc chia seû cuûa caûi vaø chaêm soùc ngöôøi ngheøo trong ñôøi soáng thöôøng nhaät cuûa coäng ñoàng Kitoâ giaùo ñaàu tieân. Chuùng ta coù theå ñaëc bieät nhôù laïi caùch thöùc giaûi quyeát vaán ñeà phaân phaùt trôï caáp haøng ngaøy cho caùc goùa phuï (x. Cv 6:1-6). Ñaây khoâng phaûi laø moät vaán ñeà deã daøng, moät phaàn vì moät soá goùa phuï naøy, ñeán töø caùc quoác gia khaùc, ñoâi khi bò boû rôi vì hoï laø ngöôøi nöôùc ngoaøi. Thöïc theá, caâu chuyeän ñöôïc keå laïi trong saùch Coâng vuï Toâng ñoà cho thaáy moät söï baát maõn nhaát ñònh töø phía nhöõng ngöôøi theo vaên hoùa Hy Laïp, töùc nhöõng ngöôøi Do Thaùi laø Hy Laïp theo vaên hoùa. Caùc Toâng ñoà khoâng ñaùp laïi baèng nhöõng lôøi leõ tröøu töôïng, maø baèng caùch ñaët loøng baùc aùi ñoái vôùi taát caû moïi ngöôøi vaøo trung taâm, toå chöùc laïi vieäc hoã trôï caùc goùa phuï baèng caùch yeâu caàu coäng ñoàng tìm kieám nhöõng ngöôøi khoân ngoan vaø ñaùng kính ñeå hoï coù theå giao phoù vieäc phaân phaùt löông thöïc, trong khi hoï lo vieäc rao giaûng Lôøi Chuùa.
33. Khi Thaùnh Phaoloâ ñeán Gieârusalem ñeå tham khaûo yù kieán caùc Toâng ñoà, keûo baèng caùch naøo ñoù ngaøi "phaûi chaïy hoaëc ñaõ chaïy voâ ích" (Gl 2:2), ngaøi ñöôïc yeâu caàu ñöøng queân ngöôøi ngheøo (x. (Ga 2:10). Vì vaäy, ngaøi ñaõ toå chöùc nhieàu cuoäc quyeân goùp khaùc nhau ñeå giuùp ñôõ caùc coäng ñoàng ngheøo. Trong soá nhöõng lyù do khieán Thaùnh Phaoloâ thöïc hieän cöû chæ naøy, noåi baät laø: "Thieân Chuùa yeâu thöông ngöôøi daâng hieán moät caùch vui veû" (2 Cr 9:7). Lôøi Chuùa nhaéc nhôû nhöõng ngöôøi trong chuùng ta thöôøng khoâng coù khuynh höôùng laøm nhöõng cöû chæ töø thieän vaø voâ tö, raèng loøng quaûng ñaïi ñoái vôùi ngöôøi ngheøo thöïc söï mang laïi lôïi ích cho nhöõng ngöôøi thöïc hieän noù: Thieân Chuùa coù moät tình yeâu ñaëc bieät daønh cho hoï. Thaät vaäy, Kinh Thaùnh ñaày daãy nhöõng lôøi höùa daønh cho nhöõng ngöôøi roäng löôïng cho ñi: "Ai thöông xoùt ngöôøi ngheøo laø cho Chuùa vay möôïn, vaø seõ ñöôïc traû laïi ñaày ñuû" (Cn 19:17). "Haõy cho ñi, thì seõ ñöôïc cho laïi... vì anh em ñong baèng ñaáu naøo, thì seõ ñöôïc ñong laïi baèng ñaáu aáy" (Lc 6:38). "Baáy giôø aùnh saùng cuûa anh em seõ böøng leân nhö raïng ñoâng, vaø veát thöông cuûa anh em seõ mau laønh" (Is 58:8). Veà ñieàu naøy, caùc Kitoâ höõu thôøi kyø ñaàu khoâng heà nghi ngôø.
34. Cuoäc soáng cuûa caùc coäng ñoàng giaùo hoäi ñaàu tieân, ñöôïc moâ taû trong caùc trang Kinh Thaùnh vaø ñöôïc truyeàn laïi cho chuùng ta nhö Lôøi Chuùa ñöôïc maëc khaûi ñaõ ñöôïc ban cho chuùng ta nhö moät maãu göông ñeå noi theo, nhöng cuõng laø moät chöùng taù cho ñöùc tin hoaït ñoäng qua ñöùc aùi vaø laø nguoàn caûm höùng beàn bæ cho caùc theá heä mai sau. Qua nhieàu theá kyû, nhöõng trang saùch aáy ñaõ lay ñoäng loøng ngöôøi Kitoâ höõu, thuùc ñaåy hoï yeâu thöông vaø thöïc hieän caùc coâng vieäc baùc aùi, gioáng nhö nhöõng haït gioáng ñôm hoa keát traùi, khoâng ngöøng sinh soâi naûy nôû.
Chöông Ba: Giaùo Hoäi Vì Ngöôøi Ngheøo
35. Ba ngaøy sau khi ñöôïc baàu laøm Giaùo hoaøng, vò tieàn nhieäm cuûa toâi ñaõ baøy toû vôùi caùc ñaïi dieän truyeàn thoâng mong muoán söï quan taâm vaø chaêm soùc daønh cho ngöôøi ngheøo ñöôïc theå hieän roõ neùt hôn trong Giaùo hoäi: "Toâi mong öôùc bieát bao moät Giaùo hoäi ngheøo vaø vì ngöôøi ngheøo!" [19]
36. Mong muoán naøy phaûn aûnh söï hieåu bieát raèng Giaùo hoäi "nhaän ra nôi nhöõng ngöôøi ngheøo vaø nhöõng ngöôøi ñau khoå, söï gioáng nhö Ñaáng saùng laäp ngheøo khoù vaø ñau khoå cuûa noù." [20] Thaät vaäy, vì Giaùo hoäi ñöôïc keâu goïi ñoàng nhaát vôùi nhöõng ngöôøi thaáp keùm nhaát, neân ôû coát loõi cuûa mình "Khoâng theå coù choã cho söï nghi ngôø hay nhöõng lôøi giaûi thích laøm suy yeáu moät thoâng ñieäp roõ raøng nhö vaäy... Chuùng ta phaûi tuyeân boá, khoâng voøng vo, raèng coù moät moái lieân keát khoâng theå taùch rôøi giöõa ñöùc tin cuûa chuùng ta vaø ngöôøi ngheøo." [21] Veà phöông dieän naøy, chuùng ta coù raát nhieàu chöùng taù töø caùc moân ñeä cuûa Chuùa Kitoâ traûi daøi gaàn hai thieân nieân kyû. [22]
Nhöõng kho taøng ñích thöïc cuûa Giaùo Hoäi
37. Thaùnh Phaoloâ keå laïi raèng trong soá caùc tín höõu cuûa coäng ñoàng Kitoâ giaùo sô khai, khoâng nhieàu ngöôøi "khoân ngoan theo xaùc thòt, khoâng nhieàu ngöôøi quyeàn theá, khoâng nhieàu ngöôøi quyù toäc" (1 Cr 1:26). Tuy nhieân, baát chaáp söï ngheøo khoù, caùc Kitoâ höõu tieân khôûi ñaõ yù thöùc roõ raøng veà söï caàn thieát phaûi chaêm soùc nhöõng ngöôøi tuùng thieáu nhaát. Ngay töø buoåi bình minh cuûa Kitoâ giaùo, caùc Toâng ñoà ñaõ ñaët tay treân baûy ngöôøi ñöôïc choïn töø coäng ñoàng. ÔÛ moät möùc ñoä naøo ñoù, caùc ngaøi ñaõ saùp nhaäp hoï vaøo thöøa taùc vuï cuûa mình, thieát laäp hoï ñeå phuïc vuï - diakonía trong tieáng Hy Laïp - nhöõng ngöôøi ngheøo nhaát (x. Cv 6:1-5). Ñieàu ñaùng chuù yù laø vò toâng ñoà ñaàu tieân laøm chöùng cho ñöùc tin cuûa mình vaøo Chuùa Kitoâ ñeán möùc ñoå maùu mình ra chính laø Steâphanoâ, ngöôøi thuoäc nhoùm naøy. Trong ngaøi, chöùng taù chaêm soùc ngöôøi ngheøo vaø chöùng taù töû ñaïo ñaõ keát hôïp vôùi nhau.
38. Chöa ñaày hai theá kyû sau, moät phoù teá khaùc, Thaùnh Loârensoâ, seõ chöùng minh loøng trung thaønh cuûa mình vôùi Chuùa Gieâsu Kitoâ theo caùch töông töï baèng caùch keát hôïp vieäc töû ñaïo vaø phuïc vuï ngöôøi ngheøo. [23] Töø lôøi keå cuûa Thaùnh Ambroâsioâ, chuùng ta bieát raèng Thaùnh Loârensoâ, moät phoù teá ôû Rome trong thôøi Ñöùc Giaùo Hoaøng Sixtoâ II, ñaõ bò chính quyeàn La Maõ buoäc phaûi giao noäp kho baùu cuûa Giaùo hoäi. "Ngaøy hoâm sau, oâng mang theo nhöõng ngöôøi ngheøo. Khi ñöôïc hoûi veà nôi caát giöõ kho baùu ñaõ höùa, oâng chæ vaøo nhöõng ngöôøi ngheøo vaø noùi: 'Ñaây laø kho baùu cuûa Giaùo hoäi'." [24] Khi töôøng thuaät söï kieän naøy, Thaùnh Ambrosioâ hoûi: "Chuùa Gieâsu coù kho baùu naøo quyù giaù hôn nhöõng kho baùu trong ñoù Ngöôøi thích bieåu loä mình khoâng?" [25] Vaø, nhôù raèng caùc thöøa taùc vieân cuûa Giaùo hoäi khoâng bao giôø ñöôïc boû beâ vieäc chaêm soùc ngöôøi ngheøo, caøng khoâng ñöôïc tích luõy cuûa caûi vì lôïi ích rieâng, ngaøi noùi: "Nhieäm vuï naøy phaûi ñöôïc thöïc hieän vôùi ñöùc tin chaân thaønh vaø söï tieân lieäu khoân ngoan. Chaéc chaén, neáu ai ñoù ruùt lôïi ích caù nhaân töø vieäc naøy, ngöôøi ñoù phaïm toäi; nhöng neáu ngöôøi ñoù phaân phaùt soá tieàn thu ñöôïc cho ngöôøi ngheøo hoaëc chuoäc moät tuø nhaân, ngöôøi ñoù thöïc hieän moät coâng vieäc thöông xoùt." [26]
Caùc Giaùo Phuï vaø Ngöôøi Ngheøo
39. Ngay töø nhöõng theá kyû ñaàu, caùc Giaùo Phuï ñaõ nhaän ra nôi ngöôøi ngheøo moät con ñöôøng öu tuyeån ñeå ñeán vôùi Thieân Chuùa, moät con ñöôøng ñaëc bieät ñeå gaëp gôõ Ngöôøi. Loøng baùc aùi ñoái vôùi nhöõng ngöôøi tuùng thieáu khoâng chæ ñöôïc xem laø moät nhaân ñöùc luaân lyù, maø coøn laø moät bieåu thöùc cuï theå cuûa ñöùc tin vaøo Ngoâi Lôøi Nhaäp Theå. Coäng ñoàng tín höõu, ñöôïc naâng ñôõ bôûi söùc maïnh cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, baét nguoàn töø vieäc gaàn guõi vôùi ngöôøi ngheøo, nhöõng ngöôøi maø hoï coi khoâng chæ laø moät "phaàn phuï", maø laø moät phaàn thieát yeáu trong thaân theå soáng ñoäng cuûa Chuùa Kitoâ. Chaúng haïn, khi ñang treân ñöôøng chòu töû ñaïo, Thaùnh Inhaxioâ thaønh Antioâkia ñaõ khuyeân nhuû coäng ñoaøn Smyrna ñöøng sao nhaõng boån phaän thöïc hieän caùc vieäc baùc aùi ñoái vôùi nhöõng ngöôøi tuùng thieáu nhaát, khuyeân nhuû hoï ñöøng haønh ñoäng nhö nhöõng keû choáng ñoái Thieân Chuùa. "Nhöng haõy xem nhöõng ngöôøi coù quan ñieåm khaùc veà aân suûng cuûa Chuùa Kitoâ, aân suûng ñaõ ñeán vôùi chuùng ta, hoï choáng ñoái thaùnh yù Thieân Chuùa bieát bao. Hoï khoâng maøng ñeán tình yeâu thöông; khoâng quan taâm ñeán goùa phuï, treû moà coâi, hay ngöôøi bò aùp böùc; cuûa ngöôøi noâ leä, hay cuûa ngöôøi töï do; cuûa ngöôøi ñoùi, hay cuûa ngöôøi khaùt." [27] Giaùm muïc Smyrna, Polycarp, ñaõ tuyeân boá roõ raøng raèng caùc thöøa taùc vieân cuûa Giaùo hoäi phaûi chaêm soùc ngöôøi ngheøo: "Vaø caùc tröôûng laõo phaûi coù loøng traéc aån vaø thöông xoùt taát caû moïi ngöôøi, ñöa nhöõng ngöôøi lang thang trôû veà, thaêm vieáng taát caû nhöõng ngöôøi beänh taät, vaø khoâng boû beâ goùa phuï, treû moà coâi hoaëc ngöôøi ngheøo, nhöng luoân luoân 'chu caáp nhöõng gì phuø hôïp tröôùc maét Chuùa vaø con ngöôøi'." [28] Töø hai chöùng töø naøy, chuùng ta thaáy raèng Giaùo hoäi xuaát hieän nhö moät ngöôøi meï cuûa ngöôøi ngheøo, moät nôi chaøo ñoùn vaø coâng lyù.
40. Veà phaàn mình, Thaùnh Justinoâ, ngöôøi ñaõ göûi Lôøi bieän hoä ñaàu tieân cuûa mình tôùi Hoaøng ñeá Adrian, Thöôïng vieän vaø ngöôøi daân Roâma, ñaõ giaûi thích raèng caùc Kitoâ höõu mang taát caû nhöõng gì hoï coù theå ñeán vôùi nhöõng ngöôøi tuùng thieáu vì hoï coi hoï laø anh chò em trong Chuùa Kitoâ. Vieát veà coäng ñoaøn tuï hoïp caàu nguyeän vaøo ngaøy ñaàu tieân cuûa tuaàn leã, ngaøi nhaán maïnh raèng, ôû taâm ñieåm cuûa phuïng vuï Kitoâ giaùo, khoâng theå taùch rôøi vieäc thôø phöôïng Thieân Chuùa khoûi söï quan taâm ñeán ngöôøi ngheøo. Do ñoù, taïi moät thôøi ñieåm nhaát ñònh trong buoåi leã: "nhöõng ngöôøi giaøu coù vaø saün loøng ñoùng goùp nhöõng gì moãi ngöôøi cho laø phuø hôïp; vaø soá tieàn thu ñöôïc seõ ñöôïc göûi cho vò chuû toïa, ngöôøi cöùu giuùp treû moà coâi vaø goùa phuï, nhöõng ngöôøi vì beänh taät hoaëc baát cöù lyù do naøo khaùc maø thieáu thoán, nhöõng ngöôøi bò troùi buoäc, vaø nhöõng ngöôøi laï maët ñang löu truù giöõa chuùng ta, vaø noùi toùm laïi laø chaêm soùc taát caû nhöõng ngöôøi ñang tuùng thieáu." [29] Ñieàu naøy chöùng toû raèng Giaùo hoäi sô khai ñaõ khoâng taùch bieät ñöùc tin khoûi haønh ñoäng xaõ hoäi: ñöùc tin khoâng coù chöùng taù baèng haønh ñoäng cuï theå bò coi laø cheát, nhö Thaùnh Giacoâbeâ ñaõ daïy chuùng ta (x. 2:17).
Thaùnh Gioan Kim Khaåu
41. Trong soá caùc Giaùo Phuï Ñoâng Phöông, coù leõ nhaø thuyeát giaûng nhieät thaønh nhaát veà coâng lyù xaõ hoäi laø Thaùnh Gioan Kim Khaåu, Toång Giaùm muïc Constantinople töø cuoái nhöõng naêm 300 ñeán ñaàu nhöõng naêm 400. Trong caùc baøi giaûng cuûa mình, ngaøi ñaõ khuyeân nhuû caùc tín höõu nhaän ra Chuùa Kitoâ nôi nhöõng ngöôøi thieáu thoán: "Anh chò em coù muoán toân vinh thaân theå Chuùa Kitoâ khoâng? Ñöøng ñeå thaân theå aáy bò khinh mieät nôi caùc chi theå cuûa noù, töùc laø nôi nhöõng ngöôøi ngheøo, nhöõng ngöôøi khoâng coù quaàn aùo ñeå che thaân. Ñöøng toân vinh thaân theå Chuùa Kitoâ ôû ñaây trong nhaø thôø baèng vaûi luïa, trong khi beân ngoaøi anh chò em laïi boû beâ khi thaân theå aáy chòu laïnh vaø traàn truoàng# [Thaân theå Chuùa Kitoâ treân baøn thôø] khoâng caàn aùo choaøng, nhöng caàn taâm hoàn trong saùng; trong khi thaân theå beân ngoaøi caàn ñöôïc chaêm soùc nhieàu. Vì vaäy, chuùng ta haõy hoïc caùch nghó vaø toân vinh Chuùa Kitoâ nhö Ngöôøi mong muoán. Vì söï toân vinh ñeïp loøng nhaát maø chuùng ta coù theå daønh cho ngöôøi maø chuùng ta muoán toân kính laø laøm ñieàu Ngöôøi mong muoán, chöù khoâng phaûi ñieàu chuùng ta nghó ra# Vì vaäy, anh chò em cuõng vaäy, haõy toân vinh Ngöôøi nhö Ngöôøi ñaõ truyeàn daïy, vaø ñeå ngöôøi ngheøo ñöôïc höôûng lôïi töø söï giaøu coù cuûa anh chò em. Thieân Chuùa khoâng caàn nhöõng chieác bình baèng vaøng, maø caàn nhöõng taâm hoàn baèng vaøng." [30] Khaúng ñònh roõ raøng raèng, neáu caùc tín höõu khoâng gaëp gôõ Chuùa Kitoâ nôi nhöõng ngöôøi ngheøo ñöùng ngoaøi cöûa, hoï seõ khoâng theå thôø phöôïng Ngöôøi ngay caû taïi baøn thôø, ngaøi tieáp tuïc: "Chuùa Kitoâ ñöôïc lôïi gì neáu baøn tieäc thaùnh chaát ñaày nhöõng bình vaøng, trong khi chính Ngöôøi cheát ñoùi trong con ngöôøi cuûa ngöôøi ngheøo? Haõy cho ngöôøi ñoùi aên tröôùc, roài sau ñoù môùi trang hoaøng baøn thôø baèng nhöõng gì coøn laïi." [31] Do ñoù, ngaøi hieåu Bí tích Thaùnh Theå laø moät bieåu hieän bí tích cuûa loøng baùc aùi vaø coâng lyù, voán ñaõ coù tröôùc vaø ñi keøm vôùi Bí tích naøy. Cuõng chính loøng baùc aùi vaø coâng lyù ñoù phaûi duy trì Bí tích Thaùnh Theå qua tình yeâu vaø söï quan taâm ñeán ngöôøi ngheøo.
42. Do ñoù, baùc aùi khoâng phaûi laø tuøy choïn maø laø moät yeâu caàu cuûa söï thôø phöôïng ñích thöïc. Thaùnh Chrysostom ñaõ kòch lieät leân aùn söï giaøu coù quaù möùc gaén lieàn vôùi söï thôø ô ñoái vôùi ngöôøi ngheøo. Söï quan taâm daønh cho hoï, chöù khoâng chæ laø moät yeâu caàu xaõ hoäi, laø moät ñieàu kieän cho söï cöùu roãi, ñieàu naøy mang laïi cho söï giaøu coù baát chính moät söùc naëng ñaùng leân aùn. "Trôøi raát laïnh vaø ngöôøi ngheøo naèm trong gieû raùch, haáp hoái, laïnh coùng, run raåy, vôùi veû ngoaøi vaø quaàn aùo khieán baïn phaûi xuùc ñoäng. Nhöng baïn, maët ñoû böøng vaø say xæn, vaãn ñi ngang qua. Vaø laøm sao baïn mong Thieân Chuùa giaûi thoaùt baïn khoûi baát haïnh?... Baïn thöôøng toâ ñieåm cho moät xaùc cheát voâ caûm, khoâng coøn bieát ñeán danh döï, baèng nhieàu boä quaàn aùo daùt vaøng saëc sôõ. Vaäy maø baïn laïi khinh thöôøng ngöôøi ñang caûm thaáy ñau ñôùn, ñang bò xeù naùt, bò haønh haï, bò giaøy voø bôûi ñoùi khaùt vaø giaù laïnh." [32] YÙ thöùc saâu saéc veà coâng lyù xaõ hoäi naøy daãn daét ngaøi khaúng ñònh raèng "khoâng cho ngöôøi ngheøo laø aên caép cuûa hoï, laø löøa gaït maïng soáng cuûa hoï, bôûi vì nhöõng gì chuùng ta coù laø cuûa hoï." [33]
Thaùnh Augustinoâ
43. Ngöôøi höôùng daãn tinh thaàn cuûa Augustinoâ laø Thaùnh Ambrosioâ, ngöôøi ñaõ nhaán maïnh ñeán yeâu caàu ñaïo ñöùc veà vieäc chia seû cuûa caûi vaät chaát: "Nhöõng gì baïn cho ngöôøi ngheøo khoâng phaûi laø taøi saûn cuûa baïn, maø laø cuûa hoï. Taïi sao baïn laïi chieám ñoaït nhöõng gì ñöôïc cho ñeå söû duïng chung?" [34] Ñoái vôùi Giaùm muïc Milan, boá thí laø söï khoâi phuïc coâng lyù, chöù khoâng phaûi laø moät cöû chæ cha chuù. Trong lôøi giaûng daïy cuûa mình, loøng thöông xoùt mang tính tieân tri: ngaøi leân aùn nhöõng cô caáu tích tröõ cuûa caûi vaø taùi khaúng ñònh söï hieäp thoâng laø ôn goïi cuûa Giaùo hoäi.
44. Ñöôïc ñaøo taïo trong truyeàn thoáng naøy, vò Giaùm muïc thaùnh thieän cuûa Hippo ñaõ daïy veà tình yeâu thöông öu tieân daønh cho ngöôøi ngheøo. Laø moät muïc töû tænh thöùc vaø moät nhaø thaàn hoïc vôùi söï saùng suoát hieám coù, ngaøi nhaän ra raèng söï hieäp thoâng ñích thöïc cuûa Giaùo hoäi cuõng ñöôïc phaùt bieåu qua vieäc hieäp thoâng cuûa caûi. Trong cuoán Chuù giaûi Thaùnh Vònh, ngaøi nhaéc nhôû chuùng ta raèng nhöõng Kitoâ höõu ñích thöïc khoâng bao giôø lô laø tình yeâu thöông ñoái vôùi nhöõng ngöôøi tuùng thieáu nhaát: "Khi quan taâm ñeán anh chò em mình, anh em bieát hoï coù thieáu thoán hay khoâng, nhöng neáu Chuùa Kitoâ ngöï trong anh em, thì anh em cuõng haõy baùc aùi vôùi ngöôøi xa laï." [35] Do ñoù, vieäc chia seû cuûa caûi naøy baét nguoàn töø ñöùc aùi ñoái thaàn vaø coù muïc ñích cuoái cuøng laø tình yeâu cuûa Chuùa Kitoâ. Ñoái vôùi Thaùnh Augustinoâ, ngöôøi ngheøo khoâng chæ laø nhöõng ngöôøi caàn ñöôïc giuùp ñôõ, maø coøn laø söï hieän dieän bí tích cuûa Chuùa.
45. Vò Tieán só AÂn suûng naøy coi vieäc chaêm soùc ngöôøi ngheøo laø baèng chöùng cuï theå cho söï chaân thaønh cuûa ñöùc tin. Baát cöù ai noùi raèng hoï yeâu Thieân Chuùa vaø khoâng coù loøng thöông xoùt ñoái vôùi ngöôøi ngheøo khoù ñeàu laø noùi doái (x. 1 Ga 4:20). Khi bình luaän veà cuoäc gaëp gôõ cuûa Chuùa Gieâsu vôùi ngöôøi thanh nieân giaøu coù vaø "kho taøng treân trôøi" daønh rieâng cho nhöõng ai cho ñi cuûa caûi cuûa mình cho ngöôøi ngheøo (x. Mt 19:21), Thaùnh Augustinoâ ñaõ ñaët nhöõng lôøi sau vaøo mieäng Chuùa: "Ta ñaõ nhaän ñöôïc ñaát, Ta seõ ban taëng thieân ñaøng; Ta ñaõ nhaän ñöôïc cuûa caûi traàn gian, Ta seõ ban taëng cuûa caûi vónh cöûu; Ta ñaõ nhaän ñöôïc baùnh, Ta seõ ban taëng söï soáng... Ta ñaõ ñöôïc tieáp ñaõi, nhöng Ta seõ cho moät maùi aám; Ta ñaõ ñöôïc thaêm vieáng khi Ta ñau yeáu, nhöng Ta seõ ban taëng söùc khoûe; Ta ñaõ ñöôïc thaêm vieáng trong tuø, nhöng Ta seõ ban taëng töï do. Baùnh maø caùc ngöôi ñaõ ban cho ngöôøi ngheøo cuûa Ta ñaõ ñöôïc tieâu thuï, nhöng baùnh Ta seõ ban taëng khoâng chæ laøm töôi maùt caùc ngöôi, maø coøn seõ khoâng bao giôø caïn kieät." [36] Ñaáng Toaøn Naêng seõ khoâng chòu thua keùm veà loøng quaûng ñaïi ñoái vôùi nhöõng ai phuïc vuï nhöõng ngöôøi tuùng thieáu nhaát: tình yeâu daønh cho ngöôøi ngheøo caøng lôùn, phaàn thöôûng töø Thieân Chuùa caøng lôùn.
46. Quan ñieåm laáy Chuùa Kitoâ laøm trung taâm vaø mang tính giaùo hoäi saâu saéc naøy daãn chuùng ta ñeán vieäc khaúng ñònh raèng caùc leã vaät, khi xuaát phaùt töø tình yeâu, khoâng chæ laøm giaûm bôùt nhu caàu cuûa anh chò em mình, maø coøn thanh taåy taâm hoàn ngöôøi cho, neáu ngöôøi aáy saün loøng thay ñoåi. Thaät vaäy, theo lôøi cuûa Nguïy-Augustinoâ [Pseudo-Augustine]: "Vieäc boá thí coù theå mang laïi lôïi ích cho baïn trong vieäc xoùa boû toäi loãi quaù khöù, neáu baïn ñaõ söûa ñoåi ñöôøng loái cuûa mình." [37] Coù theå noùi, ñoù laø con ñöôøng thoâng thöôøng daãn ñeán söï hoaùn caûi cho nhöõng ai muoán theo Chuùa Kitoâ vôùi moät traùi tim khoâng chia reõ.
47. Trong moät Giaùo hoäi nhìn nhaän ngöôøi ngheøo laø khuoân maët cuûa Chuùa Kitoâ vaø cuûa caûi vaät chaát laø khí cuï cuûa ñöùc aùi, tö töôûng cuûa Thaùnh Augustinoâ vaãn laø moät aùnh saùng chaéc chaén. Ngaøy nay, loøng trung thaønh vôùi giaùo huaán cuûa Thaùnh Augustinoâ khoâng chæ ñoøi hoûi vieäc nghieân cöùu caùc taùc phaåm cuûa ngaøi, maø coøn ñoøi hoûi söï saün saøng soáng trieät ñeå lôøi keâu goïi hoaùn caûi cuûa ngaøi, ñieàu naøy taát yeáu bao goàm vieäc phuïc vuï baùc aùi.
48. Nhieàu Giaùo phuï khaùc cuûa Giaùo hoäi, caû Ñoâng phöông laãn Taây phöông, ñaõ noùi veà vò trí öu tieân cuûa vieäc quan taâm ñeán ngöôøi ngheøo trong ñôøi soáng vaø söù meänh cuûa moãi Kitoâ höõu. Toùm laïi, töø quan ñieåm naøy, coù theå noùi raèng thaàn hoïc giaùo phuï raát thöïc tieãn, höôùng ñeán moät Giaùo hoäi ngheøo vaø vì ngöôøi ngheøo, nhaéc nhôû raèng Tin Möøng chæ ñöôïc loan baùo ñuùng ñaén khi thuùc ñaåy chuùng ta chaïm ñeán thaân xaùc cuûa nhöõng ngöôøi beù moïn nhaát, vaø caûnh baùo raèng söï cöùng ngaéc veà giaùo lyù maø khoâng coù loøng thöông xoùt chæ laø lôøi noùi suoâng.
Chaêm soùc ngöôøi beänh
49. Loøng caûm thöông Kitoâ giaùo ñaõ ñöôïc bieåu loä moät caùch ñaëc bieät trong vieäc chaêm soùc ngöôøi beänh vaø ngöôøi ñau khoå. Döïa treân nhöõng daáu chæ hieän dieän trong söù vuï coâng khai cuûa Chuùa Gieâsu - vieäc chöõa laønh ngöôøi muø, ngöôøi phong cuøi vaø ngöôøi baïi lieät - Giaùo hoäi hieåu raèng vieäc chaêm soùc ngöôøi beänh, nôi hoï, Giaùo hoäi deã daøng nhaän ra Chuùa Kitoâ chòu ñoùng ñinh, laø moät phaàn quan troïng trong söù meänh cuûa mình. Trong moät traän dòch haïch ôû thaønh Carthage, nôi ngaøi laøm Giaùm muïc, Thaùnh Cyprianoâ ñaõ nhaéc nhôû caùc Kitoâ höõu veà taàm quan troïng cuûa vieäc chaêm soùc ngöôøi beänh: "Côn dòch beänh vaø beänh dòch naøy, döôøng nhö raát khuûng khieáp vaø cheát choùc, ñaõ tìm kieám söï coâng chính cuûa moãi ngöôøi, vaø xem xeùt taâm trí cuûa nhaân loaïi, ñeå xem lieäu ngöôøi khoûe maïnh coù phuïc vuï ngöôøi beänh hay khoâng; lieäu hoï haøng coù yeâu thöông nhau chaân thaønh hay khoâng; lieäu caùc chuû nhaân coù thöông xoùt nhöõng ngöôøi haàu bò beänh hay khoâng; lieäu caùc baùc só coù boû rôi nhöõng ngöôøi beänh ñang caàu xin söï giuùp ñôõ hay khoâng." [38] Truyeàn thoáng Kitoâ giaùo thaêm vieáng ngöôøi beänh, röûa veát thöông vaø an uûi ngöôøi ñau khoå khoâng chæ ñôn thuaàn laø moät noã löïc töø thieän, maø laø moät haønh ñoäng cuûa Giaùo hoäi, qua ñoù caùc thaønh vieân cuûa Giaùo hoäi "chaïm vaøo thaân xaùc ñau khoå cuûa Chuùa Kitoâ." [39]
50. Vaøo theá kyû XVI, Thaùnh Gioan Thieân Chuùa ñaõ thaønh laäp Doøng Beänh vieän mang teân ngaøi, xaây döïng nhöõng beänh vieän kieåu maãu chaøo ñoùn taát caû moïi ngöôøi, baát keå ñòa vò xaõ hoäi hay kinh teá. Caâu noùi noåi tieáng cuûa ngaøi, "Haõy laøm ñieàu toát, hôõi anh em cuûa toâi!" ñaõ trôû thaønh phöông chaâm cho hoaït ñoäng baùc aùi tích cöïc ñoái vôùi ngöôøi beänh. Cuøng thôøi gian ñoù, Thaùnh Camillus de Lellis ñaõ thaønh laäp Doøng Thöøa Taùc Vieân Beänh Nhaân - Doøng Camillian - vôùi söù meänh phuïc vuï ngöôøi beänh baèng taát caû söï taän tuïy. Luaät doøng cuûa ngaøi truyeàn daïy: "Moãi ngöôøi haõy caàu xin Chuùa ban cho mình moät tình maãu töû ñoái vôùi tha nhaân ñeå chuùng ta coù theå phuïc vuï hoï vôùi taát caû loøng baùc aùi, caû taâm hoàn laãn theå xaùc, bôûi vì, vôùi aân suûng Thieân Chuùa, chuùng ta mong muoán phuïc vuï taát caû nhöõng ngöôøi beänh vôùi tình thöông cuûa moät ngöôøi meï yeâu thöông daønh cho ñöùa con duy nhaát ñang ñau yeáu cuûa mình." [40] Trong caùc beänh vieän, treân chieán tröôøng, trong nhaø tuø vaø treân ñöôøng phoá, caùc nöõ tu doøng Camillian ñaõ hieän thaân loøng thöông xoùt cuûa Chuùa Kitoâ, Ñaáng Y Só.
51. Chaêm soùc ngöôøi beänh vôùi tình maãu töû, nhö ngöôøi meï chaêm soùc con mình, nhieàu phuï nöõ taän hieán ñaõ ñoùng moät vai troø thaäm chí coøn lôùn lao hôn trong vieäc cung caáp dòch vuï chaêm soùc söùc khoûe cho ngöôøi ngheøo. Doøng Nöõ Töû Baùc AÙi Thaùnh Vincent de Paul, caùc Nöõ Tu Beänh Vieän, caùc Nöõ Tu Nhoû cuûa Chuùa Quan Phoøng, vaø nhieàu hoäi doøng nöõ khaùc ñaõ trôû thaønh moät söï hieän dieän maãu töû vaø kín ñaùo trong caùc beänh vieän, vieän döôõng laõo vaø vieän höu trí. Hoï ñaõ mang ñeán söï an uûi, laéng nghe, hieän dieän, vaø treân heát laø söï dòu daøng. Hoï ñaõ xaây döïng, thöôøng baèng chính ñoâi tay mình, caùc cô sôû chaêm soùc söùc khoûe ôû nhöõng vuøng thieáu thoán söï hoã trôï y teá. Hoï daïy veà veä sinh, hoã trôï sinh nôû vaø ñieàu trò y khoa vôùi söï khoân ngoan töï nhieân vaø ñöùc tin saâu saéc. Nhaø cöûa cuûa hoï trôû thaønh nhöõng oác ñaûo cuûa phaåm giaù, nôi khoâng ai bò loaïi tröø. Söï chaïm ñeán cuûa loøng traéc aån chính laø lieàu thuoác ñaàu tieân. Thaùnh Louise de Marillac ñaõ vieát cho caùc chò em cuûa mình, Doøng Nöõ Töû Baùc AÙi, nhaéc nhôû hoï raèng "hoï ñaõ ñöôïc Thieân Chuùa chuùc phuùc caùch ñaëc bieät vì ñaõ phuïc vuï nhöõng ngöôøi ngheøo beänh taät trong caùc beänh vieän." [41]
52. Ngaøy nay, di saûn naøy vaãn tieáp tuïc trong caùc beänh vieän Coâng Giaùo, caùc cô sôû chaêm soùc söùc khoûe ôû vuøng saâu vuøng xa, caùc phoøng khaùm hoaït ñoäng trong röøng raäm, caùc nhaø taïm truù cho ngöôøi nghieän ma tuùy vaø caùc beänh vieän daõ chieán ôû vuøng chieán söï. Söï hieän dieän cuûa Kitoâ höõu giöõa nhöõng ngöôøi beänh cho thaáy raèng ôn cöùu ñoä khoâng phaûi laø moät yù töôûng tröøu töôïng, maø laø haønh ñoäng cuï theå. Trong haønh ñoäng chöõa laønh veát thöông, Giaùo hoäi tuyeân xöng raèng Vöông quoác Thieân Chuùa baét ñaàu töø nhöõng ngöôøi deã bò toån thöông nhaát. Khi laøm nhö vaäy, Giaùo hoäi luoân trung thaønh vôùi Ñaáng ñaõ phaùn: "Ta ñau yeáu, caùc ngöôi ñaõ thaêm vieáng Ta" (Mt 25:36). Khi Giaùo hoäi quyø goái beân moät ngöôøi phong cuøi, moät ñöùa treû suy dinh döôõng hay moät ngöôøi haáp hoái voâ danh, Giaùo hoäi ñaõ thöïc hieän ôn goïi saâu xa nhaát cuûa mình: yeâu meán Chuùa nôi Ngöôøi bò bieán daïng nhaát.
Chaêm soùc ngöôøi ngheøo trong ñôøi soáng ñôn tu
53. Ñôøi soáng ñôn tu, khôûi nguoàn töø söï tónh laëng cuûa sa maïc, ngay töø ñaàu ñaõ laø moät chöùng taù cho tình lieân ñôùi. Caùc ñan só vaø nöõ tu ñaõ töø boû taát caû - cuûa caûi, danh voïng, gia ñình - khoâng chæ vì hoï khinh mieät cuûa caûi traàn gian - söï khinh mieät theá gian - maø coøn ñeå gaëp gôõ Chuùa Kitoâ ngheøo khoù trong söï taùch bieät trieät ñeå naøy. Thaùnh Basileâoâ Caû, trong Luaät doøng cuûa ngaøi, khoâng thaáy maâu thuaãn naøo giöõa ñôøi soáng caàu nguyeän vaø chieâm nieäm cuûa caùc ñan só vôùi coâng vieäc phuïc vuï ngöôøi ngheøo. Ñoái vôùi ngaøi, loøng hieáu khaùch vaø söï chaêm soùc ngöôøi ngheøo laø moät phaàn khoâng theå thieáu trong linh ñaïo ñôn tu, vaø caùc ñan só, ngay caû sau khi ñaõ töø boû taát caû ñeå theo ñuoåi söï ngheøo khoù, vaãn phaûi giuùp ñôõ nhöõng ngöôøi ngheøo nhaát baèng coâng vieäc cuûa hoï, bôûi vì "ñeå coù ñuû tieàn giuùp ñôõ ngöôøi ngheøo# roõ raøng laø chuùng ta phaûi laøm vieäc sieâng naêng# Loái soáng naøy khoâng chæ coù lôïi cho vieäc cheá ngöï thaân xaùc, maø coøn cho vieäc baùc aùi ñoái vôùi tha nhaân, ñeå qua chuùng ta, Thieân Chuùa coù theå ban ñuû cho nhöõng anh chò em yeáu ñuoái hôn cuûa chuùng ta." [42]
54. Taïi Xeâdaria, nôi ngaøi laøm Giaùm muïc, ngaøi ñaõ xaây döïng moät nôi goïi laø Basiliad, bao goàm nhaø ôû, beänh vieän vaø tröôøng hoïc cho ngöôøi ngheøo vaø ngöôøi beänh. Do ñoù, vò ñan só khoâng chæ laø moät nhaø khoå haïnh maø coøn laø moät ngöôøi phuïc vuï. Thaùnh Basileâoâ ñaõ chöùng minh raèng ñeå gaàn guõi vôùi Thieân Chuùa, ngöôøi ta phaûi gaàn guõi vôùi ngöôøi ngheøo. Tình yeâu cuï theå laø tieâu chuaån cuûa söï thaùnh thieän. Caàu nguyeän vaø chaêm soùc, chieâm nieäm vaø chöõa laønh, vieát laùch vaø chaøo ñoùn: taát caû ñeàu laø bieåu thöùc cuûa cuøng moät tình yeâu daønh cho Chuùa Kitoâ.
55. ÔÛ phöông Taây, Thaùnh Beâneâñíctoâ thaønh Norcia ñaõ soaïn thaûo moät Luaät maø sau naøy trôû thaønh xöông soáng cuûa linh ñaïo ñôn tu chaâu AÂu. Vieäc chaøo ñoùn ngöôøi ngheøo vaø khaùch haønh höông chieám moät vò trí noåi baät trong vaên kieän: "Ngöôøi ngheøo vaø khaùch haønh höông phaûi ñöôïc ñoùn tieáp vôùi taát caû söï quan taâm vaø hieáu khaùch, vì chính nôi hoï, Chuùa Kitoâ ñöôïc ñoùn nhaän." [43] Ñaây khoâng chæ laø lôøi noùi: trong nhieàu theá kyû, caùc ñan vieän Bieån Ñöùc laø nôi truù aån cho caùc goùa phuï, treû em bò boû rôi, khaùch haønh höông vaø ngöôøi aên xin. Ñoái vôùi Thaùnh Beâneâñíctoâ, ñôøi soáng coäng ñoaøn laø moät tröôøng hoïc veà baùc aùi. Lao ñoäng chaân tay khoâng chæ coù chöùc naêng thöïc teá maø coøn hình thaønh neân traùi tim phuïc vuï. Vieäc chia seû giöõa caùc ñan só, chaêm soùc ngöôøi beänh vaø laéng nghe nhöõng ngöôøi deã bò toån thöông nhaát ñaõ chuaån bò cho hoï chaøo ñoùn Chuùa Kitoâ ñeán trong con ngöôøi cuûa ngöôøi ngheøo vaø ngöôøi xa laï. Ngaøy nay, loøng hieáu khaùch cuûa tu vieän Bieån Ñöùc vaãn laø daáu chæ cuûa moät Giaùo hoäi môû roäng cöûa, chaøo ñoùn maø khoâng ñoøi hoûi vaø chöõa laønh maø khoâng ñoøi hoûi baát cöù ñieàu gì ñaùp laïi.
56. Theo thôøi gian, caùc tu vieän Bieån Ñöùc ñaõ trôû thaønh nôi vöôït qua vaên hoùa loaïi tröø. Caùc nam nöõ ñan só canh taùc ñaát ñai, saûn xuaát löông thöïc, chuaån bò thuoác men vaø cung caáp chuùng, moät caùch giaûn dò, cho nhöõng ngöôøi thieáu thoán nhaát. Coâng vieäc thaàm laëng cuûa hoï laø chaát men cuûa moät neàn vaên minh môùi, nôi ngöôøi ngheøo khoâng phaûi laø vaán ñeà caàn giaûi quyeát, maø laø anh chò em caàn ñöôïc chaøo ñoùn. Nguyeân taéc chia seû, laøm vieäc cuøng nhau vaø giuùp ñôõ nhöõng ngöôøi deã bò toån thöông ñaõ thieát laäp moät neàn kinh teá lieân ñôùi, traùi ngöôïc vôùi luaän lyù hoïc tích luõy. Chöùng taù cuûa caùc ñan só cho thaáy raèng söï ngheøo khoù töï nguyeän, khoâng phaûi laø söï khoán cuøng, maø laø moät con ñöôøng cuûa töï do vaø hieäp thoâng. Hoï khoâng giôùi haïn baûn thaân trong vieäc giuùp ñôõ ngöôøi ngheøo: hoï trôû thaønh nhöõng ngöôøi laân caän, anh chò em trong cuøng moät Chuùa. Trong caùc phoøng nhoû vaø noäi vi, hoï ñaõ taïo neân moät söï huyeàn bí veà söï hieän dieän cuûa Thieân Chuùa nôi nhöõng ngöôøi beù nhoû.
57. Beân caïnh vieäc cung caáp hoã trôï vaät chaát, caùc ñan vieän coøn ñoùng moät vai troø neàn taûng trong vieäc hình thaønh vaên hoùa vaø tinh thaàn cho nhöõng ngöôøi khieâm nhöôøng nhaát. Trong thôøi kyø dòch beänh, chieán tranh vaø naïn ñoùi, ñoù laø nôi ngöôøi ngheøo tìm thaáy baùnh mì vaø thuoác men, cuõng nhö phaåm giaù vaø tieáng noùi. Chính taïi ñoù, treû moà coâi ñöôïc giaùo duïc, ngöôøi hoïc vieäc ñöôïc ñaøo taïo vaø ngöôøi daân thöôøng ñöôïc daïy kyõ thuaät noâng nghieäp vaø caùch ñoïc. Kieán thöùc ñöôïc chia seû nhö moät moùn quaø vaø moät traùch nhieäm. Vieän phuï vöøa laø thaày vöøa laø cha, vaø tröôøng doøng laø nôi töï do thoâng qua chaân lyù. Thaät vaäy, nhö John Cassian ñaõ vieát, ngöôøi ñan só phaûi ñöôïc ñaëc tröng bôûi "loøng khieâm nhöôøng... ñieàu naøy khoâng daãn ñeán kieán thöùc khoa tröông, maø daãn ñeán kieán thöùc soi saùng nhôø loøng baùc aùi troïn veïn." [44] Baèng caùch ñaøo taïo löông taâm vaø truyeàn ñaït khoân ngoan, caùc ñan só ñaõ ñoùng goùp vaøo moät phöông phaùp sö phaïm Kitoâ giaùo veà söï hoøa nhaäp. Vaên hoùa, ñöôïc ñaùnh daáu baèng ñöùc tin, ñöôïc chia seû moät caùch giaûn dò. Kieán thöùc, ñöôïc soi saùng bôûi loøng baùc aùi, trôû thaønh söï phuïc vuï. Do ñoù, ñôøi soáng ñôn tu töï boäc loä nhö moät phong caùch thaùnh thieän vaø laø moät caùch cuï theå ñeå bieán ñoåi xaõ hoäi.
58. Truyeàn thoáng ñôn tu daïy chuùng ta raèng caàu nguyeän vaø baùc aùi, thinh laëng vaø phuïc vuï, phoøng giam vaø beänh vieän taïo thaønh moät caáu truùc tinh thaàn duy nhaát. Ñan vieän laø nôi laéng nghe vaø haønh ñoäng, thôø phöôïng vaø chia seû. Thaùnh Bernarñoâ thaønh Clairvaux, nhaø caûi caùch vó ñaïi cuûa doøng Xitoâ, "ñaõ maïnh meõ nhaéc nhôû veà nhu caàu cuûa moät cuoäc soáng tieát ñoä vaø chöøng möïc, trong phoøng aên cuõng nhö trong y phuïc vaø caùc toøa nhaø ñan vieän, khuyeán khích vieäc hoã trôï vaø chaêm soùc ngöôøi ngheøo." [45] Ñoái vôùi ngaøi, loøng caûm thöông khoâng phaûi laø moät löïa choïn, maø laø con ñöôøng ñích thöïc ñeå theo Chuùa Kitoâ. Do ñoù, ñôøi soáng ñôn tu, neáu trung thaønh vôùi ôn goïi ban ñaàu cuûa mình, cho thaáy raèng Giaùo hoäi chæ thöïc söï laø hieàn theâ cuûa Chuùa khi Giaùo hoäi cuõng laø chò em cuûa ngöôøi ngheøo. Ñan vieän khoâng chæ laø nôi aån naùu khoûi theá gian, maø coøn laø tröôøng hoïc nôi ngöôøi ta hoïc caùch phuïc vuï theá gian toát hôn. Nôi caùc nam nöõ ñan só môû cöûa ñoùn nhaän ngöôøi ngheøo, Giaùo hoäi ñaõ khieâm nhöôøng vaø kieân ñònh cho thaáy raèng vieäc chieâm nieäm khoâng loaïi tröø loøng thöông xoùt, nhöng ñoøi hoûi loøng thöông xoùt nhö hoa traùi tinh tuyeàn nhaát cuûa noù.
Giaûi thoaùt tuø nhaân
59. Töø thôøi caùc toâng ñoà, Giaùo hoäi ñaõ xem vieäc giaûi phoùng nhöõng ngöôøi bò aùp böùc laø daáu chæ cuûa Nöôùc Thieân Chuùa. Chính Chuùa Gieâsu ñaõ tuyeân boá khi baét ñaàu söù vuï coâng khai cuûa Ngöôøi: "Thaùnh Thaàn Chuùa ngöï treân toâi, vì Ngöôøi ñaõ xöùc daàu cho toâi ñeå toâi loan baùo Tin Möøng cho ngöôøi ngheøo khoù. Ngöôøi ñaõ sai toâi ñi coâng boá söï giaûi thoaùt cho keû bò giam caàm" (Lc 4:18). Caùc Kitoâ höõu tieân khôûi, ngay caû trong nhöõng ñieàu kieän baáp beânh, vaãn caàu nguyeän vaø giuùp ñôõ anh chò em mình laø nhöõng ngöôøi bò giam caàm, nhö saùch Coâng vuï Toâng ñoà (x. 12:5; 24:23) vaø nhieàu taùc phaåm khaùc nhau cuûa caùc Giaùo phuï ñaõ chöùng thöïc. Söù meänh giaûi phoùng naøy ñaõ ñöôïc tieáp tuïc qua nhieàu theá kyû thoâng qua nhöõng haønh ñoäng cuï theå, ñaëc bieät laø khi thaûm kòch noâ leä vaø tuø ñaøy ñaõ in ñaäm daáu aán treân toaøn theå xaõ hoäi.
60. Töø cuoái theá kyû XII ñeán ñaàu theá kyû XIII, khi nhieàu Kitoâ höõu bò baét ôû Ñòa Trung Haûi hoaëc bò baét laøm noâ leä trong chieán tranh, hai doøng tu ñaõ xuaát hieän: Doøng Chuùa Ba Ngoâi vaø Doøng Tuø nhaân (Trinitarians), do Thaùnh Gioan thaønh Matha vaø Thaùnh Pheâ-lích thaønh Valois saùng laäp, vaø Doøng Ñöùc Trinh Nöõ Maria Thöông Xoùt (Mercedarians), do Thaùnh Pheâ-roâ Nolasco saùng laäp vôùi söï hoã trôï cuûa Thaùnh Ña Minh Raymond thaønh Penafort. Caùc coäng ñoàng ngöôøi thaùnh hieán naøy ra ñôøi vôùi ñaëc suûng ñaëc bieät laø giaûi phoùng nhöõng Kitoâ höõu bò baét laøm noâ leä, trao taøi saûn cuûa mình cho nhöõng ngöôøi bò baét laøm noâ leä söû duïng [46] vaø nhieàu laàn hieán daâng maïng soáng cuûa mình ñeå trao ñoåi. Doøng Chuùa Ba Ngoâi, vôùi khaåu hieäu Gloria tibi Trinitas et captivis libertas (Vinh quang cho Chuùa, laïy Chuùa Ba Ngoâi, vaø töï do cho nhöõng ngöôøi bò baét laøm noâ leä), vaø doøng Mercedarians, laø doøng ñaõ theâm lôøi khaán thöù tö [47] vaøo caùc lôøi khaán doøng khoù ngheøo, khieát tònh vaø vaâng phuïc, ñaõ chöùng thöïc raèng loøng baùc aùi coù theå anh huøng. Vieäc giaûi thoaùt tuø nhaân laø moät bieåu thöùc cuûa tình yeâu Ba Ngoâi: moät Thieân Chuùa giaûi thoaùt khoâng chæ khoûi aùch noâ leä tinh thaàn maø coøn khoûi söï aùp böùc cuï theå. Haønh ñoäng giaûi cöùu moät ngöôøi khoûi aùch noâ leä vaø tuø ñaøy ñöôïc xem nhö söï noái daøi hy leã cöùu chuoäc cuûa Chuùa Kitoâ, maø maùu cuûa Ngöôøi laø giaù chuoäc chuùng ta (x. 1 Cr 6:20).
61. Linh ñaïo nguyeân thuûy cuûa caùc doøng tu naøy baét nguoàn saâu xa töø vieäc chieâm ngaém thaäp giaù. Chuùa Kitoâ laø Ñaáng Cöùu Chuoäc caùc tuø nhaân moät caùch tuyeät haûo, vaø Giaùo Hoäi, Thaân Theå cuûa Ngöôøi, keùo daøi maàu nhieäm naøy trong thôøi gian. [48] Caùc tu só khoâng xem vieäc cöùu chuoäc laø moät haønh ñoäng chính trò hay kinh teá, maø laø moät haønh vi gaàn nhö phuïng vuï, laø söï daâng hieán chính mình moät caùch bí tích. Nhieàu ngöôøi ñaõ hieán daâng thaân xaùc mình ñeå thay theá caùc tuø nhaân, thöïc söï chu toaøn ñieàu raên: "Khoâng coù tình yeâu naøo cao caû hôn tình yeâu cuûa ngöôøi ñaõ hy sinh maïng soáng mình vì baïn höõu" (Ga 15:13). Truyeàn thoáng cuûa caùc doøng tu naøy vaãn coøn toàn taïi. Ngöôïc laïi, noù ñaõ khôi nguoàn caûm höùng cho nhöõng hình thöùc haønh ñoäng môùi tröôùc caùc hình thöùc noâ leä hieän ñaïi: naïn buoân ngöôøi, lao ñoäng cöôõng böùc, boùc loät tình duïc vaø nhieàu hình thöùc leä thuoäc khaùc. [49] Ñöùc aùi Kitoâ giaùo mang tính giaûi phoùng khi noù ñöôïc nhaäp theå. Töông töï nhö vaäy, söù meänh cuûa Giaùo hoäi, khi trung thaønh vôùi Chuùa, laø luoân luoân coâng boá söï giaûi phoùng. Ngay caû ngaøy nay, khi "haøng trieäu ngöôøi - treû em, phuï nöõ vaø nam giôùi ôû moïi löùa tuoåi - bò töôùc ñoaït töï do vaø buoäc phaûi soáng trong nhöõng ñieàu kieän gaàn gioáng nhö noâ leä", [50] di saûn naøy vaãn ñöôïc tieáp noái bôûi caùc doøng tu naøy, caùc toå chöùc vaø hoäi doøng khaùc hoaït ñoäng ôû caùc vuøng ngoaïi vi ñoâ thò, caùc vuøng xung ñoät vaø caùc tuyeán ñöôøng di cö. Khi Giaùo hoäi cuùi mình ñeå phaù vôõ nhöõng xieàng xích môùi troùi buoäc ngöôøi ngheøo, Giaùo hoäi trôû thaønh moät daáu chæ vöôït qua.
62. Chuùng ta khoâng theå keát thuùc baøi suy tö naøy veà nhöõng ngöôøi bò töôùc ñoaït töï do maø khoâng ñeà caäp ñeán nhöõng ngöôøi trong caùc nhaø tuø vaø traïi giam khaùc nhau. Veà vaán ñeà naøy, chuùng ta nhôù laïi lôøi Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ noùi vôùi moät nhoùm tuø nhaân: "Ñoái vôùi toâi, vieäc böôùc vaøo nhaø tuø luoân laø moät khoaûnh khaéc quan troïng, bôûi vì nhaø tuø laø nôi chöùa ñöïng tình ngöôøi cao caû... Nhaân loaïi bò thöû thaùch, ñoâi khi bò baøo moøn bôûi nhöõng khoù khaên, toäi loãi, phaùn xeùt, hieåu laàm, ñau khoå, nhöng ñoàng thôøi cuõng traøn ñaày söùc maïnh, khao khaùt ñöôïc tha thöù vaø khao khaùt ñöôïc cöùu chuoäc." [51] Khao khaùt naøy, beân caïnh nhöõng ñieàu khaùc, cuõng ñaõ ñöôïc caùc doøng tu daønh rieâng cho vieäc chuoäc toäi nhö moät söï phuïc vuï öu tieân cho Giaùo hoäi tieáp noái. Nhö Thaùnh Phaoloâ ñaõ tuyeân boá: "Chính ñeå ñöôïc töï do, Chuùa Kitoâ ñaõ giaûi thoaùt chuùng ta" (Gl 5:1). Söï töï do naøy khoâng chæ laø noäi taâm: noù töï bieåu loä trong lòch söû nhö moät tình yeâu thöông chaêm soùc vaø giaûi thoaùt chuùng ta khoûi moïi xieàng xích noâ leä.
Nhöõng chöùng nhaân cuûa ñöùc khoù ngheøo tin möøng
63. Vaøo theá kyû XIII, tröôùc söï phaùt trieån cuûa caùc thaønh phoá, söï taäp trung cuûa caûi vaø söï xuaát hieän cuûa nhöõng hình thöùc ngheøo khoù môùi, Chuùa Thaùnh Thaàn ñaõ khôi daäy moät hình thöùc thaùnh hieán môùi trong Giaùo hoäi: caùc doøng khaát thöïc. Khaùc vôùi moâ hình ñôn tu coá ñònh, caùc khaát só choïn loái soáng du muïc, khoâng sôû höõu taøi saûn caù nhaân hay coäng ñoàng, hoaøn toaøn phoù thaùc cho söï quan phoøng. Hoï khoâng chæ phuïc vuï ngöôøi ngheøo: hoï coøn töï laøm mình ngheøo ñi cuøng hoï. Hoï coi thaønh phoá nhö moät sa maïc môùi, vaø nhöõng ngöôøi bò gaït ra beân leà xaõ hoäi nhö nhöõng baäc thaày taâm linh môùi. Caùc doøng tu naøy, chaúng haïn nhö doøng Phanxicoâ, doøng Ña Minh, Doøng Thaùnh Augustinoâ vaø Doøng Caùt Minh, ñaïi dieän cho moät cuoäc caùch maïng truyeàn giaùo, trong ñoù loái soáng giaûn dò vaø ngheøo khoù ñaõ trôû thaønh daáu chæ tieân tri cho söù meänh, laøm soáng laïi kinh nghieäm cuûa coäng ñoaøn Kitoâ höõu ñaàu tieân (x. Cv 4:32). Chöùng taù cuûa nhöõng ngöôøi haønh khaát ñaõ thaùch thöùc caû söï xa hoa cuûa giôùi giaùo só laãn söï laïnh nhaït cuûa xaõ hoäi ñoâ thò.
64. Thaùnh Phanxicoâ Assisi ñaõ trôû thaønh bieåu töôïng cuûa muøa xuaân taâm linh naøy. Baèng caùch chaáp nhaän söï ngheøo khoù, ngaøi muoán noi göông Chuùa Kitoâ, Ñaáng ngheøo khoù, traàn truoàng vaø bò ñoùng ñinh. Trong Luaät Doøng, ngaøi yeâu caàu "caùc anh em khoâng ñöôïc chieám ñoaït baát cöù ñieàu gì, duø laø nhaø cöûa, ñòa ñieåm, hay baát cöù ñieàu gì khaùc. Vaø laø nhöõng ngöôøi haønh höông vaø khaùch laï treân theá gian naøy, phuïc vuï Chuùa trong söï ngheøo khoù vaø khieâm nhöôøng, hoï neân ñi aên xin vôùi loøng tin töôûng, vaø khoâng neân xaáu hoå, vì Chuùa ñaõ trôû neân ngheøo khoù vì chuùng ta treân theá gian naøy." [52] Cuoäc ñôøi cuûa ngaøi laø moät cuoäc ñôøi lieân tuïc töï haï mình: töø cung ñieän ñeán ngöôøi phong huûi, töø huøng bieän ñeán im laëng, töø sôû höõu ñeán trao taëng hoaøn toaøn. Thaùnh Phanxicoâ khoâng thaønh laäp moät toå chöùc dòch vuï xaõ hoäi, maø laø moät hoäi huynh ñeä truyeàn giaùo. Nôi ngöôøi ngheøo, ngaøi nhìn thaáy anh chò em mình, nhöõng hình aûnh soáng ñoäng cuûa Chuùa. Söù meänh cuûa ngaøi laø ôû beân hoï, vaø ngaøi ñaõ laøm ñieàu ñoù thoâng qua moät tình lieân ñôùi vöôït qua khoaûng caùch vaø moät tình yeâu thöông caûm thoâng. Söï ngheøo khoù cuûa Thaùnh Phanxicoâ mang tính töông quan: noù daãn ngaøi ñeán vieäc trôû thaønh ngöôøi laân caän, ngang haøng, hoaëc thaäm chí thaáp keùm hôn nhöõng ngöôøi khaùc. Söï thaùnh thieän cuûa ngaøi xuaát phaùt töø nieàm tin raèng Chuùa Kitoâ chæ coù theå ñöôïc ñoùn nhaän thöïc söï baèng caùch quaûng ñaïi hieán thaân cho anh chò em mình.
65. Thaùnh Clara thaønh Assisi, ñöôïc Thaùnh Phanxicoâ truyeàn caûm höùng, ñaõ thaønh laäp Doøng Caùc Baø Ngheøo Khoù, sau naøy ñöôïc goïi laø Doøng Clara Ngheøo Khoù. Cuoäc ñaáu tranh tinh thaàn cuûa ngaøi bao goàm vieäc trung thaønh duy trì lyù töôûng soáng khoù ngheøo trieät ñeå. Ngaøi töø choái caùc ñaëc quyeàn cuûa giaùo hoaøng voán coù theå ñaûm baûo an ninh vaät chaát cho ñan vieän cuûa mình vaø, vôùi söï kieân ñònh, ñaõ xin ñöôïc töø Ñöùc Giaùo Hoaøng Gregory IX caùi goïi laø Ñaëc quyeàn Ngheøo khoù, ñaûm baûo quyeàn soáng maø khoâng caàn baát cöù cuûa caûi vaät chaát naøo. [53] Söï löïa choïn naøy theå hieän nieàm tin tuyeät ñoái cuûa ngaøi vaøo Thieân Chuùa vaø nhaän thöùc raèng söï ngheøo khoù töï nguyeän laø moät hình thöùc töï do vaø ngoân söù. Thaùnh Clara daïy caùc chò em cuûa mình raèng Chuùa Kitoâ laø di saûn duy nhaát cuûa hoï vaø khoâng gì coù theå che khuaát söï hieäp thoâng cuûa hoï vôùi Ngöôøi. Cuoäc soáng caàu nguyeän vaø aån daät cuûa thaùnh nöõ laø tieáng keâu choáng laïi tính theá tuïc vaø laø söï baûo veä thaàm laëng cho nhöõng ngöôøi ngheøo vaø bò laõng queân.
66. Thaùnh Ñaminh de Guzmaùn, moät ngöôøi cuøng thôøi vôùi Thaùnh Phanxicoâ, ñaõ thaønh laäp Doøng Giaûng Thuyeát, vôùi moät ñaëc suûng khaùc nhöng cuøng moät ñôøi soáng caáp tieán. Ngaøi muoán coâng boá Tin Möøng vôùi uy quyeàn ñeán töø moät cuoäc ñôøi ngheøo khoù, tin chaéc raèng Chaân Lyù caàn nhöõng chöùng nhaân cuûa söï chính tröïc. Göông soáng ngheøo khoù trong cuoäc ñôøi cuûa hoï ñi keøm vôùi Lôøi hoï rao giaûng. Thoaùt khoûi gaùnh naëng cuûa caûi traàn theá, caùc tu só Ñaminh coù theå coáng hieán toát hôn cho coâng vieäc rao giaûng chính cuûa mình. Hoï ñeán caùc thaønh phoá, ñaëc bieät laø caùc tröôøng ñaïi hoïc, ñeå giaûng daïy chaân lyù veà Thieân Chuùa. [54] Trong söï phuï thuoäc vaøo ngöôøi khaùc, hoï ñaõ cho thaáy raèng ñöùc tin khoâng phaûi laø aùp ñaët maø laø ñöôïc ban taëng. Vaø baèng caùch soáng giöõa nhöõng ngöôøi ngheøo, hoï ñaõ hoïc ñöôïc chaân lyù cuûa Tin Möøng "töø beân döôùi", nhö nhöõng moân ñeä cuûa Chuùa Kitoâ bò haï nhuïc.
67. Do ñoù, caùc doøng tu haønh khaát thöïc laø moät phaûn öùng soáng ñoäng tröôùc söï loaïi tröø vaø thôø ô. Hoï khoâng ñeà xuaát moät caùch roõ raøng nhöõng caûi caùch xaõ hoäi, maø laø moät söï hoaùn caûi caù nhaân vaø coäng ñoàng theo luaän lyù hoïc Vöông quoác. Ñoái vôùi hoï, ngheøo ñoùi khoâng phaûi laø haäu quaû cuûa söï khan hieám cuûa caûi, maø laø moät löïa choïn töï do: trôû neân nhoû beù ñeå ñoùn nhaän nhöõng ngöôøi beù nhoû. Nhö thaùnh Toâma thaønh Celano ñaõ noùi veà thaùnh Phanxicoâ: "Ngaøi cho thaáy ngaøi yeâu thöông ngöôøi ngheøo tha thieát# Ngaøi thöôøng côûi boû thaân xaùc traàn truoàng ñeå maëc cho ngöôøi ngheøo, nhöõng ngöôøi maø ngaøi muoán trôû neân gioáng nhö ngaøi." [55] Nhöõng ngöôøi aên xin ñaõ trôû thaønh bieåu töôïng cuûa moät Giaùo hoäi löõ haønh, khieâm nhöôøng vaø huynh ñeä, soáng giöõa ngöôøi ngheøo khoâng phaûi ñeå caûi ñaïo maø nhö moät bieåu thöùc noùi leân baûn saéc ñích thöïc cuûa hoï. Hoï daïy chuùng ta raèng Giaùo hoäi laø aùnh saùng khi Giaùo hoäi côûi boû moïi thöù, vaø söï thaùnh thieän ñeán töø moät traùi tim khieâm nhöôøng daønh cho nhöõng ngöôøi beù nhoû nhaát trong chuùng ta.
Giaùo hoäi vaø giaùo duïc ngöôøi ngheøo
68. Noùi vôùi caùc nhaø giaùo duïc, Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ nhaéc laïi raèng giaùo duïc luoân laø moät trong nhöõng bieåu hieän cao nhaát cuûa ñöùc aùi Kitoâ giaùo: "Söù meänh cuûa anh em ñaày nhöõng trôû ngaïi cuõng nhö nieàm vui# Moät söù meänh cuûa tình yeâu, bôûi vì anh em khoâng theå daïy hoïc neáu khoâng yeâu thöông." [56] Theo nghóa naøy, töø thôøi xa xöa, caùc Kitoâ höõu ñaõ hieåu raèng kieán thöùc giaûi thoaùt, mang laïi phaåm giaù vaø ñöa chuùng ta ñeán gaàn chaân lyù hôn. Ñoái vôùi Giaùo hoäi, vieäc giaûng daïy ngöôøi ngheøo laø moät haønh ñoäng cuûa coâng lyù vaø ñöùc tin. Ñöôïc soi saùng bôûi taám göông cuûa vò Thaày ñaõ daïy cho con ngöôøi nhöõng chaân lyù thaàn linh vaø nhaân baûn, Giaùo hoäi ñaõ ñaûm nhaän söù meänh ñaøo taïo treû em vaø thanh thieáu nieân, ñaëc bieät laø nhöõng ngöôøi ngheøo nhaát, trong chaân lyù vaø tình yeâu. Söù meänh naøy ñöôïc hình thaønh vôùi vieäc thaønh laäp caùc doøng tu chuyeân veà giaùo duïc.
69. Vaøo theá kyû XVI, Thaùnh Joseph Calasanz, bò soác tröôùc tình traïng thieáu giaùo duïc vaø ñaøo taïo trong giôùi treû ngheøo ôû Rome, ñaõ thaønh laäp tröôøng coâng laäp mieãn phí ñaàu tieân cuûa chaâu AÂu taïi moät soá phoøng lieàn keà vôùi nhaø thôø Santa Dorotea ôû Trastevere. Ñaây chính laø haït gioáng maø Doøng Giaùo só Ngheøo cuûa Meï Thieân Chuùa cuûa caùc Tröôøng Ñaïo, ñöôïc goïi laø Piarists, sau naøy seõ xuaát hieän vaø phaùt trieån, maëc duø khoâng phaûi laø khoâng coù khoù khaên. Muïc tieâu cuûa hoï laø truyeàn ñaït cho nhöõng ngöôøi treû tuoåi "khoâng chæ kieán thöùc theá tuïc maø coøn caû söï khoân ngoan cuûa Tin Möøng, daïy hoï nhaän ra, trong cuoäc soáng baûn thaân vaø trong lòch söû, haønh ñoäng yeâu thöông cuûa Thieân Chuùa laø Ñaáng Taïo Hoùa vaø Cöùu Chuoäc". [57] Thöïc theá, chuùng ta coù theå coi vò linh muïc can ñaûm naøy laø "ngöôøi saùng laäp thöïc söï cuûa tröôøng Coâng Giaùo hieän ñaïi, höôùng tôùi vieäc ñaøo taïo toaøn dieän con ngöôøi vaø môû ra cho taát caû moïi ngöôøi". [58] Ñöôïc truyeàn caûm höùng töø cuøng moät söï nhaïy caûm, Thaùnh Gioan Baotixita de La Salle, nhaän ra söï baát coâng do vieäc loaïi tröø con caùi cuûa coâng nhaân vaø ngöôøi daân thöôøng khoûi heä thoáng giaùo duïc cuûa Phaùp vaøo thôøi ñieåm ñoù, ñaõ thaønh laäp Doøng Anh em Tröôøng Kitoâ giaùo vaøo theá kyû XVII, vôùi lyù töôûng cung caáp cho hoï neàn giaùo duïc mieãn phí, söï ñaøo taïo vöõng chaéc vaø moät moâi tröôøng huynh ñeä. De La Salle coi lôùp hoïc laø nôi phaùt trieån con ngöôøi, nhöng cuõng laø nôi ñeå hoaùn caûi. Trong caùc tröôøng ñaïi hoïc cuûa mình, caàu nguyeän, phöông phaùp, kyû luaät vaø chia seû ñaõ ñöôïc keát hôïp. Moãi ñöùa treû ñöôïc xem laø moät moùn quaø ñoäc nhaát voâ nhò töø Thieân Chuùa, vaø vieäc daïy doã laø moät söï phuïc vuï cho Vöông quoác Thieân Chuùa.
70. Vaøo theá kyû XIX, cuõng taïi Phaùp, Thaùnh Marcellin Champagnat ñaõ thaønh laäp Vieän Anh Em Marist cuûa Tröôøng hoïc. "Ngaøi nhaïy caûm vôùi nhöõng nhu caàu taâm linh vaø giaùo duïc cuûa thôøi ñaïi mình, ñaëc bieät laø söï thieáu hieåu bieát veà toân giaùo vaø tình traïng bò boû rôi maø giôùi treû phaûi traûi qua theo moät caùch ñaëc bieät." [59] Ngaøi ñaõ heát loøng coáng hieán cho söù meänh giaùo duïc vaø truyeàn giaùo cho treû em vaø thanh thieáu nieân, ñaëc bieät laø nhöõng ngöôøi thieáu thoán nhaát, trong thôøi kyø maø vieäc tieáp caän giaùo duïc vaãn laø ñaëc quyeàn cuûa moät soá ít ngöôøi. Cuõng trong tinh thaàn ñoù, Thaùnh Gioan Bosco ñaõ khôûi ñaàu coâng trình vó ñaïi cuûa caùc tu só Saleâdieâng taïi YÙ döïa treân ba nguyeân taéc cuûa "phöông phaùp phoøng ngöøa" - lyù trí, toân giaùo vaø loøng nhaân aùi. [60] Chaân phöôùc Antonio Rosmini ñaõ thaønh laäp Vieän Baùc aùi, trong ñoù "baùc aùi trí thöùc" ñöôïc ñaët beân caïnh "baùc aùi vaät chaát", vôùi "baùc aùi tinh thaàn-muïc vuï" ôû vò trí haøng ñaàu, nhö moät chieàu kích khoâng theå thieáu cuûa baát cöù hoaït ñoäng baùc aùi naøo höôùng ñeán söï phaùt trieån toát ñeïp vaø toaøn dieän cuûa con ngöôøi. [61]
71. Nhieàu doøng nöõ laø nhöõng ngöôøi tieân phong trong cuoäc caùch maïng sö phaïm naøy. Ñöôïc thaønh laäp vaøo theá kyû XVIII vaø XIX, caùc nöõ tu doøng Ursulines, doøng Nöõ tu Ñöùc Meï Maria, doøng Maestre Pie vaø nhieàu doøng khaùc ñaõ böôùc vaøo nhöõng khoâng gian maø nhaø nöôùc vaéng maët. Hoï thaønh laäp caùc tröôøng hoïc ôû nhöõng ngoâi laøng nhoû, vuøng ngoaïi oâ vaø caùc khu daân cö lao ñoäng. Ñaëc bieät, vieäc giaùo duïc treû em gaùi trôû thaønh öu tieân haøng ñaàu. Caùc nöõ tu doøng tu daïy chöõ, truyeàn giaùo, chaêm lo nhöõng vaán ñeà thieát thöïc cuûa cuoäc soáng haøng ngaøy, naâng cao tinh thaàn cuûa hoï thoâng qua vieäc trau doài ngheä thuaät, vaø treân heát laø ñaøo taïo löông taâm. Phöông phaùp sö phaïm cuûa hoï raát ñôn giaûn: gaàn guõi, kieân nhaãn vaø dòu daøng. Hoï daïy baèng göông maãu cuoäc soáng cuûa mình tröôùc khi daïy baèng lôøi noùi. Trong thôøi kyø naïn muø chöõ lan roäng vaø söï loaïi tröø coù heä thoáng, nhöõng ngöôøi phuï nöõ taän hieán naøy laø ngoïn haûi ñaêng cuûa hy voïng. Söù meänh cuûa hoï laø ñaøo taïo traùi tim, daïy moïi ngöôøi suy nghó vaø thuùc ñaåy phaåm giaù. Baèng caùch keát hôïp ñôøi soáng ñaïo ñöùc vaø söï taän tuïy vôùi tha nhaân, hoï ñaõ choáng laïi söï boû rôi baèng söï dòu daøng cuûa nhöõng ngöôøi giaùo duïc nhaân danh Chuùa Kitoâ.
72. Ñoái vôùi ñöùc tin Kitoâ giaùo, vieäc giaùo duïc ngöôøi ngheøo khoâng phaûi laø moät ñaëc aân maø laø moät boån phaän. Treû em coù quyeàn ñöôïc hieåu bieát nhö moät yeâu caàu cô baûn ñeå ñöôïc coâng nhaän phaåm giaù con ngöôøi. Vieäc daïy doã caùc em khaúng ñònh giaù trò cuûa caùc em, trao cho caùc em nhöõng coâng cuï ñeå bieán ñoåi thöïc taïi cuûa mình. Truyeàn thoáng Kitoâ giaùo coi hieåu bieát laø moät moùn quaø töø Thieân Chuùa vaø laø moät traùch nhieäm coäng ñoàng. Giaùo duïc Kitoâ giaùo khoâng chæ ñaøo taïo neân nhöõng ngöôøi chuyeân nghieäp, maø coøn ñaøo taïo neân nhöõng con ngöôøi côûi môû vôùi chaân, thieän, myõ. Do ñoù, khi trung thaønh vôùi teân goïi cuûa mình, caùc tröôøng Coâng Giaùo laø nôi hoøa nhaäp, ñaøo taïo toaøn dieän vaø phaùt trieån con ngöôøi. Baèng caùch keát hôïp ñöùc tin vaø vaên hoùa, caùc tröôøng naøy gieo maàm töông lai, toân vinh hình aûnh Thieân Chuùa vaø xaây döïng moät xaõ hoäi toát ñeïp hôn.
Ñoàng haønh cuøng di daân
73. Kinh nghieäm di daân ñoàng haønh vôùi lòch söû cuûa daân Chuùa. AÙp-ra-ham leân ñöôøng maø khoâng bieát mình seõ ñi ñaâu; Moâ-seâ daãn daét daân haønh höông qua sa maïc; Ñöùc Maria vaø Thaùnh Giuse troán sang Ai Caäp cuøng Haøi Nhi Gieâsu. Chính Chuùa Kitoâ, Ñaáng "ñaõ ñeán nhaø mình, nhöng daân mình chaúng ñoùn nhaän" (Ga 1:11), ñaõ soáng giöõa chuùng ta nhö moät ngöôøi xa laï. Vì lyù do naøy, Giaùo hoäi luoân nhaän ra nôi nhöõng ngöôøi di cö söï hieän dieän soáng ñoäng cuûa Chuùa, Ñaáng maø vaøo ngaøy phaùn xeùt, seõ noùi vôùi nhöõng ngöôøi beân phaûi Ngöôøi: "Ta laø khaùch laï vaø caùc ngöôi ñaõ tieáp ñoùn Ta" (Mt 25:35).
74. Vaøo theá kyû XIX, khi haøng trieäu ngöôøi chaâu AÂu di cö ñeå tìm kieám ñieàu kieän soáng toát hôn, hai vò thaùnh vó ñaïi ñaõ noåi baät trong vieäc chaêm soùc muïc vuï cho ngöôøi di cö: Thaùnh Gioan Baotixita Scalabrini vaø Thaùnh Phanxicoâ Xavieâ Cabrini. Scalabrini, Giaùm muïc Piacenza, ñaõ thaønh laäp Doøng Thöøa sai Thaùnh Charles ñeå ñoàng haønh cuøng ngöôøi di cö ñeán ñích, cung caáp cho hoï söï hoã trôï veà tinh thaàn, phaùp lyù vaø vaät chaát. Ngaøi coi di daân nhö nhöõng ngöôøi tieáp nhaän moät coâng cuoäc truyeàn giaûng tin möøng môùi, caûnh baùo veà nguy cô bò boùc loät vaø maát ñöùc tin ôû moät vuøng ñaát xa laï. Ñaùp laïi moät caùch quaûng ñaïi ñaëc suûng maø Chuùa ñaõ ban cho mình, "Scalabrini mong ñôïi moät theá giôùi vaø moät Giaùo hoäi khoâng coù raøo caûn, nôi khoâng ai laø ngöôøi nöôùc ngoaøi." [62] Thaùnh Frances Cabrini, sinh ra ôû YÙ vaø laø ngöôøi Myõ nhaäp tòch, laø coâng daân ñaàu tieân cuûa Hoa Kyø ñöôïc phong thaùnh. Ñeå hoaøn thaønh söù meänh hoã trôï ngöôøi di cö, baø ñaõ nhieàu laàn vöôït Ñaïi Taây Döông. "Ñöôïc trang bò loøng can ñaûm ñaùng kinh ngaïc, baø ñaõ thaønh laäp caùc tröôøng hoïc, beänh vieän vaø traïi treû moà coâi töø con soá khoâng cho quaàn chuùng ngheøo, nhöõng ngöôøi maïo hieåm ñeán theá giôùi môùi ñeå tìm kieám vieäc laøm. Khoâng bieát ngoân ngöõ vaø khoâng coù phöông tieän ñeå tìm moät vò trí ñaùng kính trong xaõ hoäi Myõ, hoï thöôøng laø naïn nhaân cuûa nhöõng keû voâ ñaïo ñöùc. Traùi tim ngöôøi meï, khoâng cho pheùp baø nghæ ngôi, ñaõ vöôn tôùi hoï ôû khaép moïi nôi: trong nhöõng tuùp leàu, nhaø tuø vaø haàm moû." [63] Trong Naêm Thaùnh 1950, Ñöùc Giaùo Hoaøng Pioâ XII ñaõ tuyeân boá Meï laø Boån Maïng cuûa Moïi Ngöôøi Di Daân. [64]
75. Truyeàn thoáng laøm vieäc vì vaø vôùi ngöôøi di daân cuûa Giaùo Hoäi vaãn tieáp tuïc, vaø ngaøy nay söï phuïc vuï naøy ñöôïc phaùt bieåu qua caùc saùng kieán nhö caùc trung taâm tieáp nhaän ngöôøi tò naïn, caùc söù vuï bieân giôùi vaø nhöõng noã löïc cuûa Caritas Quoác teá vaø caùc toå chöùc khaùc. Giaùo huaán ñöông thôøi taùi khaúng ñònh roõ raøng cam keát naøy. Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ ñaõ nhaéc laïi raèng söù meänh cuûa Giaùo Hoäi ñoái vôùi ngöôøi di daân vaø ngöôøi tò naïn thaäm chí coøn roäng lôùn hôn, nhaán maïnh raèng "phaûn öùng cuûa chuùng ta tröôùc nhöõng thaùch thöùc do di cö ñöông thôøi ñaët ra coù theå ñöôïc toùm taét trong boán ñoäng töø: chaøo ñoùn, baûo veä, thuùc ñaåy vaø hoäi nhaäp. Tuy nhieân, nhöõng ñoäng töø naøy khoâng chæ aùp duïng cho ngöôøi di daân vaø ngöôøi tò naïn. Chuùng moâ taû söù meänh cuûa Giaùo Hoäi ñoái vôùi taát caû nhöõng ngöôøi soáng ôû vuøng ngoaïi vi hieän sinh, nhöõng ngöôøi caàn ñöôïc chaøo ñoùn, baûo veä, thuùc ñaåy vaø hoäi nhaäp." [65] Ngaøi cuõng noùi: "Moãi con ngöôøi ñeàu laø con Thieân Chuùa! Hoï mang hình aûnh cuûa Chuùa Kitoâ! Chính chuùng ta caàn nhìn thaáy, vaø sau ñoù giuùp ngöôøi khaùc nhìn thaáy, raèng ngöôøi di cö vaø ngöôøi tò naïn khoâng chæ laø moät vaán ñeà caàn giaûi quyeát, maø coøn laø anh chò em caàn ñöôïc chaøo ñoùn, toân troïng vaø yeâu thöông. Hoï laø cô hoäi maø Chuùa Quan Phoøng ban cho chuùng ta ñeå goùp phaàn xaây döïng moät xaõ hoäi coâng baèng hôn, moät neàn daân chuû hoaøn haûo hôn, moät ñaát nöôùc ñoaøn keát hôn, moät theá giôùi huynh ñeä hôn vaø moät coäng ñoàng Kitoâ giaùo côûi môû vaø truyeàn giaùo hôn." [66] Giaùo Hoäi, nhö moät ngöôøi meï, ñoàng haønh vôùi nhöõng ai ñang böôùc ñi. Nôi theá gian nhìn thaáy nhöõng moái ñe doïa, Giaùo Hoäi nhìn thaáy nhöõng treû em; nôi nhöõng böùc töôøng ñöôïc xaây döïng, Giaùo Hoäi xaây döïng nhöõng caây caàu. Giaùo Hoäi bieát raèng lôøi loan baùo Tin Möøng cuûa mình chæ ñaùng tin caäy khi ñöôïc chuyeån thaønh nhöõng cöû chæ gaàn guõi vaø chaøo ñoùn. Vaø Giaùo Hoäi bieát raèng trong moãi ngöôøi di cö bò töø choái, chính Chuùa Kitoâ ñang goõ cöûa coäng ñoàng.
ÔÛ beân caïnh nhöõng ngöôøi beù moïn nhaát trong chuùng ta
76. Söï thaùnh thieän cuûa Kitoâ giaùo thöôøng nôû roä ôû nhöõng nôi bò laõng queân vaø toån thöông nhaát cuûa nhaân loaïi. Nhöõng ngöôøi ngheøo nhaát trong soá nhöõng ngöôøi ngheøo - nhöõng ngöôøi khoâng chæ thieáu thoán cuûa caûi vaät chaát maø coøn thieáu caû tieáng noùi vaø söï coâng nhaän phaåm giaù cuûa hoï - coù moät vò trí ñaëc bieät trong traùi tim Thieân Chuùa. Hoï laø nhöõng ngöôøi ñöôïc yeâu thöông cuûa Tin Möøng, laø nhöõng ngöôøi thöøa keá Vöông quoác (x. Lc 6:20). Chính nôi hoï, Chuùa Kitoâ tieáp tuïc chòu ñau khoå vaø phuïc sinh. Chính nôi hoï, Giaùo hoäi taùi khaùm phaù lôøi môøi goïi theå hieän baûn chaát ñích thöïc nhaát cuûa mình.
77. Thaùnh Teâreâsa Calcutta, ñöôïc phong thaùnh naêm 2016, ñaõ trôû thaønh bieåu töôïng phoå quaùt cuûa loøng baùc aùi, ñöôïc soáng troïn veïn nhaát vì nhöõng ngöôøi ngheøo khoå nhaát, nhöõng ngöôøi bò xaõ hoäi ruoàng boû. Laø ngöôøi saùng laäp Doøng Thöøa Sai Baùc AÙi, ngaøi ñaõ daønh troïn cuoäc ñôøi mình cho nhöõng ngöôøi haáp hoái bò boû rôi treân ñöôøng phoá AÁn Ñoä. Ngaøi ñaõ ñoùn nhaän nhöõng ngöôøi bò ruoàng boû, röûa saïch veát thöông cuûa hoï vaø ñoàng haønh vôùi hoï cho ñeán giaây phuùt laâm chung vôùi loøng dòu daøng cuûa lôøi caàu nguyeän. Tình yeâu cuûa Meï daønh cho nhöõng ngöôøi ngheøo nhaát trong soá nhöõng ngöôøi ngheøo coù nghóa laø Meï khoâng chæ chaêm lo cho nhu caàu vaät chaát cuûa hoï, maø coøn loan baùo Tin Möøng cho hoï: "Chuùng toâi muoán loan baùo Tin Möøng cho ngöôøi ngheøo raèng Thieân Chuùa yeâu thöông hoï, raèng chuùng ta yeâu thöông hoï, raèng hoï laø moät phaàn cuûa chuùng ta, raèng hoï cuõng ñöôïc taïo döïng bôûi cuøng moät baøn tay yeâu thöông cuûa Thieân Chuùa, ñeå yeâu thöông vaø ñöôïc yeâu thöông. Nhöõng ngöôøi ngheøo cuûa chuùng ta laø nhöõng con ngöôøi vó ñaïi, laø nhöõng con ngöôøi raát ñaùng yeâu, hoï khoâng caàn loøng thöông haïi vaø söï caûm thoâng cuûa chuùng ta, hoï caàn tình yeâu thöông thaáu hieåu cuûa chuùng ta. Hoï caàn söï toân troïng cuûa chuùng ta; hoï caàn chuùng ta ñoái xöû vôùi hoï moät caùch toân troïng." [67] Taát caû nhöõng ñieàu naøy xuaát phaùt töø moät neàn linh ñaïo saâu saéc, coi vieäc phuïc vuï nhöõng ngöôøi ngheøo nhaát laø hoa traùi cuûa lôøi caàu nguyeän vaø tình yeâu, nguoàn goác cuûa hoøa bình ñích thöïc, nhö Ñöùc Giaùo Hoaøng Gioan Phaoloâ II ñaõ nhaéc nhôû nhöõng ngöôøi haønh höông ñeán Rome ñeå phong chaân phöôùc cho baø: "Meï Teresa tìm thaáy söùc maïnh ôû ñaâu ñeå ñaët mình hoaøn toaøn vaøo vieäc phuïc vuï ngöôøi khaùc? Baø tìm thaáy söùc maïnh ñoù trong lôøi caàu nguyeän vaø trong söï chieâm ngöôõng thinh laëng cuûa Chuùa Gieâsu Kitoâ, Thaùnh Nhan cuûa Ngöôøi, Thaùnh Taâm cuûa Ngöôøi. Chính baø ñaõ noùi nhö vaäy: 'Hoa traùi cuûa söï thinh laëng laø lôøi caàu nguyeän; hoa traùi cuûa lôøi caàu nguyeän laø ñöùc tin; hoa traùi cuûa ñöùc tin laø tình yeâu; hoa traùi cuûa tình yeâu laø söï phuïc vuï.' Chính lôøi caàu nguyeän ñaõ laáp ñaày traùi tim baø baèng chính söï bình an cuûa Chuùa Kitoâ vaø giuùp baø toûa saùng söï bình an ñoù cho ngöôøi khaùc." [68] Thaùnh Teresa khoâng coi mình laø moät nhaø töø thieän hay moät nhaø hoaït ñoäng, nhöng laø moät hieàn theâ cuûa Chuùa Kitoâ bò ñoùng ñinh, phuïc vuï vôùi tình yeâu troïn veïn nhöõng ngöôøi anh chò em ñau khoå cuûa mình.
78. Taïi Brazil, Thaùnh Dulce cuûa Ngöôøi Ngheøo - ñöôïc goïi laø "thieân thaàn toát laønh cuûa Bahia" - ñaõ hieän thaân cuøng moät tinh thaàn Tin Möøng vôùi nhöõng ñaëc ñieåm cuûa Brazil. Nhaéc ñeán ngaøi vaø hai nöõ tu khaùc ñöôïc phong thaùnh trong cuøng moät buoåi leã, Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ nhaéc laïi tình yeâu cuûa hoï daønh cho nhöõng thaønh vieân bò gaït ra ngoaøi leà xaõ hoäi vaø noùi raèng caùc vò thaùnh môùi "cho chuùng ta thaáy raèng ñôøi soáng thaùnh hieán laø moät haønh trình yeâu thöông ôû nhöõng vuøng ngoaïi vi hieän sinh cuûa theá giôùi." [69] Sô Dulce ñaõ ñaùp laïi söï baáp beânh baèng söï saùng taïo, nhöõng trôû ngaïi baèng söï dòu daøng vaø nhöõng nhu caàu baèng ñöùc tin khoâng lay chuyeån. Sô baét ñaàu baèng vieäc tieáp nhaän ngöôøi beänh trong moät chuoàng gaø vaø töø ñoù thaønh laäp moät trong nhöõng dòch vuï xaõ hoäi lôùn nhaát caû nöôùc. Sô ñaõ giuùp ñôõ haøng ngaøn ngöôøi moãi ngaøy, maø khoâng bao giôø ñaùnh maát söï dòu daøng cuûa mình, trôû neân ngheøo khoù vôùi ngöôøi ngheøo vì tình yeâu daønh cho Ngöôøi Ngheøo Nhaát. Sô soáng giaûn dò, caàu nguyeän soát saéng vaø phuïc vuï vôùi nieàm vui. Ñöùc tin cuûa Sô khoâng laøm Sô xa caùch theá gian, nhöng laïi loâi keùo Sô saâu saéc hôn vaøo noãi ñau cuûa nhöõng ngöôøi beù moïn nhaát trong chuùng ta.
79. Chuùng ta cuõng coù theå nhaéc ñeán nhöõng caù nhaân nhö Thaùnh Benedict Menni vaø caùc Nöõ tu Doøng Thaùnh Taâm Chuùa Gieâsu, nhöõng ngöôøi ñaõ laøm vieäc cuøng vôùi ngöôøi khuyeát taät; Thaùnh Charles de Foucauld trong caùc coäng ñoàng ôû Sahara; Thaùnh Katharine Drexel phuïc vuï nhöõng nhoùm ngöôøi ngheøo nhaát ôû Baéc Myõ; Sô Emmanuelle, cuøng vôùi nhöõng ngöôøi thu gom raùc ôû khu phoá Ezbet El Nakhl cuûa Cairo; vaø nhieàu ngöôøi khaùc nöõa. Moãi ngöôøi, theo caùch rieâng cuûa mình, ñaõ khaùm phaù ra raèng nhöõng ngöôøi ngheøo nhaát khoâng chæ laø ñoái töôïng cuûa loøng caûm thöông cuûa chuùng ta, maø coøn laø nhöõng ngöôøi daïy doã Tin Möøng. Vaán ñeà khoâng phaûi laø "mang" Chuùa ñeán vôùi hoï, maø laø gaëp gôõ Ngöôøi giöõa hoï. Taát caû nhöõng taám göông naøy daïy chuùng ta raèng vieäc phuïc vuï ngöôøi ngheøo khoâng phaûi laø moät cöû chæ ñöôïc thöïc hieän "töø treân cao", maø laø moät cuoäc gaëp gôõ giöõa nhöõng ngöôøi bình ñaúng, nôi Chuùa Kitoâ ñöôïc toû loä vaø toân thôø. Thaùnh Gioan Phaoloâ II ñaõ nhaéc nhôû chuùng ta raèng "coù moät söï hieän dieän ñaëc bieät cuûa Chuùa Kitoâ trong ngöôøi ngheøo, vaø ñieàu naøy ñoøi hoûi Giaùo hoäi phaûi öu tieân löïa choïn hoï." [70] Vì vaäy, khi Giaùo hoäi cuùi mình xuoáng chaêm soùc ngöôøi ngheøo, Giaùo hoäi ñaõ ñaët mình vaøo vò theá cao nhaát.
Caùc Phong Traøo Bình Daân
80. Chuùng ta cuõng phaûi thöøa nhaän raèng, trong suoát nhieàu theá kyû lòch söû Kitoâ giaùo, vieäc giuùp ñôõ ngöôøi ngheøo vaø ñaáu tranh cho quyeàn lôïi cuûa hoï khoâng chæ lieân quan ñeán caù nhaân, gia ñình, ñònh cheá hay coäng ñoàng tu trì. Ñaõ töøng coù, vaø vaãn coøn, nhieàu phong traøo bình daân khaùc nhau do giaùo daân thaønh laäp vaø do caùc nhaø laõnh ñaïo bình daân laõnh ñaïo, nhöõng ngöôøi thöôøng bò nhìn vôùi aùnh maét nghi ngôø vaø thaäm chí bò böùc haïi. Toâi ñang noùi ñeán "taát caû nhöõng ngöôøi haønh trình, khoâng phaûi vôùi tö caùch caù nhaân, maø laø moät coäng ñoàng gaén boù chaët cheõ cuûa taát caû vaø vì taát caû, moät coäng ñoàng khoâng boû rôi ngöôøi ngheøo vaø nhöõng ngöôøi deã bò toån thöông... Vaäy thì, caùc nhaø laõnh ñaïo 'bình daân' laø nhöõng ngöôøi coù khaû naêng loâi keùo taát caû moïi ngöôøi... Hoï khoâng xa laùnh hay sôï haõi nhöõng ngöôøi treû ñaõ traûi qua toån thöông hoaëc mang gaùnh naëng cuûa thaäp giaù." [71]
81. Nhöõng nhaø laõnh ñaïo bình daân naøy bieát raèng lieân ñôùi "cuõng coù nghóa laø ñaáu tranh choáng laïi caùc nguyeân nhaân mang tính caáu truùc cuûa ngheøo ñoùi vaø baát bình ñaúng; cuûa tình traïng thieáu vieäc laøm, ñaát ñai vaø nhaø ôû; vaø cuûa söï phuû nhaän caùc quyeàn xaõ hoäi vaø lao ñoäng. Noù coù nghóa laø ñoái dieän vôùi nhöõng taùc ñoäng taøn phaù cuûa ñeá cheá tieàn baïc... Lieân ñôùi, ñöôïc hieåu theo nghóa saâu saéc nhaát cuûa noù, laø moät caùch laøm neân lòch söû, vaø ñaây chính laø ñieàu maø caùc phong traøo bình daân ñang laøm." [72] Vì lyù do naøy, khi caùc ñònh cheá khaùc nhau suy nghó veà nhu caàu cuûa ngöôøi ngheøo, caàn phaûi "bao goàm caùc phong traøo bình daân vaø tieáp theâm sinh löïc cho caùc cô caáu quaûn lyù ñòa phöông, quoác gia vaø quoác teá baèng doøng naêng löïc ñaïo ñöùc tuoân chaûy töø vieäc bao goàm nhöõng ngöôøi bò loaïi tröø trong vieäc xaây döïng moät vaän meänh chung". [73] Thöïc theá, caùc phong traøo bình daân môøi goïi chuùng ta vöôït qua "yù töôûng veà caùc chính saùch xaõ hoäi laø moät chính saùch daønh cho ngöôøi ngheøo, nhöng khoâng bao giôø vôùi ngöôøi ngheøo vaø khoâng bao giôø cuûa ngöôøi ngheøo, caøng khoâng phaûi laø moät phaàn cuûa moät döï aùn coù theå ñöa moïi ngöôøi laïi vôùi nhau". [74] Neáu caùc chính trò gia vaø chuyeân gia khoâng laéng nghe hoï, "neàn daân chuû seõ teo toùp, trôû thaønh moät khaåu hieäu, moät hình thöùc; noù maát ñi tính ñaïi dieän vaø trôû neân voâ hình, vì noù boû rôi ngöôøi daân trong cuoäc ñaáu tranh haøng ngaøy cuûa hoï cho phaåm giaù, trong vieäc xaây döïng töông lai cuûa hoï". [75] Ñieàu töông töï cuõng phaûi ñöôïc noùi veà caùc ñònh cheá cuûa Giaùo hoäi.
Chöông Boán: Moät Lòch Söû Vaãn Tieáp Tuïc
Theá kyû Hoïc thuyeát Xaõ hoäi cuûa Giaùo hoäi
82. Söï gia taêng nhanh choùng cuûa nhöõng thay ñoåi veà kyõ thuaät vaø xaõ hoäi trong hai theá kyû qua, vôùi taát caû nhöõng maâu thuaãn vaø xung ñoät cuûa noù, khoâng chæ taùc ñoäng ñeán cuoäc soáng cuûa ngöôøi ngheøo maø coøn trôû thaønh ñoái töôïng tranh luaän vaø suy tö cuûa hoï. Caùc phong traøo khaùc nhau cuûa coâng nhaân, phuï nöõ vaø thanh thieáu nieân, cuøng vôùi cuoäc ñaáu tranh choáng phaân bieät chuûng toäc, ñaõ khôi daäy moät söï traân troïng môùi veà phaåm giaù cuûa nhöõng ngöôøi beân leà xaõ hoäi. Hoïc thuyeát Xaõ hoäi cuûa Giaùo hoäi cuõng xuaát hieän töø neàn taûng naøy. Vieäc phaân tích maëc khaûi Kitoâ giaùo trong boái caûnh caùc vaán ñeà xaõ hoäi, lao ñoäng, kinh teá vaø vaên hoùa hieän ñaïi seõ khoâng theå thöïc hieän ñöôïc neáu khoâng coù söï ñoùng goùp cuûa giaùo daân, caû nam laãn nöõ, nhöõng ngöôøi ñaõ vaät loän vôùi nhöõng vaán ñeà lôùn cuûa thôøi hoï. Beân caïnh hoï laø nhöõng nam nöõ tu só, nhöõng ngöôøi hieän thaân moät Giaùo hoäi daãn ñaàu theo nhöõng höôùng ñi môùi. Söï thay ñoåi mang tính thôøi ñaïi maø chuùng ta ñang traûi qua caøng laøm cho söï töông taùc lieân tuïc giöõa tín höõu vaø Huaán quyeàn Giaùo hoäi, giöõa ngöôøi daân thöôøng vaø chuyeân gia, giöõa caù nhaân vaø toå chöùc trôû neân caàn thieát hôn bao giôø heát. ÔÛ ñaây, moät laàn nöõa caàn phaûi thöøa nhaän raèng thöïc taïi ñöôïc nhìn nhaän toát nhaát töø beân ngoaøi, vaø ngöôøi ngheøo sôû höõu nhöõng hieåu bieát ñoäc ñaùo, thieát yeáu ñoái vôùi Giaùo hoäi vaø toaøn theå nhaân loaïi.
83. Huaán quyeàn Giaùo hoäi trong 150 naêm qua laø moät kho taøng giaùo huaán quan troïng thöïc söï veà ngöôøi ngheøo. Caùc Giaùm muïc Roâma ñaõ leân tieáng veà nhöõng hieåu bieát môùi ñöôïc chaét loïc thoâng qua quaù trình phaân ñònh cuûa Giaùo hoäi. Ví duï, trong Thoâng ñieäp Rerum Novarum, Ñöùc Leâoâ XIII ñaõ ñeà caäp ñeán vaán ñeà lao ñoäng, chæ ra ñieàu kieän soáng khoâng theå chòu ñöïng ñöôïc cuûa nhieàu coâng nhaân kyõ ngheä vaø laäp luaän cho vieäc thieát laäp moät traät töï xaõ hoäi coâng baèng. Caùc vò Giaùo hoaøng khaùc cuõng ñaõ noùi veà chuû ñeà naøy. Thaùnh Gioan XXIII, trong Thoâng ñieäp Mater et Magistra (1961), ñaõ keâu goïi coâng lyù treân phaïm vi hoaøn caàu: caùc nöôùc giaøu khoâng theå tieáp tuïc thôø ô vôùi caùc nöôùc ñang phaûi chòu ñöïng naïn ñoùi vaø ngheøo cuøng cöïc; thay vaøo ñoù, hoï ñöôïc keâu goïi hoã trôï caùc nöôùc naøy moät caùch quaûng ñaïi baèng taát caû taøi saûn cuûa mình.
84. Coâng ñoàng Vatican II ñaùnh daáu moät coät moác quan troïng trong söï hieåu bieát cuûa Giaùo hoäi veà ngöôøi ngheøo trong keá hoaïch cöùu ñoä cuûa Thieân Chuùa. Maëc duø chuû ñeà naøy vaãn coøn naèm ngoaøi leà trong caùc vaên kieän chuaån bò, Thaùnh Gioan XXIII, trong Söù ñieäp Phaùt thanh ngaøy 11 thaùng 9 naêm 1962, moät thaùng tröôùc khi khai maïc Coâng ñoàng, ñaõ keâu goïi söï chuù yù ñeán vaán ñeà naøy. Baèng nhöõng lôøi ñaùng nhôù cuûa ngaøi, "Giaùo hoäi töï trình baøy mình nhö mình laø vaø nhö mình mong muoán: Giaùo hoäi cuûa moïi ngöôøi vaø ñaëc bieät laø Giaùo hoäi cuûa ngöôøi ngheøo." [76] Nhöõng noã löïc maïnh meõ cuûa caùc giaùm muïc, nhaø thaàn hoïc vaø chuyeân gia quan taâm ñeán vieäc ñoåi môùi Giaùo hoäi - vôùi söï hoã trôï cuûa chính Thaùnh Gioan XXIII - ñaõ mang laïi cho Coâng ñoàng moät höôùng ñi môùi. Vò trí trung taâm cuûa Chuùa Kitoâ trong nhöõng xem xeùt naøy, caû treân bình dieän giaùo lyù laãn xaõ hoäi, seõ chöùng toû coù tính neàn taûng. Nhieàu Nghò phuï Coâng ñoàng ñaõ uûng hoä caùch tieáp caän naøy, nhö Ñöùc Hoàng Y Lercaro ñaõ dieãn ñaït moät caùch huøng hoàn trong baøi phaùt bieåu cuûa ngaøi vaøo ngaøy 6 thaùng 12 naêm 1962: "Maàu nhieäm Chuùa Kitoâ trong Giaùo hoäi luoân luoân laø vaø ngaøy nay, theo moät caùch ñaëc bieät, laø maàu nhieäm Chuùa Kitoâ trong ngöôøi ngheøo." [77] Ngaøi tieáp tuïc noùi raèng, "ñaây khoâng chæ laø moät chuû ñeà trong soá nhöõng chuû ñeà khaùc, nhöng theo moät nghóa naøo ñoù, laø chuû ñeà duy nhaát cuûa toaøn boä Coâng ñoàng." [78] Ñöùc Toång Giaùm Muïc Bologna, khi chuaån bò vaên baûn cho baøi phaùt bieåu naøy, ñaõ löu yù nhö sau: "Ñaây laø giôø cuûa ngöôøi ngheøo, cuûa haøng trieäu ngöôøi ngheøo treân khaép theá giôùi. Ñaây laø giôø cuûa maàu nhieäm Giaùo hoäi laø meï cuûa ngöôøi ngheøo. Ñaây laø giôø cuûa maàu nhieäm Chuùa Kitoâ, hieän dieän ñaëc bieät trong ngöôøi ngheøo." [79] Ngaøy caøng coù caûm giaùc caàn phaûi coù moät hình aûnh môùi veà Giaùo hoäi, moät hình aûnh ñôn giaûn vaø nghieâm tuùc hôn, bao goàm toaøn theå daân Chuùa vaø söï hieän dieän cuûa Giaùo hoäi trong lòch söû. Moät Giaùo hoäi gioáng Chuùa cuûa mình hôn caùc quyeàn löïc theá gian vaø noã löïc thuùc ñaåy cam keát cuï theå cuûa toaøn theå nhaân loaïi trong vieäc giaûi quyeát vaán ñeà ngheøo ñoùi to lôùn treân theá giôùi.
85. Khi khai maïc khoùa hoïp thöù hai cuûa Coâng ñoàng, Thaùnh Phaoloâ VI ñaõ tieáp noái moái quan taâm naøy do vò tieàn nhieäm cuûa ngaøi neâu ra, cuï theå laø Giaùo hoäi ñaëc bieät quan taâm ñeán "ngöôøi ngheøo, ngöôøi tuùng thieáu, ngöôøi ñau khoå, ngöôøi ñoùi khaùt, ngöôøi ñau khoå, ngöôøi bò giam caàm, nghóa laø Giaùo hoäi höôùng ñeán toaøn theå nhaân loaïi ñang ñau khoå vaø than khoùc: Giaùo hoäi laø moät phaàn cuûa hoï nhôø quyeàn Tin Möøng." [80] Trong buoåi tieáp kieán chung ngaøy 11 thaùng 11 naêm 1964, ngaøi ñaõ chæ ra raèng "ngöôøi ngheøo laø ñaïi dieän cuûa Chuùa Kitoâ," vaø so saùnh hình aûnh Chuùa nôi ngöôøi ngheøo vôùi hình aûnh ñöôïc thaáy nôi Ñöùc Giaùo Hoaøng. Ngaøi khaúng ñònh chaân lyù naøy baèng nhöõng lôøi sau: "Hình aûnh Chuùa Kitoâ nôi ngöôøi ngheøo mang tính phoå quaùt; moãi ngöôøi ngheøo ñeàu phaûn aûnh Chuùa Kitoâ; hình aûnh cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng mang tính baûn thaân... Ngöôøi ngheøo vaø Thaùnh Pheâroâ coù theå laø moät trong cuøng moät con ngöôøi, ñöôïc khoaùc leân mình hình aûnh keùp; hình aûnh cuûa söï ngheøo khoù vaø hình aûnh cuûa quyeàn bính." [81] Baèng caùch naøy, moái lieân heä noäi taïi giöõa Giaùo hoäi vaø ngöôøi ngheøo ñaõ ñöôïc dieãn taû moät caùch bieåu töôïng vaø roõ raøng chöa töøng coù.
86. Hieán cheá Muïc vuï Gaudium et Spes, döïa treân giaùo huaán cuûa caùc Giaùo phuï, maïnh meõ taùi khaúng ñònh muïc ñích phoå quaùt cuûa cuûa caûi traàn gian vaø chöùc naêng xaõ hoäi cuûa taøi saûn phaùt sinh töø ñoù. Hieán cheá tuyeân boá raèng "Thieân Chuùa ñaõ ñònh saün traùi ñaát vaø taát caû nhöõng gì chöùa ñöïng trong ñoù cho moïi ngöôøi vaø moïi quoác gia, ñeå moïi taïo vaät ñöôïc chia seû coâng baèng cho toaøn theå nhaân loaïi döôùi söï höôùng daãn cuûa coâng lyù ñöôïc ñieàu hoøa bôûi ñöùc aùi# Khi söû duïng cuûa caûi, con ngöôøi phaûi coi cuûa caûi vaät chaát maø hoï sôû höõu hôïp phaùp khoâng chæ laø cuûa rieâng mình maø coøn laø cuûa chung cho ngöôøi khaùc, theo nghóa laø chuùng coù theå mang laïi lôïi ích cho caû ngöôøi khaùc laãn chính hoï. Do ñoù, moïi ngöôøi ñeàu coù quyeàn sôû höõu moät löôïng cuûa caûi traàn gian vöøa ñuû cho baûn thaân vaø gia ñình# Nhöõng ngöôøi trong hoaøn caûnh cuøng cöïc coù quyeàn laáy nhöõng gì hoï caàn töø cuûa caûi cuûa ngöôøi khaùc# Theo baûn chaát cuûa noù, quyeàn tö höõu coù moät chieàu kích xaõ hoäi döïa treân luaät muïc ñích chung cuûa cuûa caûi traàn gian. Baát cöù khi naøo khía caïnh xaõ hoäi bò laõng queân, quyeàn sôû höõu thöôøng coù theå trôû thaønh ñoái töôïng cuûa loøng tham vaø laø nguoàn goác cuûa söï hoãn loaïn nghieâm troïng." [82] Nieàm tin naøy ñaõ ñöôïc Thaùnh Phaoloâ VI nhaéc laïi trong Thoâng ñieäp Populorum Progressio cuûa ngaøi. Trong ñoù, chuùng ta ñoïc thaáy raèng khoâng ai ñöôïc pheùp "chieám ñoaït cuûa caûi dö thöøa chæ ñeå söû duïng rieâng cho mình khi nhöõng ngöôøi khaùc thieáu nhöõng nhu caàu thieát yeáu cuûa cuoäc soáng." [83] Trong baøi phaùt bieåu tröôùc Lieân Hieäp Quoác, Ñöùc Phaoloâ VI ñaõ phaùt bieåu vôùi tö caùch laø ngöôøi beânh vöïc ngöôøi ngheøo [84] vaø thuùc giuïc coäng ñoàng quoác teá xaây döïng moät theá giôùi lieân ñôùi.
87. Vôùi Thaùnh Gioan Phaoloâ II, moái quan heä öu tieân cuûa Giaùo hoäi vôùi ngöôøi ngheøo ñaõ ñöôïc cuûng coá, ñaëc bieät laø töø quan ñieåm giaùo lyù. Giaùo huaán cuûa ngaøi nhìn thaáy trong vieäc löïa choïn ngöôøi ngheøo moät "hình thöùc öu tieân ñaëc bieät trong vieäc thöïc haønh baùc aùi Kitoâ giaùo, ñieàu maø toaøn theå truyeàn thoáng cuûa Giaùo hoäi laøm chöùng." [85] Trong Thoâng ñieäp Sollicitudo Rei Socialis, ngaøi tieáp tuïc noùi: "Ngaøy nay, hôn nöõa, xeùt theo chieàu kích hoaøn caàu maø vaán ñeà xaõ hoäi ñaõ ñaûm nhaän, tình yeâu öu tieân daønh cho ngöôøi ngheøo naøy, vaø nhöõng quyeát ñònh maø noù gôïi höùng cho chuùng ta, khoâng theå khoâng bao goàm voâ soá ngöôøi ñoùi khaùt, ngöôøi tuùng thieáu, ngöôøi voâ gia cö, nhöõng ngöôøi khoâng ñöôïc chaêm soùc y teá vaø, treân heát, nhöõng ngöôøi khoâng coù hy voïng veà moät töông lai toát ñeïp hôn. Khoâng theå khoâng tính ñeán söï hieän höõu cuûa nhöõng thöïc taïi naøy. Laøm ngô chuùng coù nghóa laø trôû neân gioáng nhö 'ngöôøi giaøu coù' giaû vôø khoâng bieát ñeán ngöôøi aên xin Ladaroâ naèm tröôùc coång nhaø mình (x. Lc 16,19-31)." [86] Giaùo huaán cuûa Thaùnh Gioan Phaoloâ II veà lao ñoäng cuõng raát quan troïng ñeå chuùng ta xem xeùt vai troø tích cöïc maø ngöôøi ngheøo phaûi ñoùng trong coâng cuoäc ñoåi môùi Giaùo hoäi vaø xaõ hoäi, töø ñoù boû laïi phía sau moät soá "chuû nghóa cha chuù" chæ giôùi haïn ôû vieäc ñaùp öùng nhöõng nhu caàu caáp thieát cuûa ngöôøi ngheøo. Trong Thoâng ñieäp Laborem Exercens, ngaøi ñaõ thaúng thaén tuyeân boá raèng "lao ñoäng cuûa con ngöôøi laø chìa khoùa, coù leõ laø chìa khoùa thieát yeáu, cho toaøn boä vaán ñeà xaõ hoäi". [87]
88. Giöõa nhöõng cuoäc khuûng hoaûng ña daïng ñaùnh daáu söï khôûi ñaàu cuûa thieân nieân kyû thöù ba, giaùo huaán cuûa Ñöùc Beâneâñictoâ XVI ñaõ coù moät böôùc ngoaët chính trò roõ reät hôn. Do ñoù, trong Thoâng ñieäp Caritas in Veritate, ngaøi khaúng ñònh raèng "chuùng ta caøng noã löïc baûo ñaûm coâng ích töông öùng vôùi nhöõng nhu caàu thöïc söï cuûa ngöôøi laân caän, thì chuùng ta caøng yeâu thöông hoï moät caùch höõu hieäu". [88] Hôn nöõa, ngaøi nhaän xeùt raèng "naïn ñoùi khoâng phuï thuoäc nhieàu vaøo vieäc thieáu thoán vaät chaát maø laø vaøo vieäc thieáu huït caùc nguoàn löïc xaõ hoäi, trong ñoù quan troïng nhaát laø caùc nguoàn löïc ñònh cheá. Noùi caùch khaùc, ñieàu coøn thieáu laø moät maïng löôùi caùc toå chöùc kinh teá coù khaû naêng ñaûm baûo ñöôïc tieáp caän thöôøng xuyeân vôùi vieäc ñuû löông thöïc vaø nöôùc uoáng cho nhu caàu dinh döôõng, ñoàng thôøi coù khaû naêng giaûi quyeát caùc nhu caàu vaø ñieàu caàn thieát ñeä nhaát ñaúng phaùt sinh töø caùc cuoäc khuûng hoaûng löông thöïc thöïc söï, duø laø do nguyeân nhaân töï nhieân hay söï voâ traùch nhieäm veà maët chính trò, treân phaïm vi quoác gia vaø quoác teá." [89]
89. Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ nhaän thaáy raèng trong nhöõng thaäp nieân gaàn ñaây, beân caïnh nhöõng giaùo huaán cuûa caùc Giaùm muïc Roâma, caùc Hoäi ñoàng Giaùm muïc quoác gia vaø khu vöïc ngaøy caøng lôùn tieáng. Chaúng haïn, ngaøi coù theå ñích thaân chöùng thöïc cam keát ñaëc bieät cuûa haøng giaùm muïc Myõ Latinh trong vieäc suy nghó laïi veà moái quan heä cuûa Giaùo hoäi vôùi ngöôøi ngheøo. Ngay sau Coâng ñoàng, ôû haàu heát caùc quoác gia Myõ Latinh, Giaùo hoäi nhaän thöùc saâu saéc veà nhu caàu ñoàng nhaát vôùi ngöôøi ngheøo vaø tích cöïc tham gia vaøo vieäc baûo ñaûm töï do cho hoï. Giaùo hoäi xuùc ñoäng tröôùc soá ñoâng ngöôøi ngheøo ñang phaûi chòu caûnh thaát nghieäp, thieáu vieäc laøm, löông boång baát coâng vaø ñieàu kieän soáng döôùi möùc tieâu chuaån. Söï töû ñaïo cuûa Thaùnh Oscar Romero, Toång Giaùm muïc San Salvador, laø moät chöùng taù maïnh meõ vaø laø nguoàn caûm höùng cho Giaùo hoäi. Ngaøi ñaõ ñaët hoaøn caûnh cuûa ñaïi ña soá giaùo daân cuûa mình vaøo ñoù vaø bieán hoï thaønh trung taâm trong taàm nhìn muïc vuï cuûa mình. Caùc Hoäi nghò Giaùm muïc Myõ Latinh ñöôïc toå chöùc taïi Medellín, Puebla, Santo Domingo vaø Aparecida cuõng laø nhöõng söï kieän quan troïng ñoái vôùi ñôøi soáng cuûa toaøn theå Giaùo hoäi. Ñoái vôùi toâi, sau nhieàu naêm phuïc vuï vôùi tö caùch laø nhaø truyeàn giaùo ôû Peru, toâi voâ cuøng bieát ôn tieán trình phaân ñònh cuûa Giaùo hoäi naøy, maø Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ ñaõ khoân ngoan lieân keát vôùi tieán trình cuûa caùc Giaùo hoäi ñòa phöông khaùc, ñaëc bieät laø caùc Giaùo hoäi ôû Nam baùn caàu. Giôø ñaây, toâi muoán ñeà caäp ñeán hai chuû ñeà cuï theå trong giaùo huaán giaùm muïc naøy.
Caùc caáu truùc toäi loãi taïo ra ngheøo ñoùi vaø baát bình ñaúng cöïc ñoä
90. Taïi Medellín, caùc giaùm muïc ñaõ tuyeân boá uûng hoä moät löïa choïn öu tieân cho ngöôøi ngheøo: "Chuùa Kitoâ, Ñaáng Cöùu Ñoä chuùng ta, khoâng chæ yeâu thöông ngöôøi ngheøo, maø 'voán giaøu coù, Ngöôøi ñaõ trôû neân ngheøo khoù.' Ngöôøi ñaõ soáng moät cuoäc ñôøi ngheøo khoù, taäp trung söù meänh cuûa mình vaøo vieäc rao giaûng söï giaûi phoùng cho hoï, vaø thaønh laäp Giaùo hoäi cuûa Ngöôøi nhö moät daáu chæ cuûa söï ngheøo khoù naøy giöõa chuùng ta... Söï ngheøo khoù maø raát nhieàu anh chò em chuùng ta phaûi chòu ñöïng ñang keâu gaøo coâng lyù, tình lieân ñôùi, chöùng taù, cam keát vaø noã löïc höôùng ñeán vieäc chaám döùt noù, ñeå söù meänh cöùu ñoä maø Chuùa Kitoâ giao phoù coù theå ñöôïc hoaøn thaønh troïn veïn." [90] Caùc giaùm muïc ñaõ maïnh meõ tuyeân boá raèng, ñeå hoaøn toaøn trung thaønh vôùi ôn goïi cuûa mình, Giaùo hoäi khoâng chæ phaûi chia seû hoaøn caûnh cuûa ngöôøi ngheøo, maø coøn phaûi saùt caùnh beân hoï vaø tích cöïc hoaït ñoäng cho söï phaùt trieån toaøn dieän cuûa hoï. Tröôùc tình traïng ngheøo ñoùi ngaøy caøng traàm troïng ôû Myõ Latinh, Hoäi nghò Puebla ñaõ xaùc nhaän quyeát ñònh Medellín uûng hoä moät löïa choïn thaúng thaén vaø mang tính tieân tri cho ngöôøi ngheøo vaø moâ taû caùc caáu truùc baát coâng laø moät "toäi loãi xaõ hoäi".
91. Baùc aùi coù söùc maïnh thay ñoåi thöïc taïi; noù laø moät ñoäng löïc ñích thöïc cho söï thay ñoåi trong lòch söû. Noù laø nguoàn caûm höùng vaø daãn daét moïi noã löïc "giaûi quyeát caùc nguyeân nhaân caáu truùc cuûa ngheøo ñoùi" [91] vaø phaûi laøm nhö vaäy moät caùch caáp baùch. Toâi hy voïng raèng chuùng ta seõ thaáy ngaøy caøng nhieàu "chính trò gia coù khaû naêng ñoái thoaïi chaân thaønh vaø hieäu quaû nhaèm chöõa laønh goác reã saâu xa nhaát - chöù khoâng chæ laø veû beà ngoaøi - cuûa nhöõng teä naïn treân theá giôùi cuûa chuùng ta". [92] Bôûi vì "vaán ñeà laø laéng nghe tieáng keâu cuûa toaøn theå caùc daân toäc, nhöõng daân toäc ngheøo nhaát treân traùi ñaát". [93]
92. Do ñoù, chuùng ta phaûi tieáp tuïc leân aùn "cheá ñoä ñoäc taøi cuûa moät neàn kinh teá gieát ngöôøi", vaø thöøa nhaän raèng "trong khi thu nhaäp cuûa moät nhoùm thieåu soá ñang taêng theo caáp soá nhaân, thì khoaûng caùch giöõa ñaïi ña soá vaø söï thònh vöôïng maø soá ít may maén ñöôïc höôûng cuõng taêng theo caáp soá nhaân. Söï maát caân baèng naøy laø keát quaû cuûa caùc yù thöùc heä luoân baûo veä quyeàn töï chuû tuyeät ñoái cuûa thò tröôøng vaø ñaàu cô taøi chính. Do ñoù, chuùng baùc boû quyeàn cuûa caùc quoác gia, voán luoân caûnh giaùc vì lôïi ích chung, ñöôïc thöïc hieän baát cöù hình thöùc kieåm soaùt naøo. Moät cheá ñoä chuyeân cheá môùi ñang ra ñôøi, voâ hình vaø thöôøng laø aûo, ñôn phöông vaø khoâng ngöøng aùp ñaët luaät leä vaø quy taéc cuûa rieâng mình." [94] Khoâng thieáu caùc lyù thuyeát coá gaéng bieän minh cho tình traïng hieän taïi hoaëc giaûi thích raèng tö duy kinh teá ñoøi hoûi chuùng ta phaûi chôø ñôïi caùc löïc löôïng thò tröôøng voâ hình giaûi quyeát moïi thöù. Tuy nhieân, phaåm giaù cuûa moãi con ngöôøi phaûi ñöôïc toân troïng hoâm nay, chöù khoâng phaûi ngaøy mai, vaø söï ngheøo ñoùi cuøng cöïc cuûa taát caû nhöõng ngöôøi bò töôùc ñoaït phaåm giaù naøy neân luoân ñeø naëng leân löông taâm chuùng ta.
93. Trong Thoâng ñieäp Dilexit Nos, Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ ñaõ nhaéc nhôû chuùng ta raèng toäi loãi xaõ hoäi cuûng coá moät "caáu truùc toäi loãi" trong xaõ hoäi, vaø thöôøng laø "moät phaàn cuûa tö duy thoáng trò voán coi nhöõng gì chæ laø ích kyû vaø thôø ô laø bình thöôøng hoaëc hôïp lyù. Ñieàu naøy sau ñoù daãn ñeán söï tha hoùa xaõ hoäi." [95] Khi ñoù, vieäc phôùt lôø ngöôøi ngheøo vaø soáng nhö theå hoï khoâng hieän höõu trôû neân bình thöôøng. Töông töï, vieäc toå chöùc neàn kinh teá theo caùch ñoøi hoûi quaàn chuùng phaûi hy sinh ñeå phuïc vuï nhu caàu cuûa nhöõng ngöôøi coù quyeàn löïc döôøng nhö cuõng hôïp lyù. Trong khi ñoù, ngöôøi ngheøo chæ ñöôïc höùa heïn moät vaøi "gioït" nhoû gioït, cho ñeán khi cuoäc khuûng hoaûng toaøn caàu tieáp theo ñöa moïi thöù trôû laïi vò trí cuõ. Moät hình thöùc tha hoùa thöïc söï xuaát hieän khi chuùng ta giôùi haïn baûn thaân vaøo nhöõng lôøi baøo chöõa lyù thuyeát thay vì tìm caùch giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà cuï theå cuûa nhöõng ngöôøi ñau khoå. Thaùnh Gioan Phaoloâ II ñaõ nhaän ñònh raèng, "moät xaõ hoäi bò tha hoùa neáu caùc hình thöùc toå chöùc xaõ hoäi, saûn xuaát vaø tieâu duøng cuûa noù khieán vieäc trao ban baûn thaân vaø thieát laäp tình lieân ñôùi giöõa moïi ngöôøi trôû neân khoù khaên hôn." [96]
94. Chuùng ta caàn ngaøy caøng cam keát giaûi quyeát caùc nguyeân nhaân mang tính caáu truùc cuûa ngheøo ñoùi. Ñaây laø moät nhu caàu caáp thieát "khoâng theå trì hoaõn, khoâng chæ vì lyù do thöïc duïng laø tính caáp thieát cuûa noù ñoái vôùi traät töï xaõ hoäi toát ñeïp, maø coøn bôûi vì xaõ hoäi caàn ñöôïc chöõa khoûi moät caên beänh ñang laøm suy yeáu vaø gaây khoù khaên cho noù, vaø ñieàu naøy chæ coù theå daãn ñeán nhöõng cuoäc khuûng hoaûng môùi. Caùc döï aùn phuùc lôïi, voán ñaùp öùng moät soá nhu caàu caáp thieát, neân chæ ñöôïc coi laø nhöõng giaûi phaùp taïm thôøi." [97] Toâi chæ coù theå khaúng ñònh moät laàn nöõa raèng baát bình ñaúng "laø goác reã cuûa caùc teä naïn xaõ hoäi." [98] Thaät vaäy, "thöôøng thaáy roõ raøng raèng, treân thöïc teá, quyeàn con ngöôøi khoâng bình ñaúng cho taát caû moïi ngöôøi." [99]
95. Thöïc teá laø, "moâ hình hieän thôøi, vôùi söï nhaán maïnh vaøo thaønh coâng vaø khaû naêng töï laäp, döôøng nhö khoâng uûng hoä vieäc ñaàu tö vaøo caùc noã löïc giuùp ñôõ nhöõng ngöôøi chaäm chaïp, yeáu ñuoái hoaëc keùm taøi naêng tìm kieám cô hoäi trong cuoäc soáng." [100] Nhöõng caâu hoûi töông töï cöù lieân tuïc xuaát hieän trong ñaàu chuùng ta. Lieäu ñieàu naøy coù nghóa laø nhöõng ngöôøi keùm taøi naêng khoâng phaûi laø con ngöôøi? Hay nhöõng ngöôøi yeáu ñuoái khoâng coù cuøng phaåm giaù nhö chuùng ta? Lieäu nhöõng ngöôøi sinh ra vôùi ít cô hoäi hôn coù giaù trò thaáp hôn vôùi tö caùch laø con ngöôøi khoâng? Lieäu hoï coù neân chæ giôùi haïn baûn thaân trong vieäc soáng coøn? Giaù trò cuûa xaõ hoäi chuùng ta, vaø töông lai cuûa chính chuùng ta, phuï thuoäc vaøo caâu traû lôøi maø chuùng ta ñöa ra cho nhöõng caâu hoûi naøy. Hoaëc chuùng ta laáy laïi phaåm giaù ñaïo ñöùc vaø tinh thaàn, hoaëc chuùng ta seõ rôi vaøo vuõng laày. Neáu chuùng ta khoâng döøng laïi vaø xem xeùt vaán ñeà naøy moät caùch nghieâm tuùc, chuùng ta seõ tieáp tuïc, coâng khai hoaëc leùn luùt, "hôïp phaùp hoùa moâ hình phaân phoái hieän taïi, nôi moät nhoùm thieåu soá tin raèng hoï coù quyeàn tieâu thuï theo caùch khoâng bao giôø coù theå phoå caäp hoùa, bôûi vì haønh tinh naøy thaäm chí khoâng theå chöùa ñöôïc chaát thaûi cuûa loaïi tieâu thuï ñoù." [101]
96. Moät vaán ñeà mang tính caáu truùc khoâng theå giaûi quyeát moät caùch thöïc teá töø treân xuoáng vaø caàn ñöôïc giaûi quyeát caøng nhanh caøng toát lieân quan ñeán ñòa ñieåm, khu phoá, nhaø cöûa vaø thaønh phoá nôi ngöôøi ngheøo sinh soáng vaø daønh thôøi gian cuûa hoï. Taát caû chuùng ta ñeàu traân troïng veû ñeïp cuûa "nhöõng thaønh phoá vöôït qua söï ngôø vöïc teâ lieät, hoøa nhaäp nhöõng ngöôøi khaùc bieät vaø bieán chính söï hoøa nhaäp naøy thaønh moät yeáu toá phaùt trieån môùi! Thaät haáp daãn bieát bao nhöõng thaønh phoá, ngay caû trong thieát keá kieán truùc cuûa chuùng, ñaày nhöõng khoâng gian keát noái, lieân heä vaø uûng hoä vieäc coâng nhaän laãn nhau!" [102] Tuy nhieân, ñoàng thôøi, "chuùng ta khoâng theå khoâng xem xeùt nhöõng taùc ñoäng cuûa söï suy thoaùi moâi tröôøng, caùc moâ hình phaùt trieån hieän taïi vaø vaên hoùa vöùt boû ñoái vôùi cuoäc soáng cuûa con ngöôøi." [103] Bôûi vì "söï suy thoaùi cuûa moâi tröôøng vaø xaõ hoäi aûnh höôûng ñeán nhöõng ngöôøi deã bò toån thöông nhaát treân haønh tinh." [104]
97. Taát caû caùc thaønh vieân cuûa daân Chuùa coù boån phaän phaûi leân tieáng, maëc duø baèng nhöõng caùch khaùc nhau, ñeå chæ ra vaø toá caùo nhöõng vaán ñeà mang tính caáu truùc nhö vaäy, ngay caû khi phaûi traû giaù baèng vieäc toû ra ngu ngoác hoaëc ngaây thô. Caùc caáu truùc baát coâng caàn ñöôïc nhaän ra vaø xoùa boû baèng söùc maïnh cuûa ñieàu thieän, baèng caùch thay ñoåi tö duy, nhöng cuõng caàn, vôùi söï trôï giuùp cuûa khoa hoïc vaø kyõ thuaät, baèng caùch phaùt trieån caùc chính saùch hieäu quaû cho söï thay ñoåi xaõ hoäi. Khoâng bao giôø ñöôïc queân raèng söù ñieäp Tin Möøng khoâng chæ lieân quan ñeán moái quan heä baûn thaân cuûa moät caù nhaân vôùi Chuùa, maø coøn lieân quan ñeán moät ñieàu gì ñoù lôùn lao hôn: "Nöôùc Thieân Chuùa (x. Lc 4:43); ñoù laø veà vieäc yeâu meán Thieân Chuùa, Ñaáng ñang ngöï trò trong theá giôùi cuûa chuùng ta. Trong chöøng möïc Ngöôøi ngöï trò trong chuùng ta, ñôøi soáng xaõ hoäi seõ laø moâi tröôøng cho tình huynh ñeä phoå quaùt, coâng lyù, hoøa bình vaø phaåm giaù. Do ñoù, caû lôøi rao giaûng vaø ñôøi soáng Kitoâ giaùo ñeàu phaûi taùc ñoäng ñeán xaõ hoäi. Chuùng ta ñang tìm kieám Vöông quoác Thieân Chuùa." [105]
98. Cuoái cuøng, trong moät vaên kieän ban ñaàu khoâng ñöôïc moïi ngöôøi ñoùn nhaän noàng nhieät, chuùng ta tìm thaáy moät suy tö vaãn coøn giaù trò thôøi söï cho ñeán ngaøy nay: "Nhöõng ngöôøi baûo veä chính thoáng ñoâi khi bò caùo buoäc laø thuï ñoäng, khoan dung, hoaëc ñoàng loõa ñaùng traùch lieân quan ñeán nhöõng tình traïng baát coâng khoâng theå chaáp nhaän ñöôïc vaø caùc cheá ñoä chính trò keùo daøi chuùng. Söï hoaùn caûi taâm linh, tình yeâu maõnh lieät daønh cho Thieân Chuùa vaø tha nhaân, loøng nhieät thaønh vì coâng lyù vaø hoøa bình, yù nghóa Tin Möøng veà ngöôøi ngheøo vaø söï ngheøo khoù, laø nhöõng ñieàu ñoøi hoûi nôi moïi ngöôøi, ñaëc bieät laø caùc muïc töû vaø nhöõng ngöôøi coù traùch nhieäm. Moái quan taâm ñeán söï tinh tuyeàn cuûa ñöùc tin ñoøi hoûi phaûi ñöa ra lôøi ñaùp traû baèng chöùng taù höõu hieäu trong vieäc phuïc vuï tha nhaân, ñaëc bieät laø ngöôøi ngheøo vaø ngöôøi bò aùp böùc, theo moät caùch thöùc thaàn hoïc toaøn dieän." [106]
Ngöôøi ngheøo nhö nhöõng chuû theå
99. Ñôøi soáng cuûa Giaùo hoäi hoaøn vuõ ñaõ ñöôïc laøm phong phuù theâm nhôø söï phaân ñònh cuûa Hoäi nghò Aparecida, trong ñoù caùc giaùm muïc Myõ Latinh ñaõ laøm roõ raèng löïa choïn öu tieân cuûa Giaùo hoäi daønh cho ngöôøi ngheøo "ngaàm aån trong ñöùc tin Kitoâ hoïc vaøo Thieân Chuùa, Ñaáng ñaõ trôû neân ngheøo khoù vì chuùng ta, ñeå laøm cho chuùng ta trôû neân giaøu coù nhôø söï ngheøo khoù cuûa Ngöôøi". [107] Vaên kieän Aparecida ñaët söù maïng cuûa Giaùo hoäi vaøo boái caûnh hieän taïi cuûa moät theá giôùi hoaøn caàu hoùa, nôi ñang bò ñaùnh daáu bôûi nhöõng maát caân baèng môùi vaø nghieâm troïng. [108] Trong Söù ñieäp Keát thuùc, caùc giaùm muïc ñaõ vieát: "Nhöõng khaùc bieät roõ reät giöõa ngöôøi giaøu vaø ngöôøi ngheøo môøi goïi chuùng ta laøm vieäc vôùi cam keát lôùn hôn ñeå trôû thaønh nhöõng moân ñeä coù khaû naêng chia seû baøn tieäc söï soáng, baøn tieäc cuûa taát caû con caùi Chuùa Cha, moät baøn tieäc côûi môû vaø bao goàm, khoâng ai bò loaïi tröø. Do ñoù, chuùng toâi taùi khaúng ñònh löïa choïn öu tieân vaø mang tính Ti Möøng cuûa chuùng toâi daønh cho ngöôøi ngheøo". [109]
100. Ñoàng thôøi, Vaên kieän, tieáp noái moät chuû ñeà ñaõ ñöôïc ñeà caäp trong caùc Hoäi nghò tröôùc ñaây cuûa haøng Giaùm muïc Myõ Latinh, nhaán maïnh ñeán söï caàn thieát phaûi xem caùc coäng ñoàng bò gaït ra ngoaøi leà xaõ hoäi nhö nhöõng chuû theå coù khaû naêng taïo ra neàn vaên hoùa rieâng cuûa hoï, chöù khoâng phaûi nhö nhöõng ñoái töôïng baùc aùi cuûa ngöôøi khaùc. Ñieàu naøy coù nghóa laø caùc coäng ñoàng naøy coù quyeàn ñoùn nhaän Tin Möøng, cöû haønh vaø truyeàn ñaït ñöùc tin cuûa mình phuø hôïp vôùi caùc giaù trò hieän dieän trong neàn vaên hoùa cuûa chính hoï. Kinh nghieäm veà ngheøo ñoùi cuûa hoï cho hoï khaû naêng nhaän ra nhöõng khía caïnh cuûa thöïc taïi maø ngöôøi khaùc khoâng theå nhìn thaáy; vì lyù do naøy, xaõ hoäi caàn laéng nghe hoï. Ñieàu töông töï cuõng ñuùng vôùi Giaùo hoäi, voán neân nhìn nhaän tích cöïc vieäc thöïc haønh ñöùc tin "phoå thoâng" cuûa hoï. Moät ñoaïn vaên hay töø Vaên kieän Aparecida coù theå giuùp chuùng ta suy ngaãm veà ñieåm naøy vaø ñöa ra caâu traû lôøi thích hôïp: "Chæ coù söï gaàn guõi khieán chuùng ta trôû thaønh baïn beø môùi coù theå traân troïng saâu saéc caùc giaù trò cuûa ngöôøi ngheøo ngaøy nay, nhöõng khaùt voïng chính ñaùng cuûa hoï, vaø caùch soáng ñöùc tin cuûa chính hoï# Ngaøy qua ngaøy, ngöôøi ngheøo trôû thaønh taùc nhaân cuûa coâng cuoäc truyeàn giaùo vaø thaêng tieán con ngöôøi toaøn dieän: hoï giaùo duïc con caùi mình veà ñöùc tin, tham gia vaøo tình lieân ñôùi lieân tuïc giöõa ngöôøi thaân vaø haøng xoùm, khoâng ngöøng tìm kieám Thieân Chuùa, vaø ban söùc soáng cho cuoäc löõ haønh cuûa Giaùo Hoäi. Döôùi aùnh saùng Tin Möøng, chuùng ta nhaän ra phaåm giaù voâ bieân vaø giaù trò thaùnh thieâng cuûa hoï trong maét Chuùa Kitoâ, Ñaáng ñaõ ngheøo khoù nhö hoï vaø bò loaïi tröø giöõa hoï. Döïa treân kinh nghieäm ñöùc tin naøy, chuùng ta seõ cuøng hoï baûo veä quyeàn lôïi cuûa hoï." [110]
101. Taát caû nhöõng ñieàu naøy haøm chöùa moät khía caïnh cuûa vieäc löïa choïn ngöôøi ngheøo maø chuùng ta phaûi luoân ghi nhôù, ñoù laø noù ñoøi hoûi chuùng ta phaûi coù thaùi ñoä quan taâm ñeán ngöôøi khaùc. "Söï quan taâm yeâu thöông naøy laø khôûi ñaàu cuûa moät moái quan taâm thöïc söï ñeán con ngöôøi cuûa hoï, thuùc ñaåy toâi tìm kieám lôïi ích cho hoï moät caùch höõu hieäu. Ñieàu naøy haøm chöùa vieäc traân troïng ngöôøi ngheøo trong loøng toát cuûa hoï, trong kinh nghieäm soáng cuûa hoï, trong vaên hoùa cuûa hoï, vaø trong caùch soáng ñöùc tin cuûa hoï. Tình yeâu ñích thöïc luoân mang tính chieâm nghieäm, vaø cho pheùp chuùng ta phuïc vuï ngöôøi khaùc khoâng phaûi vì nhu caàu hay phuø phieám, nhöng ñuùng hôn laø bôûi vì ngöôøi aáy ñeïp hôn veû beà ngoaøi# Chæ treân neàn taûng cuûa söï gaàn guõi thöïc söï vaø chaân thaønh naøy, chuùng ta môùi coù theå ñoàng haønh ñuùng ñaén vôùi ngöôøi ngheøo treân con ñöôøng giaûi phoùng hoï." [111] Vì lyù do naøy, toâi xin baøy toû loøng bieát ôn chaân thaønh ñeán taát caû nhöõng ai ñaõ choïn soáng giöõa ngöôøi ngheøo, khoâng chæ thænh thoaûng ñeán thaêm hoï maø coøn soáng vôùi hoï nhö hoï vaãn soáng. Moät quyeát ñònh nhö vaäy neân ñöôïc coi laø moät trong nhöõng hình thöùc cao nhaát cuûa ñôøi soáng Tin Möøng.
102. Döôùi aùnh saùng naøy, roõ raøng laø taát caû chuùng ta phaûi "ñeå mình ñöôïc ngöôøi ngheøo truyeàn baù Tin Möøng" [112] vaø nhìn nhaän "söï khoân ngoan huyeàn nhieäm maø Thieân Chuùa muoán chia seû vôùi chuùng ta qua hoï." [113] Lôùn leân trong hoaøn caûnh baáp beânh, hoïc caùch sinh toàn trong nhöõng ñieàu kieän khaéc nghieät nhaát, tin töôûng vaøo Thieân Chuùa vôùi söï ñaûm baûo raèng khoâng ai khaùc coi troïng hoï, vaø giuùp ñôõ laãn nhau trong nhöõng khoaûnh khaéc ñen toái nhaát, ngöôøi ngheøo ñaõ hoïc ñöôïc nhieàu ñieàu maø hoï giaáu kín trong loøng. Nhöõng ai trong chuùng ta chöa töøng coù nhöõng traûi nghieäm töông töï veà cuoäc soáng theo caùch naøy chaéc chaén coù theå hoïc ñöôïc nhieàu ñieàu töø nguoàn khoân ngoan laø kinh nghieäm cuûa ngöôøi ngheøo. Chæ baèng caùch lieân heä nhöõng lôøi than phieàn cuûa chuùng ta vôùi nhöõng ñau khoå vaø thieáu thoán cuûa hoï, chuùng ta môùi coù theå traûi nghieäm moät söï khieån traùch coù theå thaùch thöùc chuùng ta ñôn giaûn hoùa cuoäc soáng cuûa mình.
Chöông Naêm: Moät Thaùch Thöùc Lieân Tuïc
103. Toâi ñaõ choïn nhaéc laïi lòch söû laâu ñôøi veà vieäc Giaùo hoäi chaêm soùc ngöôøi ngheøo vaø vôùi ngöôøi ngheøo ñeå laøm roõ raèng ñieàu naøy luoân laø moät phaàn troïng taâm trong ñôøi soáng cuûa Giaùo hoäi. Thaät vaäy, vieäc chaêm soùc ngöôøi ngheøo laø moät phaàn cuûa Truyeàn thoáng vó ñaïi cuûa Giaùo hoäi, nhö moät ngoïn haûi ñaêng cuûa aùnh saùng Tin Möøng ñeå soi saùng taâm hoàn vaø daãn daét caùc quyeát ñònh cuûa Kitoâ höõu trong moïi thôøi ñaïi. Ñoù laø lyù do taïi sao chuùng ta phaûi caûm thaáy coù traùch nhieäm môøi goïi moïi ngöôøi chia seû aùnh saùng vaø cuoäc soáng naûy sinh töø vieäc nhaän ra Chuùa Kitoâ nôi khuoân maët cuûa nhöõng ngöôøi ñau khoå vaø nhöõng ngöôøi tuùng thieáu. Tình yeâu daønh cho ngöôøi ngheøo laø moät yeáu toá thieát yeáu trong lòch söû Thieân Chuùa ñoái xöû vôùi chuùng ta; tình yeâu naøy xuaát phaùt töø traùi tim cuûa Giaùo hoäi nhö moät lôøi keâu goïi lieân tuïc ñeán traùi tim cuûa caùc tín höõu, caû caù nhaân laãn coäng ñoàng. Laø Thaân theå Chuùa Kitoâ, Giaùo hoäi traûi nghieäm cuoäc soáng cuûa ngöôøi ngheøo nhö chính "xaùc thòt" cuûa mình, vì hoï coù moät vò trí ñaëc quyeàn trong daân Thieân Chuùa ñang löõ haønh. Do ñoù, tình yeâu daønh cho ngöôøi ngheøo - duø söï ngheøo khoù cuûa hoï coù hình thöùc naøo - laø daáu aán Tin möøng cuûa moät Giaùo hoäi trung thaønh vôùi traùi tim cuûa Thieân Chuùa. Thaät vaäy, moät trong nhöõng öu tieân cuûa moïi phong traøo ñoåi môùi trong Giaùo hoäi luoân laø moái quan taâm öu tieân daønh cho ngöôøi ngheøo. Theo nghóa naøy, coâng vieäc cuûa Giaùo hoäi vôùi ngöôøi ngheøo khaùc bieät veà nguoàn caûm höùng vaø phöông phaùp so vôùi coâng vieäc cuûa baát cöù toå chöùc nhaân ñaïo naøo khaùc.
104. Khoâng moät Kitoâ höõu naøo coù theå chæ xem ngöôøi ngheøo nhö moät vaán ñeà xaõ hoäi; hoï laø moät phaàn cuûa "gia ñình" chuùng ta. Hoï laø "moät ngöôøi trong chuùng ta". Moái quan heä cuûa chuùng ta vôùi ngöôøi ngheøo cuõng khoâng theå bò giaûn löôïc thaønh moät hoaït ñoäng hay chöùc naêng khaùc cuûa Giaùo hoäi. Theo Vaên kieän Aparecida, "chuùng ta ñöôïc môøi goïi daønh thôøi gian cho ngöôøi ngheøo, daønh cho hoï söï quan taâm yeâu thöông, laéng nghe hoï vôùi söï quan taâm, saùt caùnh beân hoï trong nhöõng luùc khoù khaên, choïn daønh haøng giôø, haøng tuaàn hoaëc haøng naêm trôøi vôùi hoï, vaø noã löïc bieán ñoåi hoaøn caûnh cuûa hoï, baét ñaàu töø chính hoï. Chuùng ta khoâng theå queân raèng ñaây chính laø ñieàu Chuùa Gieâsu ñaõ ñeà ra trong haønh ñoäng vaø lôøi noùi cuûa Ngöôøi." [114]
Ngöôøi Samaritanoâ nhaân haäu, moät laàn nöõa
105. Neàn vaên hoùa thoáng trò vaøo ñaàu thieân nieân kyû naøy muoán chuùng ta boû maëc ngöôøi ngheøo cho soá phaän cuûa hoï vaø coi hoï khoâng ñaùng ñöôïc quan taâm, chöù ñöøng noùi ñeán vieäc toân troïng hoï. Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ, trong Thoâng ñieäp Fratelli Tutti, ñaõ thaùch thöùc chuùng ta suy gaãm veà duï ngoân Ngöôøi Samaritanoâ nhaân haäu (x. Lc 10:25-37), duï ngoân trình baøy nhöõng phaûn öùng khaùc nhau cuûa nhöõng ngöôøi chöùng kieán caûnh moät ngöôøi bò thöông naèm beân ñöôøng. Chæ coù Ngöôøi Samaritanoâ nhaân haäu döøng laïi vaø chaêm soùc ngöôøi aáy. Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ tieáp tuïc hoûi moãi ngöôøi chuùng ta: "Baïn ñoàng nhaát vôùi ai trong soá nhöõng ngöôøi naøy? Caâu hoûi naøy, tuy thaúng thaén, nhöng laïi raát tröïc tieáp vaø saâu saéc. Baïn gioáng vôùi nhaân vaät naøo trong soá hoï? Chuùng ta caàn thöøa nhaän raèng chuùng ta luoân bò caùm doã boû maëc ngöôøi khaùc, ñaëc bieät laø nhöõng ngöôøi yeáu ñuoái. Chuùng ta haõy thöøa nhaän raèng, baát chaáp taát caû nhöõng tieán boä maø chuùng ta ñaõ ñaït ñöôïc, chuùng ta vaãn coøn "muø chöõ" khi noùi ñeán vieäc ñoàng haønh, chaêm soùc vaø hoã trôï nhöõng thaønh vieân yeáu ñuoái vaø deã bò toån thöông nhaát trong caùc xaõ hoäi phaùt trieån cuûa chuùng ta. Chuùng ta ñaõ quen vôùi vieäc nhìn ñi höôùng khaùc, löôùt qua, vaø lôø ñi nhöõng tình huoáng cho ñeán khi chuùng aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán chuùng ta." [115]
106. Ñieàu quan troïng laø chuùng ta phaûi nhaän ra raèng caâu chuyeän veà Ngöôøi Samaritanoâ nhaân haäu vaãn coøn mang tính thôøi söï cho ñeán ngaøy nay. "Neáu toâi gaëp moät ngöôøi nguû ngoaøi trôøi vaøo moät ñeâm laïnh giaù, toâi coù theå coi ngöôøi ñoù laø moät söï phieàn toaùi, moät keû löôøi bieáng, moät chöôùng ngaïi vaät treân ñöôøng ñi cuûa toâi, moät caûnh töôïng ñaùng lo ngaïi, moät vaán ñeà maø caùc chính trò gia phaûi giaûi quyeát, hoaëc thaäm chí laø moät maûnh raùc thaûi böøa baõi nôi coâng coäng. Hoaëc toâi coù theå ñaùp laïi baèng ñöùc tin vaø loøng baùc aùi, vaø nhìn thaáy ôû ngöôøi naøy moät con ngöôøi coù phaåm giaù gioáng heät toâi, moät taïo vaät ñöôïc Chuùa Cha yeâu thöông voâ bôø beán, moät hình aûnh cuûa Thieân Chuùa, moät ngöôøi anh chò em ñöôïc Chuùa Gieâsu Kitoâ cöùu chuoäc. Ñoù chính laø baûn chaát cuûa moät Kitoâ höõu! Lieäu söï thaùnh thieän coù theå ñöôïc hieåu baèng caùch naøo ñoù ngoaøi söï nhaän thöùc soáng ñoäng veà phaåm giaù naøy cuûa moãi con ngöôøi?" [116] Ngöôøi Samaritanoâ nhaân haäu ñaõ laøm gì?
107. Nhöõng caâu hoûi naøy caøng trôû neân caáp baùch hôn khi xeùt ñeán moät khieám khuyeát nghieâm troïng hieän dieän trong ñôøi soáng xaõ hoäi chuùng ta, cuõng nhö trong caùc coäng ñoàng Kitoâ giaùo cuûa chuùng ta. Nhieàu hình thöùc thôø ô maø chuùng ta thaáy xung quanh thöïc chaát laø "daáu hieäu cuûa moät caùch tieáp caän cuoäc soáng ñang lan roäng theo nhieàu caùch thöùc tinh vi khaùc nhau. Hôn nöõa, vì chuùng ta baän taâm ñeán nhöõng nhu caàu cuûa rieâng mình, vieäc nhìn thaáy moät ngöôøi ñang ñau khoå khieán chuùng ta lo laéng. Noù khieán chuùng ta baát an, vì chuùng ta khoâng coù thôøi gian ñeå laõng phí cho nhöõng vaán ñeà cuûa ngöôøi khaùc. Ñaây laø nhöõng trieäu chöùng cuûa moät xaõ hoäi khoâng laønh maïnh. Moät xaõ hoäi tìm kieám söï thònh vöôïng nhöng laïi quay löng laïi vôùi ñau khoå. Xin cho chuùng ta ñöøng sa vaøo vöïc saâu nhö vaäy! Chuùng ta haõy nhìn vaøo taám göông cuûa Ngöôøi Samaritanoâ nhaân haäu." [117] Nhöõng lôøi cuoái cuøng cuûa duï ngoân Tin Möøng - "Haõy ñi vaø laøm nhö vaäy" (Lc 10:37) - noùi leân moät meänh leänh maø moãi Kitoâ höõu phaûi ghi nhôù haèng ngaøy.
Moät thaùch ñoá khoâng theå traùnh khoûi cho Giaùo hoäi ngaøy nay
108. Vaøo moät thôøi ñieåm ñaëc bieät quan troïng trong lòch söû Giaùo hoäi Roâma, khi caùc ñònh cheá ñeá quoác ñang suïp ñoå döôùi aùp löïc cuûa nhöõng cuoäc xaâm löôïc man rôï, Ñöùc Thaùnh Giaùo hoaøng Greâgoârioâ Caû caûm thaáy caàn phaûi nhaéc nhôû caùc tín höõu: "Moãi phuùt chuùng ta coù theå tìm thaáy moät Ladaroâ neáu chuùng ta tìm kieám oâng aáy, vaø moãi ngaøy, ngay caû khi khoâng tìm kieám, chuùng ta vaãn thaáy moät ngöôøi ôû tröôùc cöûa nhaø mình. Baây giôø, nhöõng ngöôøi aên xin vaây quanh chuùng ta, caàu xin boá thí; sau naøy hoï seõ laø nhöõng ngöôøi beânh vöïc chuùng ta... Vì vaäy, ñöøng boû lôõ cô hoäi laøm vieäc baùc aùi; ñöøng tích tröõ nhöõng ñieàu toát ñeïp maø baïn ñang coù maø khoâng söû duïng." [118] Ñöùc Greâgoârioâ ñaõ duõng caûm leân aùn caùc hình thöùc ñònh kieán ñöông thôøi ñoái vôùi ngöôøi ngheøo, bao goàm caû nieàm tin raèng hoï phaûi chòu traùch nhieäm veà hoaøn caûnh cuûa mình: "Baát cöù khi naøo baïn thaáy ngöôøi ngheøo laøm ñieàu gì ñoù ñaùng cheâ traùch, ñöøng khinh thöôøng hoaëc haï thaáp uy tín cuûa hoï, vì ngoïn löûa cuûa söï ngheøo ñoùi coù leõ ñang thanh taåy nhöõng haønh ñoäng toäi loãi cuûa hoï, duø chuùng coù nhoû ñeán ñaâu." [119] Khoâng hieám khi, söï thònh vöôïng cuûa chuùng ta coù theå khieán chuùng ta muø quaùng tröôùc nhu caàu cuûa ngöôøi khaùc, vaø thaäm chí khieán chuùng ta nghó raèng haïnh phuùc vaø söï vieân maõn cuûa mình chæ phuï thuoäc vaøo chính mình, taùch bieät khoûi ngöôøi khaùc. Trong nhöõng tröôøng hôïp nhö vaäy, ngöôøi ngheøo coù theå ñoùng vai troø nhö nhöõng ngöôøi thaày thaàm laëng cho chuùng ta, khieán chuùng ta yù thöùc ñöôïc söï kieâu ngaïo cuûa mình vaø gieo vaøo loøng chuùng ta moät tinh thaàn khieâm nhöôøng chính ñaùng.
109. Maëc duø ñuùng laø ngöôøi giaøu quan taâm ñeán ngöôøi ngheøo, nhöng ñieàu ngöôïc laïi cuõng khoâng keùm phaàn ñuùng. Ñaây laø moät söï thaät ñaùng chuù yù ñöôïc toaøn boä truyeàn thoáng Kitoâ giaùo xaùc nhaän. Cuoäc soáng thöïc söï coù theå ñöôïc thay ñoåi khi nhaän ra raèng ngöôøi ngheøo coù nhieàu ñieàu ñeå daïy chuùng ta veà Tin möøng vaø nhöõng ñoøi hoûi cuûa noù. Baèng chöùng töø thaàm laëng cuûa hoï, hoï khieán chuùng ta ñoái dieän vôùi söï baáp beânh cuûa cuoäc soáng. Ví duï, ngöôøi cao tuoåi, vôùi söï yeáu ñuoái veà theå chaát, nhaéc nhôû chuùng ta veà söï mong manh cuûa chính mình, ngay caû khi chuùng ta coá gaéng che giaáu noù ñaèng sau söï thònh vöôïng vaø veû beà ngoaøi cuûa mình. Ngöôøi ngheøo cuõng nhaéc nhôû chuùng ta raèng thaùi ñoä kieâu ngaïo hung haêng maø chuùng ta thöôøng duøng ñeå ñoái dieän vôùi nhöõng khoù khaên cuûa cuoäc soáng laø voâ caên cöù nhö theá naøo. Hoï nhaéc nhôû chuùng ta raèng cuoäc soáng döôøng nhö an toaøn vaø chaéc chaén cuûa chuùng ta coù theå baáp beânh vaø troáng roãng nhö theá naøo. ÔÛ ñaây moät laàn nöõa, Thaùnh Greâgoârioâ Caû coù nhieàu ñieàu muoán noùi vôùi chuùng ta: "Ñöøng ai töï cho mình laø an toaøn khi noùi raèng: 'Toâi khoâng aên caép cuûa ngöôøi khaùc, nhöng chæ ñôn giaûn laø höôûng thuï nhöõng gì thuoäc veà mình'. Ngöôøi giaøu khoâng bò tröøng phaït vì ñaõ laáy cuûa ngöôøi khaùc, nhöng vì, trong khi sôû höõu khoái taøi saûn keách xuø nhö vaäy, oâng ta ñaõ trôû neân ngheøo naøn veà maët noäi taâm. Ñaây thöïc söï laø lyù do khieán oâng ta bò keát aùn xuoáng hoûa nguïc: trong söï thònh vöôïng cuûa mình, oâng ta khoâng coøn yù thöùc veà coâng lyù; söï giaøu coù maø oâng ta nhaän ñöôïc khieán oâng ta kieâu ngaïo vaø ñaùnh maát heát loøng caûm thöông." [120]
110. Ñoái vôùi chuùng ta, nhöõng ngöôøi Kitoâ höõu, vaán ñeà ngöôøi ngheøo daãn ñeán chính coát loõi cuûa ñöùc tin. Thaùnh Gioan Phaoloâ II ñaõ daïy raèng vieäc öu tieân löïa choïn ngöôøi ngheøo, töùc laø tình yeâu thöông cuûa Giaùo hoäi daønh cho ngöôøi ngheøo, "laø ñieàu thieát yeáu ñoái vôùi Giaùo hoäi vaø laø moät phaàn trong truyeàn thoáng lieân tuïc cuûa Giaùo hoäi, vaø thuùc ñaåy Giaùo hoäi chuù yù ñeán moät theá giôùi maø ngheøo ñoùi ñang ñe doïa lan traøn treân dieän roäng baát chaáp nhöõng tieán boä veà kyõ thuaät vaø kinh teá." [121] Ñoái vôùi caùc Kitoâ höõu, ngöôøi ngheøo khoâng phaûi laø moät phaïm truø xaõ hoäi hoïc, maø chính laø "xaùc thòt" cuûa Chuùa Kitoâ. Chæ tuyeân xöng giaùo lyù veà söï Nhaäp Theå cuûa Thieân Chuùa moät caùch chung chung thì chöa ñuû. Ñeå thöïc söï böôùc vaøo maàu nhieäm cao caû naøy, chuùng ta caàn hieåu roõ raèng Chuùa ñaõ maëc laáy moät xaùc thòt ñoùi khaùt, ñau yeáu vaø tuø ñaøy. "Moät Giaùo Hoäi ngheøo vì ngöôøi ngheøo baét ñaàu baèng vieäc vöôn tôùi xaùc thòt cuûa Chuùa Kitoâ. Neáu chuùng ta vöôn tôùi xaùc thòt cuûa Chuùa Kitoâ, chuùng ta baét ñaàu hieåu ñöôïc ñieàu gì ñoù, hieåu ñöôïc söï ngheøo khoù naøy, söï ngheøo khoù cuûa Chuùa, thöïc söï laø gì; vaø ñieàu naøy khoâng heà deã daøng." [122]
111. Töï baûn chaát, Giaùo Hoäi lieân ñôùi vôùi ngöôøi ngheøo, ngöôøi bò loaïi tröø, ngöôøi bò gaït ra ngoaøi leà xaõ hoäi vaø taát caû nhöõng ai bò xaõ hoäi ruoàng boû. Ngöôøi ngheøo laø trung taâm cuûa Giaùo Hoäi bôûi vì "nieàm tin cuûa chuùng ta vaøo Chuùa Kitoâ, Ñaáng ñaõ trôû neân ngheøo khoù, vaø luoân gaàn guõi vôùi ngöôøi ngheøo vaø ngöôøi bò ruoàng boû, laø neàn taûng cho moái quan taâm cuûa chuùng ta ñoái vôùi söï phaùt trieån toaøn dieän cuûa nhöõng thaønh vieân bò laõng queân nhaát trong xaõ hoäi." [123] Trong taâm hoàn chuùng ta, chuùng ta gaëp thaáy "nhu caàu phaûi laéng nghe lôøi keâu goïi naøy, phaùt sinh töø haønh ñoäng giaûi phoùng cuûa aân suûng trong moãi ngöôøi chuùng ta, vaø do ñoù, ñaây khoâng phaûi laø vaán ñeà cuûa moät söù meänh chæ daønh rieâng cho moät soá ít." [124]
112. Ñoâi khi, caùc phong traøo hoaëc nhoùm Kitoâ giaùo xuaát hieän nhöng laïi ít hoaëc khoâng quan taâm ñeán lôïi ích chung cuûa xaõ hoäi, ñaëc bieät laø vieäc baûo veä vaø thaêng tieán nhöõng thaønh vieân deã bò toån thöông vaø thieät thoøi nhaát. Tuy nhieân, chuùng ta khoâng bao giôø ñöôïc queân raèng toân giaùo, ñaëc bieät laø Kitoâ giaùo, khoâng theå bò giôùi haïn trong phaïm vi rieâng tö, nhö theå caùc tín höõu khoâng coù quyeàn leân tieáng veà caùc vaán ñeà aûnh höôûng ñeán xaõ hoäi daân söï vaø caùc vaán ñeà lieân quan ñeán caùc thaønh vieân cuûa mình. [125]
113. Thaät vaäy, "baát cöù coäng ñoàng Giaùo hoäi naøo, neáu nghó raèng mình coù theå thoaûi maùi ñi theo con ñöôøng rieâng maø khoâng coù söï quan taâm saùng taïo vaø hôïp taùc höõu hieäu trong vieäc giuùp ñôõ ngöôøi ngheøo soáng trong phaåm giaù vaø tieáp caän vôùi moïi ngöôøi, thì cuõng seõ coù nguy cô tan vôõ, baát keå hoï coù noùi veà caùc vaán ñeà xaõ hoäi hay chæ trích chính phuû bao nhieâu ñi nöõa. Hoï seõ deã daøng troâi daït vaøo moät tính theá tuïc taâm linh ñöôïc nguïy trang baèng caùc hoaït ñoäng toân giaùo, caùc cuoäc hoïp khoâng höõu hieäu vaø nhöõng lôøi noùi suoâng." [126]
114. Vaán ñeà khoâng chæ ñôn thuaàn laø cung caáp hoã trôï phuùc lôïi vaø noã löïc ñaûm baûo coâng baèng xaõ hoäi. Ngöôøi Kitoâ höõu cuõng neân nhaän thöùc ñöôïc moät hình thöùc maâu thuaãn khaùc trong caùch hoï ñoái xöû vôùi ngöôøi ngheøo. Treân thöïc teá, "söï phaân bieät ñoái xöû toài teä nhaát maø ngöôøi ngheøo phaûi chòu ñöïng laø thieáu söï chaêm soùc veà maët tinh thaàn... Löïa choïn öu tieân cuûa chuùng ta daønh cho ngöôøi ngheøo chuû yeáu phaûi ñöôïc chuyeån thaønh moät söï chaêm soùc toân giaùo ñaëc quyeàn vaø öu tieân." [127] Tuy nhieân, söï quan taâm veà maët tinh thaàn naøy ñoái vôùi ngöôøi ngheøo ñang bò ñaët daáu hoûi, ngay caû trong giôùi Kitoâ höõu, bôûi moät soá ñònh kieán phaùt sinh töø vieäc chuùng ta thaáy deã daøng hôn trong vieäc laøm ngô tröôùc ngöôøi ngheøo. Coù nhöõng ngöôøi noùi: "Nhieäm vuï cuûa chuùng ta laø caàu nguyeän vaø giaûng daïy giaùo lyù laønh maïnh." Taùch bieät khía caïnh toân giaùo naøy vôùi phaùt trieån toaøn dieän, hoï thaäm chí coøn noùi raèng chính phuû coù traùch nhieäm chaêm soùc hoï, hoaëc toát hôn laø khoâng neân giuùp hoï thoaùt khoûi caûnh ngheøo ñoùi maø chæ caàn daïy hoï caùch laøm vieäc. Ñoâi khi, nhöõng döõ lieäu giaû khoa hoïc ñöôïc vieän daãn ñeå cuûng coá cho tuyeân boá raèng moät neàn kinh teá thò tröôøng töï do seõ töï ñoäng giaûi quyeát vaán ñeà ngheøo ñoùi. Hoaëc thaäm chí chuùng ta neân choïn coâng taùc muïc vuï vôùi caùi goïi laø giôùi tinh hoa, bôûi vì, thay vì laõng phí thôøi gian cho ngöôøi ngheøo, toát hôn neân chaêm soùc ngöôøi giaøu, ngöôøi coù aûnh höôûng vaø chuyeân gia, ñeå vôùi söï giuùp ñôõ cuûa hoï, nhöõng giaûi phaùp thöïc söï coù theå ñöôïc tìm ra vaø Giaùo hoäi coù theå caûm thaáy ñöôïc baûo veä. Thaät deã daøng ñeå nhaän thaáy tính theá tuïc ñaèng sau nhöõng laäp tröôøng naøy, ñieàu naøy seõ daãn chuùng ta ñeán vieäc nhìn nhaän thöïc teá qua laêng kính hôøi hôït, thieáu aùnh saùng töø treân cao, vaø vun ñaép nhöõng moái quan heä mang laïi cho chuùng ta söï an toaøn vaø vò theá ñaëc quyeàn.
Boá thí ngaøy nay
115. Toâi muoán keát thuùc baèng caùch noùi ñoâi ñieàu veà vieäc boá thí, moät vieäc laøm ngaøy nay khoâng ñöôïc nhìn nhaän moät caùch tích cöïc ngay caû trong soá caùc tín höõu. Noù khoâng chæ hieám khi ñöôïc thöïc haønh maø thaäm chí ñoâi khi coøn bò coi thöôøng. Toâi xin nhaéc laïi moät laàn nöõa raèng caùch quan troïng nhaát giuùp ñôõ ngöôøi yeáu theá laø hoã trôï hoï tìm ñöôïc moät coâng vieäc toát, ñeå hoï coù theå soáng moät cuoäc soáng xöùng ñaùng hôn baèng caùch phaùt trieån khaû naêng vaø ñoùng goùp coâng baèng. Theo nghóa naøy, "thieáu vieäc laøm khoâng chæ ñôn thuaàn laø khoâng coù nguoàn thu nhaäp oån ñònh. Coâng vieäc cuõng vaäy, nhöng coøn hôn theá nöõa. Nhôø lao ñoäng, chuùng ta trôû neân troïn veïn hôn, nhaân tính cuûa chuùng ta phaùt trieån, ngöôøi treû chæ tröôûng thaønh nhôø lao ñoäng. Hoïc thuyeát xaõ hoäi cuûa Giaùo hoäi luoân coi lao ñoäng cuûa con ngöôøi laø söï tham gia vaøo coâng trình saùng taïo cuûa Thieân Chuùa, coâng trình naøy vaãn tieáp tuïc moãi ngaøy, cuõng nhôø ñoâi tay, khoái oùc vaø traùi tim cuûa ngöôøi lao ñoäng." [128] Maët khaùc, khi ñieàu naøy khoâng theå thöïc hieän ñöôïc, chuùng ta khoâng theå lieàu lónh boû maëc ngöôøi khaùc vôùi soá phaän thieáu thoán nhöõng nhu caàu thieát yeáu cho moät cuoäc soáng xöùng ñaùng. Do ñoù, vieäc boá thí, trong luùc naøy, vaãn laø moät phöông tieän caàn thieát ñeå tieáp xuùc, gaëp gôõ vaø töông caûm vôùi nhöõng ngöôøi keùm may maén.
116. Nhöõng ai ñöôïc thuùc ñaåy bôûi loøng baùc aùi ñích thöïc ñeàu hieåu roõ raèng vieäc boá thí khoâng mieãn tröø traùch nhieäm cuûa caùc cô quan coù thaåm quyeàn, khoâng xoùa boû nghóa vuï cuûa caùc cô quan chính phuû trong vieäc chaêm soùc ngöôøi ngheøo, hay laøm giaûm ñi nhöõng noã löïc chính ñaùng nhaèm ñaûm baûo coâng lyù. Vieäc boá thí ít nhaát cuõng cho chuùng ta cô hoäi döøng laïi tröôùc ngöôøi ngheøo, nhìn vaøo maét hoï, chaïm vaøo hoï vaø chia seû moät phaàn naøo ñoù cuûa chính mình vôùi hoï. Trong moïi tröôøng hôïp, vieäc boá thí, duø khieâm toán ñeán ñaâu, cuõng mang ñeán moät chuùt loøng thöông xoùt (pietas) trong moät xaõ hoäi voán bò ñaùnh daáu bôûi söï theo ñuoåi lôïi ích caù nhaân ñieân cuoàng. Theo lôøi cuûa Saùch Chaâm Ngoân: "Phöôùc cho ngöôøi boá thí, vì hoï chia seû côm baùnh vôùi ngöôøi ngheøo" (22:9).
117. Caû Cöïu Öôùc vaø Taân Öôùc ñeàu coù nhöõng baøi thaùnh ca ca ngôïi vieäc boá thí: "Haõy kieân nhaãn vôùi nhöõng ngöôøi ñang trong hoaøn caûnh khoù khaên, vaø ñöøng ñeå hoï chôø ñôïi söï boá thí cuûa con... Haõy tích tröõ cuûa boá thí trong kho taøng cuûa con, vaø noù seõ cöùu con khoûi moïi tai öông" (Hc 29:8,12). Chính Chuùa Gieâsu cuõng noùi theâm: "Haõy baùn taøi saûn cuûa con maø boá thí. Haõy saém cho mình nhöõng tuùi tieàn khoâng bao giôø cuõ, moät kho taøng khoâng bao giôø caïn ôû treân trôøi, nôi keû troäm khoâng beùn maûng vaø moái moït khoâng laøm hö naùt" (Lc 12:33).
118. Thaùnh Gioan Kim Khaåu noåi tieáng vôùi caâu noùi: "Boá thí laø ñoâi caùnh cuûa lôøi caàu nguyeän. Neáu baïn khoâng cung caáp cho lôøi caàu nguyeän cuûa mình ñoâi caùnh, noù seõ khoù maø bay ñöôïc." [129] Töông töï nhö vaäy, Thaùnh Gregorio Ory thaønh Nazianzus ñaõ keát thuùc moät trong nhöõng baøi dieãn vaên noåi tieáng cuûa mình baèng nhöõng lôøi naøy: "Hôõi caùc toâi tôù cuûa Chuùa Kitoâ, anh em vaø ñoàng thöøa keá cuûa Ngöôøi, neáu anh em nghó raèng toâi coù ñieàu gì muoán noùi, chuùng ta haõy ñeán thaêm Chuùa Kitoâ baát cöù khi naøo coù theå; haõy chaêm soùc Ngöôøi, cho Ngöôøi aên, maëc, chaøo ñoùn Ngöôøi, toân kính Ngöôøi, khoâng chæ trong böõa aên, nhö moät soá ngöôøi ñaõ laøm, hay baèng caùch xöùc daàu cho Ngöôøi, nhö Maria ñaõ laøm, hay chæ baèng caùch cho Ngöôøi möôïn moä, nhö Giuse thaønh Arimathia, hay baèng caùch saép xeáp vieäc choân caát Ngöôøi, nhö Ni-coâ-ñeâ-moâ, ngöôøi ñaõ yeâu Chuùa Kitoâ moät caùch hôøi hôït, hay baèng caùch daâng cho Ngöôøi vaøng, nhuõ höông vaø moäc döôïc, nhö caùc nhaø thoâng thaùi tröôùc taát caû nhöõng ngöôøi naøy. Chuùa cuûa muoân loaøi xin loøng thöông xoùt, chöù khoâng phaûi hy leã... Vaäy chuùng ta haõy toû loøng thöông xoùt Ngöôøi nôi nhöõng ngöôøi ngheøo vaø nhöõng ngöôøi hoâm nay ñang naèm treân maët ñaát, ñeå khi chuùng ta rôøi khoûi theá gian naøy, hoï coù theå ñoùn nhaän chuùng ta vaøo nôi ôû vónh cöûu." [130]
119. Tình yeâu thöông vaø nieàm tin saâu saéc nhaát cuûa chuùng ta caàn ñöôïc vun ñaép lieân tuïc, vaø chuùng ta laøm ñieàu ñoù thoâng qua nhöõng haønh ñoäng cuï theå cuûa mình. Vieäc cöù maõi quaån quanh trong nhöõng yù töôûng vaø lyù thuyeát, trong khi khoâng phaùt bieåu chuùng qua nhöõng haønh ñoäng baùc aùi thöôøng xuyeân vaø thieát thöïc, cuoái cuøng seõ khieán ngay caû nhöõng hy voïng vaø khaùt voïng aáp uû nhaát cuûa chuùng ta cuõng trôû neân yeáu ñuoái vaø tan bieán. Chính vì lyù do naøy, chuùng ta, nhöõng ngöôøi Kitoâ höõu, khoâng ñöôïc töø boû vieäc boá thí. Vieäc naøy coù theå ñöôïc thöïc hieän theo nhieàu caùch khaùc nhau, vaø chaéc chaén seõ höõu hieäu hôn, nhöng noù phaûi ñöôïc tieáp tuïc. Ít nhaát thì laøm moät ñieàu gì ñoù vaãn toát hôn laø khoâng laøm gì caû. Duø döôùi baát cöù hình thöùc naøo, vieäc boá thí seõ chaïm ñeán vaø laøm meàm maïi traùi tim chai ñaù cuûa chuùng ta. Noù seõ khoâng giaûi quyeát ñöôïc vaán ñeà ngheøo ñoùi treân theá giôùi, nhöng noù vaãn phaûi ñöôïc thöïc hieän, vôùi söï thoâng minh, sieâng naêng vaø traùch nhieäm xaõ hoäi. Veà phaàn mình, chuùng ta caàn boá thí nhö moät caùch ñeå vöôn tôùi vaø chaïm ñeán nhöõng maûnh ñôøi khoán khoå cuûa ngöôøi ngheøo.
120. Tình yeâu Kitoâ giaùo phaù vôõ moïi raøo caûn, mang nhöõng ngöôøi xa caùch laïi gaàn nhau, keát noái nhöõng ngöôøi xa laï vaø hoøa giaûi keû thuø. Noù vöôït qua nhöõng vöïc thaúm maø con ngöôøi khoâng theå vöôït qua, vaø noù thaâm nhaäp vaøo nhöõng khe hôû saâu thaúm nhaát cuûa xaõ hoäi. Baûn chaát cuûa tình yeâu Kitoâ giaùo laø tieân tri: noù laøm neân nhöõng ñieàu kyø dieäu vaø khoâng coù giôùi haïn. Noù bieán nhöõng ñieàu töôûng chöøng nhö khoâng theå thaønh coù theå. Tình yeâu, treân heát, laø moät caùch nhìn nhaän cuoäc soáng vaø moät caùch soáng. Moät Giaùo hoäi khoâng ñaët ra giôùi haïn cho tình yeâu, khoâng bieát ñeán keû thuø naøo ñeå chieán ñaáu nhöng chæ bieát yeâu thöông con ngöôøi, chính laø Giaùo hoäi maø theá giôùi ngaøy nay caàn ñeán.
121. Qua coâng vieäc cuûa anh chò em, nhöõng noã löïc thay ñoåi caùc caáu truùc xaõ hoäi baát coâng, hay qua cöû chæ gaàn guõi vaø hoã trôï chaân thaønh, giaûn dò cuûa anh chò em, ngöôøi ngheøo seõ nhaän ra raèng lôøi Chuùa Gieâsu ñöôïc ngoû vôùi töøng ngöôøi trong soá hoï: "Ta ñaõ yeâu thöông caùc con" (Kh 3:9).
Ban haønh taïi Roâma, taïi Ñeàn thôø Thaùnh Pheâroâ, ngaøy 4 thaùng 10, Leã kính Thaùnh Phanxicoâ Assisi, naêm 2025, naêm ñaàu tieân trong trieàu ñaïi Giaùo hoaøng cuûa toâi.
LEO PP. XIV
- - - - - - - - - - - - - - - - - -
[1] Ñöùc Phanxicoâ, Thoâng ñieäp Dilexit Nos (24 thaùng 10 naêm 2024), 170: AAS 116 (2024), 1422.
[2] Cuøng nguoàn, 171: AAS 116 (2024), 1422-1423.
[3] Ñöùc Phanxicoâ, Toâng huaán Gaudete et Exsultate (19 thaùng 3 naêm 2018), 96: AAS 110 (2018), 1137.
[4] Ñöùc Phanxicoâ, Tieáp kieán caùc Ñaïi dieän Truyeàn thoâng (16/03/2013): AAS 105 (2013), 381.
[5] J. Bergoglio - A. Skorka, Sobre el cielo y la Tierra, Buenos Aires 2013, 214.
[6] Ñöùc Phaoloâ VI, Baøi giaûng trong Thaùnh leã Phieân hoïp coâng khai cuoái cuøng cuûa Coâng ñoàng Vatican II (7/12/1965): AAS 58 (1966), 55-56.
[7] Xem Ñöùc Phanxicoâ, Toâng huaán Nieàm Vui Tin Möøng (24/11/2013), 187: AAS 105 (2013), 1098.
[8] Cuøng nguoàn, 212: AAS 105 (2013), 1108.
[9] Ñöùc Phanxicoâ, Thoâng ñieäp Fratelli Tutti (3 thaùng 10 naêm 2020), 23: AAS 112 (2020), 977.
[10] Cuøng nguoàn, 21: AAS 112 (2020), 976.
[11] Hoäi ñoàng Coäng ñoàng Chaâu AÂu, Quyeát ñònh (85/8/EEC) veà Haønh ñoäng cuï theå cuûa Coäng ñoàng nhaèm choáng laïi ngheøo ñoùi (19 thaùng 12 naêm 1984), Baøi 1(2): Taïp chí chính thöùc cuûa Coäng ñoàng Chaâu AÂu, soá L 24/2.
[12] X. Ñöùc Gioan Phaoloâ II, Baøi Giaùo Lyù (27 thaùng 10 naêm 1999): L'Osservatore Romano, 28 thaùng 10 naêm 1999, 4.
[13] Ñöùc Phanxicoâ, Toâng huaán Evangelii Gaudium (24 thaùng 11 naêm 2013), 197: AAS 105 (2013), 1102.
[14] Xem Ñöùc Phanxicoâ, Söù ñieäp Ngaøy Theá giôùi Ngöôøi ngheøo laàn thöù 5 (13 thaùng 6 naêm 2021), 3: AAS 113 (2021), 691: "Chuùa Gieâsu khoâng chæ ñöùng veà phía ngöôøi ngheøo; Ngöôøi coøn chia seû soá phaän cuûa hoï. Ñaây laø moät baøi hoïc saâu saéc cho caùc moân ñeä cuûa Ngöôøi trong moïi thôøi ñaïi."
[15] Ñöùc Phanxicoâ, Toâng huaán Nieàm Vui Tin Möøng (24/11/2013), 186: AAS 105 (2013), 1098.
[16] Ñöùc Phanxicoâ, Toâng huaán Gaudete et Exsultate (19 thaùng 3 naêm 2018), 95: AAS 110 (2018), 1137.
[17] Nhö treân, 97: AAS 110 (2018), 1137.
[18] Ñöùc Phanxicoâ, Toâng huaán Nieàm Vui Tin Möøng (24/11/2013), 194: AAS 105 (2013), 1101.
[19] Ñöùc Phanxicoâ, Tieáp kieán caùc Ñaïi dieän Truyeàn thoâng (16 thaùng 3, 2013): AAS 105 (2013), 381.
[20] Coâng ñoàng Vatican II, Hieán cheá Tín lyù Lumen Gentium, 8.
[21] Ñöùc Phanxicoâ, Toâng huaán Evangelii Gaudium (24 thaùng 11 naêm 2013), 48: AAS 105 (2013), 1040.
[22] Trong chöông naøy, moät soá chöùng töø naøy ñöôïc ñöa ra. Ñieàu naøy khoâng ñöôïc thöïc hieän moät caùch ñaày ñuû. khoâng phaûi chæ ñeå chöùng minh raèng söï quan taâm ñeán ngöôøi ngheøo luoân laø ñaëc ñieåm cuûa söï hieän dieän cuûa Giaùo hoäi treân theá giôùi. Moät suy tö saâu saéc hôn veà söï quan taâm daønh cho nhöõng ngöôøi tuùng thieáu nhaát coù theå ñöôïc tìm thaáy trong cuoán saùch sau: V. Paglia, Storia della povertaø, Milan 2014.
[23] Xem Ambrose, De officiis ministrorum I, chöông 41, 205-206: CCSL 15, Turnhout 2000, 76-77; II, chöông 28, 140-143: CCSL 15, 148-149.
[24] Ibid., II, chöông 28, 140: CCSL 15, 148.
[25] Ibid.
[26] Ibid., II, chöông 10. 28, 142: CCSL 15, 148.
[27] Ignatius Antioch, Epistula ad Smyrnaeos, 6, 2: SC 10bis, Paris 2007, 136-138.
[28] Polycarp, Epistula ad Philippenses, 6, 1: SC 10bis, 186.
[29] Justin, Apologia prima, 67, 6-7: SC 507, Paris 2006, 310.
[30] John Chrysostom, Homiliae in Matthaeum, 50, 3: PG 58, Paris 1862, 508.
[31] Nhö treân. 50, 4: PG 58, 509.
[32] John Chrysostom, Homilia in Epistula ad Hebraeos, 11, 3 : PG 63, Paris 1862, 94.
[33] John Chrysostom, Homilia II De Lazaro, 6: PG 48, Paris 1862, 992.
[34] Ambrose, De Nabuthae, 12, 53: CSEL 32/2, Praha-Vienna-Leipzig 1897, 498.
[35] Augustine, Enarrationes in Psalmos, 125, 12: CSEL 95/3, Vienna 2001, 181.
[36] Augustine, Sermo LXXXVI, 5: CCSL 41Ab, Turnhout 2019, 411-412.
[37] Pseudo-Augustine, Sermo CCCLXXXVIII, 2: PL 39, Paris 1862, 1700.
[38] Cyprian, De Mortalitate, 16: CCSL 3A, Turnhout 1976, 25.
[39] Ñöùc Phanxicoâ, Söù ñieäp Ngaøy Theá giôùi Beänh nhaân laàn thöù 30 (10 thaùng 12 naêm 2021), 3: AAS 114 (2022), 51.
[40] Camillus de Lellis, Noäi quy cuûa Doøng Thöøa taùc vieân Beänh nhaân, 27: M. Vanti (ed.), Scritti di San Camillo de Lellis, Milan 1965, 67.
[41] Louise de Marillac, Thö göûi caùc chò Claudia Carreù vaø Maria Gaudoin (28 thaùng 11 naêm 1657): E. Charpy (ed.), Sainte Louise de Marillac. EÙcrits, Paris 1983, 576.
[42] Basil Caû, Regulae fusius traatae, 37, 1: PG 31, Paris 1857, 1009 C-D.
[43] Regula Benedicti, 53, 15: SC 182, Paris 1972, 614.
[44] John Cassian, Collationes, XIV, 10: CSEL 13, Vienna 2004, 410.
[45] Beâneâñíctoâ XVI, Giaùo lyù (21 thaùng 10 naêm 2009): L'Osservatore Romano, 22 thaùng 10 naêm 2009, 1.
[46] X. Innocent III, Saéc leänh Operante divinae dispositionis - Nguyeân taéc Nguyeân thuûy cuûa Ba Ngoâi (17 thaùng 12 naêm 1198), 2: J.L. Aurrecoechea - A. Moldoùn (bieân taäp), Fuentes histoùricas de la Orden Trinitaria (s. XII-XV), Coùrdoba 2003, 6: "Moïi thöù, baát keå nguoàn goác hôïp phaùp naøo, anh em phaûi chia thaønh ba phaàn baèng nhau. Trong chöøng möïc hai phaàn laø ñuû, anh em phaûi thöïc hieän caùc coâng vieäc baùc aùi töø chuùng, cuõng nhö cung caáp moät möùc soáng vöøa phaûi cho baûn thaân vaø caùc thaønh vieân gia ñình caàn thieát. Phaàn thöù ba ñöôïc daønh ñeå chuoäc nhöõng ngöôøi bò giam caàm vì ñöùc tin vaøo Chuùa Kitoâ."
[47] Xem Hieán phaùp Doøng Thöông Xoùt, soá 10. 14: Orden de la Bienaventurada Virgen María de la Merced, Regla y Constituciones, Rome 2014, 53: "Ñeå hoaøn thaønh söù meänh naøy, ñöôïc thuùc ñaåy bôûi loøng baùc aùi, chuùng ta hieán daâng mình cho Thieân Chuùa vôùi moät lôøi khaán ñaëc bieät, ñöôïc goïi laø Cöùu Chuoäc, nhôø ñoù chuùng ta höùa seõ hieán daâng maïng soáng mình, neáu caàn, nhö Chuùa Kitoâ ñaõ hieán daâng maïng soáng cuûa Ngöôøi cho chuùng ta, ñeå cöùu nhöõng Kitoâ höõu ñang ôû trong nguy cô cöïc ñoä ñaùnh maát ñöùc tin vaøo nhöõng hình thöùc noâ leä môùi."
[48] X. Thaùnh Gioan Baotixita Conception, La regla de la Orden de la Santísima Trinidad, XX, 1: BAC Maior 60, Madrid, 1999, 90: "Veà ñieåm naøy, ngöôøi ngheøo vaø tuø nhaân gioáng nhö Chuùa Kitoâ, Ñaáng gaùnh chòu moïi ñau khoå cuûa theá gian... Doøng Ba Ngoâi Chí Thaùnh naøy trieäu taäp hoï vaø môøi goïi hoï ñeán uoáng nöôùc cuûa Ñaáng Cöùu Theá, ñieàu ñoù coù nghóa laø, neáu Chuùa Kitoâ treo treân thaäp giaù laø söï cöùu chuoäc vaø cöùu roãi cho con ngöôøi, thì Doøng ñaõ nhaän laáy söï cöùu chuoäc naøy vaø muoán phaân phaùt cho ngöôøi ngheøo, cöùu roãi vaø giaûi thoaùt caùc tuø nhaân."
[49] X. Thaùnh Gioan Baotixita Conception, El recogimiento interior, XL, 4: BAC Maior 48, Madrid 1995, 689: "YÙ chí töï do laøm cho con ngöôøi ñöôïc töï do vaø laøm chuû moïi loaøi thuï taïo, nhöng, laïy Chuùa, bieát bao nhieâu ngöôøi, baèng caùch naøy, trôû thaønh noâ leä vaø tuø nhaân cuûa ma quyû, bò giam caàm vaø xieàng xích bôûi nhöõng ñam meâ vaø duïc voïng cuûa hoï."
[50] Ñöùc Phanxicoâ, Söù ñieäp Ngaøy Hoøa bình Theá giôùi laàn thöù 48 (8 thaùng 12 naêm 2014), 3: AAS 107 (2015), 69.
[51] Ñöùc Phanxicoâ, Gaëp gôõ caùc Caûnh saùt vieân Caûnh saùt, Ngöôøi bò giam giöõ vaø Tình nguyeän vieân (Verona, ngaøy 18 thaùng 5 naêm 2024): AAS 116 (2024), 766.
[52] Honorius III, Bull Solet annuere - Regula bullata (29 thaùng 11 naêm 1223), chap. VI: SC 285, Paris 1981, 192.
[53] X. Gregory IX, Bull Sicut Manifestum est (17 thaùng 9 naêm 1228), 7: SC 325, Paris 1985, 200: "Sicut igitur supplicastis, altissimae paupertatis propositum vestrum favore apostolico roboramus, auctoritate vobis praesentium indulgentes, ut recipere possessiones a nullo compelli possitis."
[54] X. S.C. Tugwell, (ed.), Caùc Tu Só Ña Minh sô khai. Nhöõng baøi vieát choïn loïc, Mahwah 1982, 16-19.
[55] Thomas thaønh Celano, Vita Seconda, pars prima, cap. IV, 8: AnalFranc, 10, Florence 1941, 135.
[56] Ñöùc Phanxicoâ, Dieãn vaên sau chuyeán vieáng thaêm moä Don Lorenzo Milani, (Barbiana, 20 thaùng 6 naêm 2017), 2: AAS 109 (2017), 745.
[57] Ñöùc Gioan Phaoloâ II, Dieãn vaên göûi ngöôøi tham döï Toång Hoäi Doøng Giaùo Só Ngheøo Thöôøng Tröïc cuûa Doøng Ñöùc Meï Thieân Chuùa cuûa caùc Tröôøng Ñaïo Ñöùc (Piarists) (5 thaùng 7 naêm 1997), 2: L'Osservatore Romano, 6 thaùng 7 naêm 1997, 5.
[58] Ibid.
[59] Ñöùc Gioan Phaoloâ II, Baøi giaûng trong Thaùnh leã Phong thaùnh (18 thaùng 4 naêm 1999): AAS 91 (1999), 930.
[60] X. Ñöùc Gioan Phaoloâ II, Thö Iuvenum Patris (31 thaùng 1 naêm 1988), 9: AAS 80 (1988), 976.
[61] X. Ñöùc Phanxicoâ, Dieãn vaên vôùi nhöõng ngöôøi tham gia Toång Tu nghò cuûa Vieän Baùc aùi (Rosminians) (1 thaùng 10 naêm 2018): L'Osservatore Romano, 1-2 thaùng 10 naêm 2018, 7.
[62] Ñöùc Phanxicoâ, Baøi giaûng trong Thaùnh leã phong thaùnh (9 thaùng 10 naêm 2022): AAS 114 (2022), 1338.
[63] Ñöùc Gioan Phaoloâ II, Thoâng ñieäp göûi Hoäi Nöõ tu Truyeàn giaùo Thaùnh Taâm (31 thaùng 5, 2000), 3: L'Osservatore Romano, 16 thaùng 7, 2000, 5.
[64] X. Ñöùc Pioâ XII, Ñoaûn saéc Beà Superior Iam Aetate (8 thaùng 9 naêm 1950): AAS 43 (1951), 455-456.
[65] Ñöùc Phanxicoâ, Söù ñieäp nhaân Ngaøy Theá giôùi Di daân vaø Tò naïn laàn thöù 105 (27 thaùng 5 naêm 2019): AAS 111 (2019), 911.
[66] Ñöùc Phanxicoâ, Söù ñieäp nhaân Ngaøy Theá giôùi Di daân vaø Tò naïn laàn thöù 100 (5 thaùng 8 naêm 2013): AAS 105 (2013), 930.
[67] Thaùnh Teresa Calcutta, Dieãn vaên nhaân dòp trao Giaûi Nobel Hoøa bình (Oslo, 10 thaùng 12 naêm 1979): Aimer jusqu'aø en avoir mal, Lyon 2017, 19-20.
[68] Ñöùc Gioan Phaoloâ II, Dieãn vaên vôùi nhöõng ngöôøi haønh höông ñeán Roâma ñeå phong chaân phöôùc cho Meï Teresa (20 thaùng 10, 2003), 3: L'Osservatore Romano, 20-21 thaùng 10, 2003, 10.
[69] Ñöùc Phanxicoâ, Baøi giaûng Thaùnh leã vaø phong thaùnh (13 thaùng 10 naêm 2019): AAS 111 (2019), 1712.
[70] Ñöùc Gioan Phaoloâ II, Toâng thö Novo Millennio Ineunte (6-01-2001), 49: AAS 93 (2001), 302.
[71] Ñöùc Phanxicoâ, Toâng huaán Christus Vivit (25 thaùng 3 naêm 2019), 231: AAS 111 (2019), 458.
[72] Ñöùc Phanxicoâ, Dieãn vaên vôùi nhöõng ngöôøi tham gia Cuoäc gaëp gôõ Theá giôùi veà caùc Phong traøo Bình daân (28 thaùng 10 naêm 2014): AAS 106 (2014), 851-852.
[73] Ibid.: AAS 106 (2014), 859.
[74] Ñöùc Phanxicoâ, Dieãn vaên göûi caùc tham döï vieân Hoäi nghò Theá giôùi cuûa caùc Phong traøo Bình daân (ngaøy 5 thaùng 11 naêm 2016): L'Osservatore Romano, ngaøy 7-8 thaùng 11 naêm 2016, 5.
[75] Ibid.
[76] Ñöùc Gioan XXIII, Söù ñieäp Phaùt thanh göûi toaøn theå tín höõu Kitoâ giaùo moät thaùng tröôùc khi khai maïc Coâng ñoàng Chung Vatican II (ngaøy 11 thaùng 9 naêm 1962): AAS 54 (1962), 682.
[77] G. LERCARO, Can thieäp taïi Ñaïi hoäi ñoàng XXXV cuûa Coâng ñoàng Chung Vatican II (ngaøy 6 thaùng 12 naêm 1962), 2: AS I/IV, 327-328.
[78] Cuøng nguoàn, 4: AS I/IV, 329.
[79] Vieän Khoa hoïc Toân giaùo (ed.), Per la forza dello Spirito. Thaûo luaän veà theû. Giacomo Lercaro, Bologna 1984, 115.
[80] Phaoloâ VI, Dieãn vaên khai maïc long troïng Khoùa thöù hai cuûa Coâng ñoàng Vatican II (29 thaùng 9 naêm 1963): AAS 55 (1963) 857.
[81] Phaoloâ VI, Giaùo Lyù (11/11/1964): Insegnamenti di Paolo VI, II (1964), 984.
[82] Coâng ñoàng Vatican II, Hieán cheá muïc vuï Gaudium et Spes, 69, 71.
[83] Phaoloâ VI, Thoâng ñieäp Populorum Progressio (26/03/1967), 23: AAS 59 (1967), 269.
[84] X. ibid., 4: AAS 59 (1967), 259.
[85] Ñöùc Gioan Phaoloâ II, Thoâng ñieäp Sollicitudo Rei Socialis (30/12/1987), 42: AAS 80 (1988), 572.
[86] Cuøng nguoàn, AAS 80 (1988), 573.
[87] Ñöùc Gioan Phaoloâ II, Thoâng ñieäp Laborem Exercens (14/09/1981), 3: AAS 73 (1981), 584.
[88] Ñöùc Beâneâñíctoâ XVI, Thoâng ñieäp Caritas in Veritate (29/6/2009), 7: AAS 101 (2009), 645.
[89] Cuøng nguoàn, 27: AAS 101 (2009), 661.
[90] Ñaïi hoäi ñoàng laàn thöù hai cuûa Caùc Giaùm Muïc Chaâu Myõ Latinh, Taøi lieäu Medellín (24 thaùng 10 naêm 1968), 14, n. 7: Celam, Medellin. Keát luaän, Lima 2005, 131-132.
[91] Ñöùc Phanxicoâ, Toâng huaán Nieàm Vui Tin Möøng (24/11/2013), 202: AAS 105 (2013), 1105.
[92] Cuøng nguoàn, 205: AAS 105 (2013), 1106.
[93] Cuøng nguoàn, 190: AAS 105 (2013), 1099.
[94] Cuøng nguoàn, 56: AAS 105 (2013), 1043.
[95] Ñöùc Phanxicoâ, Thoâng ñieäp Dilexit Nos (24 thaùng 10 naêm 2024), 183: AAS 116 (2024), 1427.
[96] Ñöùc Gioan Phaoloâ II, Thoâng ñieäp Centesimus Annus (01/05/1991), 41: AAS 83 (1991), 844-845.
[97] Ñöùc Phanxicoâ, Toâng huaán Nieàm Vui Tin Möøng (24/11/2013), 202: AAS 105 (2013), 1105.
[98] Ñaõ daãn.
[99] Ñöùc Phanxicoâ, Thoâng ñieäp Fratelli Tutti (3 thaùng 10 naêm 2020), 22: AAS 112 (2020), 976.
[100] Ñöùc Phanxicoâ, Toâng huaán Nieàm Vui Tin Möøng (24/11/2013), 209: AAS 105 (2013), 1107.
[101] Ñöùc Phanxicoâ, Thoâng ñieäp Laudato Si' (24 thaùng 5 naêm 2015), 50: AAS 107 (2015), 866.
[102] Ñöùc Phanxicoâ, Toâng huaán Nieàm Vui Tin Möøng (24/11/2013), 210: AAS 105 (2013), 1107.
[103] Ñöùc Phanxicoâ, Thoâng ñieäp Laudato Si' (24 thaùng 5 naêm 2015), 43: AAS 107 (2015), 863.
[104] Ibid., 48: AAS 107 (2015), 865.
[105] Ñöùc Phanxicoâ, Toâng huaán Evangelii Gaudium (24 thaùng 11 naêm 2013), 180: AAS 105 (2013), 1095.
[106] Boä Giaùo lyù Ñöùc tin, Huaán thò veà Moät soá Khía caïnh cuûa "Thaàn hoïc Giaûi phoùng" (6 thaùng 8 naêm 1984) XI, 18: AAS 76 (1984), 907-908.
[107] Ñaïi hoäi ñoàng laàn thöù naêm cuûa caùc Giaùm muïc Myõ Latinh vaø Caribe, Vaên kieän Aparecida, (29 thaùng 6 naêm 2007), soá 392, Bogotaù 2007, tr. 179-180. So saùnh Ñöùc Beâneâñictoâ XVI, Dieãn vaên khai maïc Phieân hoïp cuûa Ñaïi hoäi ñoàng laàn thöù naêm cuûa caùc Giaùm muïc Myõ Latinh vaø Caribe (13 thaùng 5 naêm 2007), 3: AAS 99 (2007), 450.
[108] Xem Ñaïi hoäi ñoàng laàn thöù naêm cuûa caùc Giaùm muïc Myõ Latinh vaø Caribe, Vaên kieän Aparecida (29 thaùng 6 naêm 2007), soá 43-87, trang 31-47.
[109] Ñaïi hoäi ñoàng laàn thöù naêm cuûa caùc Giaùm muïc Myõ Latinh vaø Caribe, Thoâng ñieäp cuoái cuøng (29 thaùng 5 naêm 2007), soá 4, Bogotaù 2007, trang 275.
[110] Ñaïi hoäi ñoàng laàn thöù naêm cuûa caùc Giaùm muïc Myõ Latinh vaø Caribe, Vaên kieän Aparecida (29 thaùng 6 naêm 2007), soá 398, trang 31-47. 182.
[111] Ñöùc Phanxicoâ, Toâng huaán Nieàm Vui Tin Möøng (24/11/2013), 199: AAS 105 (2013), 1103-1104.
[112] Cuøng nguoàn, 198: AAS 105 (2013), 1103.
[113] Nhö treân.
[114] Ñaïi hoäi laàn thöù naêm cuûa caùc Giaùm muïc Chaâu Myõ Latinh vaø vuøng Caribe, Taøi lieäu Aparecida (29 thaùng 6 naêm 2007), n. 397, tr. 182.
[115] Ñöùc Phanxicoâ, Thoâng ñieäp Fratelli Tutti (3 thaùng 10 naêm 2020), 64: AAS 112 (2020), 992.
[116] Ñöùc Phanxicoâ, Toâng huaán Gaudete et Exsultate (19 thaùng 3 naêm 2018), 98: AAS 110 (2018), 1137.
[117] Ñöùc Phanxicoâ, Thoâng ñieäp Fratelli Tutti (3 thaùng 10 naêm 2020), 65-66: AAS 112 (2020), 992.
[118] Gregory Caû, Homilia 40, 10: SC 522, Paris 2008, 552-554.
[119] Nhö treân, 6: SC 522, 546.
[120] Nhö treân, 3: SC 522, 536.
[121] Ñöùc Gioan Phaoloâ II, Thoâng ñieäp Centesimus Annus (01/05/1991), 57: AAS 83 (1991), 862-863.
[122] Ñöùc Phanxicoâ, Ñeâm canh thöùc Leã Hieän Xuoáng vôùi caùc Phong traøo Giaùo hoäi (18 thaùng 5 naêm 2013): L'Osservatore Romano 20-21 thaùng 5 naêm 2013, 5.
[123] Ñöùc Phanxicoâ, Toâng huaán Nieàm Vui Tin Möøng (24/11/2013), 186: AAS 105 (2013), 1098.
[124] Cuøng nguoàn, 188: AAS 105 (2013), 1099.
[125] X. ibid., 182-183: AAS 105 (2013), 1096-1097.
[126] Cuøng nguoàn, 207: AAS 105 (2013), 1107.
[127] Cuøng nguoàn, 200: AAS 105 (2013), 1104.
[128] Ñöùc Phanxicoâ, Dieãn vaên taïi cuoäc gaëp gôõ vôùi caùc ñaïi dieän cuûa Theá giôùi Lao ñoäng taïi Nhaø maùy Ilva ôû Genoa (27 thaùng 5 naêm 2017): AAS 109 (2017), 613.
[129] Pseudo-Chrysostom, Homilia de Jejunio et Eleemosyna: PG 48, 1060.
[130] Gregory Nazianzus, Oratio XIV, 40: PG 35, Paris 1886, 910.