Toâng Huaán Pastores Dabo Vobis
veà vieäc ñaøo taïo linh muïc trong hoaøn caûnh hieän nay
cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Gioan Phaoloâ II
Toâng Huaán
Veà Vieäc Ñaøo Taïo Linh Muïc Trong Hoaøn Caûnh Hieän Nay
PASTORES DABO VOBIS
Cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Gioan Phaoloâ II
Gôûi Giaùm Muïc Ñoaøn, Haøng Giaùo Só, Vaø Toaøn Theå Giaùo Höõu
Sau Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc
Daãn Nhaäp
1. "Ta seõ ban cho caùc ngöôi nhöõng muïc töû nhö loøng Ta mong öôùc" (Gr 3,15).
Qua lôøi cuûa ngoân söù Gieâreâmia, Thieân Chuùa höùa seõ khoâng bao giôø ñeå cho Daân Ngaøi phaûi thieáu muïc töû chaêm lo qui tuï vaø höôùng daãn: "Ta seõ thoâi thuùc cho [caùc chieân Ta] nhöõng muïc töû ñeå caùc muïc töû chaên nuoâi chuùng, chuùng seõ khoâng coøn phaûi sôï haõi vaø hoaûng loaïn" (Gr 23,4).
Laø Daân Thieân Chuùa, Giaùo Hoäi luoân chöùng nghieäm cho söï thöïc hieän lôøi tuyeân saám aáy vaø, trong nieàm vui, Giaùo Hoäi tieáp tuïc taï ôn Chuùa. Giaùo Hoäi bieát raèng Ñöùc Gieâsu Kitoâ chính laø lôøi höùa cuûa Thieân Chuùa ñöôïc öùng nghieäm, moät caùch soáng ñoäng, tuyeät haøo vaø vónh vieãn : "Ta laø Muïc Töû Nhaân Laønh" (Ga 10,11). Laø "Muïc Töû toái cao cuûa ñoaøn chieân" (Dt 13,20), Ñöùc Gieâsu ñaõ giao phoù cho caùc Toâng Ñoà vaø nhöõng ngöôøi keá vò caùc ngaøi söù meänh chaên daét ñoaøn chieân cuûa Thieân Chuùa (x. Ga 21, 15-17; 1 Pr 5,2).
Moät caùch ñaëc bieät, neáu khoâng coù linh muïc, Giaùo Hoäi seõ khoâng theå naøo thöïc thi ñöôïc söï vaâng phuïc cô baûn voán naèm ngay giöõa loøng cuoäc soáng vaø söù meänh cuûa Giaùo Hoäi trong lòch söû, söï vaâng phuïc ñoái vôùi leänh truyeàn cuûa Chuùa Gieâsu: "Caùc con haõy ra ñi,. Haõy chieâu taäp moân ñeä töø khaép muoân daân" (Mt 28,19) vaø "haõy laøm vieäc naøy maø nhôù ñeán Ta" (Lc 22,19; x. 1Gr 11,24). Leänh truyeàn aáy coù nghóa laø leänh truyeàn loan baùo Tin Möøng vaø haøng ngaøy cöû haønh hy leã Mình vaø Maùu Ngöôøi ñaõ trao hieán vaø ñoå ra cho nhaân loaïi ñöôïc soáng.
Ñöùc tin daïy cho chuùng ta raèng Chuùa khoâng bao giôø boäi öôùc queân theà. Lôøi Chuùa ñaõ höùa chính laø ñoäng löïc laøm cho Giaùo Hoäi vui möøng vaø vöõng maïnh, tröôùc söï nôû roä vaø tình traïng gia taêng con soá nhöõng ôn goïi linh muïc ñöôïc ghi nhaän ôû moät soá mieàn treân theá giôùi. Lôøi höùa aáy coøn laø neàn taûng vaø laø yeáu toá kích thích cho moät haønh vi ñöùc tin cao caû hôn, cho moät nieàm hy voïng maõnh lieät hôn tröôùc söï thieáu huït linh muïc traàm troïng nôi nhöõng mieàn khaùc treân theá giôùi.
Taát caû chuùng ta ñeàu ñöôïc môøi goïi chia seû nieàm tin caäy hoaøn toaøn vaøo söï öùng nghieäm lieân læ cuûa lôøi Thieân Chuùa höùa, nhö caùc Nghò Phuï Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc ñaõ laøm chöùng moät caùch roõ raøng vaø maïnh meõ: "Vôùi nieàm tin caäy hoaøn toaøn vaøo lôøi höùa cuûa Chuùa Kitoâ: 'Vaø Ta, Ta seõ ôû vôùi caùc con moïi ngaøy cho ñeán taän theá', Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm muïc yù thöùc raèng Chuùa Thaùnh Thaàn khoâng ngöøng hoaït ñoäng trong Giaùo Hoâi; Thöôïng Hoäi Ñoàng tin töôûng moät caùch saâu xa raèng Giaùo Hoäi seõ khoâng bao giôø hoaøn toaøn khuyeát vò nhöõng thöøa taùc vieân ñöôïc thaùnh hieán# Maëc daàu ngöôøi ta ghi nhaän söï thieáu vaéng linh muïc ôû moät soá mieàn treân theá giôùi, Chuùa Cha, Ñaáng khôi daäy caùc ôn goïi, seõ khoâng bao giôø ngöng hoaït ñoäng trong Giaùo Hoäi" (1).
Ñöùng tröôùc cuoäc khuûng hoaûng veà ôn goïi linh muïc, nhö Toâi ñaõ toû baøy khi keát thuùc Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm muïc, "giaûi phaùp ñaàu tieân cuûa Giaùo Hoäi phaûi laø hoaøn toaøn tin töôûng vaøo Chuùa Thaùnh Thaàn. Chuùng ta thaâm tín raèng söï phoù thaùc vôùi loøng tin caäy aáy seõ khoâng laøm chuùng ta thaát voïng neáu chuùng ta luoân trung thaønh vôùi ôn ñaõ laõnh nhaän" (2).
2. Trung thaønh vôùi ôn ñaõ laõnh nhaän ! Quaû thöïc, ôn hueä cuûa Thieân Chuùa khoâng huûy dieät töï do cuûa con ngöôøi nhöng laïi coå voõ, phaùt huy vaø ñoøi hoûi töï do aáy.
Bôûi theá, trong Giaùo Hoäi, loøng tin caäy hoaøn toaøn vaøo söï trung thaønh voâ ñieàu kieän cuûa Thieân Chuùa ñoái vôùi lôøi höùa cuûa Ngaøi phaûi keøm theo troïng traùch hôïp taùc vôùi hoaït ñoäng cuûa Thieân Chuùa laø Ñaáng môøi goïi, troïng traùch ñoùng goùp vaøo vieäc taïo nhöõng ñieàu kieän thuaän lôïi vaø baûo toàn nhöõng ñieàu kieän aáy ñeå cho haït gioáng toát ñöôïc Thieân Chuùa vaõi gieo coù theå beùn reã vaø troå sinh doài daøo hoa traùi. Giaùo Hoäi seõ khoâng bao giôø ngöng caàu xin Ñaáng laøm chuû muøa gaët ñeå Ngaøi sai thôï gaët ñeán (x. Mt 9,38); Giaùo Hoäi seõ ñeà nghò vôùi caùc theá heä treû moät phöông aùn ôn goïi saùng toû vaø can tröôøng. Giaùo Hoäi seõ giuùp caùc theá heä treû phaân ñònh tính chính hieäu cuûa lôøi môøi goïi töø Thieân Chuùa vaø ñaùp laïi lôøi môøi goïi aáy vôùi loøng quaûng ñaïi; Giaùo Hoäi seõ chuù taâm ñaëc bieät ñeán vieäc ñaøo taïo caùc öùng sinh cho haøng linh muïc.
Thaät vaäy, vì töông lai cuûa coâng cuoäc phuùc aâm hoaù nhaân loaïi, vieäc chuyeân chaêm ñaøo taïo caùc linh muïc töông lai trieàu vaø doøng, vieäc noái daøi neàn ñaøo taïo aáy trong suoát ñôøi soáng caùc linh muïc, nhaèm giuùp hoï bieát thaùnh hoaù baûn thaân khi thi haønh chöùc vuï baø bieát thöôøng xuyeân caäp nhaät hoaù ñöôøng höôùng daán thaân muïc vuï cuûa mình, ñöôïc Giaùo Hoäi nhìn nhaän nhö laø moät traùch vuï coù taàm quan troïng ñaëc bieät vaø laø moät traùch vuï heát söùc teá nhò.
Nhôø coâng trình ñaøo taïo aáy, Giaùo Hoäi noái tieáp trong thôøi gian coâng trình cuûa Ñöùc Kitoâ maø taùc giaû tin möøng Maùccoâ trình baøy nhö sau: "Chuùa Gieâsu leo leân nuùi, Ngaøi goïi nhöõng keû Ngaøi muoán ñeán vôùi Ngaøi. Hoï ñaõ ñeán vôùi Ngaøi. Vaø Ngaøi ñaõ thieáp laäp Nhoùm Möôøi Hai ñeå hoï ôû vôùi Ngaøi vaø ñeå sai hoï ñi rao giaûng, keøm theo quyeàn xua tröø ma quæ" (Mc 3,13-15).
Coù theå quaû quyeát raèng trong suoát doøng lòch söû cuûa mình, khi nhaët khi khoan, caùch naøy hoaëc caùch khaùc, Giaùo Hoäi ñaõ aùp duïng trang Tin Möøng naøy vaøo cuoäc soáng baèng coâng trình ñaøo taïo caùc öùng sinh cho haøng linh muïc vaø ngay caû ñaøo taïo chính caùc linh muïc. Daàu vaäy, ngaøy nay Giaùo Hoäi caûm thaáy mình ñöôïc môøi goïi ñi vaøo moät phöông thöùc daán thaân môùi ñeå öùng duïng vaøo cuoäc soáng ñieàu maø Ñaáng laø Thaày ñaõ laøm vôùi caùc Toâng Ñoà cuûa Ngaøi, trong laõnh vöïc naøy, Giaùo Hoäi bò thuùc baùch bôûi nhöõng bieán ñoåi xaõ hoäi saâu roäng vaø nhanh choùng, bôûi söï ña taïp vaø dò bieät cuûa nhöõng boái caûnh trong ñoù Giaùo Hoäi loan baùo Tin Möøng vaø laøm chöùng cho Tin Möøng. Giaùo Hoäi cuõng ñöôïc khích leä bôûi söï tieán trieån thuaän lôïi veà con soá ôn goïi linh muïc trong nhieàu giaùo phaän treân theá giôùi, bôûi söï khaån caáp phaûi duyeät xeùt laïi noäi dung vaø phöông phaùp ñaøo taïo linh muïc, nôûi noãi baên khoaên cuûa caùc Giaùm Muïc vaø caùc coäng ñoaøn tröôùc söï thieáu vaéng linh muïc ngaøy caøng taêng, bôûi söï caàn thieát tuîeät ñoái phaûi laøm cho coâng cuoäc "phuùc aâm hoaù môùi" coù ñöôïc nhöõng "nhaø phuùc aâm hoaù môùi", ñaàu tieân laø caùc linh muïc.
Chính trong boái caûnh lòch söû vaø vaên hoaù naøy maø vaø qua Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm muïc theá giôùi naêm 1990, ñaõ tieán haønh Ñaïi Hoäi chung thöông kyø, daønh troïn ñaïi hoäi cho "vieäc ñaøo taïo linh muïc trong hoaøn caûnh hieän nay", hai möôi laêm naêm sau Coäng Ñoàng, vôùi yù höôùng boå tuùc giaùo thuyeát coäng ñoàng veà ñieåm naøy vaø thích nghi giaùo thuyeát aáy moät caùch thoûa ñaùng hôn vaøo hoaøn caûnh hieän nay. (3).
3. Noái tieáp caùc vaên kieän Coâng Ñoàng Vaticanoâ II veà vaán ñeà chöùc linh muïc vaø ñaøo taïo linh muïc (4), nhaèm muïc ñích ñem giaùo thuyeát phong phuù ñöôïc ban haønh trong caùc vaên kieän aáy aùp duïng moät caùch cuï theå vaøo trong nhöõng hoaøn caûnh khaùc nhau. Giaùo Hoäi ñaõ nhieàu laàn baøn luaän veà caùc vaán ñeà ñôøi soáng, chöùc vuï vaø ñaøo taïo linh muïc.
Nhöõng cô hoäi long troïng hôn caû laø caùc Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm muïc. Ngay töø Ñaïi Hoäi chung ñaàu tieân thaùng 10 naêm1967, Thöôïng Hoäi Ñoàng ñaõ daønh naêm uûy ban cho ñeà taøi canh taân caùc chuûng vieän. Coâng vieäc naøy ñaõ mang laïi moät ñoùng goùp döùt khoaùt cho vieäc soaïn thaûo taøi lieäu cuûa Thaùnh Boä Giaùo duïc Coâng giaùo: "Nhöõng tieâu chuaån cô baûn daønh cho vieäc ñaøo taïo linh muïc" (5).
Nhaát laø Ñaïi Hoäi chung Thöôøng kyø, laàn thöù hai, vaøo naêm 1971, ñaõ daønh phaân nöûa ñaïi hoäi cho chöùc linh muïc thöøa taùc. Ñöôïc laáy laïi vaø coâ ñoïng trong moät vaøi "lôøi nhaén nhuû" do vò Tieàn Nhieäm cuûa Toâi laø Ñöùc Giaùo Hoaøng Phaoloâ VI, ñöôïc ñoïc leân vaøo luùc khai maïc Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm muïc naêm 1974, caùc thaønh quaû cuûa coâng cuoäc tö duy laâu daøi aáy chuû yeáu lieân quan ñeán giaùo thuyeát veà chöùc linh muïc thöøa taùc vaø veà moät vaøi khía caïnh tu ñöùc cuõng nhö thöøa taùc vuï cuûa haøng linh muïc.
Trong nhieàu cô hoäi khaùc, Huaán Quyeàn cuûa Giaùo Hoäi ñaõ tieáp tuïc baøy toû moái quan taân cuûa mình ñoái vôùi ñôøi soáng vaø chöùc vuï linh muïc. Trong nhöõng naêm haäu coâng ñoàng, coù theå noùi khoâng coù moät baøi tham luaän naøo cuûa Huaán Quyeàn maø, döôùi hình thöùc naøy hay hình thöùc khaùc, laïi khoâng minh nhieân hoaëc maëc nhieân löu yù tôùi yù nghóa söï hieän dieän cuûa caùc linh muïc trong coäng ñoaøn, vai troø vaø söï caàn thieát cuûa caùc linh muïc ñoái vôùi Giaùo Hoäi vaø ñoái vôùi ñôøi soáng nhaân loaïi.
Nhöõng naêm gaàn ñaây, ôû nhieàu nôi, ngöôøi ta ñaõ caûm thaáy caàn phaûi quay veà vôùi ñeà taøi chöùc linh muïc vaø ñeà caäp vaán ñeà döôùi moät quan ñieåm töông ñoái môùi hôn vaø thích nghi hôn cho hoaøn caûnh Giaùo Hoäi vaø vaên hoaù hieän nay. Tö vaán ñeà caên tính cuûa linh muïc, söï chuù troïng ñöôïc höôùng ñeán caùc vaán ñeà lieân quan tôùi tieán trình ñaøo taïo linh muïc vaø tôùi phaåm chaát ñôøi soáng linh muïc. Thöïc ra, caùc theá heä treû ñöôïc ôn goïi laøm linh muïc thöøa taùc bieåu loä roõ reät nhöõng ñaëc tính khaùc vôùi nhöõng ñöïac tính cuûa caùc theá heä keá caän tröôùc ñaây, hoï soáng trong moät theá giôùi môùi, moät theá giôùi döôùi nhieàu phöông dieän khoâng ngöøng bieán ñoåi moät caùch nhanh choùng. Caàn phaûi chuù troïng ñeán taát caû nhöõng ñieàu aáy khi soaïn thaûo chöông trình vaø khi thöïc hieän nhöõng ñöôøng höôùng ñaøo taïo linh muïc thöøa taùc.
Veà phaàn nhöõng linh muïc ít laâu nay ñang thi haønh chöùc vuï cuûa mình, hoï döôøng nhö rôi vaøo moät söï phaân taùn thaùi quaù trong nhöõng hoaït ñoäng muïc vuï ngaøy caøng taêng. Ñöùng tröôùc nhöõng khoù khaên cuûa xaõ hoäi vaø neàn vaên hoaù hieän ñaïi, hoï caûm thaáy boù buoäc phaûi xeùt laïi loái soáng cuûa mình, xeùt laïi nhöõng choïn löïa öu tieân cuûa mình trong vieäc daán thaân muïc vuï vaø ñoàng thôøi caûm nghieäm moãi luùc moät saâu saéc söï caàn thieát phaûi coù moät neàn ñaøo taïo tröôøng kyø.
Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm muïc naêm 1990 ñaõ höôùng nhöõng moái öu tö vaø nhöõng suy nghó cuûa mình vaøo vaán ñeà gia taêng ôn goïi linh muïc, vaøo vieäc ñaøo taïo - sao cho caùc öùng sinh hieåu bieát vaø noái goùt theo Chuùa Gieâsu ñoàng thôøi hoïc taäp cöû haønh vaø soáng bí tích Truyeàn Chöùc Thaùnh laø bí tích laøm cho hoï neân ñoàng hình daïng vôùi Chuùa Kitoâ laø Ñaàu vaø Muïc Töû, laø Toâi Tôù vaø Phu Quaân cuûa Giaùo Hoäi - vaø vaùo vieäc xaùc ñònh nhöõng ñöôøng höôùng ñaøo taïo tröôøng kyø thích hôïp ñeå naâng ñôõ caùch thieát thöïc vaø höõu hieäu chöùc vuï vaø ñôøi soáng thieâng lieâng cuûa caùc linh muïc.
Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm muïc naøy cuõng coù yù giaûi quyeát moät yeâu caàu cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng tröôùc veà vaán ñeà ôn goïi vaø söù meänh cuûa ngöôøi giaùo daân trong Giaùo Hoäi vaø treân theá giôùi. Chính ngöôøi giaùo daân mong öôùc ñöôïc caùc linh muïc daán thaân ñaøo taïo hoï ñeå giuùp hoï moät caùch thoûa ñaùng trong vieäc thöïc thi söù vuï chung cuûa Giaùo Hoäi. Thöïc ra, "hoaït ñoäng toâng ñoà giaùo daân caøng phaùt trieån, ngöôøi ta caøng caûm nhaän moät caùch maõnh lieät nhu caàu phaûi coù nhöõng linh muïc ñöôïc ñaøo taïo haún hoi, nhöõng linh muïc thaùnh thieän. Bôûi ñoù, chính ñôøi soáng cuûa Daân Thieân Chuùa trôû thaønh lôøi dieãn giaûi cho giaùo huaán cuûa Coâng ñoàng Vaticanoâ II veà töông quan giöõa chöùc tö teá coâng ñoàng vôùi chöùc tö teá thöøa taùc vaø phaåm traät. Thöïc vaäy, trong maàu nhieäm Giaùo Hoäi, phaåm traät mang tính chaát thöøa taùc (x. Lumen gentium, GH, soá 10). Ôn goïi ñaëc thuø cuûa giaùo daân caøng ñöôïc ñaøo saâu yù nghóa thì nhöõng gì laø ñaëc thuø cuûa linh muïc caøng hieån thieän hôn" (6).
4. Trong kinh nghieäm tieâu bieåu veà Giaùo Hoäi cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng, nghóa laø "kinh nghieäm rieâng bieät veà söï hieäp thoâng giaùm muïc trong tinh thaàn phoå quaùt nhôø ñoù maø caûm thöùc veà Giaùo Hoäi phoå quaùt cuõng nhö traùch nhieäm cuûa caùc Giaùm muïc ñoái vôùi Giaùo Hoäi phoå quaùt vaø ñoái vôùi söù vuï cuûa Giaùo Hoäi ñöôïc cuûng coá, trong moái hieäp thoâng thaân aùi vaø thieát thöïc chung quanh Thaùnh Pheâroâ" (7), ngöôøi ta ñaõ nghe ñöôïc tieáng noùi minh baïch vaø thoáng thieát cuûa nhiwuf Giaùo Hoäi ñòa phöông vaø laàn ñaàu tieân, trong Thöôïng Hoäi Ñoàng vöøa qua, cuûa moät soá Giaùo Hoäi Ñoâng phöông, caùc Giaùo Hoäi aáy ñaõ coâng boá nieàm tin vaøo söï öùng nghieäm cuûa lôøi Thieân Chuùa höùa: "Ta seõ ban cho caùc ngöôi nhöõng muïc töû nhö loøng Ta mong öôùc" (Gr 3.15). Caùc Giaùo Hoäi ñaõ canh taân coâng cuoäc daán thaân muïc vuï nhaèm quan taâm ñaëc bieät ñeán ôn goïi vaø nhaèm ñaøo taïo linh muïc, vôùi yù thöùc raèng töông lai cuûa Giaùo Hoäi, söï phaùt trieån vaø söù meänh cöùu ñoä phoå quaùt cuûa Giaùo Hoäi tuyø thuoäc vaøo nhöõng coâng vieäc naøy.
Giôø ñaây, vôùi tö caùch laø Giaùm muïc Toâma vaø laø Ñaáng keá vò thaùnh Pheâroâ, trong Toâng Huaán sau Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm muïc naøy, Toâi xin ñoùng goùp theâm tieáng noùi cuûa Toâi vaøo trong neàn moùng raát phong phuù goàm nhöõng suy tö, nhöõng phöông höôùng vaø nhöõng chæ daãn ñaõ doïn ñöôøng cuõng nhö ñaõ hình thaønh caùc coâng trình cuûa caùc Nghò Phuï Thöôïng Hoäi Ñoàng. Toâi muoán ngoû lôøi taâm huyeát vôùi moïi tín höõu vaø töøng tín höõu, caùch rieâng vôùi caùc linh muïc vaø vôùi taát caû nhöõng ai ñaõ daán thaân vaøo traùch nhieäm teá nhò trong laõnh vöïc ñaøo taïo linh muïc. Qua Toâng Huaán naøy, Toâi mong moûi ñöôïc tieáp caän taát caû caùc linh muïc vaø moãi moät linh muïc, trieàu hoaëc doøng.
Toâi muoán vay möôïn taâm tình vaø lôøi leõ cuûa caùc Nghò Phuï Thöôïng Hoäi Ñoàng trong "Söù ñieäp chung keát cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng gôûi Daân Thieân Chuùa : "Vôùi ñaày loøng tri aân vaø caûm phuïc, chuùng toâi höôùng veà caùc linh muïc laø nhöõng coäng taùc vieân ñaàu tieân cuûa chuùng toâi trong söù vuï toâng ñoà. Vai troø cuûa anh em trong Giaùo Hoäi thaät laø caàn thieát vaø baát khaû thay theá. Chính anh em laø nhöõng ngöôøi ñaûm nhaän gaùnh naëng cuûa chöùc vuï vaø tröïc tieáp gaàn guõi vôùi giaùo daân. Anh em laø nhöõng thöøa taùc vieân cuûa bí tích Thaùnh Theå, nhöõng ngöôøi phaân phaùt löôïng töø bi cuûa Thieân Chuùa qua bí tích Thoáng Hoái, nhöõng ngöôøi an uûi caùc taâm hoàn vaø nhöõng höôùng daãn vieân cho moïi tín höõu trong côn loác cuûa cuoäc soáng daãy ñaày khoù khaên ngaøy hoâm nay".
"Chuùng toâi heát loøng chaøo ñoùn anh em, chuùng toâi baøy toû vôùi anh em taâm tình bieát ôn cuûa chuùng toâi, vaø chuùng toâi khuyeán khích anh em kieân taâm tieán böôùc trong nieàm vui vaø loøng haêng say. Ñöøng luøi böôùc tröôùc söï chaùn naûn. Coâng vieäc cuûa chuùng ta khoâng phaûi laø cuûa chuùng ta nhöng laø cuûa Thieân Chuùa".
"Ñaáng ñaõ keâu goïi chuùng ta vaø sai phaùi chuùng ta vaãn luoân ôû vôùi chuùng ta, heát moïi ngaøy trong ñôøi chuùng ta. Quaû vaäy, chuùng ta hoaït ñoäng laø do ñöôïc Chuùa Kitoâ uûy thaùc" (8).
- - - - - - - - - - - - - - - - - -
(1) Propositio 2.
(2) Dieãn vaên beá maïc Thöôïng Hoäi Ñoàng (27/10/1990), soá 5 baùo Osservatore Romano, (28/10/1990).
(3) X. Propositio 1.
(4) X. Hieán Cheá Tín Lyù Lumen Gentium, GH, soá 28; Saéc leänh veà Thöøa taùc vuï vaø ñôøi soáng caùc linh muïc Presbyterorum ordinis, LM; Saéc leänh veà ñaøo taïo caùc linh muïc Optatam totius, ÑT.
(5) Ratio fundamentalis institutionis Sacerdotalis (6/01/1970) : AAS 62 (1970), tr.321-384.
(6) Dieãn vaên beá maïc Thöôïng Hoäi Ñoàng (27/10/90), soá 3 : 1.c.
(7) Nhö treân, soá 1: 1.c.
(8) Söù Ñieäp cuûa caùc Nghò Phuï Thöôïng Hoäi Ñoàng gôûi Daân Chuùa (28/10/1990), III: Osservatore Romano, 29-30/10/1990.