Toâng Huaán Pastores Dabo Vobis
veà vieäc ñaøo taïo linh muïc trong hoaøn caûnh hieän nay
cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Gioan Phaoloâ II
Toâng Huaán Pastores Dabo Vobis veà vieäc ñaøo taïo linh muïc trong hoaøn caûnh hieän nay.
(XBVN 4-12-2012)
LTS: Nhaân dòp Naêm Linh Muïc vaø vì nhu caàu tham chieáu qua internet cho nhöõng ngöôøi khoâng coù baûn vaên trong tay, chuùng toâi maïo muoäi cho ñaùnh maùy laïi baûn dòch Vieät ngöõ Toâng Huaán Pastores Dabo Vobis, maø chuùng toâi khoâng bieát dòch giaû, ñeå phoå bieán phuïc vuï nhu caàu hoïc hoûi. Xin chaân thaønh caùm ôn dòch giaû ñaõ coáng hieán cho ñoäc giaû moät taøi lieäu raát quan troïng trong vieäc ñaøo taïo linh muïc. (Xuaân Bích Vieät Nam).
Giôùi Thieäu Toâng Huaán Pastores Dabo Vobis
I. Nhaän Ñònh Sô Khôûi
Baûn dòch Toâng Huaán baèng Vieät Ngöõ, "Nhöõng muïc töû nhö loøng mong öôùc", môùi ra maét chöa troøn moät thaùng, vôùi soá löôïng treân 1,000 cuoán, ñaõ caïn saïch. Nhieàu nôi coøn ñaët mua theâm 30, 40, 60... Chaéc chaén seõ coù taùi baûn maëc daàu baûn dòch chöa phaûi laø hoaøn chænh. Ñöôïc bieát coù moät soá giaùm muïc, linh muïc vaø caû nöõ tu ñang söû duïng toái ña vaên baûn (ñoïc ñi ñoïc laïi, gaïch ñích, ghi chuù, ruùt tia ñeà taøi, suy nieäm,...) ñeå laøm cuûa aên nuoâi soáng baûn thaân, ñeå laøm chaát lieäu höôùng daãn coäng ñoaøn trong hoaøn caûnh hieän taïi.
Phaûi chaêng taùc phaåm cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Gioan Phaoloâ II ñaõ ñeán ñuùng luùc ñeå cöùu chöõa côn soát linh muïc, ñeå ñaùp öùng noãi khaùt khao mong chôø raïo röïc töø nhieàu phía, phía Thieân Chuùa, phía Giaùo Hoäi noùi chung, phía caùc linh muïc noùi rieâng, vaø nhaát laø caû phía giaùo daân nöõa: laøm sao ñeå coù ñöôïc "nhöõng linh muïc nhö loøng mong öôùc".
Chuùng ta khoâng coù quyeàn nhìn vaø nghe ngoùng söï kieän moät caùch chuû quan, giaøn löôïc hoaëc quaù laïc quan. Coù theå coù nhöõng ngöôøi chæ vì "sính trí thöùc" maø chaïy theo Toâng Huaán ñeå töï chöùng toû chính mình. Cuõng coù theå coù nhöõng ngöôøi chuû tröông cô hoäi chæ trích daãn vaø chæ nhaán maïnh nhöõng gì trong Toâng Huaán ñem laïi cho lôïi ích caáp thoøi. Khoâng thieáu nhöõng ngöôøi laàn giôø vaên kieän vôùi moät thaùi ñoä hôøi hôït vaø thieån caän. Moät soá ñoâng seõ voäi vaøng boû cuoäc vì naûn chí, vì ngaïi ñöông ñaàu vôùi nhöõng khoù khaên ñoøi phaûi tieán saâu vaøo ngoõ ngaùch cuûa vaán ñeà.
II. Nhöõng Khoù Khaên
Khoù khaên döôøng nhö laø ñieàu ñöông nhieân. Theá nhöng khoâng vì vaäy maø ngöôøi Kitoâ höõu vaø nhaát laø ngöôøi linh muïc laïi khoâng cuøng vôùi Ñöùc Giaùo Hoaøng tìm hieåu vaø caûm nghieäm saâu xa nhu caàu böùc baùch cuûa Giaùo Hoäi hieän nay, moät "Giaùo Hoäi laø maàu nhieäm, hieäp thoâng vaø söù vuï", moät Giaùo Hoäi khoâng laãn traùnh khoù khaên nhöng luoân tìm caùch ñöông ñaàu vaø vöôït qua. Moät chi tieát ñöôïc Toâng Huaán laëp ñi laëp laïi khaù nhieàu laàn laø ngöôøi linh muïc vöøa "ôû trong" Giaùo Hoäi vöøa "ñöùng tröôùc" Giaùo Hoäi: ñaây laïi caøng laø moät thoâi thuùc ñeå chuùng ta nhaän ñònh nhöõng khoù khaên cuûa vaên kieän ñeå roài cuõng say meâ vaên kieän nhö ngöôøi soaïn thaûo ñaõ vieât leân vôùi moät taâm hoàn daït daøo, tha thieát vaø say söa.
1. Phaûi thuù nhaän raèng khoù khaên thoaït ñaàu cuûa chuùng ta laø khoù khaên chuû quan cuûa nhöõng con ngöôøi nghieâng chieàu veà khuynh höôùng thöïc duïng. Chuùng ta quen duøng "mì aên lieàn", nhöõng baøi giaûng soaïn saün, nhöõng maãu suy nieäm vaén goïn, mau haáp daãn vaø choáng loâi cuoán, nhöõng aùng vaên hoa myõ daønh ñeå thöôûng thöùc hôn laø ñoøi phaûi suy nghó baèng taát caû taâm hoàn. Ñaây cuõng laø nhaän xeùt cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng ngay trong phaàn daãn nhaäp Toâng Huaán: "...Veà phaàn nhöõng linh muïc ít laâu nay ñang thi haønh chöùc vuï cuûa mình, hoï döôøng nhö rôi vaøo moät söï phaân taùn thaùi quaù trong nhöõng hoaït ñoäng muïc vuï ngaøy caøng taêng# hoï caûm thaáy boù buoäc phaûi xeùt laïi loái soáng cuûa mình, xeùt laïi nhöõng choïn löïa öu tieân cuûa mình... vaø ñoàng thôøi caûm nghieäm moãi luùc moät saâu saéc söï caàn thieát phaûi coù moät neàn ñaøo taïo tröôøng kyø". Trong chöông I khi ñaët maàu nhieäm linh muïc tröôùc nhöõng thaùch ñoá cuûa thieân nhieân kyø ñang keát thuùc, ngaøi ñaõ nhaéc nhôû: "truy taàm moät söï hieåu bieát chính xaùc vaø saâu roäng veà baûn chaát vaø söù vuï cuûa chöùc linh muïc thöøa taùc laø ñöôøng loái phaûi tuaân theo ñeå coù theå ra khoûi cuoäc khuûng hoaûng veà caên tính linh muïc". YÙ thöùc khoù khaên thoaït ñaàu naøy, chuùng ta möôïn lôøi Thaùnh Augustinoâ ñeå cuøng khuyeán khích nhau ñi vaøo Toâng Huaán: Tolle et lege.
2. Khoù khaên cô baûn khoâng theå khoâng nhaän ra ñoù laø phaïm vi bao la vaø saâu roäng cuûa vaán ñeà ñaøo taïo linh muïc. Ñeà töïa cuûa Toâng Huaán laø: "Vieäc ñaøo taïo linh muïc trong hoaøn caûnh hieän nay". Ngay caû khi chuùng ta töï giôùi haïn khaùi nieäm "ñaøo taïo" vaøo vaán ñeà ñaõ laø meânh moâng roài. Huoáng nöõa, ôû ñaây, Ñöùc Giaùo Hoaøng laïi môû roäng khaùi nieäm "ñaøo taïo". Chaúng nhöõng ñaøo taïo laø ñaøo taïo caùc öùng sinh linh muïc nhöng coøn laø ñaøo taïo chính caùc linh muïc, ngaøi coi ñoù laø hai giai ñoaïn cuûa cuøng moät tieán trình ñaøo taïo: ñaøo taïo khai ñaïo (formation initiale) vaø ñaøo taïo tröôøng kyø (formation permanente), ñöôïc khai trieån vaø trình baøy trong hai chöông cuoái laø chöông V vaø chöông VI.
a) Chöông V laáy hình aûnh Nhoùm Möôøi Hai chung quanh Chuùa Gieâsu tröôùc khi ñöôïc sai ñi laøm kim chæ nam vaø laø chöông daøi nhaát trong Toâng Huaán. Phaàn I baøn veà caùc chieàu kích cuûa vieäc ñaøo taïo caùc öùng sinh goàm coù: nhaân baûn, trí thöùc, thieâng lieâng vaø muïc vuï. Phaàn II ñeà caäp tôùi caùc moâi tröôøng ñaøo taïo nhö ñaïi chuûng vieän, tieåu chuûng vieän vaø nhöõng hình thöùc khaùc. Phaàn III nhaém tôùi nhöõng ngöôøi ñaûm nhaän traùch nhieäm ñaøo taïo, tröôùc heát laø Giaùo Hoäi vaø Giaùm Muïc, sau ñoù laø coäng ñoaøn höõu traùch ôû chuûng vieän, caùc giaùo sö thaàn hoïc vaø chính baûn thaân öùng sinh.
b) Chöông VI tuy coù phaàn ngaén hôn nhöng coù theå ñöôïc coi nhö laø chöông cao ñieåm. Hình aûnh chæ ñaïo cho vieäc ñaøo taïo tröôøng kyø trong chöông VI laø lôøi khuyeân nhuû maø Thaùnh Phaoloâ noùi vôùi Timoâtheâ: "Cha keâu môøi con khôi thaém laïi aân hueä maø Thieân Chuùa ñaõ ñoå xuoáng treân con". Töông töï nhö chöông V, chöông VI laàn löôït baøn veà nhöõng lyù do thaàn hoïc cuûa vieäc ñaøo taïo tröôøng kyø, khai trieån caùc chieàu kích ña daïng cuûa vieäc ñaøo taïo aáy, cuõng goàm coù nhaân baûn, thieâng lieâng, trí thöùc vaø muïc vuï, xeùt tôùi yù nghóa saâu xa cuûa vieäc ñaøo taïo tröôøng kyø, ñeà caäp tôùi tuoåi taùc vaø ñieàu kieän soáng, xaùc ñònh nhöõng thaønh phaàn chòu traùch nhieäm veà vieäc ñaøo taïo tröôøng kyø vaø sau cuøng ñeà nghò thôøi giôø, hình thöùc vaø nhöõng phöông theá ñeå toå chöùc vieäc ñaøo taïo tröôøng kyø.
Hai chöông V vaø VI nhö chuùng ta vöøa phaùc hoaï daàu quan troïng cuõng chæ laø phaàn öùng duïng cuûa nhöõng phaân tích vaø suy nieäm veà neàn moùng. Nhöõng phaân tích vaø suy nieäm naøy laïi lieân heä vaø ñan keát vôùi nhau moät caùch chaët cheõ tuy vaãn ñöôïc chia thaønh boán chöông.
c) Chöông I coù theå ví nhö moät böùc hoaï ñaët ngöôøi treû öùng sinh cuõng nhö ngöôøi linh muïc vaøo khung caûnh cuûa thôøi ñaïi, vôùi nhöõng yeáu toá tieâu cöïc cuõng nhö tích cöïc. Nhöng böùc hoaï gaén lieàn vôùi Tin Möøng: khoâng laån traùnh söï thaät phuõ phaøng, nhöng cuõng khoâng keùm laïc quan vaø nhaát laø daáu chæ thôøi ñaïi khoâng phaûi ñeå nhaän xeùt suoâng roài aùp duïng voäi vaøng, nhöng ñeå nhaän ra lôøi môøi goïi, traùch nhieäm vaø boån phaän phaûi coäng taùc, phaûi khoâng ngöøng canh taân vaø thích nghi. Coâng cuoäc "phuùc aâm hoaù môùi" ñoøi phaûi coù "nhöõng nhaø phuùc aâm hoaù môùi". Vì linh muïc "ñöôïc caát nhaéc töø giöõa loaøi ngöôøi", neân linh muïc vaø öùng sinh linh muïc vöøa phaûi am töôøng moâi tröôøng nhaân sinh, phaûi beùn nhaïy tröôùc daáu chæ cuûa thôøi ñaïi nhöng vöøa phaûi caäy döïa vaøo lôøi höùa cuûa Thieân Chuùa trung thaønh, cuøng chia seû vôùi Giaùo Hoâi nieàm tin töôûng vöõng chaéc vaø saâu xa vaøo hoaït ñoäng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn.
d) Chöông II truy taàm coäi nguoàn cuûa caên tính linh muïc baèng caùch nhìn vaøo chính Chuùa Gieâsu linh muïc, trong tình yeâu Chuùa Cha vaø söï thaùnh hieán cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, nhìn vaøo Giaùo Hoäi trong maàu nhieäm, hieäp thoâng vaø söù vuï, moùc noái vôùi Ñöùc Kitoâ Ñaàu vaø Muïc Töû, höôùng ñeán coâng cuoäc phuïc vuï Giaùo Hoäi vaø theá giôùi. "Ngaøi ñaõ xöùc daàu thaùnh hieán toâi".
e) Chöông III khai trieån saâu roäng veà ñôøi soáng thieâng lieâng cuûa linh muïc moät khi ñöôïc laáp ñaày Thaùnh Thaàn : "Thaàn Khí Chuùa ngöï treân toâi". - Cuõng nhö ngöôøi giaùo daân vaø coøn hôn ngöôøi giaùo daân, linh muïc ñöôïc môøi goïi neân thaùnh moät caùch ñaëc bieät - Phöông thöùc neân thaùnh cuûa linh muïc laø neân ñoàng hình daïng vôùi Ñöùc Gieâsu Kitoâ Ñaàu vaø Muïc Töû vaø laø thöïc thi ñöùc aùi muïc vuï - Ñôøi soáng thieâng lieâng vaø thaùnh thieän aáy phaûi ñöôïc bieåu loä trong vieäc thi haønh thöøa taùc vuï - Söï thaùnh hieán cuûa linh muïc gaén lieàn vôùi nhöõng ñoøi hoûi trieät ñeå cuûa Tin Möøng : vaâng phuïc, ngheøo khoù vaø trinh khieát - Yeáu toá ñònh ñoaït cuûa moät ñôøi soáng thieâng lieâng Kitoâ giaùo vaø hôn nöõa moät ñôøi soáng thieâng lieâng linh muïc, ñoù laø yù thöùc mình ôû trong moät Giaùo Hoäi ñòa phöông vaø xaû thaân phuïc vuï Giaùo Hoäi aáy moät caùch taän tuïy - Tin vaøo aân suûng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn trong moïi hoaøn caûnh.
f) Chöông IV baøn veà ôn goïi linh muïc trong muïc vuï cuûa Giaùo Hoäi. Maãu möïc cuûa ôn goïi linh muïc laø cuoäc gaëp gôõ ban ñaàu giöõa Chuùa Gieâsu vôùi hai moân ñeä cuûa Gioan Taåy Giaû: "Haõy ñeán maø xem". Moïi ôn goïi Kitoâ höõu ñeàu phaùt xuaát töø Thieân Chuùa vaø ñeàu laø aân hueä cuûa Thieân Chuùa daønh cho Giaùo Hoäi. Ôn goïi bao goàm cuoäc ñoái thoaïi giöõa Thieân Chuùa ñeà xöôùng vaø con ngöôøi ñaùp traû. Laøm sao ñeå coå voõ vaø nuoâi döôõng caùc ôn goïi (maãu göông cuûa Anreâ trong Tin Möøng Gioan). Moïi thaønh phaàn trong Giaùo Hoäi ñeàu coù traùch nhieäm ñoái vôùi caùc ôn goïi linh muïc: giaùm muïc, linh muïc, gia ñình, hoïc ñöôøng, giaùo daân.
Lieät keâ sô löôïc daøn baøi cuøng vôùi nhöõng ñeà taøi chính treân ñaây laø ñeå chuùng ta nhaän thöùc ñöôïc taàm möùc saâu roäng cuûa Toâng Huaán. Taàm möùc saâu roäng aáy khoâng cho pheùp chuùng ta döøng laïi ôû nhöõng suy nghó phieán dieän, hôøi hôït hoaëc xeù vuïn nhöng ngöôïc laïi môøi goïi chuùng ta ñöông ñaàu vôùi khoù khaên vaø noã löïc ñi vaøo nhöõng suy nieäm vaø phaân tích cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng vôùi thaùi ñoä chuù taâm vaø vôùi tinh thaàn Tin Möøng.
3. Hai khoù khaên treân khoâng phaûi laø khoâng theå khaéc phuïc neáu chuùng ta ñaùnh giaù cao vaø neáu chuùng ta öa chuoäng vaên kieän quyù hoaù naøy. Thaät ra, khoù khaên ñaëc bieät cuûa Toâng Huaán Pastores dabo vobis laø ôû choã noù ñöôïc vieát ra baèng ngoân ngöõ cuûa con tim neân ñoøi phaûi ñöôïc ñoïc vaø nghieàn ngaãm cuõng baèng nhöõng rung caûm cuûa con tim. Khoâng gioáng nhö thoâng thöôøng. Toâng Huaán veà ñaøo taïo linh muïc cuûa Ñöùc Gioan Phaoloâ II khoâng chæ laø thaønh quaû goùp nhaët töø quaù khöù ñeå laïi, töø nhöõng nghieân cöùu vaø thaûo luaän cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng 1990, cuõng khoâng chæ laø duøng Quyeàn Giaùo Huaán ñeå ñöa ra nhöõng chæ daãn, khuyeân baûo coù tính caùch giaùo thuyeát. Hôn theá nöõa, ôû ñaây laø caû moät söï san seû nhöõng öu tö, nhaän thöùc vaø caûm nghieäm saâu xa ñaõ thaám ñöôïm nhöõng nhòp ñaâp cuûa con tim. Ngöôøi ñoïc chaêm chuù coù theå laáy laøm laï vaø ngôõ ngaøng töï hoûi: taïi sao moät Toâng Huaán vôùi nhöõng ñeà taøi quan troïng vaø naëng tính chaát giaùo ñieàu nhö theá maø laïi ñöôïc dieãn ñaït moät caùch say meâ vaø daøo daït kinh nghieäm soáng nhö vaäy? Phaûi chaêng chuùng ta coù quyeàn coi ñaây laø kieät taùc cuûa Vò Keá Nhieäm Thaùnh Pheâroâ thôøi ñaïi, vôùi bieát bao chuyeán coâng du muïc vuï ôû nhieàu nôi treân theá giôùi, vôùi nhöõng tieáp xuùc gaëp gôõ ñaäm ñaø vaø chaân tình cuøng caùc linh muïc vaø giaùo daân ôû raûi raùc khaép nôi, vôùi moät caùi nhìn bao quaùt vaø saâu roäng keøm theo moái öu tö khaéc khoaûi ñoái vôùi söùc soáng cuûa Giaùo Hoäi, vôùi nhöõng ôn thuùc ñaåy vaø soi saùng cuûa moät vò Thuû Laõnh Giaùo Hoäi coù ñôøi soáng noäi taâm saâu xa vaø beùn nhaïy.
Ngay trong phaàn daãn nhaäp, sau khi ñaõ say söa keâu goïi ngöôøi Kitoâ höõu maïnh meõ tin töôûng vaøo lôøi höùa cuûa Chuùa, maëc cho bieát bao nhöõng khuûng hoaûng, maëc cho söï xuoáng caáp, maëc cho tình traïng thieáu huït linh muïc traàm troïng, Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñaõ baøy toû noãi loøng cuûa mình: "Toâi muoán ngoû lôøi taâm huyeát (le coeur) vôùi moïi tín höõu vaø töøng tín höõu, caùch rieâng vôùi caùc linh muïc vaø vôùi taát caû nhöõng ai ñaõ daán thaân vaøo traùch nhieäm teá nhò trong laõnh vöïc ñaøo taïo linh muïc. Qua Toâng Huaán naøy, toâi mong moûi ñöôïc tieáp caän taát caû caùc linh muïc vaø moãi moät linh muïc, trieàu hoaëc doøng". Trong phaàn keát luaän, ngaøi coøn dieãn taû roõ hôn : "Ngaøi (Ñöùc Kitoâ Muïc Töû Nhaân Laønh) yeâu caàu nhöõng con tim khaùc cuõng phaûi chung nhòp ñaäp - nhöõng con tim linh muïc - "Caùc ngöôi haõy cho hoï aên". Nhö vaäy khoâng phaûi loái suy nghó vaø dieãn taû cuûa "ngöôøi slave" laøm cho baûn vaên ra voøng vo vaø phöùc taïp cho baèng nhöõng loái neûo cuûa con tim, laét leùo, uoán khuùc, coù khi chi li, suùc tích# Thöøa taùc vuï linh muïc ñöôïc goïi laø "amoris officium" theo kieåu noùi cuûa Thaùnh Augustinoâ: "Ñôøi soáng thieâng lieâng cuûa linh muïc khoâng laø gì khaùc hôn söï ñoùn nhaän "chaân lyù" cuûa thöøa taùc vuï linh muïc, ñöôïc coi laø amoris officium, trong yù thöùc vaø trong töï do, vaø bôûi ñoù trong trí oùc vaø con tim, trong nhöõng quyeát ñònh vaø nhöõng haønh ñoäng". (cuoái soá 24).
Con tim coù nhöõng tyû leä ít caàn ñeám xæa ñeán lyù trí. Chaúng haïn ñeå giaûi quyeát vaán ñeà khuûng hoaûng veà caên tính linh muïc, chöông II nhaèm môøi goïi linh muïc quay veà vôùi nguoàn coäi toät cuøng cuûa mình, ñeå ñaém mình trong tình yeâu cuûa Chuùa Cha, ñeå yeâu meán nguoàn coäi cao caû cuûa chính mình: "Ñôøi soáng vaø thöøa taùc vuï linh muïc laø söï noái daøi ñôøi soáng vaø hoaït ñoäng cuûa chính Ñöùc Kitoâ. Caên tính cuûa chuùng ta naèm ôû ñoù, cuõng nhö phaåm giaù thöïc söï cuûa chuùng ta, nguoàn maïch vui möøng cuûa chuùng ta, vaø nieàm tin vöõng chaéc cuûa chuùng ta veà söï soáng" (cuoái soá 18).
Vaán ñeà ñoäc thaân linh muïc cuõng ñöôïc giaûi quyeát vöøa maïnh meõ, cöông quyeát nhöng cuõng vöøa nheï nhaøng vaø uyeån chuyeån. YÙ thöùc saùng suoát nhöõng chæ trích vaø choáng ñoái, khoâng phuû nhaän nhöõng loãi phaïm, nhöõng khoù khaên. Toâng Huaán chuyeån vaán ñeà sang maët tích cöïc, chieâm ngaém moät "Ñöùc Gieâsu Kitoâ mong muoán ñöôïc linh muïc yeâu meán moät caùch hoaøn toaøn vaø ñoäc chieám gioáng nhö Ñöùc Gieâsu Kitoâ Ñaàu vaø Phu Quaân ñaõ yeâu meán Giaùo Hoäi" (soá 29, phaàn giöõa), keâu goïi linh muïc "ñoùn nhaän baäc soáng ñoäc thaân vôùi moät quyeát ñònh töï do vaø ngaäp traøn yeâu thöông", xaùc quyeát baäc soáng ñoäc thaân linh muïc laø coù theå thöïc hieän moät caùch trung thaønh nhôø "caàu xin trong söï keát hieäp vôùi Giaùo Hoäi" vaø gôïi leân "loøng tin caäy vaø can ñaûm trong vieäc tieáp tuïc tieán böôùc" (cuoái soá 29).
Cuï theå, trong vieäc ñaøo taïo öùng sinh linh muïc, baèng ngoân ngöõ cuûa con tim. Toâng Huaán ñoøi phaûi coù "söï quan taâm tôùi du khaùch, nghóa laø tôùi con ngöôøi cuï theå ñang daán thaân trong chuyeán du haønh ñaøo taïo#", "loøng yeâu meán ñích thöïc vaø söï toân troïng chaân thaønh ñoái vôùi ngöôøi öùng sinh ñang böôùc tôùi chöùc linh muïc trong nhöõng chieàu kích caù vò cuûa mình". (soá 61, phaàn cuoái). Vieäc ñaøo taïo tröôøng kyø cuõng ñöôïc ñaåy xa tôùi nhöõng ngoû ngaùch cuûa con tim nhö khi ñeà caäp ñeán tình huynh ñeä linh muïc ôû soá 74 phaàn giöõa: "Tình huynh ñeä linh muïc khoâng loaïi tröø moät ai; daàu vaäy,#, linh muïc coù theå vaø phaûi daønh nhöõng öu tieân cho ngöôøi naøo ñang caàn giuùp ñôõ vaø caàn khích leä nhaát. Tình huynh ñeä aáy daønh moät söï quan taâm ñaëc bieät ñoái vôùi caùc linh muïc treû, duy trì moät thaùi ñoä ñoái thoaïi chaân tình vaø huynh ñeä vôùi nhöõng linh muïc thuoäc löùa tuoåi trung bình hoaëc cao nieân cuõng nhö ñoái vôùi nhöõng linh muïc naøo vì lyù do naøy hay lyù do khaùc ñang phaûi ñöông ñaàu vôùi nhöõng khoù khaên..." Cuõng veà vieäc ñaøo taïo tröôøng khi, khi coå voõ nhöõng trao ñoåi vaø gaëp gôõ giöõa caùc linh muïc vôùi nhau, Toâng Huaán ghi nhaän: "Hoï seõ nhôø ñoù maø chöùng toû tình yeâu cuûa mình ñoái vôùi toaøn theå linh muïc ñoaøn vaø chöùng toû nieàm haêng say cuûa mình trong vieäc ñaùp öùng nhö caàu cuûa Giaùo Hoäi ñòa phöông laø nhu caàu phaûi coù nhöõng linh muïc ñöôïc ñaøo taïo haún hoi". (soá 76 phaàn giöõa).
Moät vaøi daãn chöùng trong soá muoân vaøn daãn chöùng khaùc thieát töôûng taïm ñuû ñeå chuùng ta caûm phuïc con tim traøn ñaày söùc soáng ñöôïc boäc loä ra trong Toâng Huaán lôùn lao cuûa Giaùo Hoäi vaø nhaát laø ñeå chuùng ta cuõng ñoùn nhaän vaø ñi vaøo Toâng Huaán baèng chính con tim cuûa chuùng ta cuøng vôùi nieàm say meâ vaø noãi thao thöùc cuûa nhöõng chi theå trong Nhieäm Theå Giaùo Hoäi coù Chuùa Kitoâ laø Ñaàu, Muïc Töû vaø Toâi Tôù.
III. Moät Vaøi Ñieåm Noåi Baät Vaø Lan Toûa Trong Toâng Huaán
1. Tröôùc heát, trong maïch vaên cuûa caùi goïi laø ngoân ngöõ con tim, chuùng ta coù theå ghi nhaän moät ñöùc tính maø Toâng Huaán luoân keâu môøi maëc daàu töø ngöõ chæ ñöôïc laëp laïi nhieàu laàn khi ñeà caäp tôùi chieàu kích nhaân baûn vaø muïc vuï cuûa vieäc ñaøo taïo, ñoù laø tính beùn nhaïy (sensibiliteù). Trong soá 72, chöông V, Toâng Huaán vieát: "Linh muïc phaûi laøm sao ñeå tính beùn nhaïy nhaân baûn cuûa mình ñöôïc neân phong phuù nhôø vaøo moät kinh nghieäm ngaøy caøng roäng lôùn hôn vaø ñeå cho Daân Thieân Chuùa coù theå noùi veà mình moät caùch töông töï nhö taùc giaû thö gôûi tín höõu Do Thaùi ñaõ noùi veà Ñöùc Gieâsu: Khoâng phaûi chuùng ta coù moät vò thöôïng teá baát löïc, khoâng caûm thoâng ñöôïc nhöõng noãi yeáu heøn cuûa chuùng ta, traùi laïi, Ngaøi ñaõ neám chòu moïi thöû thaùch, gioáng nhö chuùng ta, ngoaïi tröø toäi loãi (Dt 4,15)".
a) Troïn chöông I laø ñeå khai trieån tính beùn nhaïy ñoái vôùi moâi tröôøng vaø hoaøn caûnh chung quanh : nhöõng thaùch ñoá cuûa thieân nieân kyû thöù hai. Caàn phaûi nhaän thöùc vaø nhaát laø dieãn giaûi tình huoáng phöùc taïp hieän nay thì môùi traû lôøi ñöôïc caâu hoûi: "Laøm sao ñeå ñaøo taïo caùc linh muïc cho thöïc söï ngang taàm vôùi hoaøn caûnh hieän nay, cho thöïc söï coù khaû naêng phuùc aâm hoaù theá giôùi ngaøy nay?" (soá 10). Moät tính beùn nhaïy nhö theá caàn phaûi ñöa theo Tin Möøng, caàn phaûi ñöôïc "soi saùng vaø cuõng coá nhôø Chuùa Thaùnh Thaàn, Ñaáng moïi nôi moïi luùc khôi daäy söï vaâng phuïc ñöùc tin, loøng duõng caûm töôi vui ñeå noái goùt Chuùa Gieâsu, ôn khoân ngoan ñeå xeùt ñoaùn moïi söï vaø khoâng bò moät ai xeùt ñoaùn (x. 1 Cr 2.15)" (soá 10, gaàn cuoái).
b) Beùn nhaïy ñoái vôùi Lôøi Chuùa, ñoái vôùi truyeàn thoáng Giaùo Hoäi, ñoái vôùi Huaán Quyeàn (soá 26, tr.61).
c) Beùn nhaïy ñoái vôùi ngöôøi ngheøo : "Khoâng loaïi tröø moät ai trong vieäc loan baùo vaø ban phaùt ôn cöùu ñoä, linh muïc bieát chuù taâm tôùi nhöõng ngöôøi beù nhoû, tôùi caùc toäi nhaân, tôùi heát moïi ngöôøi soáng ngoaøi leà xaõ hoäi..." (soá 30, tr. 73)"... giöõ mình khoûi moïi thaùi ñoä tròch thöôïng hoaëc khoûi vieäc thi haønh moät quyeàn bính naøo ñoù maø khoâng luoân luoân hoaëc khoâng chæ coù theå bieän minh baèng ñöùc aùi muïc vuï" (soá 60, tr.145). "Caùc chuùng sinh phaûi tìm kieám Ñöùc Kitoâ... nhaát laø nôi nhöõng ngöôøi ngheøo, nhöõng ngöôøi beù nhoû, nhöõng ngöôøi yeáu ñau, nhöõng ngöôøi toäi loãi vaø nhöõng ngöôøi khoâng tin" (soá 45, tr.116).
"Linh muïc caàn phaûi coù khaû naêng hieåu bieát saâu xa loøng trí con ngöôøi, tröïc giaùc ñöôïc nhöõng khoù khaên vaø nhöõng vaán ñeà, taïo ñieàu kieän deã daøng cho söï gaëp gôõ vaø ñoái thoaïi, ñaït ñöôïc loøng tin caäy, söï coäng taùc, phaùt bieåu ñöôïc nhöõng phaùn ñoaùn laønh maïnh vaø khaùch quan" (soá 43, tr. 109).
"Linh muïc caàn phaûi lôùn leân trong vieäc tieáp xuùc thöôøng ngaøy vôùi ngöôøi khaùc vaø trong vieäc chia seû cuoäc soáng vôùi hoï moãi ngaøy,... hieåu ñöôïc nhöõng nhu caàu vaø ñoùn nhaän nhöõng lôøi keâu cöùu, coù theå tröïc giaùc nhöõng yeâu caàu khoâng ñöôïc phaùt bieåu thaønh lôøi..." (soá 72, tr. 176).
d) Beùn nhaïy ñoái vôùi Giaùo Hoäi, "khuyeán khích Giaùo Hoäi ñòa phöông soáng ñaäm ñaø hôn chieàu kích phoå quaùt cuûa Giaùo Hoäi aáy" (soá 31, tr.76), "nhaèm giuùp xaây döïng toaøn theå coäng ñoaøn, moïi ñaëc suûng rieâng bieät ñeàu ñöôïc saép xeáp cho söï phuïc vuï coäng ñoaøn aáy" (soá 31, tr.77).
Taát caû söï beùn nhaïy noùi treân nhôø "maëc laáy nhöõng taâm tình cuûa Ñöùc Kitoâ", nhôø "neân ñoàng hình daïng vôùi Ngaøi", nhôø thoâng phaàn vaøo ñöùc aùi muïc vuï cuûa Ngaøi, nhôø hoaït ñoäng "nhaân danh" vaø "thay maët" Ngaøi.
2. Ba khaùi nieäm luoân ñöôïc moùc noái vôùi nhay laø: hieäp thoâng, tính phoå quaùt vaø tö theá öùng tröïc (communion, universaliteù, disponibiliteù).
Ngay trong phaàn daãn nhaäp, Toâng Huaán ñaõ neâu baät kinh nghieäm cuï theå cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc: "kinh nghieäm rieâng bieät veà söï hieäp thoâng giöõa caùc giaùm muïc trong tinh thaàn phoå quaùt nhôø ñoù maø caûm thöùc veà Giaùo Hoäi phoå quaùt cuõng nhö traùch nhieäm cuûa caùc giaùm muïc ñoái vôùi Giaùo Hoäi phoå quaùt vaø ñoái vôùi söù vuï cuûa Giaùo Hoäi, ñöôïc cuûng coá, trong moái hieäp thoâng thaân aùi vaø thieát thöïc chung quanh Thaùnh Pheâroâ". Töø nhaän ñònh veà hoaøn caûnh Giaùo Hoäi, trong ñoù coù "söï kieän naøy laø caøng ngaøy ngöôøi ta caøng thuoäc veà Giaùo Hoäi moät caùch khoâng troïn veïn vaø coù ñieàu kieän, gaây aûnh höôûng tieâu cöïc cho söï nôû roä caùc ôn goïi höôùng ñeán chöùc linh muïc, cho yù thöùc maø linh muïc coù veà caên tính vaø veà thöøa taùc vuï cuûa mình" (soá 7, tr.18). Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñaõ ñeà cao tính "töông giao" vaø tính "hieäp thoâng" cuûa thöøa taùc vuï linh muïc trong Giaùo Hoäi.
Tính chaát thieát yeáu "töông giao" aáy laø "do bôûi chöùc linh muïc phaùt sinh töø nôi saâu thaúm Maàu Nhieäm khoân taû cuûa Thieân Chuùa, nghóa laø töø tình yeâu cuûa Chuùa Cha, töø aân suûng cuûa Chuùa Gieâsu Kitoâ vaø töø ôn hieäp nhaát cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, ngöôøi linh muïc qua bí tích ñöôïc hoäi nhaäp vaøo söï hieäp thoâng vôùi giaùm muïc vaø vôùi caùc linh muïc khaùc, ñeå phuïc vuï Daân Thieân Chuùa laø Giaùo Hoäi vaø ñeå daãn daét moïi ngöôøi ñeán vôùi Chuùa Kitoâ" (soá 12, tr.30).
Do ñoù, thöøa taùc vuï ñöôïc ñieàu phoái mang "baûn chaát coäng ñoàng" vaø chæ coù theå ñöôïc hoaøn thaønh nhö laø "coâng trình taäp theå". Ñôøi soáng thieâng lieâng cuõng ñöôïc suy nieäm trong chieàu höôùng hieäp thoâng aáy: töø vieäc neân ñoàng hình daïng vôùi Ñöùc Kitoâ Ñaàu vaø Muïc töû, ñöùc aùi muïc vuï cho ñeán soáng caùc lôøi höùa vaâng phuïc, khoù ngheøo, vaø trinh khieát# Taát caû ñeàu mang chieàu kích coäng ñoàng. Chính vì theá, trong Giaùo Hoäi laø maàu nhieäm, hieäp thoâng vaø söù vuï, linh muïc phaûi soáng vôùi yù thöùc mình thuoäc veà Giaùo Hoäi phoå quaùt qua Giaùo Hoäi ñòa phöông, vaø phaûi xaû thaân phuïc vuï Giaùo Hoäi moät caùch taän tuïy. Toaøn theå Giaùo Hoäi phaûi chaêm lo cho ôn goïi linh muïc, vì ôn goïi linh muïc laø töø trong Giaùo Hoäi vaø ñeå phuïc vuï Giaùo Hoäi (chöông IV). Hai chöông V vaø VI cuõng luoân neâu daãn chieàu kích hieäp thoâng aáy ñoái vôùi tieán trình ñaøo taïo : moät linh muïc ñoaøn duy nhaát, lieân keát chaët cheõ vôùi giaùm muïc, gaén boù vaø keà caän vôùi moïi ngöôøi.
Ñieåm ñaëc bieät ôû ñaây laø tính hieäp thoâng luoân gaén lieàn vôùi lôøi môøi goïi höôùng ñeán Giaùo Hoäi phoå quaùt : "bôûi vì trong noäi boä Giaùo Hoäi, linh muïc laø con ngöôøi cuûa söù vuï vaø hieäp thoâng, cho neân ñoái vôùi moïi ngöôøi, linh muïc phaûi laø con ngöôøi cuûa söù vuï vaø ñoái thoaïi# Linh muïc phaûi noái keát nhöõng quan heä huynh ñeä tröôùc heát vôùi caùc anh em thuoäc caùc Giaùo Hoäi khaùc vaø thuoäc caùc heä phaùi Kitoâ giaùo, nhöng cuõng phaûi noái keát nhöõng quan heä huynh ñeä vôùi caùc tín höõu thuoäc caùc toân giaùo khaùc, vôùi moïi ngöôøi thieän chí vaø moät caùch ñaëc bieät vôùi nhöõng ngöôøi ngheøo vaø nhöõng ngöôøi yeáu ñuoái hôn heát cuõng nhö vôùi heát moïi ngöôøi, hoaëc khoâng nhaän thöùc, hoaëc khoâng dieãn ñaït ra ñöôïc, ñang ngöôõng voïng veà chaân lyù vaø ôn cöùu ñoä maø Ñöùc Kitoâ mang ñeán..." (soá 18, tr.42 vaø 43); "baát cöù thöøa taùc vuï linh muïc naøo cuõng tham döï vaøo nhöõng chieàu kích hoaøn vuõ cuûa söù vuï ñöôïc Ñöùc Kitoâ giao phoù cho caùc Toâng Ñoà" (soá 32, tr.77); "moät naõo traïng thöøa sai, môû ngoû höôùng ñeán nhöõng nhu caàu cuûa Giaùo Hoäi vaø cuûa theá giôùi, chuù troïng tôùi nhöõng ngöôøi xa caùch nhaát vaø treân heát tôùi nhöõng taäp theå ngoaøi Kitoâ giaùo trong moâi tröôøng cuûa mình" (soá 32, tr.77). Trong coâng vieäc giaùo duïc vaø huaán luyeän, Toâng Huaán cuõng khuyeán khích söï ñoùng goùp ña daïng cho caùc giaùo phaän keà nhau, do nhöõng thaønh phaàn nam nöõ dò bieät...
Tính chaát hieäp thoâng vaø phoå quaùt laïi daãn ñeán moät thaùi ñoä quan troïng nôi ngöôøi linh muïc : ñoù laø tö teá öùng tröïc, saün saøng ñeå ñöôïc sai ñi baát cöù nôi naøo, saün saøng chaáp nhaän vöôït ra ngoaøi bieân giôùi giaùo phaän, neáu caàn luoân taïo thuaän lôïi cho vieäc ñoùn tieáp moïi ngöôøi coù nhu caàu, moïi lôøi keâu cöùu. "ÖÙng sinh linh muïc seõ ñöôïc giuùp ñôõ ñeå yeâu meán vaø soáng chieàu kích thöøa sai thieát yeáu cuûa Giaùo Hoäi cuøng nhöõng hoaït ñoäng muïc vuï ña taïp; hoï seõ ñöôïc giuùp ñôõ ñeå trôû neân roäng môû vaø öùng tröïc saün saøng ñoái vôùi moïi ñöôøng loái coù theå thöïc hieän ngaøy nay nhaèm loan baùo Tin Möøng... öùng tröïc, ñaùp laïi Chuùa Thaùnh Thaàn vaø ñaùp laïi giaùm muïc, ñeå roài ñöôïc sai ñi rao giaûng Tin Möøng beân kia nhöõng bieân giôùi cuûa quoác gia mình" (soá 61, tr.147), "lieân læ öùng tröïc vaø saün saøng ñeå cho mình bò choäp giöõ hay, coù theå noùi, ñeå cho mình bò "aên" do bôûi nhöõng nhu caàu vaø nhöõng ñoøi hoûi dó nhieân caàn phaûi hôïp lyù cuûa ñoaøn chieân" (soá 28, tr.67).
3. Moät yeáu toá quan troïng caàn ñöôïc ghi nhaän ñeå khoûi laïc höôùng khi böôùc vaøo Toâng Huaán, ñoù laø vaán ñeà ñaøo taïo nhaém ñeán phaåm chaát linh muïc hôn laø con soá linh muïc. Nhieàu töø ngöõ ñöôïc duøng ñeå dieãn taû troïng taâm ñoù : "Nhöõng nhaø phuùc aâm hoaù môùi", "nhöõng linh muïc ngang taàm vôùi thôøi ñaïi", "nhöõng linh muïc ñöôïc ñaøo taïo haún hoi" (bien formeùs), "moät trình ñoä ñaøo taïo trí thöùc öu tuù", "khoâng phaûi [...] baát cöù nhöõng muïc töû naøo nhöng nhöõng muïc töû nhö loøng Ngaøi mong öôùc".
Chính vì theá maø Toâng Huaán nhaän ñònh tình traïng thieáu huït linh muïc cuõng nhö söï giaûm suùt ôn goïi linh muïc vôùi moät thaùi ñoä khaùch quan vaø bình tónh vaø luoân neâu cao traùch nhieäm coäng taùc vaøo söï thöïc hieän lôøi höùa cuûa Chuùa vôùi moät nieàm tin vöõng maïnh vaø can tröôøng. Cuõng chính vì theá maø, khoâng nhö chuùng ta coù theå laàm töôûng, Toâng Huaán khoâng töï giaûn löôïc vaøo nhöõng phaân tích vaø nghieân cöùu nhaèm ñöa ra nhöõng phöông höôùng huaán luyeän vaø giaùo duïc. Toâng Huaán ñi xa hôn nhieàu, vôùi duïng yù ñöa linh muïc vaøo trong maàu nhieäm cuûa cuoäc soáng : "Töø vaán ñeà caên tính cuûa linh muïc, söï chuù troïng ñöôïc höôùng ñeán caùc vaán ñeà lieân quan tôùi tieán trình ñaøo taïo linh muïc vaø tôùi phaåm chaát ñôøi soáng caùc linh muïc" (Phaàn Daãn Nhaäp, tr.7).
Chöông I nhaán maïnh "baûn tính con ngöôøi" cuûa thöøa taùc vieân, tôùi moâi tröôøng nhaân sinh, tôùi nhöõng ñieàu kieän vaø hoaøn caûnh cuûa cuoäc soáng: "Ngay caû vaøo naêm 2000, ôn goïi linh muïc seõ tieáp tuïc laø lôøi môøi goïi soáng chöùc linh muïc ñoäc nhaát vaø tröôøng toàn cuûa Chuùa Kitoâ. Cuõng vaäy, ñôøi soáng vaø chöùc vuï linh muïc phaûi thích nghi vôùi moïi thôøi ñaïi vaø vôùi moïi moâi tröôøng soáng" (soá 5, tr.12). Trong doøng lieân tuïc naøy, Toâng Huaán khoâng ngöøng laëp ñi laëp laïi "ñôøi soáng linh muïc", "ñôøi soáng thieâng lieâng cuûa linh muïc", "cuoäc soáng cuûa ngöôøi linh muïc vaø tính trieät ñeå cuûa Tin Möøng", "soáng noái goùt Ñöùc Kitoâ nhö caùc Toâng Ñoà", Toâng Huaán ñaït tôùi ñænh cao cuûa vieäc suy nieäm veà cuoäc soáng linh muïc, ñoù laø chöông VI vôùi vieäc ñaøo taïo truyeàn kyø : soáng laøm sao cho saâu ñaäm hôn, khôi thaém laïi cuoäc ñôøi linh muïc ñaõ khôûi ñaàu: "Cha keâu môøi con khôi thaém laïi aân hueä maø Thieân Chuùa ñaõ ñoå xuoáng nôi con".
Cuoäc soáng linh muïc baét nguoàn töø maàu nhieäm Thieân Chuùa Ba Ngoâi, muùc laáy söùc maïnh nôi Vò Muïc Töû Nhaân Laønh ñaõ ñöôïc Cha sai ñeán trong quyeàn löïc cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn. Ñoù laø caên tính cuûa linh muïc, "laø nguoàn maïch vui möøng cuûa chuùng ta, vaø nieàm tin vöõng chaéc cuûa chuùng ta veà söï soáng". Toaøn boä Toâng Huaán nhaèm muïc ñích noái daøi vaø öùng dung söï soáng coäi nguoàn naøy. Khôûi töø vieäc moâ phoûng Vò Muïc Töû Nhaân Laønh ñaõ hieán ban maïng soáng, "nhaân danh Ngaøi, caùc linh muïc tieán daâng nghi leã cöùu ñoä... caùc linh muïc coù traùch nhieäm xaû thaân phuïc vuï Daân Cha ñeå nuoâi döôõng hoï baèng lôøi cuûa Cha vaø laøm cho hoï soáng baèng caùc bí tích cuûa Cha; caùc linh muïc seõ laø nhöõng chöùng nhaân thöïc söï cho ñöùc tin vaø ñöùc aùi, saün saøng hieán maïng soáng mình nhö Ñöùc Kitoâ ñaõ hieán daâng maïng soáng cho ñaøn em vaø cho Cha" (soá 15, tr.37).
Cuoäc soáng linh muïc chính laø tham gia vaø thoâng phaàn vaøo söùc soáng cuûa Ñaáng laø Ñaàu cuûa Thaân Theå, neân ñoàng hình daïng vôùi Ngaøi. Bieåu hieän roõ neùt nhaát cuûa söï tham gia thoâng phaàn chính laø "ñöùc aùi muïc vuï", söï trao hieán troïn veïn chính mình moät caùch tích cöïc vaø töôi vui, nhö Ñöùc Kitoâ Phu Quaân ñaõ trao hieán chính Ngaøi cho Hieàn Theâ laø Giaùo Hoäi. Coù theå noùi raèng toaøn boä Toâng Huaán xoay quanh "ñöùc aùi muïc vuï" bôûi vì ñoù chính laø bieåu hieän, laø trôï löïc, laø coäi reã vaø nguoàn maïch cuûa ñôøi soáng linh muïc: "Vieäc chuaån bò cho cuoäc soáng linh muïc nhaát thieát bao haøm moät neàn ñaøo taïo vöõng chaéc veà ñöùc aùi, nhaát laø veà loøng yeâu meán öu tieân ñoái vôùi ngöôøi ngheøo..."
Coù theå keå theâm "ñôøi soáng caàu nguyeän" "ñôøi soáng bí tích" "soáng thinh laëng", "soáng coâ ñôn" v.v... Noùi toùm laïi, caû Toâng Huaán ñeàu trình baøy veà söï soáng, giôùi thieäu söï soáng vaø daãn vaøo söï soáng. Soáng chöùc vuï linh muïc chôù khoâng phaûi coù chöùc linh muïc. Töông lai vaø hy voïng cuûa Giaùo Hoäi laø ôû ñoù.
Moät ñoâi ñieàu giôùi thieäu vaø gôïi yù treân ñaây chaúng qua laø noã löïc khieâm toán nhaèm giuùp baïn ñoïc ñôõ naûn chí khi môùi baét tay vaøo Toâng Huaán. Chuùng toâi chöa daùm töï cho mình laø naém vöõng ñöôïc noäi dung phong phuù vaø traøo traøn cuûa vaên kieän. Cuõng nhö baïn ñoïc, chuùng toâi coøn phaûi ñoïc ñi ñoïc laïi, nghieàn ngaãm thaät nhieàu nöõa...