Toâng Huaán Pastores Dabo Vobis
veà vieäc ñaøo taïo linh muïc trong hoaøn caûnh hieän nay
cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Gioan Phaoloâ II
Chöông I
Ñöôïc Caát Nhaéc Töø Giöõa Loaøi Ngöôøi
Vieäc Ñaøo Taïo Linh Muïc Tröôùc Nhöõng Thaùch Ñoá Môùi
Vaøo Cuoái Thieân Nieân Kyû Thöù Hai
Linh muïc vaø thôøi ñaïi
5. "Moïi thöông teá ñöôïc caát nhaéc töø giöõa loaøi ngöôøi ñeàu ñöôïc ñaët leân ñeå can thieäp cho loaøi ngöôøi trong nhöõng moái töông quan giöõa lôøi ngöôøi vôùi Thieân Chuùa" (Dt 5,1).
Thö göûi tín höõu Do Thaùi khaúng ñònh roõ raøng "baûn tính con ngöôøi" nôi thöøa taùc vieân cuûa Thieân Chuùa : töø loaøi ngöôøi maø ñeán vaø phuïc vuï loaøi ngöôøi, noi göông Chuùa Gieâsu Kitoâ, "Ñaáng ñaõ phaûi chòu thöû thaùch veà moïi maët, hoaøn toaøn gioáng nhö chuùng ta, ngoaïi tröø toäi loãi" (Dt 4,15).
Thieân Chuùa luùc naøo cuõng keâu goïi caùc linh muïc cuûa Ngaøi giöõa nhöõng moâi tröôøng nhaân sinh vaø moâi tröôøng Giaùo Hoäi nhaát ñònh, caùc linh muïc khoâng theå khoâng mang daáu veát cuûa nhöõng moâi tröôøng aáy vaø chính trong nhöõng moâi tröôøng aáy maø hoï ñöôïc sai ñeán ñeå phuïc vuï Tin Möøng Chuùa Kitoâ.
Chính vì vaäy, Thöôïng Hoäi Ñoàng ñaõ ñem ñaët laïi vaán ñeà linh muïc trong boái caûnh hieän ñaïi cuûa xaõ hoäi vaø cuûa Giaùo Hoäi. Thöôïng Hoäi Ñoàng cuõng ñaõ môû ngoû vaán ñeà cho nhöõng vieãn töôïng cuûa thieân nieân kyû thöù ba, nhö caùch phaùt bieåu vaán ñeà cho thaáy : "Vieäc ñaøo taïo linh muïc trong hoaøn caûnh hieän nay".
Chaéc haún luoân luoân coù "moät dieän maïo coát yeáu, khoâng thay ñoåi, cuûa ngöôøi linh muïc : thöïc vaäy, khoâng keùm gì linh muïc hoâm nay, linh muïc ngaøy mai seõ phaûi neân gioáng Chuùa Kitoâ. Trong cuoäc soáng traàn theá. Ñöùc Gieâsu ñaõ toû baøy nôi chính Ngaøi khuoân maët xaùc ñònh cuûa linh muïc, ñaõ theå hieän chöùc linh muïc thöøa taùc maø caùc Toâng Ñoà laø nhöõng ngöôøi ñaàu tieân ñöôïc nhaän laõnh; chöùc linh muïc aáy töï yeáu tính phaûi noái tieáp, phaûi traûi daøi khoâng ngöøng trong moïi giai ñoaïn lòch söû. Trong chieàu höôùng aáy, ngöôøi linh muïc thieân nieân kyû thöù ba seõ laø ngöôøi noái tieáp caùc linh muïc trong nhöõng thieân nieân kyû tröôùc ñaõ ñoùng goùp vaøo söùc soáng cuûa Giaùo Hoäi. Ngay caû vaøo naêm 2000, ôn goïi linh muïc seõ tieáp tuïc laø lôøi môøi goïi soáng chöùc linh muïc ñoäc nhaát vaø tröôøng toàn cuûa Chuùa Kitoâ" (9). Cuõng vaäy, ñôøi soáng vaø chöùc vuï linh muïc phaûi "thích nghi vôùi moïi thôøi ñaïi vaø vôùi moïi moâi tröôøng soáng.. Chính vì theá, trong möùc ñoä coù theå, chuùng ta phaûi noå löïc tieáp nhaän aùnh saùng toái thöôïng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, haàu khaùm phaù ra nhöõng phöông höôùng cuûa xaõ hoäi ñöông thôøi, nhaän ra nhöõng nhu caàu saâu xa nhaát, xaùc ñònh nhöõng boån phaän cuï theå quan troïng nhaát, nhöõng phöông phaùp muïc vuï phaûi chaáp nhaän, ñeå coù theå ñaùp laïi caùch xöùng hôïp nhaát nhöõng mong chôø cuûa nhaân loaïi" (10).
Vì phaûi thích öùng yù nghóa ñích thöïc tröôøng toàn cuûa chöùc linh muïc vôùi nhöõng ñoøi hoûi vaø nhöõng ñaëc ñieåm cuûa thôøi buoåi hieän taïi, caùc Nghò Phuï Thöôïng Hoäi Ñoàng ñaõ tìm caùch giaûi ñaùp moät soá vaán naïn tröôùc maét : ñaâu laø nhöõng vaán ñeà vaø ñoàng thôøi ñaâu laø nhöõng ñoäng cô tích cöïc maø boái caûnh vaên hoaù xaõ hoäi vaø Giaùo Hoäi hieän nay khôi daäy nôi nhöõng treû nhoû, thieáu nieân vaø thanh nieân ñang caàn phaûi laøm cho döï phoùng soáng ñôøi linh muïc ñöôïc chính nuoài trong toaøn boä cuoäc soáng cuûa mình ? Thôøi ñaïi chuùng ta gaây nhöõng khoù khaên naøo vaø cung caáp nhöõng khaû naêng môùi meû naøo cho vieäc thi haønh moät thöøa taùc vuï linh muïc phuø hôïp vôùi ôn bí tích ñaõ laõnh nhaän vaø vôùi ñoøi buoäc phaûi coù moät ñôøi soáng thieâng lieâng thích ñaùng ?
Giôø ñaây, Toâi laëp laïi moät soá yeáu toá do vieäc phaân tích tình huoáng maø caùc Nghò Phuï Thöôïng Hoäi Ñoàng ñaõ khai trieån. Vì coù quaù nhieàu boái caûnh vaên hoaù xaõ hoäi vaø Giaùo Hoäi hieän ñaïi trong nhöõng quoác gia khaùc nhau, Toâi chæ neâu daãn nhöõng hieän töôïng saâu xa nhaát vaø phoå caäp nhaát, ñaëc bieät nhöõng hieän töôïng lieân quan tôùi caùc vaán ñeà giaùo duïc vaø tôùi vieäc ñaøo taïo linh muïc.
Tin Möøng hoâm nay : nhöõng trieån voïng vaø nhöõng trôû ngaïi
6. Nhieàu yeáu toá döôøng nhö coå voõ nôi con ngöôøi hoâm nay moät yù thöùc saéc beùn hôn veà phaåm giaù nhaân vò vaø veà moät söï môû ngoû môùi ñoái vôùi nhöõng giaù trò toân giaùo, ñoái vôùi Tin Möøng vaø ñoái vôùi thöøa taùc vuï linh muïc.
Maëc daàu nhöõng maâu thuaãn choàng chaát, chuùng ta gaëp thaáy trong xaõ hoäi moät nieàm khao khaùt coâng baèng vaø hoøa bình lan roäng hôn vaø maõnh lieät hôn, moät caûm thöùc saéc beùn hôn veà vieäc quaûn trò laønh maïnh coâng trình taïo döïng vaø veà söï toân troïng thieân nhieân, moät söï nghieân cöùu roäng môû hôn veà chaân lyù vaø veà söï baûo veä nhaân phaåm; nôi nhieàu taäp theå daâ n cöù theá giôùi, ngöôøi ta ghi nhaän moät söï daán thaân ngaøy caøng taêng nhaèm xaây döïng tình lieân ñôùi giöõa caùc quoác gia sao cho cuï theå hôn vaø nhaèm taïo moät traät töï môùi cho haønh tinh chuùng ta trong söï toân troïng töï do vaø coâng baèng.
Trong khi tieàm löïc naêng löôïng maø khoa hoïc vaø kyõ thuaät cung caáp ñang treân ñaø phaùt trieån, trong khi thoâng tin vaø vaên hoaù ngaøy caøng lan roäng, ngöôøi ta cuõng nhaän thaáy troåi hieän leân moät yeâu caàu môùi veà luaân lyù, nghóa laø moät söï truy taàm yù nghóa vaø bôûi ñoù truy taàm naác thang khaùch quan cho caùc giaù trò ñeå nhôø ñoù ñieàu hoaø nhöõng trieån voïng vaø nhöõng giôùi haïn cuûa tieán boä.
Trong laõnh vöïc thuaàn tuùy toân giaùo vaø thuaàn tuùy Kitoâ giaùo, khoâng coøn phaûi ñöông ñaàu vôùi nhöõng thaønh kieán yù thöùc heä vaø nhöõng töø khöôùc coù tính baïo ñoäng tröôùc ñeà nghò veà nhöõng giaù trò tinh thaàn vaø toân giaùo nöõa, vaø nôi nhieàu mieàn treân theá giôùi xuaát hieän nhöõng trieån voïng phuùc aâm hoaù vaø nhöõng trieån voïng taùi laäp ñôøi soáng Giaùo Hoäi thaät môùi meû vaø thaät baát ngôø. Ngöôøi ta ghi nhaän moät söï phoå caäp ngaøy caøng taêng trong vieäc hieåu bieát Kinh Thaùnh, moät söùc soáng vaø moät maõnh löïc lan roäng nôi nhieàu Giaùo Hoäi treû vôùi söï daán thaân caøng luùc caøng heä troïng vaøo vieäc baûo veä vaø naâng cao caùc giaù trò con ngöôøi vaø söï soáng con ngöôøi, ngöôøi ta coøn neâu daãn moät chöùng töø ñaïo tuyeät vôøi töø phía caùc Giaùo Hoäi Trung vaø Ñoâng AÂu cuõng nhö chöùng töø trung tín vaø duõng caûm cuûa nhieàu Giaùo Hoäi khaùc hieän ñang phaûi gaùnh chòu nhöõng baùch haïi vaø nhöõng thöû luyeän nhaân danh ñöùc tin (11).
Nieàm khaùt voïng höôùng veà Thieân Chuùa, nieàm khaùt voïng veà moät moái quan heä soáng ñoäng vaø coù yù nghóa vôùi Thieân Chuùa ngaøy nay bieåu hieän roõ reät ñeán möùc taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho söï quaûng baù nhöõng hình thaùi toân giaùo phi Thieân Chuùa vaø nhieàu giaùo phaùi khaùc nöõa ôû nhöõng nôi maø khoâng coù ñöôïc söï loan baùo Tin Möøng Ñöùc Gieâsu moät caùch chính hieäu vaø toaøn veïn. Ñoái vôùi moïi con caùi Giaùo Hoäi, ñaëc bieät ñoái vôùi caùc linh muïc, söï quaûng baù aáy, thaäm chí nôi moät soá moâi tröôøng coù truyeàn thoáng Kitoâ giaùo, laø nguyeân do thöôøng haèng buoäc phaûi kieåm ñieåm löông taâm, phaûi xeùt laïi tính khaû tín nôi chöùng töø Tin Möøng cuûa mình; theá nhöng söï quaûng baù aáy cuõng laø moät daáu hieäu cho thaáy söï truy taàm Thieân Chuùa vaãn coøn saâu xa vaø raát phoå bieán.
7. Ngöôøi ta nhaän thaáy nhieàu yeáu toá khaùc coù tính chaát vaán naïn hoaëc tieâu cöïc pha troän vaøo caùc yeáu toá noùi treân vaø vaøo nhöõng yeáu toá tích cöïc khaùc.
Chuû nghóa duy lyù vaãn coøn raát phoå bieán, nhaân danh moät quan nieäm giaûn löôïc hoaù cuûa "khoa hoïc", chuû nghóa naøy kheùp chaët lyù trí con ngöôøi laïi, khoâng nhöôøng choã cho söï gaëp gôõ Maëc khaûi vaø khoâng coâng nhaän tính sieâu vieät cuûa Thieân Chuùa.
Ngöôøi ta cuõng ghi nhaän raèng chuû nghóa chuû theå cuûa ngoâi vò vaãn ñöôïc baûo veä moät caùch khoác lieät, chuû nghóa naøy coù khuynh höôùng vaây kín ngoâi vò trong caù nhaân chuû nghóa, ñeå roài khoâng theå coù ñöôïc nhöõng töông quan ñích thöïc giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi. Vì theá nhieàu ngöôøi, nhaát laø caùc thieáu nieân vaø thanh nieân, tìm caùch buø tröø tình traïng coâ ñôn aáy baèng nhöõng phöông tieän khoûa laáp thuoäc nhieàu baûn chaát khaùc nhau, vôùi nhöõng hình thöùc tìm höôùng laïc hoaëc tìm troán traùnh traùch nhieäm trong möùc ñoä cöôøng ñieäu khaùc nhau; bò giam haõm trong caùi choùng qua, nhöõng ngöôøi aáy tìm caùch soáng nhöõng kinh nghieäm caù nhaân naøo maïnh nhaát vaø coù lôïi nhaát trong möùc ñoä coù theå, nhöõng kinh nghieäm treân bình dieän giaùc quan vaø caûm xuùc nhaát thôøi, bôûi ñoù hoï ñöông nhieân trôû thaønh voâ taâm vaø nhö theå baïi lieät tröôùc lôøi môøi goïi böôùc vaøo moät keá hoaïch soáng ñoøi phaûi coù chieàu kích thieâng lieâng vaø toân giaùo hoaëc phaûi coù söï daán thaân trong tình lieân ñôùi.
Ngoaøi ra, khaép nôi treân theá giôùi, ngay caû khi maø nhöõng yù thöùc heä laáy chuû nghóa duy vaät laøm giaùo ñieàu vaø söï baøi tröø toân giaùo laøm chöông trình haønh ñoäng ñaõ caùo chung, coù moät thöù chuû nghóa voâ thaàn thöïc haønh vaø hieän sinh vaãn ñöôïc truyeàn lan, chuû nghóa naøy aên khôùp vôùi moät nhaõn giôùi traàn tuïc hoaù veà ñôøi soáng vaø veà vaän meänh con ngöôøi. Moät con ngöôøi "chæ coøn bieát quan taâm ñeán chính mình, moät con ngöôøi chaúng nhöõng bieán mình thaønh tieâu ñieåm haâm moä maø coøn daùm töï xöng mình laø nguyeân lyù vaø laø caên cô cuûa moïi thöïc taïi" (12), con ngöôøi aáy caøng ngaøy caøng bò töôùc ñoaït maát phaàn "boå khuyeát cuûa taâm hoàn", phaàn naøy laïi caøng raát caàn thieát khi maø khoái löôïng döï tröõ lôùn lao goàm nhöõng cuûa caûi vaät chaát vaø nhöõng taøi nguyeân caøng taïo cho ngöôøi aáy aûo töôûng ñeå töï thoaû maõn vôùi chính mình. Hoï khoâng coøn caàn phaûi ñaáu tranh vôùi Thieân Chuùa, hoï chæ ñôn giaûn coi Ngaøi nhö khoâng coù.
Trong boái caûnh naøy, moät caùch ñaëc bieät, caàn phaûi ghi nhaän tình traïng thöïc taïi gia ñình ñang bò thoaùi hoaù, yù nghóa ñích thöïc cuûa tính duïc con ngöôøi bò lu môø hoaëc boùp meùo: ñaây laø nhöõng hieän töôïng coù taàm aûnh höôûng raát tieâu cöïc treân vieäc giaùo duïc nhöõng ngöôøi treû vaø treân vieäc giuùp hoï môû loøng ñoùn nhaän caùc thöù ôn goïi tu trì. Ngöôøi ta coøn ghi nhaän tình traïng traàm troïng do nhöõng baát coâng xaõ hoäi vaø do söï taäp trung cuûa caûi trong tay moät thieåu soá, laø hoa quaû cuûa moät chuû nghóa tö baûn phi nhaân baûn (13), caøng ngaøy caøng khôi theâm hoá ngaên caùch giöõa nhöõng daân toäc giaøu vaø nhöõng daân toäc ngheøo: bôûi ñoù coù söï phaùt sinh trong xaõ hoäi con ngöôøi nhöõng caêng thaúng vaø nhöõng baên khoaên laøm cho ñôøi soáng caù nhaân vaø coäng ñoaøn bò xaùo troän caùch saâu ñaäm.
Trong moâi tröôøng Giaùo Hoäi, ngöôøi ta cuõng ghi nhaän nhöõng hieän töôïng tieâu cöïc ñaùng lo ngaïi aûnh höôûng ñeán ñôøi soáng vaø thöøa taùc vuï cuûa caùc linh muïc: chaúng haïn söï ngu doát, söï thieáu hieåu bieát veà toân giaùo vaãn ñang dai daúng nôi nhieàu tín höõu, aûnh höôûng thaáp keùm cuûa huaán giaùo bò laán aùt bôûi nhöõng söù ñieäp phoå bieán saâu roäng vaø coù söùc maïnh hôn veà phía nhöõng cô quan truyeàn thoâng xaõ hoäi; söï ña nguyeân trong laõnh vöïc thaàn hoïc, vaên hoaù vaø muïc vuï, maëc daàu ñoâi khi ñöôïc khôûi xöôùng vôùi yù ngay laønh ñaõ bò hieåu leäch laïc vaø roát cuoäc laøm cho ñoái thoaïi ñaïi keát trôû neân khoù khaên vaø taïo nguy cô cho söï hieäp nhaát ñöùc tin caàn coù; söï toàn taïi laâu daøi cuûa moät thaùi ñoä nghi kî vaø haàu nhö baát khoan nhöôïng ñoái vôùi Huaán Quyeàn cuûa phaåm traät; söï ñaåy maïnh nguoàn phong phuù cuûa söù ñieäp Tin Möøng theo kieåu moät chieàu vaø giaûn löôïc ñeå roài bieán vieäc loan baùo ñöùc tin vaø laøm chöùng cho ñöùc tin thaønh moät ñoùng goùp ñôn thuaàn cho söï giaûi phoùng con ngöôøi vaø xaõ hoäi hoaëc thaønh moät nôi aån truù laøm cho con ngöôøi tha hoaù trong söï meâ tín hoaëc trong moät traïng thaùi toân giaùo phi Thieân Chuùa (14).
Söï hieän dieän treân cuøng moät moät laõnh thoå nhöõng taäp theå beàn bæ goàm nhöõng ngöôøi thuoäc saéc toäc vaø toân giaùo khaùc nhau laø moät hieän töôïng raát ö quan troïng ngay caû khi ñoù laø moät hieän töôïng ñoåi môùi meû nôi nhieàu quoác gia coù thuyeàn thoáng Kitoâ Giaùo töø laâu ñôøi. Cöù nhö theá maø ngaøy caøng phaùt trieån moät xaõ hoäi da saéc toäc vaø ña toân giaùo. Neáu moät ñaøng hieän töôïng naøy coù theå trôû neân cô hoäi cho moät noã löïc ñoái thoaïi thöôøng xuyeân hôn vaø hieäu nghieäm hôn, cho moät söï môø ngoû höôùng ñeán nhöõng tinh thaàn cuõng nhö nhöõng kinh nghieäm tieáp ñoùn vaø khoan dung ñuùng möùc, thì ñaøng khaùc noù laïi coù theå trôû neân nguoàn phaùt sinh söï xaùo troän vaø chuû nghóa töông ñoái, nhaát laø nôi nhöõng caù nhaân vaø taäp theå khoâng maáy vöõng chaéc veà ñöùc tin.
Ngoaøi nhöõng yeáu toá treân, trong söï lieân keát chaët cheõ vôùi ñaø ñi leân cuûa chuû nghóa caù nhaân, coøn coù theå keå theâm chuû nghóa duy chuû theå veà ñöùc tin. Nôi moät con soá Kitoâ höõu ngaøy caøng gia taêng, ngöôøi ta ghi nhaän coù söï suùt keùm, trong vieäc gaén boù vôùi noäi dung khaùch quan cuûa giaùo thuyeát ñöùc tin : ngöôøi ta gaén boù moät caùch chuû quan vaøo nhöõng gì ñeå öa, vaøo nhöõng gì töông hôïp vôùi kinh nghieäm rieâng reõ cuûa mình, vaøo nhöõng gì khoâng gaây xaùo troän cho nhöõng thoùi quen rieâng tö cuûa mình. Cuoái cuøng vieäc naïi tôùi tính baát khaû xaâm phaïm cuûa löông taâm caù nhaân, töï noù laø chính ñaùng, trong moät boái caûnh nhö theá, khoâng khoûi maëc laáy nhöõng tính chaát nguy hieåm vaø haøm hoà.
Töø ñoù daãn ñeán söï kieän naøy laø caøng ngaøy ngöôøi ta caøng thuoäc veà Giaùo Hoäi moät caùch khoâng troïn veïn vaø coù ñieàu kieän, gaây aûnh höôûng tieâu cöïc cho söï nôû roä caùc ôn goïi höôùng ñeán chöùc linh muïc, cho yù thöùc maø linh muïc coù veà caên tính vaø veà thöøa taùc vuï cuûa mình trong coäng ñoaøn.
Sau heát, cho ñeán ngaøy hoâm nay, nôi nhieàu vuøng. Giaùo Hoäi vaãn coøn phaûi gaùnh chòu nhöõng vaán ñeà nghieâm troïng do söï kieän caùc löïc löôïng linh muïc khoâng coù maët ñaày ñuû vaø bôûi ñoù ít ñaùp öùng hôn cho nhöõng nhu caàu. Caùc tín höõu thöôøng bò boû rôi trong nhöõng giai ñoaïn laâu daøi, thieáu söï trôï giuùp muïc vuï thích ñaùng. Söï taêng trieån ñôøi soáng Kitoâ höõu cuûa hoï noùi chung phaûi thieät thoøi vaø hôn nöõa, khaû naêng trôû thaønh taùc nhaân rao giaûng Tin Möøng cuûa chính hoï bò giaûm suùt.
Nhöõng ngöôøi treû tröôùc ôn goïi vaø vieäc ñaøo taïo linh muïc
8. Nhöõng maâu thuaãn vaø trieån voïng ña taïp ñaùnh daáu caùc xaõ hoäi, caùc neàn vaên hoaù vaø ñoàng thôøi caùc coäng ñoaøn Giaùo Hoäi chuùng ta ñöôïc theá giôùi ngöôøi treû caûm nhaän vaø soáng vôùi moät cöôøng ñoä raát ñaëc bieät, vôùi nhöõng aâm vang tröïc tieáp vaø raát maõnh lieät treân böôùc ñöôøng giaùo duïc cuûa hoï. Trong chieàu höôùng aáy, söï khôûi ñoäng vaø söï phaùt trieån caùc ôn goïi linh muïc nôi treû nhoû, thieáu nieân vaø thanh nieân khoâng ngöøng phaûi ñöông ñaàu vôùi nhöõng caûn trôû vaø nhöõng khích leä.
Caùi maø ngöôøi ta goïi laø "xaõ hoäi tieâu duøng" meâ hoaëc nhöõng ngöôøi treû moät caùch döõ doäi, laøm cho hoï trôû thaønh naïn nhaân vaø tuø nhaân cuûa moät loái giaûi thích cuoäc hieän höõu con ngöôøi mang tính chaát duy caù nhaân, duy vaät vaø duy khoaùi laïc ! Quan nieäm "soáng thoaûi maùi" hieåu theo nghóa vaät chaát coù khuynh höôùng trôû thaønh lyù töôûng ñoäc nhaát cuûa cuoäc ñôøi, moät loái "soáng thoaûi maùi" phaûi ñaït ñöôïc vôùi baát cöù ñieàu kieän naøo vaø vôùi baát cöù giaù naøo. Hieäu quaû laø töø choái moïi hy sinh, vöùt boû moïi noã löïc tìm kieám vaø soáng nhöõng giaù trò tinh thaàn vaø toân giaùo. Moái "quan taâm" ñoäc chieám veà caùi sôû höõu daønh choã caùi öu vieät laø hieän höõu ; vaø, töø ñoù, caùc giaù trò nhaân vò vaø lieân vò khoâng ñöôïc caét nghóa vaø soáng theo luaân lyù cuûa ôn hueä, cuûa tính nhöng khoâng, nhöng theo luaân lyù cuûa söï chieám höõu ích kyû vaø söï boùc loät keû khaùc.
Tình traïng naøy ñöôïc nhaän ra moät caùch ñaëc bieät trong quan nieäm veà tính duïc con ngöôøi, sa ñoaï vaø maát phaåm giaù, töø choã naèm phuïc vuï cho hieäp thoâng vaø trao hieán lieân vò ñeán choã giaøn löôïc thaønh ñôn thuaàn moät maët haøng tieâu duøng. Bôûi ñoù, kinh nghieäm caûm tính cuûa soá ñoâng nhöõng ngöôøi treû thay vì daãn ñeán söï taêng tröôûng hoaø ñieäu vaø töôi ñeïp veà nhaân caùch, thay vì môû ngoû cho hoï höôùng ñeán tha nhaân trong söï trao hieán chính mình laïi daãn ñeán moät söï thoaùi nhöôïng nghieâm troïng veà maët taâm lyù vaø ñaïo ñöùc, mang theo nhöõng haäu quaû naëng neà cho töông lai hoï.
Ñoái vôùi nhieàu ngöôøi treû, coäi reã cuûa caùc khuynh höôùng noùi treân chính laø kinh nghieäm leäch laïc veà töï do : töï do thay vì ñöôïc ñaûm nhaän ñeå tuaân theo chaân lyù khaùch quan vaø phoå quaùt thì laïi ñöôïc caûm meán nhö laø söï ñoàng tình muø quaùng vôùi nhöõng maõnh löïc cuûa baûn naêng vaø vôùi yù muoán thoáng trò cuûa moãi ngöôøi. Do vaäy, moät caùch naøo ñoù, xeùt theo phöông dieän naõo traïng vaø caùch xöû söï, thaät laø töï nhieân khi coù söï tieâu tan veà thaùi ñoä gaén boù noäi taâm ñoái vôùi nhöõng nguyeân taéc luaân lyù; thaät laø töï nhieân, xeùt theo phöông dieän toân giaùo, neáu khoâng phaûi trong moïi tröôøng hôïp, khi coù söï töø choái Thieân Chuùa moät caùch minh nhieân, hay ít ra coù thaùi ñoä baát caàn hoaëc moät cuoäc soáng maø ngay caû trong nhöõng giaây phuùt coù yù nghóa nhaát vaø trong nhöõng löïa choïn döùt khoaùt nhaát chæ ñöôïc soáng nhö theå khoâng heà coù Thieân Chuùa. Trong moät boái caûnh nhö theá, thaät laø khoù khaên cho yù nghóa cuûa moät ôn goïi linh muïc coù theå thöïc hieän, thaäm chí coù theå hieåu; bôûi vì ôn goïi laø moät chöùng töø loaïi bieät veà tính öu vieät cuûa caùi hieän höõu treân caùi chieám höõu; ôn goïi coøn laø nhìn nhaän yù nghóa cuûa ñôøi soáng nhö laø moät söï trao hieán chính mình töï do vaø coù traùch nhieäm cho ngöôøi khaùc vaø nhö laø moät tö theá saün saøng ñeå hoaøn toaøn phuïc vuï Tin Möøng vaø Nöôùc Chuùa trong chöùc linh muïc.
Ngay caû trong coäng ñoaøn Giaùo Hoäi, theá giôùi ngöôøi treû vaãn ñang thöôøng laø moät "vaán naïn". Thöïc vaäy, neáu coøn hôn caû nôi ngöôøi tröôûng thaønh, nôi ngöôøi treû, coù moät xu höôùng khaù maïnh tieán tôùi thaùi ñoä duy chuû theå trong laõnh vöïc ñöùc tin vaø tieán tôùi tình traïng thuoäc veà ñôøi soáng vaø söù meänh cuûa Giaùo Hoäi chæ phieám dieän vaø coù ñieàu kieän, thì trong coäng ñoaøn Giaùo Hoäi ngöôøi ta phaûi vaát vaû, vì moät loaït nguyeân côù, ñeå toå chöùc moät neàn muïc vuï cho giôùi treû sao cho thích nghi vaø kieán hieäu : ngöôøi treû coù nguy cô bò boû rôi, laøm moài cho söï mong manh veà taâm lyù, baát maõn vaø chæ trích khi nhìn thaáy nhöõng ngöôøi lôùn khoâng soáng ñöùc tin cho hôïp leõ vaø chín muoài vaø do ñoù khoâng neâu ñöôïc nhöõng maãu göông ñaùng tin caäy.
Bôûi vaäy, khoù coù theå ñeà nghò cho nhöõng ngöôøi treû vaø ñaøo taïo cho hoï moät kinh nghieäm soáng troïn veïn vaø naêng ñoäng ñôøi soáng Kitoâ höõu trong Giaùo Hoäi. Do söï kieän aáy, vieãn töôïng ôn goïi linh muïc vaãn xa caùch vôùi nhöõng tieâu ñieåm haâm moä cuï theå cuûa ngöôøi treû.
9. Daàu vaäy, khoâng thieáu nhöõng tình huoáng ñaày khích leä vaø tích cöïc coù khaû naêng khôi daäy vaø coå xuyù trong taâm hoàn caùc thieáu nieân vaø thanh nieân moät thaùi ñoä saün saøng ñaùp öùng môùi cuõng nhö moät söï truy taàm ñích thöïc vaø chính hieäu ñoái vôùi caùc giaù trò ñaïo ñöùc vaø tinh thaàn, voán töï baûn chaát coáng hieán moät maûnh ñaát thuaän lôïi cho söï nôû roä ôn goïi nhaèm trao hieán troïn veïn chính mình cho Chuùa Kitoâ vaø cho Giaùo Hoäi trong chöùc linh muïc.
Tröôùc heát, moät soá hieän töôïng môùi ñaây ñaõ gaây khaù nhieàu vaán ñeà nay ñöôïc ghi nhaän laø coù phaàn giaûm thieåu, chaúng haïn söï phaûn khaùng coù tính trieät ñeå, nhöõng laøn soùng phoùng tuùng, nhöõng yeâu saùch naëng tính khoâng töôûng, nhöõng hình thöùc xaõ hoäi hoaù baát chaáp phaân bieät, söï baïo ñoäng.
Ñaøng khaùc, phaûi coâng nhaän raèng nhöõng ngöôøi treû ngaøy nay, vôùi söùc maïnh vaø söï töôi maùt cuûa löùa tuoåi mình, cöu mang nôi hoï nhöõng lyù töôûng ñang daàn daø hoäi nhaäp vaøo lòch söû : nieàm khao khaùt töï do, söï nhaän thöùc giaù trò voâ song cuûa nhaân vò, nhu caàu phaûi chaân chính vaø trong suoát, moät quan nieäm môùi vaø moät theå loaïi môùi veà tính hoã töông trong nhöõng quan heä giöõa nam vaø nöõ, söï truy taàm xaùc tín vaø say meâ nhaèm tieán tôùi moät theá giôùi coâng baèng hôn, lieân ñôùi hôn vaø hieäp nhaát hôn, söï môû ngoû höôùng ñeán ñoái thoaïi vôùi moïi ngöôøi, söï daán thaân cho hoaø bình.
Nôi nhieàu ngöôøi treû thôøi ñaïi, ngöôøi ta ghi nhaän moät söï phaùt trieån thaät phong phuù vaø thaät soáng ñoäng veà nhieàu hình thöùc töï nguyeän ñaùp öùng nhu caàu cuûa nhöõng ngöôøi phaûi soáng trong caûnh bò boû rôi vaø vaát vöôûng giöõa loøng xaõ hoäi, thaùi ñoä saün saøng ñaùp öùng naøy ñöôïc coi laø moät yeáu toá taùc ñoäng raát quan troïng cho vieäc giaùo duïc, bôûi vì khuyeán khích vaø naâng ñôõ nhöõng ngöôøi treû trong moät loái soáng voâ vò lôïi hôn, côûi môû hôn vaø lieân ñôùi hôn vôùi ngöôøi ngheøo. Neáp soáng aáy coù theå giuùp khai thoâng söï hieåu bieát, nieàm khaùt voïng vaø söï ñoùn nhaän moät ôn goïi höôùng ñeán vieäc phuïc vuï tha nhaân laâu beàn vaø hoaøn toaøn, nhaát laø baèng ñöôøng loái daâng hieán troïn veïn cho Thieân Chuùa trong ñôøi soáng linh muïc.
Söï suïp ñoå gaàn ñaây cuûa caùc yù thöùc heä, thaùi ñoä naëng tính chaát pheâ phaùn khi ñöùng tröôùc theá giôùi nhöõng ngöôøi lôùn voán khoâng luoân luoân neâu daãn moät chöùng töø soáng ñöôïc hun ñuùc baèng caùc giaù trò luaân lyù vaø sieâu vieät, caû ñeán kinh nghieäm cuûa nhöõng ngöôøi ñoàng trang löùa ñi tìm ñaøo thoaùt trong ma tuyù vaø baïo löïc, taát caû goùp phaàn raát lôùn ñeå phaûi ñaåy maïnh hôn vaø phaûi nhaát thieát khoâng traùnh neù vaán ñeà cô baûn veà nhöõng giaù trò thöïc söï coù khaû naêng mang laïi yù nghóa vieân maõn cuûa chuùng cho cuoäc soáng. Nôi raát nhieàu ngöôøi treû, khaùt voïng toân giaùo vaø nhu caàu thieâng lieâng ngaøy caøng toû hieän caùch minh nhieân : töø ñoù coù khaùt voïng soáng kinh nghieäm hoang ñòa vaø caàu nguyeän, coù söï quay trôû veà vôùi vieäc ñoïc Lôøi Chuùa thieát thaân hôn vaø thöôøng ñeàu hôn, vôùi vieäc nghieân cöùu thaàn hoïc.
Trong khuoân khoå cuûa moâi tröôøng töï nguyeän, cuõng nhö trong khuoân khoå cuûa coâng ñoaøn Giaùo Hoäi, nhöõng ngöôøi treû trôû thaønh nhöõng chieán höõu moãi ngaøy moät tích cöïc, nhaát laø trong vieäc tham gia caùc nhoùm, töø nhöõng nhoùm laâu ñôøi nhaát nay ñaõ ñöôïc canh taân cho tôùi nhöõng nhoùm môùi ñöôïc thaønh laäp: ñaây laø kinh nghieäm cuûa moät Giaùo Hoäi ñöôïc môøi goïi vaøo coâng cuoäc "phuùc aâm hoaù môùi" baèng söï trung thaønh vôùi Thaàn Khí, Ñaáng taïo söùc soáng cho Giaùo Hoäi, vaø theå theo nhöõng khaùt voïng cuûa moät theá giôùi xa caùch Thieân Chuùa nhöng laïi caàn ñeán Ngaøi; ñaây cuõng laø kinh nghieäm cuûa moät Giaùo Hoäi lieân ñôùi hôn vôùi con ngöôøi vaø caùc daân toäc, trong coâng cuoäc baûo veä vaø thaêng tieán phaåm giaù con ngöôøi, nhaân quyeàn cuûa moïi ngöôøi vaø cuûa töøng ngöôøi. Taát caû nhöõng ñieàu aáy khai môû taâm hoàn vaø ñôøi soáng nhöõng ngöôøi treû höôùng ñeán nhöõng lyù töôûng coù söùc thu huùt vaø ñoøi phaûi daán thaân, nhöõng lyù töôûng coù theå thöïc hieän moät caùch cuï theå baèng vieäc noái goùt Chuùa Kitoâ trong chöùc linh muïc.
Tình traïng cuûa con ngöôøi vaø cuûa Giaùo Hoäi ñöôïc ñaùnh daáu baèng moät tính chaát haøm hoà vaø löôõng nghóa saâu ñaäm nhö theá chaéc haún seõ laøm neàn, chaúng nhöõng cho muïc vuï ôn goïi vaø cho vieäc ñaøo taïo linh muïc töông lai, maø coøn cho khuoân khoå ñôøi soáng vaø thöøa taùc vuï cuûa moïi linh muïc, vaø cho vieäc ñaøo taïo tröôøng kyø. Bôûi ñoù, neáu ngöôøi ta hieåu ñöôïc nhöõng hình thöùc "khuûng hoaûng" khaùc nhau maø caùc linh muïc ngaøy nay caûm nghieäm trong vieäc thi haønh thöøa taùc vuï, trong ñôøi soáng thieâng lieâng, caû ñeán trong vieäc dieãn giaûi baûn chaát vaø yù nghóa cuûa chöùc linh muïc thöøa taùc, ngöôøi ta cuõng phaûi vui möøng vaø hy voïng maø nhaän ra ñöôïc nhöõng trieån voïng tích cöïc maø khuùc quanh lòch söû hieän nay cung öùng cho caùc linh muïc trong vieäc hoaøn thaønh söù vuï cuûa mình.
Söï phaân ñònh döïa theo Tin Möøng
10. Nhö ñaõ ñöôïc gôïi leân qua moät vaøi nhaän ñònh thoaùng qua coù tính caùch ví duï, tình huoáng phöùc taïp hieän nay chaúng nhöõng caàn phaûi ñöôïc nhaän thöùc nhöng coøn phaûi vaø nhaát laø phaûi ñöôïc dieãn giaûi. Chæ baèng caùch ñoù ngöôøi ta môùi coù theå traû lôøi raønh maïch caâu hoûi cô baûn : "Laøm sao ñeå ñaøo taïo caùc linh muïc cho thöïc söï ngang taàm vôùi hoaøn caûnh hieän nay, cho thöïc söï coù khaû naêng phuùc aâm hoaù theá giôùi ngaøy nay?" (15).
Nhaän thöùc tình huoáng laø ñieàu quan troïng. Chæ neâu daãn moät soá döõ kieän thì chöa ñuû; caàn coù moät cuoäc tra cöùu khoa hoïc ñeå coù theå xaùc ñònh caùi toaøn dieän cuûa moät khuoân khoå cuï theå goàm nhöõng hoaøn caûnh vaên hoaù, xaõ hoäi vaø Giaùo Hoäi.
Dieãn giaûi tình huoáng coøn laø ñieàu quan troïng hôn. Vieäc laøm naøy laø do yeâu caàu cuûa tính löôõng nghóa vaø ñoâi khi cuûa tính chaát maâu thuaãn töø nôi tình huoáng, nhöõng tính chaát naøy cuõng gioáng nhö thöûa ñaát trong Tin Möøng, treân ñoù haït gioáng toát vaø coû luøng cuøng ñöôïc gieo vaø moïc chung vôùi nhau (x.Mt 1, 24-30), chöùng toû cho thaáy coù söï troän laãn saâu ñaäm giöõa nhöõng khoù khaên vaø nhöõng tieàm naêng, giöõa nhöõng yeáu toá tieâu cöïc vaø nhöõng lyù do ñeå hy voïng, giöõa nhöõng caûn trôû vaø nhöõng loái môû.
Coâng vieäc dieãn giaûi nhaèm phaân bieät ñieàu thieän vaø ñieàu döõ, phaân bieät nhöõng daáu chæ hy voïng vaø nhöõng ñe doaï, khoâng phaûi luoân deã daøng. Trong coâng vieäc ñaøo taïo linh muïc, vaán ñeà khoâng phaûi chæ ñôn thuaàn laø thaâu nhaän nhöõng yeáu toá tích cöïc vaø ñem ñoái choïi chuùng vôùi nhöõng yeáu toá tieâu cöïc. Ñieàu quan troïng laø phaûi ñöa chính nhöõng yeáu toá tích cöïc aáy ra ñeå phaân ñònh moät caùch chaêm chuù, ñeå ñöøng taùch bieät yeáu toá naøy ra khoûi yeáu toá kia vaø ñöøng ñem ñoái laäp chuùng vôùi nhau, nhö theá chuùng laø nhöõng yeáu toá coù theå ñem ñoái choïi nhau. Ñoái vôùi caùc yeáu toá tieâu cöïc cuõng vaäy : ñöøng ñem vöùt boû chuùng troïn khoái maø khoâng phaân bieät, bôûi vì nôi moãi moät yeáu toá tieâu cöïc coù theå tieàm aån moät giaù trò caàn ñöôïc cöùu vaõn vaø caàn ñöôïc traû veà trong chaân lyù toaøn dieän.
Ñoái vôùi ngöôøi tín höõu, dieãn giaûi tình huoáng lòch söû coù nghóa laø toân troïng nguyeân taéc vaän duïng trí thoâng minh vaø döïa vaøo tieâu chuaån cuûa nhöõng löïa choïn haønh ñoäng phaùt xuaát töø ñoù, nguyeân taéc vaø tieâu chuaån naøy naèm trong moät ñoøi hoûi môùi vaø caên cô, ñoù laø söï phaân ñònh döïa theo Tin Möøng; vieäc dieãn giaûi naøy hình thaønh trong söùc maïnh vaø aùnh saùng cuûa Tin Möøng, cuûa Tin Möøng soáng ñoäng vaø caù vò, cuûa chính Chuùa Gieâsu Kitoâ, vaø nhôø vaøo aân hueä cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn. Bôûi theá, trong tình huoáng lòch söû vôùi nhöõng gì laø baáp beânh cuûa noù, coâng vieäc phaân ñònh döïa theo Tin Möøng khoâng chæ thaâu nhaän moät döõ kieän ñôn thuaàn ñeå roài phaûi ñem ra öùng duïng moät caùch chính xaùc vaø ñeå roài coù theå döûng döng hoaëc thuï ñoäng tröôùc döõ kieän aáy, nhöng ñuùng hôn thaâu nhaän moät "boån phaän", moät thaùch ñoá ñoái vôùi töï do coù traùch nhieäm, hoaëc cuûa caù nhaân maø thoâi hoaëc cuûa coäng ñoaøn. Ñoù laø moät thaùch ñoá gaén lieàn vôùi "lôøi môøi goïi" maø Thieân Chuùa laøm vang voïng trong chính tình huoáng lòch söû : vì vaäy, trong tình huoáng, Thieân Chuùa môøi goïi tröôùc heát Giaùo Hoäi cuøng vôùi ngöôøi tín höõu laøm sao cho "Tin Möøng veà ôn goïi vaø veà chöùc linh muïc" dieãn daït ñöôïc tính tröôøng toàn cuûa chaân lyù trong nhöõng hoaøn caûnh ñoåi thay cuûa cuoäc soáng. Cuõng caàn phaûi aùp duïng cho vieäc ñaøo taïo linh muïc nhöõng lôøi cuûa cuûa Coâng ñoàng Vaticanoâ II: "Giaùo Hoäi coù boån phaän, baát cöù luùc naøo, tra cöùu caùc daáu chæ thôøi ñaïi vaø caét nghóa caùc daáu chæ aáy döôùi aùnh saùng Tin Möøng, laøm theá naøo cho mình coù theå giaûi ñaùp, vôùi caùch thöùc thích nghi cho töøng theá heä, caùc vaán naïn muoân thuôû cuûa con ngöôøi veà yù nghóa cuûa cuoäc soáng hieän taïi vaø mai ngaøy vaø veà nhöõng quan heä hoã töông giöõa con ngöôøi vôùi nhau. Bôûi ñoù, ñieàu caàn thieát laø phaûi nhaän bieát vaø thaáu hieåu theá giôùi trong ñoù chuùng ta ñang soáng, nhöõng mong chôø, nhöõng khaùt voïng vaø daëc tính thöôøng laø bi thaûm cuûa theá giôùi" (16).
Söï phaân ñònh döïa theo Tin Möøng aáy ñaët neàn taûng treân loøng tín thaùc vaøo tình yeâu Chuùa Gieâsu Kitoâ laø Ñaáng luoân maõi vaø khoâng ngôi chaêm soùc Giaùo Hoäi (x. Ep 5,29), Ngaøi laø Chuùa vaø laø Thaày, laø neàn moùng, laø trung taâm vaø laø cuøng ñích cuûa toaøn theå lòch söû nhaân loaïi (17); söï phaân ñònh aáy ñöôïc soi saùng vaø cuûng coá nhôø Chuùa Thaùnh Thaàn Ñaáng moïi nôi moïi luùc khôi daäy söï vaâng phuïc ñöùc tin, loøng duõng caûm töôi vui ñeå noùi goùt Chuùa Gieâsu, ôn khoân ngoan ñeå xeùt ñoaùn moïi söï vaø khoâng bò moät ai xeùt ñoaùn (x. 1Cr 2,15); söï phaân ñònh aáy caäy döïa vaøo loøng trung thaønh cuûa Chuùa Cha ñoái vôùi nhöõng lôøi höùa cuûa Ngaøi.
Nhôø ñoù Giaùo Hoäi caûm thaáy duø khaû naêng ñöông ñaàu vôùi nhöõng khoù khaên vaø nhöõng thaùch ñoá cuûa giai ñoaïn lòch söû môùi. Giaùo Hoäi cuõng coù theå baûo ñaûm cho hieän taïi cuõng nhö cho töông lai moät neàn ñaøo taïo linh muïc nhaèm cung caáp nhöõng thöøa taùc vieân nhieät thaønh vaø xaùc tín ñoái vôùi coâng cuoäc "phuùc aâm hoaù môùi", nhöõng ngöôøi ñaày tôù trung thaønh vaø quaûng ñaïi phuïc vuï Chuùa Gieâsu Kitoâ vaø phuïc vuï loaøi ngöôøi.
Chuùng ta ñöøng che daáu nhöõng khoù khaên. Nhöõng khoù khaên khoâng phaûi laø hieám vaø cuõng khoâng nheï nhaøng. Ñeå thaéng vöôït khoù khaên, chuùng ta coù nieàm hy voïng vaø nieàm tin vaøo tình yeâu baát khaû khuyeát cuûa Chuùa Kitoâ, chuùng ta coù nieàm tin vöõng chaéc vaøo tính baát khaû thay theá cuûa thöøa taùc vuï linh muïc ñoái vôùi ñôøi soáng Giaùo Hoäi vaø theá giôùi.
- - - - - - - - - - - - - - - - - -
(9) Kinh Truyeàn Tin (14/01/1990), soá 2 : Osservatore Romano, 15-16/01/1990.
(10) Nhö treân, soá 3 : 1.c.
(11) X. Propositio 3.
(12) Baøi giaûng cuûa Ñöùc Phaoloâ VI nhaân khoaù hoïp thöù IX CÑ Vat.II (7/12/1965): AAS 58 (1966), tr.55.
(13) X. Propositio 3.
(14) X. Nhö treân.
(15) X. Thöôïng Hoäi Ñoàng caùc Giaùm Muïc veà vieäc ñaøo taïo caùc linh muïc trong hoaøn caûnh hieän nay - "Lineamenta" (1989), soá 5-6.
(16) Hieán Cheá Muïc Vuï veà Giaùo Hoäi trong theá giôùi ngaøy nay, Gaudium et Spes, MV soá 4.
(17) X. Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc, Phieân hoïp khoaùng ñaïi thöôøng kyø VII, Söù Ñieäp cuûa caùc Nghò Phuï Thöôïng Hoäi Ñoàng gôûi Daân Chuùa (28/10/1990), 1 : 1.c.