Caùc laõnh ñaïo Coâng giaùo Nigeria
coù phaûn öùng khaùc nhau
tröôùc caùc cuoäc khoâng kích cuûa Hoa Kyø
Caùc laõnh ñaïo Coâng giaùo Nigeria coù phaûn öùng khaùc nhau tröôùc caùc cuoäc khoâng kích cuûa Hoa Kyø.
Phuùc Nhaïc
Maiduguri (RVA News 28-12-2025) - Trang maïng Coâng giaùo OSV News ôû Hoa Kyø cho bieát: Trong khi moät soá laõnh ñaïo Giaùo hoäi Coâng giaùo taïi Nigeria hoan ngheânh caùc cuoäc khoâng kích cuûa Hoa Kyø nhaèm vaøo caùc tay suùng thuoäc toå chöùc Nhaø nöôùc Hoài giaùo (ISIS) ôû vuøng taây baéc Nigeria, thì moät giaùm muïc coù tieáng noùi maïnh meõ ñaõ kòch lieät phaûn ñoái, ñoàng thôøi moät soá vò laõnh ñaïo Giaùo hoäi khaùc ñaët vaán ñeà veà caùch dieãn giaûi mang maøu saéc toân giaùo cuûa haønh ñoäng naøy.
Hoa Kyø ñaõ tieán haønh moät cuoäc taán coâng cheát ngöôøi taïi taây baéc Nigeria vaøo ngaøy 25 thaùng Möôøi Hai naêm 2025. Toång thoáng Donald Trump tuyeân boá raèng cuoäc khoâng kích nhaém vaøo caùc phaàn töû khuûng boá thuoäc Nhaø nöôùc Hoài giaùo, nhöõng keû ñaõ baùch haïi caùc Kitoâ höõu taïi quoác gia naøy.
Toång thoáng Trump ñaõ vieát treân maïng xaõ hoäi Truth Social ngaøy 25 thaùng Möôøi Hai naêm 2025 raèng:
"Toái nay, theo chæ thò cuûa toâi vôùi tö caùch laø Toång tö leänh, Hoa Kyø ñaõ tieán haønh moät cuoäc taán coâng maïnh meõ vaø cheát choùc nhaèm vaøo boïn khuûng boá ISIS ôû Taây Baéc Nigeria, nhöõng keû ñaõ nhaém muïc tieâu vaø taøn saùt daõ man, chuû yeáu laø caùc Kitoâ höõu voâ toäi, ôû möùc ñoä chöa töøng thaáy trong nhieàu naêm, thaäm chí nhieàu theá kyû!"
Caùc phaûn öùng
Ñöùc cha Phuï taù John Bogna Bakeni cuûa Giaùo phaän Maiduguri noùi vôùi OSV News raèng: "Vieäc chính phuû Nigeria saün saøng ñoùn nhaän söï hoã trôï quoác teá tröôùc tình traïng baát an traàm troïng cuõng laø ñieàu ñaùng möøng."
Tuy nhieân, Ñöùc cha Matthew Hassan Kukah, Giaùm muïc Giaùo phaän Sokoto, pheâ bình caùc cuoäc khoâng kích. Ngaøi noùi: "Baïo löïc khoâng theå ñaùnh baïi baïo löïc... Kitoâ giaùo ñaõ toàn taïi qua baùch haïi nhôø söï kieân cöôøng, chöù khoâng phaûi nhôø vuõ löïc. Chuùng ta haõy laéng nghe lôøi trang nghieâm cuûa Chuùa Gieâsu noùi vôùi thaùnh Pheâroâ: "Haõy xoû göôm vaøo bao."
Cha Augustine Ikenna Anwuchie, moät linh muïc Nigeria thuoäc dieän Hoàng aân ñöùc tin, Fidei Donum, hieän ñang truyeàn giaùo taïi Giaùo phaän Marradi thuoäc Coäng hoøa Niger laùng gieàng, noùi vôùi OSV News raèng cuoäc khoâng kích göûi ñi moät thoâng ñieäp maïnh meõ tôùi chính phuû Nigeria, voán laâu nay chuû yeáu aùp duïng caùc bieän phaùp phi quaân söï - maø theo moät soá ngöôøi, bieän phaùp naøy laø nhaân nhöôïng khuûng boá thoâng qua ñoái thoaïi vaø thöông löôïng.
Theo linh muïc Anwuchie, chính phuû Nigeria thaäm chí ñaõ traû tieàn chuoäc maïng leân tôùi haøng tyû (naira), thay vì thöïc hieän haønh ñoäng quaân söï quyeát ñoaùn. "Noùi moät caùch thaúng thaén, quaân ñoäi Nigeria coù ñuû khaû naêng ñeå ñoái ñaàu vaø giaûi quyeát döùt ñieåm tình traïng baát an cuûa ñaát nöôùc. Tuy nhieân, quaûn trò yeáu keùm, tham nhuõng vaø taâm lyù boä toäc ñaõ khieán tình traïng naøy bò keùo daøi". Baát an taïi Nigeria ñaõ trôû thaønh moät "ngaønh coâng nghieäp", ñan xen vôùi chính trò, tranh giaønh quyeàn löïc, chuû nghóa cöïc ñoan toân giaùo vaø vieäc kieåm soaùt caùc nguoàn taøi nguyeân khoaùng saûn phong phuù ôû mieàn Baéc. "Caáu truùc an ninh quoác gia bò chi phoái do nhöõng caù nhaân coù söï ñoàng caûm veà saéc toäc vaø tö töôûng vôùi caùc phaàn töû cöïc ñoan".
Nhieàu nhaø quan saùt cho raèng, vieäc baùch haïi caùc Kitoâ höõu song haønh vôùi caùc cuoäc taán coâng nhaém vaøo nhöõng ngöôøi Hoài giaùo oân hoøa trong khu vöïc. Ví duï: ngaøy 24 thaùng Möôøi Hai, nhoùm Hoài giaùo cöïc ñoan vaø khuûng boá Boko Haram ñaõ thöïc hieän moät vuï ñaùnh bom töï saùt taïi moät nhaø thôø Hoài giaùo ôû Maiduguri, khieán 30 ngöôøi thieät maïng. Trong khi ñoù, caùc muïc daân Fulani ñaõ taán coâng moät khu vöïc chuû yeáu laø Kitoâ höõu taïi bang Benue, gieát cheát 5 ngöôøi.
"Ñoái vôùi nhieàu ngöôøi Hoài giaùo, ñaây laø moät trong nhöõng lyù do khieán Toång thoáng Trump khoâng neân moâ taû tình traïng baát an cuûa Nigeria nhö moät vaán ñeà chæ lieân quan ñeán Kitoâ höõu. Duø vaäy, nhieàu ngöôøi vaãn hoan ngheânh cuoäc khoâng kích vì noù giuùp chaën ñöùng caùc vuï gieát choùc, trong khi nhöõng ngöôøi khaùc vaãn thaän troïng vaø phaãn noä tröôùc caùch dieãn giaûi mang tính toân giaùo," ngaøi noùi, ñoàng thôøi caûnh baùo raèng duø Hoa Kyø coù theå hoã trôï, Nigeria vaãn phaûi töï mình giaûi quyeát caùc vaán ñeà an ninh.
Vaãn theo cha Anwuchie, "Chöøng naøo chính phuû naøy cuûa Nigeria chöa haønh ñoäng moät caùch quyeát ñoaùn vaø khoâng khoan nhöôïng, chuùng ta seõ chæ môùi gaõi treân beà maët cuûa cuoäc khuûng hoaûng".
Ñöùc cha Kukah, trong söù ñieäp Giaùng sinh, ñaõ noùi raèng: "Duø chuùng ta goïi hoï laø cöôùp, keû baát löông, baét coùc, thaùnh chieán hay muïc daân, thì ñieàu chuùng ta bieát laø nhöõng ngöôøi ñaøn oâng vaø phuï nöõ baïo löïc naøy ñeàu laø con em cuûa chuùng ta, xuaát thaân töø chính loøng xaõ hoäi cuûa chuùng ta".
Ñöùc cha cho raèng nhöõng keû taán coâng laø saûn phaåm cuûa söï keùm phaùt trieån, giaùo duïc sai laïc keùo daøi nhieàu naêm taïi mieàn Baéc Nigeria, nôi coù tyû leä ngheøo ñoùi, muø chöõ vaø beänh taät cao nhaát. "Söù ñieäp raát ñôn giaûn: Chuùng ta phaûi caûi toå giaùo duïc hoaëc seõ dieät vong. Chuùng ta phaûi choïn aùnh saùng cuûa tri thöùc vaø töø boû boùng toái cuûa ngu doát. Chuùng ta phaûi töï ñaët mình döôùi nhöõng chuaån möïc luaân lyù cao hôn".
Cha Moses Aondover Iorapuu, Toång ñaïi dieän Giaùo phaän Makurdi, noùi vôùi OSV News raèng neáu khoâng coù söï hoã trôï cuûa Hoa Kyø, Nigeria khoâng coù cô hoäi choáng laïi caùc phaàn töû thaùnh chieán. "Chuùng toâi thöùc daäy vaø nghe tin naøy. Tröôùc ñoù, chuùng toâi ñaõ nhaän ñöôïc thoâng tin veà caùc keá hoaïch taán coâng trong dòp Giaùng sinh vaø buoäc phaûi ñieàu chænh laïi lòch caùc thaùnh leã taïi Giaùo phaän Makurdi. Ñôït taán coâng ñaàu tieân cuûa Hoa Kyø naøy phaûi mang tính ngaên chaën".
Cha Iorapuu noùi theâm: "Ngöôøi daân Nigeria bieát raèng neáu khoâng coù söï can thieäp cuûa Hoa Kyø, ñaát nöôùc naøy khoâng coù cô hoäi choáng laïi caùc phaàn töû thaùnh chieán ñaõ xaâm nhaäp vaøo taàng lôùp chính trò".
- OÂng Nwankwo Tony Nwaezeigwe, Chuû tòch Lieân minh Quoác teá Choáng Naïn Dieät chuûng Kitoâ höõu, tuyeân boá raèng toå chöùc cuûa oâng "raát vui möøng" khi bieát Toång thoáng Trump ñaõ ra leänh khoâng kích. "Khoâng coù moùn quaø Giaùng sinh naøo tuyeät vôøi hôn haønh ñoäng ñaùng hoan ngheânh naøy töø Toång thoáng Hoa Kyø". OÂng goïi Toång thoáng Trump laø "ngöôøi baûo veä Kitoâ giaùo toaøn caàu khoâng theå khuaát phuïc."
Chính quyeàn Nigeria
Nhaø chöùc traùch Nigeria cho bieát quaân ñoäi nöôùc naøy ñaõ phoái hôïp chaët cheõ vôùi quaân ñoäi Hoa Kyø trong moät chieán dòch chung nhaém vaøo caùc phaàn töû khuûng boá.
Trong tuyeân boá ngaøy 26 thaùng Möôøi Hai vöøa roài, Boä Ngoaïi giao Nigeria xaùc nhaän "söï hôïp taùc an ninh coù caáu truùc vôùi caùc ñoái taùc quoác teá... Baïo löïc khuûng boá döôùi baát kyø hình thöùc naøo, duø nhaém vaøo Kitoâ höõu, ngöôøi Hoài giaùo hay caùc coäng ñoàng khaùc, ñeàu laø söï xuùc phaïm ñeán caùc giaù trò cuûa Nigeria cuõng nhö hoøa bình vaø an ninh quoác teá."
Tuy nhieân, cha Iorapuu khoâng ñoàng yù vôùi quan ñieåm naøy vaø cha cho raèng caùc phaàn töû khuûng boá chöa bao giôø che giaáu danh tính thaùnh chieán cuûa mình, vôùi muïc tieâu tieâu dieät Kitoâ giaùo khoûi Nigeria. Cha noùi: "Vieäc baùch haïi caùc Kitoâ höõu taïi Nigeria ñaõ mang tính heä thoáng. Vì theá, Giaùo hoäi khoâng theå töï mình giaønh chieán thaéng. Caùc phaàn töû thaùnh chieán ñaõ ñaùnh baïi caû quaân ñoäi vaø löïc löôïng an ninh nhaø nöôùc. Mong muoán cuûa hoï laø thieát laäp moät nhaø nöôùc Hoài giaùo taïi Nigeria, vaø Kitoâ höõu laø muïc tieâu caên baûn. Nhöõng ngöôøi Hoài giaùo oân hoøa khaùc chæ trôû thaønh naïn nhaân phuï".
Baùch haïi Kitoâ höõu vaø baét coùc linh muïc
OÂng Emeka Umeagbalasi, Giaùm ñoác toå chöùc vaän ñoäng xaõ hoäi Intersociety laáy caûm höùng töø Coâng giaùo, ñaõ noùi vôùi OSV News raèng: keå töø naêm 2009, khi Boko Haram baét ñaàu chieán dòch ñaãm maùu nhaèm thieát laäp moät vöông quoác Hoài giaùo treân khaép vuøng Sahel, ñaõ coù ít nhaát 185,000 thöôøng daân Nigeria bò gieát, trong ñoù coù 125,000 Kitoâ höõu vaø 60,000 ngöôøi Hoài giaùo oân hoøa. Keå töø naêm 2009, caùc löïc löôïng thaùnh chieán cuõng ñaõ thieâu huûy 19,100 nhaø thôø vaø chieám giöõ 1,100 coäng ñoàng Kitoâ höõu".
Tuy nhieân, ñaøi BBC ñaõ ñaët caâu hoûi veà caùc con soá naøy, cho raèng phöông phaùp thoáng keâ khoâng roõ raøng vaø coù söï laëp laïi trong caùc baùo caùo. Daãn soá lieäu chính thöùc töø Hoäi ñoàng Giaùm muïc Nigeria, toå chöùc baùc aùi Toøa Thaùnh Trôï giuùp caùc Giaùo hoäi ñau khoå (Aid to the Church in Need) cho bieát trong thoâng caùo coâng boá tröôùc Giaùng sinh, raèng töø naêm 2015 ñeán 2025, ít nhaát 212 linh muïc Coâng giaùo ñaõ bò baét coùc taïi Nigeria.
Nghieân cöùu naøy ghi nhaän caùc vuï baét coùc xaûy ra taïi ít nhaát 41 trong soá 59 giaùo phaän vaø Toång giaùo phaän cuûa Nigeria. Trong soá 212 linh muïc bò baét coùc, 183 ngöôøi ñaõ ñöôïc thaû hoaëc troán thoaùt, 12 ngöôøi bò saùt haïi, vaø ba ngöôøi khaùc qua ñôøi sau ñoù do chaán thöông vaø sang chaán trong thôøi gian bò giam giöõ.
Hieän vaãn coøn ít nhaát boán linh muïc ñang bò giam caàm: cha John Bako Shekwolo, cha Pascal Bobbo, cha Emmanuel Ezema vaø cha Joseph Igweagu.
(OSV News 26-12-2025)