Coâng boá Söù ñieäp Ñöùc Thaùnh cha
nhaân Ngaøy Hoøa bình Theá giôùi 2026
Coâng boá Söù ñieäp Ñöùc Thaùnh cha nhaân Ngaøy Hoøa bình Theá giôùi 2026.
G. Traàn Ñöùc Anh, O.P.
Vatican (RVA News 19-12-2025) - Saùng ngaøy 18 thaùng Möôøi Hai naêm 2025, Ñöùc Hoàng y Michael Czerny, Boä tröôûng Boä Phaùt trieån nhaân baûn toaøn dieän, ñaõ hoïp baùo ñeå giôùi thieäu Söù ñieäp ñaàu tieân cuûa Ñöùc Thaùnh cha Leâoâ XIV, nhaân Ngaøy Hoøa bình Theá giôùi laàn thöù 59, veà chuû ñeà: "An bình cho taát caû anh chò em: tieán tôùi moät neàn hoøa bình khoâng vuõ trang vaø giaûi giaùp".
Trong söù ñieäp, Ñöùc Thaùnh cha nhaéc ñeán lôøi chaøo truyeàn thoáng nhöng luoân môùi meû cuûa Kitoâ giaùo: "Bình an cho anh em", lôøi Chuùa Gieâsu Phuïc Sinh khoâng chæ laø moät lôøi chuùc nhöng coøn laø söùc maïnh bieán ñoåi con ngöôøi vaø theá giôùi. Ngaøi nhaán maïnh raèng bình an ñích thöïc laø bình an cuûa Chuùa Kitoâ Phuïc Sinh: moät neàn hoøa bình khoâng döïa treân vuõ khí, coù khaû naêng giaûi tröø baïo löïc, khieâm toán nhöng kieân trì, phaùt xuaát töø Thieân Chuùa, Ñaáng yeâu thöông moïi ngöôøi voâ ñieàu kieän. Chuùa Kitoâ, vò Muïc Töû Nhaân Laønh ñaõ chieán thaéng söï cheát vaø phaù ñoå moïi böùc töôøng ngaên caùch giöõa con ngöôøi, chính laø nguoàn maïch cuûa hoøa bình.
Chieán thaéng cuûa Chuùa tieáp tuïc ñöôïc theå hieän qua ñôøi soáng kieân trì cuûa bieát bao chöùng nhaân hoøa bình, ñaëc bieät trong boái caûnh theá giôùi ñang chìm trong xung ñoät, ñieàu maø Ñöùc Giaùo hoaøng Phanxicoâ töøng goïi laø "Theá chieán thöù ba töøng maûnh". Nhöõng ngöôøi kieán taïo hoøa bình trôû thaønh "nhöõng ngöôøi canh ñeâm", vaãn kieân vöõng tröôùc boùng toái cuûa baïo löïc vaø sôï haõi.
AÙnh saùng vaø boùng toái
Ñöùc Thaùnh cha Leâoâ moâ taû söï ñoái nghòch giöõa aùnh saùng vaø boùng toái khoâng chæ laø hình aûnh Kinh thaùnh, nhöng coøn laø kinh nghieäm soáng ñoäng cuûa nhaân loaïi hoâm nay. Tin vaøo aùnh saùng vaø löïa choïn aùnh saùng laø ñieàu caàn thieát ñeå khoâng rôi vaøo tuyeät voïng. Hoøa bình khoâng phaûi laø ñieàu xa vôøi hoaëc khoâng töôûng; noù hieän höõu, muoán cö nguï trong loøng con ngöôøi, coù söùc maïnh chieáu saùng trí tueä, choáng laïi vaø chieán thaéng baïo löïc. Söï aùc theá naøo cuõng coù theå bò ñaùnh baïi, vaø hoøa bình mang ñeán hôi thôû cuûa vónh cöûu.
Ngöôïc laïi, queân ñi aùnh saùng seõ daãn ñeán caùi nhìn meùo moù veà thöïc taïi, nôi con ngöôøi deã chaáp nhaän nhöõng tình caûnh khoâng coù hy voïng. Thaùnh Augustinoâ ñaõ nhaéc nhôû raèng ai muoán lan toûa hoøa bình thì tröôùc heát phaûi giöõ hoøa bình trong chính noäi taâm mình.
Sau cuøng, Ñöùc Thaùnh cha môøi goïi moïi ngöôøi, duø coù ñöùc tin hay khoâng, haõy môû loøng ñoùn nhaän hoøa bình nhö moät söï hieän dieän vaø moät haønh trình. Ngay caû giöõa ñoå naùt vaø tuyeät voïng, hoøa bình cuûa Chuùa Kitoâ Phuïc Sinh vaãn vöôït qua moïi caùnh cöûa vaø raøo caûn qua ñôøi soáng cuûa caùc chöùng nhaân, giuùp con ngöôøi nhaän ra ñieàu thieän, tin vaøo chieán thaéng cuûa noù vaø cuøng nhau tieáp tuïc löïa choïn hoøa bình.
Moät neàn hoøa bình khoâng vuõ trang
Trong phaàn naøy cuûa söù ñieäp, Ñöùc Thaùnh cha trieån khai saâu roäng khaùi nieäm "hoøa bình khoâng vuõ trang" baét nguoàn töø chính lôøi daïy vaø loái soáng cuûa Chuùa Gieâsu. Tröôùc khi bò baét, Chuùa trao ban cho caùc moân ñeä moät neàn hoøa bình khaùc haún hoøa bình cuûa theá gian: khoâng döïa treân baïo löïc, khoâng taïo ra noãi sôï, nhöng giaûi thoaùt con tim khoûi xaùo troän vaø khieáp ñaûm. Chính con ñöôøng baát baïo ñoäng cuûa Chuùa Gieâsu ñaõ laøm caùc moân ñeä boái roái vaø sôï haõi, ñeán ñoä phaûn ñoái Chuùa, nhöng Ngöôøi vaãn kieân quyeát keâu goïi hoï töø boû göôm giaùo. Vì theá, hoøa bình cuûa Chuùa Kitoâ Phuïc Sinh laø hoøa bình khoâng vuõ trang, vì cuoäc chieán cuûa Ngöôøi cuõng khoâng duøng baïo löïc, duø dieãn ra trong nhöõng hoaøn caûnh lòch söû, chính trò vaø xaõ hoäi ñaày caêng thaúng.
Chöùng nhaân ngoân söù hoøa bình
Töø tieàn ñeà ñoù, Ñöùc Thaùnh cha môøi goïi caùc Kitoâ höõu trôû thaønh nhöõng chöùng nhaân ngoân söù veà söï môùi meû naøy, trong söï khieâm toán vaø tænh thöùc tröôùc nhöõng bi kòch maø chính hoï ñoâi khi ñaõ ñoàng loõa trong lòch söû. Haønh ñoäng trong tinh thaàn thöông xoùt, nhö duï ngoân veà cuoäc phaùn xeùt chung môøi goïi, giuùp Kitoâ höõu nhaän ra raèng treân con ñöôøng xaây döïng hoøa bình, hoï khoâng ñôn ñoäc, vì coù nhieàu ngöôøi khaùc - duø ñi baèng nhöõng con ñöôøng khaùc - ñaõ bieát laéng nghe noãi ñau cuûa tha nhaân vaø thoaùt khoûi aûo töôûng cuûa baïo löïc.
Tuy nhieân, duø nhieàu ngöôøi khao khaùt hoøa bình, hoï vaãn caûm thaáy baát löïc tröôùc tình hình theá giôùi ngaøy caøng baát oån. Thaùnh Augustinoâ neâu roõ moät nghòch lyù: sôû höõu hoøa bình khoâng phaûi laø khoù, nhöng ñieàu khoù hôn chính laø ca ngôïi vaø baûo veä hoøa bình, vì con ngöôøi thieáu ngoân ngöõ vaø tö duy ñeå nhaän ra raèng hoøa bình ñang ôû raát gaàn. Khi coi hoøa bình nhö moät lyù töôûng xa vôøi, ngöôøi ta deã chaáp nhaän chieán tranh nhö ñieàu "bình thöôøng", thaäm chí coi vieäc chuaån bò chieán tranh laø nghóa vuï ñaïo ñöùc vaø chính trò.
Söù ñieäp cuûa Ñöùc Thaùnh cha maïnh meõ pheâ phaùn logic ñoái ñaàu ñang chi phoái caùc chính saùch toaøn caàu, theå hieän qua vieäc gia taêng chi phí quaân söï, ñaëc bieät laø vuõ khí haït nhaân, voán döïa treân noãi sôï chöù khoâng phaûi coâng lyù, luaät phaùp vaø loøng tin. Vieäc taùi vuõ trang coøn ñi keøm vôùi nhöõng ñònh höôùng giaùo duïc vaø truyeàn thoâng gieo raéc caûm thöùc bò ñe doïa, laøm lu môø kyù öùc lòch söû veà nhöõng thaûm hoïa chieán tranh trong theá kyû XX.
Tröôùc boái caûnh ñoù, Ñöùc Thaùnh cha nhaéc laïi lôøi môøi goïi cuûa thaùnh Augustinoâ vaø Coâng ñoàng Vatican II: yeâu chuoäng hoøa bình ñoøi hoûi phaûi daùm ñoái thoaïi, laéng nghe, vaø yù thöùc saâu saéc veà traùch nhieäm ñaïo ñöùc cuûa caùc nhaø laõnh ñaïo. Söï phaùt trieån coâng ngheä quaân söï vaø trí tueä nhaân taïo caøng laøm gia taêng söï voâ nhaân ñaïo cuûa chieán tranh, khi nhöõng quyeát ñònh soáng cheát bò "uûy thaùc" cho maùy moùc. Do ñoù, caàn moät söï thöùc tænh löông taâm vaø tö duy pheâ phaùn, ñöôïc minh hoïa nôi thaùnh Phanxicoâ Assisi, ñeå cuøng nhau xaây döïng moät neàn hoøa bình giaûi tröø vuõ trang "disarmante" - moät neàn hoøa bình phaùt xuaát töø söï khieâm nhöôøng, côûi môû vaø tinh thaàn Tin möøng.
Moät neàn hoøa bình coù söùc giaûi tröø
Phaàn naøy trong söù ñieäp cuûa Ñöùc Thaùnh cha trình baøy chieàu kích "hoøa bình coù söùc giaûi tröø" (disarmante), baét nguoàn töø söï toát laønh coù söùc giaûi tröø vuõ khí. Coù leõ vì theá Thieân Chuùa ñaõ nhaäp theå: Chuùa ñaõ choïn ñeán vôùi nhaân loaïi khoâng phaûi baèng quyeàn löïc hay vuõ khí, nhöng trong hình haøi moät treû thô yeáu ñuoái nôi maùng coû Beâlem. Chính söï mong manh naøy coù söùc ñaùnh ñoäng vaø bieán ñoåi con tim con ngöôøi, vì khoâng gì laøm con ngöôøi thay ñoåi saâu xa hôn hình aûnh cuûa treû thô vaø cuûa nhöõng ngöôøi deã bò toån thöông. Söï yeáu ñuoái cuûa con ngöôøi giuùp ta phaân ñònh ñieàu gì laø beàn vöõng vaø ñieàu gì laø huûy dieät, ñoàng thôøi ñaët laïi caâu hoûi veà nhöõng löïa choïn caù nhaân vaø coäng ñoàng maø ta ñang theo ñuoåi.
Töø neàn taûng ñoù, Söù ñieäp cuûa Ñöùc Thaùnh cha nhaéc laïi tröïc giaùc cuûa thaùnh Giaùo hoaøng Gioan XXIII veà "giaûi tröø toaøn dieän", khoâng chæ döøng laïi ôû vieäc giaûm hay loaïi boû vuõ khí, nhöng tröôùc heát laø giaûi tröø trong trí tueä vaø con tim con ngöôøi. Hoøa bình ñích thöïc khoâng theå xaây döïng treân theá caân baèng vuõ trang vaø noãi sôï haõi, nhöng treân söï tín nhieäm laãn nhau, döïa vaøo lyù trí ngay thaúng vaø khaùt voïng saâu xa cuûa nhaân loaïi. Ñaây laø moät muïc tieâu vöøa caàn thieát vöøa khaû thi, mang laïi lôïi ích lôùn lao cho toaøn theå theá giôùi.
Vai troø caùc toân giaùo
Ñöùc Thaùnh cha nhaán maïnh vai troø thieát yeáu cuûa caùc toân giaùo trong vieäc phuïc vuï nhaân loaïi ñau khoå, ñaëc bieät ngaøi caûnh giaùc tröôùc xu höôùng bieán caû tö töôûng vaø ngoân töø thaønh vuõ khí. Caùc truyeàn thoáng toân giaùo vaø lyù trí chaân chính giuùp con ngöôøi vöôït qua nhöõng ranh giôùi chuûng toäc, huyeát thoáng vaø caùc hình thöùc "huynh ñeä loaïi tröø".
Tröôùc thöïc traïng laïm duïng toân giaùo ñeå bieän minh cho chuû nghóa daân toäc vaø baïo löïc, caùc tín höõu ñöôïc môøi goïi laøm chöùng baèng chính ñôøi soáng mình, ñoàng thôøi thaêng tieán caàu nguyeän, ñôøi soáng thieâng lieâng vaø ñoái thoaïi ñaïi keát, lieân toân nhö nhöõng con ñöôøng kieán taïo hoøa bình. Moãi coäng ñoaøn ñöôïc môøi goïi trôû thaønh "ngoâi nhaø cuûa hoøa bình", nôi ñoái thoaïi, coâng lyù vaø tha thöù ñöôïc thöïc haønh caùch cuï theå.
Beân caïnh chieàu kích thieâng lieâng, söù ñieäp cuûa Ñöùc Thaùnh cha cuõng khaúng ñònh taàm quan troïng khoâng theå thieáu cuûa chính trò vaø ngoaïi giao. Nhöõng ngöôøi naém giöõ traùch nhieäm coâng quyeàn phaûi tìm kieám nhöõng giaûi phaùp hoøa bình döïa treân ñoái thoaïi chaân thaønh, söï toân troïng luaät phaùp quoác teá vaø vieäc cuûng coá caùc theå cheá ña phöông.
Sau cuøng, Ñöùc Thaùnh cha caàu mong Naêm Thaùnh Hy Voïng trôû thaønh cô hoäi ñeå nhaân loaïi khôûi ñi moät tieán trình giaûi tröø taän caên trong taâm hoàn vaø ñôøi soáng, haàu öùng nghieäm lôøi ngoân söù Isaia: bieán göôm giaùo thaønh caøy cuoác vaø cuøng nhau böôùc ñi trong aùnh saùng cuûa Chuùa.
(Sala Stampa 18-12-2025)