Dieãn Vaên cuûa Ñöùc thaùnh cha Leâoâ XIV
nhaân kyû nieäm 100 naêm
Hoïc vieän Giaùo hoaøng veà Khaûo coå Kitoâ giaùo
Dieãn Vaên cuûa Ñöùc thaùnh cha Leâoâ XIV nhaân kyû nieäm 100 naêm Hoïc vieän Giaùo hoaøng veà Khaûo coå Kitoâ giaùo.
Chuyeån ngöõ: Tri Khoan
(WHÑ 15-12-2025) - Saùng ngaøy 11/12/2025, taïi Ñieän Toâng toøa Vatican, Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ tieáp kieán coäng ñoàng Hoïc vieän Giaùo hoaøng veà Khaûo coå hoïc Kitoâ giaùo nhaân dòp kyû nieäm moät traêm naêm thaønh laäp.
Sau ñaây laø baûn dòch Vieät ngöõ dieãn vaên cuûa Ñöùc Thaùnh Cha tröôùc nhöõng ngöôøi hieän dieän:
Dieãn Vaên cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Leâoâ XIV
Göûi Ñeán Ban Giaûng Huaán Vaø Sinh Vieân
Hoïc vieän Giaùo hoaøng Khaûo coå Kitoâ giaùo
Phoøng Clementina
Thöù Naêm, ngaøy 11 thaùng 12 naêm 2025
Nhaân danh Cha, vaø Con, vaø Thaùnh Thaàn.
Bình an ôû cuøng anh chò em!
Thöa Ñöùc Hoàng y,
Thöa Ñöùc oâng Vieän tröôûng, Ñöùc oâng Thö kyù,
Thöa quyù vò giaùo sö, caùc nhaân vieân vaø sinh vieân thaân meán!
Hoâm nay ñaùnh daáu moät traêm naêm ngaøy vò tieàn nhieäm ñaùng kính cuûa toâi laø Ñöùc Pioâ XI, trong Töï saéc I primitivi cemeteri di Roma cristiana (Caùc nghóa trang thôøi sô khai cuûa Kitoâ giaùo Roma), ñaõ nhaéc laïi raèng "caùc Giaùo hoaøng Roma luoân coi ñoù laø boån phaän nghieâm ngaët cuûa mình laø phaûi baûo veä vaø baûo toàn" di saûn thieâng lieâng, ñaëc bieät laø "caùc haàm moä döôùi loøng ñaát thöôøng ñöôïc goïi laø caùc hang toaïi ñaïo", ñoàng thôøi khoâng boû queân "caùc vöông cung thaùnh ñöôøng ñaõ vuùt cao leân beân trong caùc töôøng thaønh Roma vôùi caùc böùc tranh khaûm traùng leä, voâ soá bia kyù, tranh veõ, taùc phaåm ñieâu khaéc, cuøng caùc ñoà vaät choân caát vaø phuïng vuï". Trong cuøng vaên kieän aáy, Ñöùc Pioâ XI ñaõ ñeà caäp ñeán "Giovanni Battista de Rossi, ngöôøi chöa bao giôø ñöôïc ca ngôïi cho ñuû" vaø "Antonio Bosio, nhaø nghieân cöùu khoâng meät moûi veà caùc coå vaät thaùnh cuûa Roma", nhöõng ngöôøi khôûi xöôùng ngaønh khaûo coå hoïc Kitoâ giaùo.
Nhaân dòp ñoù, Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ quyeát ñònh ñaët Hoïc vieän Giaùo hoaøng veà Khaûo coå hoïc Kitoâ giaùo beân caïnh UÛy ban Giaùo hoaøng veà Khaûo coå Thaùnh vaø Haøn laâm vieän Giaùo hoaøng veà Khaûo coå hoïc Roma, nhaèm "höôùng daãn nhöõng ngöôøi treû thieän chí töø moïi quoác gia vaø daân toäc ñeán vôùi vieäc hoïc taäp vaø nghieân cöùu khoa hoïc veà caùc coå vaät Kitoâ giaùo." Moät theá kyû sau, söù meänh naøy vaãn soáng ñoäng hôn bao giôø heát, moät phaàn nhôø caùc hoäi nghò quoác teá veà khaûo coå Kitoâ giaùo, qua ñoù Hoïc vieän thuùc ñaåy caùc nghieân cöùu veà moät chuyeân ngaønh mang tính ñaëc thuø khoâng chæ ñoái vôùi caùc khoa hoïc lòch söû, maø coøn gaén lieàn vôùi ñöùc tin vaø caên tính Kitoâ giaùo.
Nhaân dòp kyû nieäm naøy, vôùi Toâng thö ñöôïc ban haønh hoâm nay, toâi muoán ñeà xuaát moät soá suy tö veà taàm quan troïng cuûa khaûo coå hoïc. Baây giôø, toâi chæ xin ñöa ra moät soá ñieåm laøm roõ.
Tröôùc heát, vieäc giaûng daïy "khaûo coå hoïc Kitoâ giaùo", ñöôïc hieåu laø nghieân cöùu caùc di tích cuûa nhöõng theá kyû sô khai cuûa Kitoâ giaùo, coù quy cheá nhaän thöùc luaän rieâng, do caùc tham veà soá ñaëc thuø veà nieân ñaïi, lòch söû vaø chuû ñeà cuûa noù. Tuy nhieân, chuùng ta cuõng nhaän thaáy raèng trong nhöõng boái caûnh khaùc, vieäc giaûng daïy naøy ñöôïc saùp nhaäp vaøo laõnh vöïc khaûo coå hoïc Trung coå. Veà ñieåm naøy, toâi ñeà nghò anh chò em trôû thaønh nhöõng ngöôøi baûo veä baûn chaát chuyeân bieät cuûa ngaønh hoïc cuûa anh chò em, trong ñoù tính töø "Kitoâ giaùo" khoâng nhaèm theå hieän moät laäp tröôøng tín ngöôõng, maø laø ñeå xaùc ñònh chính chuyeân ngaønh naøy vôùi giaù trò khoa hoïc vaø chuyeân moân rieâng cuûa noù.
Hôn nöõa, khaûo coå hoïc Kitoâ giaùo laø moät laõnh vöïc nghieân cöùu lieân quan ñeán giai ñoaïn lòch söû cuûa Giaùo hoäi hieäp nhaát, vaø do ñoù coù theå laø moät coâng cuï höõu ích cho phong traøo ñaïi keát: thaät vaäy, caùc heä phaùi Kitoâ giaùo khaùc nhau coù theå nhaän ra nguoàn coäi chung cuûa mình qua vieäc nghieân cöùu caùc coå vaät Kitoâ giaùo, vaø töø ñoù coù theå nuoâi döôõng khaùt voïng tieán tôùi söï hieäp thoâng troïn veïn. Veà ñieåm naøy, toâi ñaõ coù ñöôïc kinh nghieäm trong chuyeán Toâng du gaàn ñaây, khi ôû #znik, töùc Nicea coå ñaïi, toâi ñaõ töôûng nieäm Coâng ñoàng ñaïi keát ñaàu tieân cuøng vôùi caùc vò ñaïi dieän cuûa caùc Giaùo hoäi vaø coäng ñoàng giaùo hoäi khaùc. Söï hieän dieän cuûa nhöõng di tích caùc coâng trình Kitoâ giaùo coå xöa ñaõ gaây xuùc ñoäng maïnh vaø taïo ñoäng löïc cho taát caû chuùng toâi. Lieân quan ñeán chuû ñeà naøy, toâi ñaùnh giaù cao ngaøy nghieân cöùu maø anh chò em ñaõ toå chöùc vôùi söï coäng taùc cuûa Boä Loan baùo Tin Möøng.
Toâi cuõng keâu goïi anh chò em, qua caùc nghieân cöùu cuûa mình, haõy tham gia vaøo "khoa ngoaïi giao vaên hoùa" maø theá giôùi hoâm nay ñang heát söùc caàn ñeán. Thoâng qua vaên hoùa, tinh thaàn, con ngöôøi vöôït qua nhöõng ranh giôùi quoác gia vaø vöôït qua caùc raøo caûn thaønh kieán ñeå phuïc vuï ích chung. Anh chò em cuõng coù theå ñoùng goùp vaøo vieäc xaây döïng nhöõng nhòp caàu, thuùc ñaåy caùc cuoäc gaëp gôõ vaø nuoâi döôõng söï hoøa hôïp.
Nhö toâi ñaõ nhaéc laïi trong Toâng thö, vaøo naêm 1925, "Naêm thaùnh Hoøa bình" ñaõ ñöôïc cöû haønh; coøn baây giôø chuùng ta ñang cöû haønh "Naêm thaùnh Hy voïng". Do ñoù, Hoïc vieän cuûa anh chò em, theo moät nghóa naøo ñoù, ñöôïc ñaët giöõa hoøa bình vaø hy voïng. Vaø quaû thaät, anh chò em laø nhöõng ngöôøi mang laïi hoøa bình vaø hy voïng ôû baát cöù nôi ñaâu anh chò em laøm vieäc, vôùi caùc cuoäc khai quaät vaø nghieân cöùu cuûa mình, ñeå khi bieåu ngöõ ñoû vaø traéng cuûa anh chò em vôùi hình aûnh vò Muïc Töû Nhaân Laønh ñöôïc nhaän ra, nhöõng caùnh cöûa seõ roäng môû cho anh chò em khoâng chæ vôùi tö caùch laø nhöõng ngöôøi mang ñeán tri thöùc vaø khoa hoïc, maø coøn laø nhöõng söù giaû cuûa hoøa bình.
Cuoái cuøng, toâi muoán gôïi laïi moät ñoaïn trong baøi dieãn vaên cuûa Thaùnh Gioan Phaoloâ II veà Nhöõng nguoàn coäi Kitoâ giaùo chung cuûa caùc Quoác gia chaâu AÂu, trong ñoù ngaøi noùi: "Chaâu AÂu caàn ñeán Ñöùc Kitoâ vaø Tin Möøng, vì coäi reã cuûa taát caû caùc daân toäc treân luïc ñòa naøy ñeàu ôû ñoù. Anh chò em cuõng vaäy, haõy laéng nghe thoâng ñieäp naøy!" (ngaøy 6 thaùng 11 naêm 1981). Kitoâ giaùo chaéc chaén naèm trong coäi reã cuûa caùc xaõ hoäi vaø quoác gia chaâu AÂu, vôùi caùc nguoàn maïch vaên hoïc vaø di tích; vaø coâng vieäc cuûa caùc nhaø khaûo coå chính laø moät söï ñaùp lôøi cho lôøi keâu goïi maø toâi vöøa ñeà caäp ñeán.
Caùc baïn thaân meán, caûm ôn caùc baïn vì coâng vieäc cuûa caùc baïn! Öôùc mong Hoïc vieän Giaùo hoaøng veà Khaûo coå hoïc Kitoâ giaùo tieáp tuïc söù vuï quyù giaù cuûa mình ñoái vôùi Giaùo hoäi vaø vaên hoùa vôùi moät söùc soáng môùi. Toâi phoù thaùc lôøi nguyeän öôùc naøy cho söï chuyeån caàu cuûa Ñöùc Maria Raát thaùnh, vaø toâi ban Pheùp laønh Toøa thaùnh cho caùc baïn. Caûm ôn caùc baïn.
Tri Khoan
Chuyeån ngöõ töø: vatican.va