Suy nieäm veà caùi cheát daïy chuùng ta bieát choïn
ñieàu thaät söï neân laøm vôùi cuoäc ñôøi mình
Tieáp kieán chung cuûa Ñöùc Thaùnh cha: Suy nieäm veà caùi cheát daïy chuùng ta bieát choïn ñieàu thaät söï neân laøm vôùi cuoäc ñôøi mình.
G. Traàn Ñöùc Anh, O.P.
Vatican (RVA News 10-12-2025) - Saùng thöù Tö, ngaøy 10 thaùng Möôøi Hai naêm 2025, luùc gaàn 10 giôø, Ñöùc Thaùnh cha Leâoâ XIV ñaõ tieáp kieán chung gaàn hai möôi ngaøn tín höõu haønh höông, taïi Quaûng tröôøng Thaùnh Pheâroâ. Hieän dieän trong dòp naøy, coù hôn hai möôi giaùm muïc töø caùc nöôùc.
Nhö thöôøng leä, sau khi tieán qua caùc loái ñi ñeå chaøo thaêm moïi ngöôøi, chuùc laønh cho caùc em beù, Ñöùc Thaùnh cha tieán leân leã ñaøi vaø baét ñaàu buoåi tieáp kieán, vôùi phaàn coâng boá Lôøi Chuùa qua ñoaïn Tin möøng theo thaùnh Luca, ñoaïn 23: (Lc 23,52-54)
[OÂng Giuse ngöôøi Arimatheâ] ñeán gaëp quan Philatoâ vaø xin thi haøi Chuùa Gieâsu. OÂng haï Ngöôøi xuoáng khoûi thaäp giaù, laáy khaên lieäm boïc laïi vaø ñaët vaøo moät ngoâi moä ñuïc trong ñaù, nôi chöa coù ai ñöôïc choân caát. Hoâm aáy laø ngaøy AÙp Leã vaø aùnh saùng ngaøy Sabaùt ñaõ baét ñaàu chieáu raïng".
Huaán giaùo
Trong baøi huaán giaùo tieáp ñoù, Ñöùc Thaùnh cha tieáp tuïc loaït baøi giaùo lyù Naêm Thaùnh, veà "Chuùa Gieâsu Kitoâ nieàm hy voïng cuûa chuùng ta". Chöông IV veà söï phuïc sinh cuûa Chuùa Gieâsu vaø nhöõng thaùch ñoá cuûa theá giôùi ngaøy nay. Baøi huaán giaùo naøy laø baøi thöù baûy cuûa chöông naøy vaø coù töïa ñeà laø: "Phuïc sinh cuûa Chuùa Gieâsu Kitoâ: lôøi giaûi ñaùp chung cuïc cho thaéc maéc veà caùi cheát cuûa chuùng ta".
Ñöùc Thaùnh cha noùi:
Anh chò em thaân meán, chaøo anh chò em!
Maàu nhieäm söï cheát luoân gôïi leân nôi con ngöôøi nhöõng vaán naïn saâu xa. Thaät vaäy, caùi cheát xuaát hieän nhö bieán coá töï nhieân nhaát, nhöng ñoàng thôøi laø ñieàu nghòch lyù nhaát. Noù laø ñieàu töï nhieân, vì moïi sinh vaät treân traùi ñaát ñeàu phaûi cheát. Noù laïi nghòch lyù, bôûi khaùt voïng soáng vaø vónh cöûu maø chuùng ta caûm nhaän cho chính mình vaø cho nhöõng ngöôøi ta yeâu thöông khieán chuùng ta nhìn caùi cheát nhö moät söï keát aùn, nhö moät ñieàu "phi lyù".
Nhieàu daân toäc coå xöa ñaõ phaùt trieån caùc nghi leã vaø taäp tuïc gaén vôùi vieäc toân kính ngöôøi ñaõ khuaát, ñeå tieãn ñöa vaø töôûng nhôù nhöõng ai böôùc vaøo maàu nhieäm toät cuøng. Ngaøy nay, ngöôøi ta laïi ghi nhaän moät xu höôùng khaùc: caùi cheát döôøng nhö trôû thaønh moät thöù caám kî, moät bieán coá caàn traùnh xa; moät ñieàu chæ neân noùi kheõ, ñeå khoûi laøm xaùo troän söï nhaïy caûm vaø bình an cuûa chuùng ta. Vì theá, ngöôøi ta cuõng thöôøng traùnh ñeán nghóa trang, nôi nhöõng ngöôøi ñi tröôùc ñang an nghæ chôø ngaøy phuïc sinh.
YÙ nghóa söï cheát
Vaäy caùi cheát laø gì? Noù coù thaät laø lôøi cuoái cuøng veà cuoäc ñôøi chuùng ta khoâng? Chæ con ngöôøi môùi ñaët caâu hoûi naøy, vì chæ con ngöôøi bieát mình phaûi cheát. Nhöng söï yù thöùc aáy khoâng cöùu chuùng ta khoûi caùi cheát; traùi laïi, theo nghóa naøo ñoù, noù khieán chuùng ta "naëng tróu" hôn moïi loaøi soáng khaùc. Ñoäng vaät chòu ñau ñôùn vaø chaéc chaén nhaän ra khi caùi cheát gaàn keà, nhöng chuùng khoâng bieát raèng caùi cheát laø moät phaàn ñònh meänh cuûa chuùng; chuùng khoâng töï hoûi veà yù nghóa, muïc ñích hay keát cuïc cuûa ñôøi mình.
Khi nhaän thaáy ñieàu ñoù, ngöôøi ta coù theå cho raèng chuùng ta laø nhöõng thuï taïo ñaày nghòch lyù, baát haïnh khoâng chæ vì chuùng ta phaûi cheát, nhöng coøn vì chuùng ta chaéc chaén bieát raèng bieán coá ñoù seõ xaûy ra, duø khoâng bieát caùch naøo vaø luùc naøo. Chuùng ta thaáy mình vöøa yù thöùc vöøa baát löïc. Coù leõ töø ñaây phaùt sinh xu höôùng neù traùnh, chaïy troán vaán ñeà caùi cheát trong cuoäc soáng hieän sinh cuûa con ngöôøi.
Thaùnh Anphongsoâ Maria de' Liguori, trong taùc phaåm noåi tieáng "Chuaån bò cho caùi cheát", ñaõ suy tö veà giaù trò giaùo duïc cuûa caùi cheát, cho thaáy noù laø moät ngöôøi thaày vó ñaïi cuûa ñôøi soáng. Bieát raèng caùi cheát toàn taïi, vaø nhaát laø suy nieäm veà noù, daïy chuùng ta bieát choïn ñieàu thaät söï neân laøm vôùi cuoäc ñôøi mình. Caàu nguyeän ñeå hieåu ñieàu gì ích lôïi cho Nöôùc Trôøi vaø buoâng boû nhöõng ñieàu thöøa thaõi gaén chuùng ta vôùi caùi phuø vaân - ñoù laø bí quyeát ñeå soáng chaân thaät, trong nhaän thöùc raèng haønh trình treân traàn gian chuaån bò chuùng ta cho vónh cöûu.
Theá nhöng, nhieàu quan nieäm nhaân hoïc ñöông thôøi höùa heïn söï baát töû mang tính noäi taïi, lyù thuyeát hoùa vieäc keùo daøi söï soáng traàn theá nhôø coâng ngheä. Ñaây laø vieãn caûnh cuûa chuû nghóa haäu nhaân loaïi (transhumanism), ñang len loûi vaøo nhöõng thaùch ñoá cuûa thôøi ñaïi chuùng ta. Lieäu caùi cheát coù theå bò ñaùnh baïi nhôø khoa hoïc hay khoâng? Nhöng roài, lieäu chính khoa hoïc coù theå ñaûm baûo cho chuùng ta raèng moät ñôøi soáng khoâng bao giôø cheát, laïi ñoàng thôøi laø cuoäc soáng haïnh phuùc hay khoâng?
Bieán coá Chuùa Kitoâ Phuïc Sinh toû cho thaáy raèng caùi cheát khoâng ñoái nghòch vôùi söï soáng, nhöng laø phaàn caáu thaønh cuûa söï soáng nhö moät cuoäc vöôït qua daãn tôùi söï soáng ñôøi ñôøi. Leã Vöôït Qua cuûa Chuùa Gieâsu cho chuùng ta neám tröôùc - ngay trong thôøi gian coøn ñaày thöû thaùch vaø ñau khoå naøy - söï vieân maõn seõ ñeán sau caùi cheát.
Thaùnh söû Luca döôøng nhö naém baét ñöôïc ñieàm baùo aùnh saùng trong boùng toái naøy giöõa luùc vaøo cuoái buoåi chieàu hoâm aáy - luùc boùng toái bao truøm Ñoài Soï - ngaøi vieát: "Hoâm aáy laø ngaøy AÙp Leã vaø aùnh saùng ngaøy Sabaùt ñaõ baét ñaàu röïc saùng" (Lc 23,54). AÙnh saùng aáy, baùo tröôùc bình minh Phuïc sinh, ñaõ toûa chieáu trong boùng toái cuûa baàu trôøi töôûng nhö coøn ñoùng kín vaø laëng thinh. Nhöõng aùnh saùng cuûa ngaøy Sabaùt, laàn ñaàu tieân vaø duy nhaát, loan baùo bình minh cuûa ngaøy sau ngaøy Sabaùt: aùnh saùng môùi cuûa söï Phuïc sinh. Chæ bieán coá aáy môùi coù theå soi saùng troïn veïn maàu nhieäm caùi cheát. Trong aùnh saùng naøy - vaø chæ trong aùnh saùng naøy - ñieàu maø taâm hoàn chuùng ta haèng mong moûi vaø hy voïng môùi trôû neân chaân thaät: raèng caùi cheát khoâng phaûi laø keát thuùc, maø laø cuoäc vöôït qua tieán vaøo aùnh saùng vieân maõn, vaøo haïnh phuùc ñôøi ñôøi.
Ñaáng Phuïc Sinh ñaõ ñi tröôùc chuùng ta trong thöû thaùch lôùn lao cuûa caùi cheát vaø ñaõ chieán thaéng nhôø söùc maïnh cuûa Tình Yeâu Thieân Chuùa. Nhö theá, Ngöôøi ñaõ chuaån bò cho chuùng ta nôi truù nguï ñôøi ñôøi, ngoâi nhaø nôi chuùng ta ñöôïc mong ñôïi; Ngöôøi ban cho chuùng ta söï soáng vieân maõn khoâng coøn boùng toái hay maâu thuaãn.
Vaø Ñöùc Thaùnh cha keát luaän: "Nhôø Ngöôøi, Ñaáng ñaõ cheát vaø soáng laïi vì tình yeâu, cuøng vôùi thaùnh Phanxicoâ chuùng ta coù theå goïi caùi cheát laø "chò". Ñoùn ñôïi caùi cheát trong nieàm hy voïng chaéc chaén vaøo söï Phuïc sinh giuùp chuùng ta thoaùt khoûi noãi sôï bò huûy dieät maõi maõi vaø chuaån bò cho nieàm vui cuûa söï soáng voâ taän."
Chaøo thaêm vaø nhaén nhuû
Baøi giaùo lyù baèng tieáng YÙ treân ñaây cuûa Ñöùc Thaùnh cha laàn löôït ñöôïc chín ñoäc vieân toùm löôïc baèng caùc sinh ngöõ keøm theo nhöõng lôøi chaøo thaêm vaø nhaén nhuû cuûa Ngaøi.
Vôùi caùc tín höõu noùi tieáng Phaùp, Ñöùc Thaùnh cha noùi: "Toâi thaân aùi chaøo thaêm nhöõng ngöôøi noùi tieáng Phaùp, ñaëc bieät caùc khaùch haønh höông ñeán töø Phaùp vaø nhaát laø töø Toång Giaùo phaän Rennes cuøng vôùi Ñöùc giaùm muïc Pierre d'Ornellas. Anh chò em thaân meán, trong thôøi gian Muøa Voïng naøy, chuùng ta haõy xin Ñaáng Phuïc Sinh laøm cho chuùng ta trôû neân nhöõng ngöôøi canh thöùc, chuaån bò vaø laøm nhanh ñeán chieán thaéng sau cuøng cuûa Trieàu Ñaïi Ngöôøi, Trieàu Ñaïi cuûa Tình Yeâu. Xin Thieân Chuùa chuùc laønh cho anh chò em!
Trong lôøi chaøo baèng tieáng Anh, Ñöùc Thaùnh cha nhaéc ñeán caùc tín höõu ñeán töø Anh quoác, xöù Wales, Mala, Australia, Nhaät Baûn, Hoa Kyø vaø nhieàu nöôùc khaùc.
Ñaëc bieät vôùi caùc tín höõu Ba Lan, Ñöùc Thaùnh cha noùi: "Toâi thaân aùi chaøo thaêm ngöôøi Ba Lan! Ñaëc bieät, toâi chaøo ban toå chöùc vaø tham döï vieân cuûa hoäi nghò daønh cho söù ñieäp hoøa giaûi maø caùc giaùm muïc Ba Lan ñaõ göûi caùc giaùm muïc Ñöùc saùu möôi naêm tröôùc, moät söù ñieäp ñaõ laøm thay ñoåi lòch söû chaâu AÂu. Nhöõng lôøi trong taøi lieäu aáy - "Chuùng toâi tha thöù vaø xin ñöôïc tha thöù" - öôùc gì trôû thaønh chöùng taù cho caùc daân toäc ñang xung ñoät hoâm nay raèng hoøa giaûi vaø tha thöù laø ñieàu coù theå, khi chuùng phaùt sinh töø khaùt voïng chung veà hoøa bình vaø töø söï daán thaân chung, trong chaân lyù, vì thieän ích cuûa nhaân loaïi. Toâi ban pheùp laønh cho taát caû anh chò em!
Sau cuøng, baèng tieáng YÙ, Ñöùc Thaùnh cha noùi: "Toâi thaân aùi chaøo möøng caùc tín höõu noùi tieáng YÙ. Ñaëc bieät, toâi chaøo caùc thaønh vieân Gia ñình ñaëc suûng Thaùnh Linh Camillian, Ñôn vò Khoâng quaân Luïc quaân ôû Viterbo, vaø nhieàu nhoùm tín höõu khaùc...
Sau cuøng, toâi chaøo caùc baïn treû, caùc beänh nhaân vaø caùc ñoâi taân hoân. Hoâm nay, chuùng ta kính nhôù Ñöùc Meï Maria ôû Loreto. Caùc baïn treû thaân meán, nôi tröôøng hoïc cuûa Ñöùc Maria, haõy hoïc bieát yeâu thöông vaø hy voïng; caùc beänh nhaân thaân meán, xin Ñöùc Meï laø baïn ñoàng haønh vaø an uûi anh chò em trong ñau khoå; vaø anh chò em, caùc ñoâi taân hoân thaân meán, haõy phoù thaùc haønh trình hoân nhaân cuûa mình cho Meï cuûa Chuùa Gieâsu. Xin Chuùa chuùc laønh cho taát caû anh chò em!
Buoåi Tieáp kieán chung keát thuùc vôùi kinh Laïy Cha vaø pheùp laønh cuûa Ñöùc Thaùnh cha.