Söï phaùt trieån cuûa trí tueä nhaân taïo
phaûi phuïc vuï coâng ích
Söï phaùt trieån cuûa trí tueä nhaân taïo phaûi phuïc vuï coâng ích - Dieãn vaên Ñöùc Thaùnh cha Leâoâ XIV daønh cho tham döï vieân Hoäi nghò "Trí tueä nhaân taïo vaø vieäc chaêm soùc ngoâi nhaø chung cuûa chuùng ta".
Chuyeån ngöõ: Nt. Anna Ngoïc Dieäp, OP
Vatican (WHÑ 09-12-2025) - Saùng ngaøy 5/12/2025, Ñöùc Thaùnh cha Leâoâ XIV ñaõ coù buoåi gaëp gôõ caùc tham döï vieân Hoäi nghò do Quyõ Centesimus Annus Pro Pontifice phoái hôïp vôùi Lieân minh Chieán löôïc caùc Ñaïi hoïc Nghieân cöùu Coâng giaùo (SACRU) toå chöùc. Vôùi chuû ñeà "Trí tueä nhaân taïo vaø vieäc chaêm soùc Ngoâi nhaø chung cuûa chuùng ta" Hoäi nghò trình baøy baùo caùo ñaùnh giaù taùc ñoäng cuûa trí tueä nhaân taïo treân caùc lónh vöïc coâng nghieäp, taøi chính, giaùo duïc vaø truyeàn thoâng.
Sau ñaây laø baûn dòch Vieät ngöõ toaøn vaên Dieãn vaên cuûa Ñöùc Thaùnh Cha:
Dieãn vaên Ñöùc Giaùo Hoaøng Leâoâ XIV
daønh cho tham döï vieân Hoäi nghò
"Trí tueä nhaân taïo vaø vieäc chaêm soùc ngoâi nhaø chung cuûa chuùng ta"
Hoäi tröôøng Coâng nghò
Thöù Saùu, ngaøy 5 thaùng 12 naêm 2025
Anh chò em thaân meán, chaøo möøng anh chò em!
Toâi haân haïnh göûi lôøi chaøo ñeán taát caû anh chò em, caùc thaønh vieân cuûa Quyõ Centesimus Annus Pro Pontifice (Centesimus Annus Pro Pontifice Foundation) vaø Lieân minh Chieán löôïc caùc Ñaïi hoïc Nghieân cöùu Coâng giaùo (Strategic Alliance of Catholic Research Universities).
Chuùng ta gaëp nhau nhaân dòp coâng boá coâng trình nghieân cöùu cuûa anh chò em veà moät chuû ñeà heát söùc quan troïng. Söï xuaát hieän cuûa trí tueä nhaân taïo ñi keøm vôùi nhöõng thay ñoåi nhanh choùng vaø saâu saéc trong xaõ hoäi, voán taùc ñoäng ñeán nhöõng chieàu kích thieát yeáu cuûa con ngöôøi, nhö tö duy phaûn bieän, khaû naêng phaân ñònh, vieäc hoïc hoûi vaø caùc moái töông quan lieân vò.
Laøm theá naøo chuùng ta coù theå baûo ñaûm raèng söï phaùt trieån cuûa trí tueä nhaân taïo thöïc söï phuïc vuï coâng ích, chöù khoâng chæ ñöôïc söû duïng ñeå tích luõy cuûa caûi vaø quyeàn löïc vaøo tay moät soá ít ngöôøi? Ñaây laø moät caâu hoûi caáp baùch, bôûi coâng ngheä naøy ñaõ vaø ñang coù moät taùc ñoäng cuï theå treân ñôøi soáng cuûa haøng trieäu ngöôøi, moãi ngaøy vaø ôû moïi nôi treân theá giôùi. Nhö Hoïc thuyeát Xaõ hoäi cuûa Giaùo Hoäi nhaéc nhôû chuùng ta, vaø nhö ñieàu noåi roõ töø coâng trình lieân ngaønh maø anh chò em ñang thöïc hieän, vieäc ñoái dieän vôùi thaùch ñoá naøy ñoøi hoûi phaûi ñaët ra moät caâu hoûi coøn caên baûn hôn nöõa: Trong thôøi khaéc lòch söû naøy, laøm ngöôøi coù nghóa laø gì?
Con ngöôøi ñöôïc môøi goïi trôû thaønh coäng taùc vieân trong coâng trình saùng taïo, chöù khoâng phaûi chæ laø nhöõng ngöôøi tieâu thuï thuï ñoäng caùc noäi dung do coâng ngheä nhaân taïo taïo ra. Phaåm giaù cuûa chuùng ta naèm ôû khaû naêng suy tö, töï do choïn löïa, yeâu thöông voâ ñieàu kieän vaø böôùc vaøo nhöõng töông quan chaân thaät vôùi tha nhaân. Trí tueä nhaân taïo chaéc chaén ñaõ môû ra nhöõng chaân trôøi môùi cho söï saùng taïo, nhöng ñoàng thôøi cuõng ñaët ra nhöõng quan ngaïi nghieâm troïng veà nhöõng taùc ñoäng khaû höõu cuûa noù ñoái vôùi söï môû ra cuûa nhaân loaïi tröôùc chaân lyù vaø veû ñeïp, cuõng nhö ñoái vôùi khaû naêng bieát ngaïc nhieân vaø chieâm nieäm. Vieäc nhaän bieát vaø gìn giöõ nhöõng gì laøm neân ñaëc tính nhaân vò vaø baûo ñaûm söï phaùt trieån quaân bình cuûa con ngöôøi laø ñieàu thieát yeáu ñeå thieát laäp moät khuoân khoå thích hôïp trong vieäc quaûn lyù nhöõng heä quaû cuûa trí tueä nhaân taïo.
Lieân quan ñeán ñieàu naøy, chuùng ta caàn döøng laïi vaø suy tö caùch ñaëc bieät caån troïng veà töï do vaø ñôøi soáng noäi taâm cuûa treû em vaø ngöôøi treû, cuøng vôùi nhöõng taùc ñoäng coù theå coù cuûa coâng ngheä treân söï phaùt trieån trí tueä vaø thaàn kinh cuûa hoï. Caùc theá heä môùi caàn ñöôïc trôï giuùp chöù khoâng bò caûn trôû treân haønh trình tieán tôùi söï tröôûng thaønh vaø traùch nhieäm. Söï an sinh cuûa xaõ hoäi tuøy thuoäc vaøo khaû naêng cuûa hoï trong vieäc phaùt trieån caùc taøi naêng cuûa mình vaø ñaùp laïi nhöõng ñoøi hoûi cuûa thôøi ñaïi cuõng nhö nhöõng nhu caàu cuûa tha nhaân vôùi moät tinh thaàn töï do vaø quaûng ñaïi. Khaû naêng tieáp caän löôïng döõ lieäu vaø thoâng tin khoång loà khoâng theå bò ñaùnh ñoàng vôùi khaû naêng ruùt ra yù nghóa vaø giaù trò töø ñoù. Khaû naêng ruùt ra yù nghóa vaø giaù trò ñoøi coøn hoûi moät söï saün saøng ñoái dieän vôùi maàu nhieäm vaø nhöõng caâu hoûi toái haäu cuûa hieän sinh chuùng ta, ngay caû khi nhöõng thöïc taïi naøy thöôøng bò gaït ra beân leà hoaëc bò cheá gieãu bôûi caùc moâ hình vaên hoùa vaø kinh teá thoáng trò. Vì theá, ñieàu coát yeáu laø daïy cho ngöôøi treû bieát söû duïng nhöõng coâng cuï naøy baèng chính trí tueä cuûa hoï, baûo ñaûm raèng hoï môû loøng ra tröôùc vieäc tìm kieám chaân lyù, ñôøi soáng thieâng lieâng vaø tình huynh ñeä, ñoàng thôøi môû roäng öôùc mô vaø chaân trôøi cuûa nhöõng quyeát ñònh cuûa mình. Chuùng ta naâng ñôõ khaùt voïng cuûa hoï muoán trôû neân khaùc bieät vaø toát ñeïp hôn, bôûi vì chöa bao giôø nhö hoâm nay, söï caàn thieát cuûa moät cuoäc ñoåi höôùng saâu saéc trong quan nieäm cuûa chuùng ta veà söï tröôûng thaønh laïi roõ raøng ñeán theá.
Ñeå xaây döïng cuøng vôùi ngöôøi treû moät töông lai coù theå thöïc hieän coâng ích vaø khai thaùc ñuùng ñaén caùc tieàm naêng cuûa trí tueä nhaân taïo, ñieàu caàn thieát laø khoâi phuïc vaø cuûng coá söï töï tin cuûa hoï vaøo khaû naêng cuûa con ngöôøi trong vieäc ñònh höôùng söï phaùt trieån cuûa nhöõng coâng ngheä naøy. Moät söï töï tin hieän ngaøy caøng bò xoùi moøn bôûi yù töôûng mang tính teâ lieät raèng söï phaùt trieån cuûa noù ñi theo moät loä trình khoâng theå traùnh khoûi. Ñieàu naøy ñoøi hoûi moät haønh ñoäng phoái hôïp vaø ñoàng boä, bao goàm chính trò, caùc ñònh cheá, doanh nghieäp, taøi chính, giaùo duïc, truyeàn thoâng, coâng daân vaø caùc coäng ñoàng toân giaùo. Caùc taùc nhaân thuoäc nhöõng lónh vöïc naøy ñöôïc môøi goïi cuøng nhau ñaûm nhaän moät cam keát chung baèng vieäc nhaän laáy traùch nhieäm taäp theå naøy. Cam keát naøy phaûi ñaët leân treân moïi lôïi ích phe phaùi hay lôïi nhuaän, voán ngaøy caøng bò taäp trung trong tay moät soá ít ngöôøi. Chæ nhôø moät söï tham gia roäng raõi, cho pheùp moïi ngöôøi, keå caû nhöõng ngöôøi khieâm toán nhaát, ñeàu coù cô hoäi ñöôïc laéng nghe vôùi söï toân troïng, môùi coù theå ñaït ñeán nhöõng muïc tieâu lôùn lao naøy. Trong boái caûnh ñoù, coâng trình nghieân cöùu do Centesimus - SACRU thöïc hieän laø moät ñoùng goùp thaät söï quyù giaù.
Caùc baïn thaân meán, xin caûm ôn anh chò em, vaø toâi khích leä anh chò em tieáp tuïc coâng vieäc cuûa mình vôùi söï saùng taïo, ñöôïc höôùng daãn bôûi Thaùnh kinh vaø Huaán quyeàn cuûa Giaùo hoäi. Nguyeän xin lôøi chuyeån caàu cuûa Ñöùc Trinh Nöõ Maria ñoàng haønh vôùi anh chò em, vaø toâi ban Pheùp laønh cho taát caû anh chò em.
Nt. Anna Ngoïc Dieäp, OP
Doøng Ña Minh Thaùnh Taâm
Chuyeån ngöõ töø: vatican.va