Dieãn töø cuûa Ñöùc Leo XIV
taïi dòa ñieåm laø nôi dieãn ra Coâng ñoàng Ni-xeâa
Dieãn töø cuûa Ñöùc Leo XIV taïi dòa ñieåm laø nôi dieãn ra Coâng ñoàng Ni-xeâa.
Vuõ Vaên An
Iznik (VietCatholic News 28-11-2025) - Ñöùc Giaùo Hoaøng Leo XIV ñaõ cuøng vôùi Ñöùc Thöôïng phuï Ñaïi keát Bartholomew I cuûa Constantinople vaø caùc nhaø laõnh ñaïo Kitoâ giaùo khaùc ñeán ñòa ñieåm dieãn ra Coâng ñoàng Ni-xeâ-a (nay laø Iznik, Thoå Nhó Kyø) ñeå kyû nieäm 1,700 naêm keå töø Coâng ñoàng Ñaïi keát ñaàu tieân.
Buoåi caàu nguyeän ñaïi keát dieãn ra taïi caùc cuoäc khai quaät khaûo coå cuûa Vöông cung thaùnh ñöôøng Thaùnh Neophytus coå thôøi, ñöôïc xaây döïng vaøo naêm 380 taïi ñòa ñieåm dieãn ra Coâng ñoàng Ñaïi keát Kitoâ giaùo ñaàu tieân, do Hoaøng ñeá Constantine I trieäu taäp vaøo naêm 325.
Trong dòp naøy, Ñöùc Leo XIV ñaõ ñoïc baøi dieãn vaên.
Sau ñaây laø baûn dòch Vieät ngöõ döïa vaøo baûn tieáng Anh cuûa Toøa Thaùnh:
Anh chò em thaân meán,
Trong moät giai ñoaïn lòch söû ñöôïc ñaùnh daáu bôûi nhieàu daáu hieäu bi thaûm, trong ñoù con ngöôøi phaûi chòu voâ soá moái ñe doïa ñeán chính phaåm giaù cuûa mình, kyû nieäm 1700 naêm Coâng ñoàng Ni-xeâ-a I laø moät cô hoäi quyù baùu ñeå töï hoûi Chuùa Gieâsu Kitoâ laø ai trong ñôøi soáng nam nöõ ngaøy nay, vaø Ngöôøi laø ai ñoái vôùi moãi ngöôøi chuùng ta.
Caâu hoûi naøy ñaëc bieät quan troïng ñoái vôùi caùc Kitoâ höõu, nhöõng ngöôøi coù nguy cô giaûn löôïc Chuùa Gieâsu Kitoâ thaønh moät daïng laõnh ñaïo loâi cuoán hay sieâu nhaân, moät söï xuyeân taïc cuoái cuøng daãn ñeán noãi buoàn vaø hoang mang (x. Ñöùc Leâoâ XIV, Baøi giaûng, Thaùnh leã Pro Ecclesia, ngaøy 9 thaùng 5 naêm 2025). Baèng caùch phuû nhaän thieân tính cuûa Chuùa Kitoâ, Arioâ ñaõ giaûn löôïc Ngöôøi thaønh moät trung gian giöõa Thieân Chuùa vaø nhaân loaïi, phôùt lôø thöïc taïi Nhaäp Theå, ñeán noãi thaàn tính vaø nhaân tính vaãn taùch bieät khoâng theå cöùu vaõn. Nhöng neáu Thieân Chuùa khoâng laøm ngöôøi, thì laøm sao caùc taïo vaät töû sinh coù theå tham döï vaøo söï soáng baát töû cuûa Ngöôøi? Ñieàu ñaõ ñöôïc ñaët ra taïi Coâng ñoàng Ni-xeâ-a, vaø vaãn ñang ñöôïc ñaët ra ngaøy nay, chính laø ñöùc tin cuûa chuùng ta vaøo Thieân Chuùa, Ñaáng, trong Chuùa Gieâsu Kitoâ, ñaõ trôû neân gioáng chuùng ta ñeå laøm cho chuùng ta "ñöôïc thoâng phaàn baûn tính Thieân Chuùa" (2 Pr 1:4; x. Thaùnh Ireâneâ, Choáng Caùc Laïc Giaùo, 3, 19; Thaùnh Athanasioâ, Veà Söï Nhaäp Theå, 54, 3).
Lôøi tuyeân xöng ñöùc tin Kitoâ hoïc naøy coù taàm quan troïng neàn taûng trong haønh trình maø caùc Kitoâ höõu ñang thöïc hieän höôùng ñeán söï hieäp thoâng troïn veïn. Bôûi vì noù ñöôïc chia seû bôûi taát caû caùc Giaùo hoäi vaø Coäng ñoàng Kitoâ giaùo treân toaøn theá giôùi, bao goàm caû nhöõng nôi, vì nhieàu lyù do khaùc nhau, khoâng söû duïng Kinh Tin Kính Nix eâa-Constantinoáp trong phuïng vuï cuûa hoï. Thaät vaäy, ñöùc tin "vaøo moät Chuùa Gieâsu Kitoâ, Con Moät Thieân Chuùa, sinh ra bôûi Ñöùc Chuùa Cha töø tröôùc muoân ñôøi... ñoàng baûn theå vôùi Ñöùc Chuùa Cha" (Kinh Tin Kính Ni-xeâ-a) laø moät moái daây lieân keát saâu saéc ñaõ vaø ñang gaén keát taát caû caùc Kitoâ höõu. Theo nghóa naøy, trích daãn Thaùnh Augustinoâ, trong boái caûnh ñaïi keát, chuùng ta cuõng coù theå noùi raèng, "maëc duø chuùng ta laø nhieàu, nhöng trong moät Ñöùc Kitoâ, chuùng ta chæ laø moät" (Giaûi thích Thaùnh vònh 127). Do ñoù, vôùi yù thöùc raèng chuùng ta ñaõ ñöôïc lieân keát bôûi moät moái daây saâu saéc nhö vaäy, chuùng ta coù theå tieáp tuïc haønh trình gaén boù ngaøy caøng saâu saéc hôn vôùi Lôøi Chuùa ñöôïc maëc khaûi nôi Chuùa Gieâsu Kitoâ, döôùi söï höôùng daãn cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, trong tình yeâu thöông vaø ñoái thoaïi laãn nhau. Baèng caùch naøy, taát caû chuùng ta ñöôïc môøi goïi vöôït qua noãi oâ nhuïc cuûa nhöõng chia reõ maø tieác thay vaãn coøn toàn taïi vaø nuoâi döôõng khaùt voïng hieäp nhaát maø vì theá Chuùa Gieâsu ñaõ caàu nguyeän vaø hy sinh maïng soáng. Caøng hoøa giaûi, chuùng ta, nhöõng Kitoâ höõu, caøng coù theå laøm chöùng ñaùng tin caäy cho Tin Möøng cuûa Chuùa Gieâsu Kitoâ, moät lôøi loan baùo hy voïng cho taát caû moïi ngöôøi. Hôn nöõa, ñoù laø moät söù ñieäp hoøa bình vaø tình huynh ñeä phoå quaùt vöôït qua ranh giôùi cuûa caùc coäng ñoàng vaø quoác gia cuûa chuùng ta (x. Ñöùc Phanxicoâ, Dieãn vaên göûi caùc tham döï vieân Phieân hoïp Toaøn theå cuûa Hoäi ñoàng Giaùo hoaøng veà Coå vuõ Hieäp nhaát Kitoâ giaùo, ngaøy 6 thaùng 5 naêm 2022).
Ngaøy nay, toaøn theå nhaân loaïi ñang ñau khoå vì baïo löïc vaø xung ñoät ñang keâu gaøo hoøa giaûi. Khao khaùt hieäp thoâng troïn veïn giöõa taát caû nhöõng ngöôøi tin vaøo Chuùa Gieâsu Kitoâ luoân ñi keøm vôùi vieäc tìm kieám tình huynh ñeä giöõa moïi ngöôøi. Trong Kinh Tin Kính Ni-xeâ-a, chuùng ta tuyeân xöng ñöùc tin "vaøo moät Thieân Chuùa, laø Cha". Tuy nhieân, seõ khoâng theå goïi Thieân Chuùa laø Cha neáu chuùng ta töø choái nhìn nhaän taát caû nhöõng ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ khaùc, nhöõng ngöôøi ñöôïc taïo döïng theo hình aûnh Thieân Chuùa, laø anh chò em (x. Coâng ñoàng Chung Vatican II, Tuyeân ngoân Nostra Aetate, 5). Coù moät tình huynh ñeä phoå quaùt giöõa nam vaø nöõ, baát keå saéc toäc, quoác tòch, toân giaùo hay quan ñieåm baûn thaân. Caùc toân giaùo, töï baûn chaát, laø nôi löu giöõ chaân lyù naøy vaø neân khuyeán khích caùc caù nhaân, nhoùm vaø daân toäc nhaän ra vaø thöïc haønh ñieàu naøy (x. Ñöùc Leâoâ XIV, Dieãn vaên beá maïc Cuoäc hoïp Caàu nguyeän cho Hoøa bình, ngaøy 28 thaùng 10 naêm 2025). Hôn nöõa, chuùng ta phaûi maïnh meõ baùc boû vieäc söû duïng toân giaùo ñeå bieän minh cho chieán tranh, baïo löïc, hoaëc baát cöù hình thöùc chính thoáng hay cuoàng tín naøo. Thay vaøo ñoù, con ñöôøng caàn theo ñuoåi laø con ñöôøng gaëp gôõ, ñoái thoaïi vaø hôïp taùc huynh ñeä.
Toâi voâ cuøng bieát ôn Ñöùc Bartholomew, vì vôùi söï khoân ngoan vaø taàm nhìn xa troâng roäng, ngaøi ñaõ quyeát ñònh cuøng nhau kyû nieäm 1700 naêm Coâng ñoàng Ni-xeâ-a ngay taïi nôi coâng ñoàng ñöôïc toå chöùc. Toâi cuõng xin chaân thaønh caûm ôn caùc vò Laõnh ñaïo Giaùo hoäi vaø Ñaïi dieän caùc Coäng ñoàng Kitoâ giaùo Theá giôùi ñaõ nhaän lôøi môøi tham döï söï kieän naøy. Nguyeän xin Thieân Chuùa Cha, Ñaáng toaøn naêng vaø nhaân töø, laéng nghe nhöõng lôøi caàu nguyeän tha thieát maø chuùng ta daâng leân Ngöôøi hoâm nay, vaø ban ôn cho dòp kyû nieäm quan troïng naøy mang laïi nhieàu hoa traùi hoøa giaûi, hieäp nhaát vaø hoøa bình.