Dieãn vaên cuûa Ñöùc Thaùnh Cha
trong cuoäc Gaëp gôõ caùc cô quan chính quyeàn,
Xaõ hoäi daân söï vaø ngoaïi giao ñoaøn Thoå Nhó Kyø
Dieãn vaên cuûa Ñöùc Thaùnh Cha trong cuoäc Gaëp gôõ caùc cô quan chính quyeàn, Xaõ hoäi daân söï vaø ngoaïi giao ñoaøn Thoå Nhó Kyø.
Vuõ Vaên An
Ankara (VietCatholic News 27-11-2025) - Theo tin Toøa Thaùnh, taïi Ankara, Thöù Naêm, ngaøy 27 thaùng 11 naêm 2025, trong buoåi gaëp gôõ chính quyeàn Thoå Nhó Kyø, Döùc Leo XIV ñaõ coù baøi dieãn vaên caûm kích nhö sau, döïa vaøo baûn tieáng Anh cuûa Toøa Thaùnh:
Kính thöa Toång thoáng,
Kính thöa caùc Cô quan Chính quyeàn,
Quyù vò Ngoaïi giao ñoaøn,
Thöa Quyù Baø vaø Quyù OÂng,
Toâi Xin chaân thaønh caûm ôn söï ñoùn tieáp noàng haäu cuûa Quyù vò! Toâi raát haân haïnh ñöôïc baét ñaàu caùc chuyeán Toâng du cuûa Trieàu Giaùo hoaøng cuûa toâi baèng chuyeán vieáng thaêm ñaát nöôùc cuûa quyù vò, bôûi vì vuøng ñaát naøy gaén lieàn maät thieát vôùi nguoàn goác Kitoâ giaùo, vaø hoâm nay, noù môøi goïi con chaùu Abraham vaø toaøn theå nhaân loaïi ñeán vôùi moät tình huynh ñeä bieát nhìn nhaän vaø traân troïng söï khaùc bieät.
Veû ñeïp thieân nhieân cuûa ñaát nöôùc quyù vò thoâi thuùc chuùng ta baûo veä coâng trình saùng taïo cuûa Thieân Chuùa. Hôn nöõa, söï phong phuù veà vaên hoùa, ngheä thuaät vaø tinh thaàn cuûa nhöõng nôi quyù vò sinh soáng nhaéc nhôû chuùng ta raèng khi caùc theá heä, truyeàn thoáng vaø tö töôûng khaùc nhau gaëp gôõ, nhöõng neàn vaên minh vó ñaïi ñöôïc hình thaønh, nôi söï phaùt trieån vaø trí tueä ñöôïc keát noái thaønh moät khoái thoáng nhaát. Moät maët, ñuùng laø lòch söû nhaân loaïi ñaõ traûi qua haøng theá kyû xung ñoät, vaø theá giôùi xung quanh chuùng ta vaãn coøn baát oån bôûi nhöõng tham voïng vaø löïa choïn chaø ñaïp leân coâng lyù vaø hoøa bình. Ñoàng thôøi, khi ñoái dieän vôùi nhöõng thaùch thöùc, vieäc laø moät daân toäc vôùi quaù khöù vó ñaïi nhö vaäy vöøa laø moät moùn quaø vöøa laø moät traùch nhieäm.
Hình aûnh caây caàu baéc qua eo bieån Dardanelles, ñöôïc choïn laøm bieåu töôïng cho chuyeán ñi cuûa toâi, ñaõ theå hieän moät caùch huøng hoàn vai troø ñaëc bieät cuûa ñaát nöôùc quyù vò. Quyù vò coù moät vò trí quan troïng trong caû hieän taïi vaø töông lai cuûa Ñòa Trung Haûi, vaø cuûa toaøn theá giôùi, treân heát laø nhôø vieäc traân troïng söï ña daïng noäi taïi cuûa mình. Ngay caû tröôùc khi noái lieàn Chaâu AÙ vôùi Chaâu AÂu, Ñoâng vôùi Taây, caây caàu naøy ñaõ keát noái Thoå Nhó Kyø vôùi chính noù. Noù keát noái caùc vuøng mieàn khaùc nhau cuûa ñaát nöôùc, bieán noù töø beân trong thaønh moät "ngaõ tö cuûa nhöõng caûm xuùc". Trong tröôøng hôïp nhö vaäy, söï ñoàng nhaát seõ laø moät söï ngheøo naøn. Thaät vaäy, moät xaõ hoäi chæ soáng ñoäng khi coù söï ña daïng, bôûi ñieàu laøm neân moät xaõ hoäi daân söï chính laø nhöõng caây caàu keát noái ngöôøi daân vôùi nhau. Tuy nhieân, ngaøy nay, caùc coäng ñoàng nhaân loaïi ñang ngaøy caøng bò phaân cöïc vaø chia reõ bôûi nhöõng laäp tröôøng cöïc ñoan laøm hoï tan raõ.
Toâi xin cam ñoan vôùi quyù vò raèng nhöõng ngöôøi Kitoâ höõu mong muoán ñoùng goùp tích cöïc vaøo söï thoáng nhaát cuûa ñaát nöôùc quyù vò. Hoï laø, vaø caûm thaáy mình laø moät phaàn cuûa, baûn saéc Thoå Nhó Kyø, voán ñöôïc Thaùnh Gioan XXIII raát kính troïng, ngöôøi maø quyù vò nhôù ñeán vôùi tö caùch laø "Giaùo hoaøng Thoå Nhó Kyø" vì tình baïn saâu saéc luoân gaén keát ngaøi vôùi nhaân daân quyù vò. Ngaøi laø Quaûn trò vieân cuûa Giaùo phaän Latinh taïi Istanbul vaø Ñaïi dieän Toâng toøa taïi Thoå Nhó Kyø vaø Hy Laïp töø naêm 1935 ñeán naêm 1945, vaø ñaõ laøm vieäc khoâng meät moûi ñeå ñaûm baûo raèng ngöôøi Coâng Giaùo khoâng töï loaïi mình khoûi söï phaùt trieån lieân tuïc cuûa nöôùc Coäng hoøa môùi cuûa caùc baïn. Trong nhöõng naêm ñoù, ngaøi ñaõ vieát raèng taïi Quoác gia naøy, "chuùng ta, nhöõng ngöôøi Coâng Giaùo Latinh ôû Istanbul, vaø nhöõng ngöôøi Coâng Giaùo thuoäc caùc nghi leã khaùc, Armenia, Hy Laïp, Chaldean, Syria, v.v., laø moät thieåu soá khieâm toán soáng treân beà maët cuûa moät theá giôùi roäng lôùn maø chuùng ta chæ tieáp xuùc haïn cheá. Chuùng ta muoán phaân bieät mình vôùi nhöõng ngöôøi khoâng tuyeân xöng ñöùc tin cuûa chuùng ta: anh em Chính thoáng giaùo, Tin laønh, Do Thaùi giaùo, Hoài giaùo, tín ñoà vaø khoâng tín ñoà cuûa caùc toân giaùo khaùc... Döôøng nhö hôïp lyù khi moãi ngöôøi neân lo vieäc rieâng cuûa mình, gia ñình hoaëc truyeàn thoáng quoác gia, giöõ mình trong voøng troøn haïn heïp cuûa coäng ñoàng cuûa rieâng mình... Anh chò em thaân meán, caùc con thaân meán, toâi phaûi noùi vôùi anh chò em raèng döôùi aùnh saùng cuûa Tin Möøng vaø caùc nguyeân taéc Coâng Giaùo, ñaây laø moät luaän lyù hoïc sai laàm."[1] Keå töø ñoù, chaéc chaén ñaõ coù nhöõng böôùc tieán lôùn trong Giaùo hoäi vaø trong xaõ hoäi cuûa quyù vò, nhöng nhöõng lôøi ñoù vaãn coøn vang voïng maïnh meõ trong thôøi ñaïi chuùng ta, vaø tieáp tuïc truyeàn caûm höùng cho moät loái suy nghó mang tính Tin Möøng vaø chaân thöïc hôn, maø Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ goïi laø "vaên hoùa gaëp gôõ".
Thaät vaäy, ngay töø trung taâm Ñòa Trung Haûi, Vò Tieàn Nhieäm ñaùng kính cuûa toâi ñaõ phaûn ñoái "vieäc hoaøn caàu hoùa söï thôø ô", baèng caùch môøi goïi chuùng ta caûm nhaän noãi ñau cuûa ngöôøi khaùc vaø laéng nghe tieáng keâu cuûa ngöôøi ngheøo vaø cuûa traùi ñaát. Do ñoù, ngaøi khuyeán khích chuùng ta haønh ñoäng töø bi, phaûn aùnh hình aûnh cuûa moät Thieân Chuùa nhaân töø vaø thöông xoùt, "chaäm giaän vaø giaøu tình thöông" (Tv 103:8). Hình aûnh caây caàu vó ñaïi cuûa quyù vò cuõng höõu ích theo nghóa naøy, bôûi vì Thieân Chuùa, khi maëc khaûi chính mình, ñaõ thieát laäp moät caây caàu noái lieàn trôøi vaø ñaát. Ngöôøi laøm nhö vaäy ñeå traùi tim chuùng ta coù theå thay ñoåi, trôû neân gioáng Ngöôøi. Ñoù laø moät caây caàu treo khoång loà, gaàn nhö thaùch thöùc caùc ñònh luaät vaät lyù. Töông töï nhö vaäy, beân caïnh nhöõng khía caïnh rieâng tö vaø thaân maät, tình yeâu cuõng coù moät chieàu kích höõu hình vaø coâng khai.
Hôn nöõa, coâng lyù vaø loøng thöông xoùt thaùch thöùc naõo traïng "quyeàn löïc laø ñuùng", vaø daùm yeâu caàu loøng traéc aån vaø tình lieân ñôùi ñöôïc xem laø tieâu chuaån ñích thöïc cho söï phaùt trieån. Vì lyù do naøy, trong moät xaõ hoäi nhö ôû T#rkiye, nôi toân giaùo ñoùng moät vai troø roõ raøng, ñieàu caàn thieát laø phaûi toân troïng phaåm giaù vaø töï do cuûa taát caû con caùi Chuùa, caû nam vaø nöõ, ñoàng baøo vaø ngöôøi nöôùc ngoaøi, ngheøo vaø giaøu. Taát caû chuùng ta ñeàu laø con caùi cuûa Thieân Chuùa, vaø ñieàu naøy coù nhöõng haøm yù caù nhaân, xaõ hoäi vaø chính trò. Nhöõng ai coù taám loøng vaâng phuïc thaùnh yù Thieân Chuùa luoân thuùc ñaåy lôïi ích chung vaø söï toân troïng taát caû moïi ngöôøi. Ngaøy nay, ñaây laø moät thaùch thöùc lôùn, caàn phaûi ñònh hình laïi caùc chính saùch ñòa phöông vaø quan heä quoác teá, ñaëc bieät laø tröôùc nhöõng phaùt trieån kyõ thuaät coù theå laøm traàm troïng theâm baát coâng thay vì giuùp khaéc phuïc noù. Ngay caû trí tueä nhaân taïo cuõng chæ ñôn giaûn laø taùi taïo nhöõng sôû thích cuûa chính chuùng ta vaø ñaåy nhanh caùc quaù trình maø, khi xem xeùt kyõ hôn, khoâng phaûi laø coâng vieäc cuûa maùy moùc, maø laø cuûa chính nhaân loaïi. Vì vaäy, chuùng ta haõy cuøng nhau thay ñoåi quyõ ñaïo phaùt trieån vaø söûa chöõa nhöõng toån haïi ñaõ gaây ra cho söï thoáng nhaát cuûa gia ñình nhaân loaïi.
Thöa quyù vò, toâi vöøa ñeà caäp ñeán gia ñình nhaân loaïi. Pheùp aån duï naøy môøi goïi chuùng ta thieát laäp moät moái lieân heä - moät laàn nöõa, moät caây caàu - giöõa vaän meänh chung cuûa chuùng ta vaø nhöõng traûi nghieäm cuûa moãi caù nhaân. Thaät vaäy, ñoái vôùi moãi ngöôøi chuùng ta, gia ñình laø haït nhaân ñaàu tieân cuûa ñôøi soáng xaõ hoäi, nôi chuùng ta hoïc ñöôïc raèng neáu khoâng coù "ngöôøi khaùc" thì seõ khoâng coù "toâi". Hôn baát kyø quoác gia naøo khaùc, gia ñình vaãn giöõ ñöôïc taàm quan troïng to lôùn trong vaên hoùa Thoå Nhó Kyø, vaø khoâng thieáu nhöõng saùng kieán uûng hoä vò trí trung taâm cuûa noù. Thaät vaäy, nhöõng thaùi ñoä thieát yeáu cho söï chung soáng daân söï, cuøng vôùi söï nhaïy caûm ban ñaàu vaø neàn taûng ñoái vôùi lôïi ích chung, ñöôïc hình thaønh chính trong gia ñình. Taát nhieân, moãi gia ñình cuõng coù theå kheùp kín, nuoâi döôõng söï thuø ñòch, hoaëc ngaên caûn moät soá thaønh vieân theå hieän baûn thaân ñeán möùc caûn trôû söï phaùt trieån taøi naêng cuûa hoï. Tuy nhieân, con ngöôøi khoâng theå coù ñöôïc nhieàu cô hoäi hay haïnh phuùc hôn töø moät neàn vaên hoùa caù nhaân chuû nghóa, cuõng nhö khoâng theå coù ñöôïc haïnh phuùc baèng caùch coi thöôøng hoân nhaân hay neù traùnh söï côûi môû vôùi cuoäc soáng.
Hôn nöõa, neàn kinh teá tieâu duøng laïi löøa doái ôû choã söï coâ ñôn trôû thaønh moät coâng vieäc kinh doanh. Chuùng ta neân ñaùp laïi ñieàu naøy baèng moät neàn vaên hoùa traân troïng tình caûm vaø söï keát noái baûn vò. Bôûi vì chæ khi ôû beân nhau, chuùng ta môùi coù theå trôû thaønh chính mình. Chæ thoâng qua tình yeâu, ñôøi soáng noäi taâm cuûa chuùng ta môùi trôû neân saâu saéc vaø baûn saéc cuûa chuùng ta môùi trôû neân maïnh meõ. Nhöõng ai coi thöôøng nhöõng moái quan heä cô baûn cuûa con ngöôøi, vaø khoâng hoïc caùch chòu ñöïng ngay caû nhöõng haïn cheá vaø söï mong manh cuûa chuùng, seõ deã daøng trôû neân coá chaáp vaø khoâng coù khaû naêng töông taùc vôùi theá giôùi phöùc taïp cuûa chuùng ta. Ñoàng thôøi, chính trong ñôøi soáng gia ñình, giaù trò cuûa tình yeâu vôï choàng vaø söï ñoùng goùp cuûa phuï nöõ ñöôïc theå hieän moät caùch raát ñaëc bieät. Ñaëc bieät, thoâng qua vieäc hoïc taäp vaø tham gia tích cöïc vaøo ñôøi soáng ngheà nghieäp, vaên hoùa vaø chính trò, phuï nöõ ngaøy caøng ñoùng goùp nhieàu hôn cho ñaát nöôùc vaø aûnh höôûng tích cöïc cuûa ñaát nöôùc treân tröôøng quoác teá. Vì vaäy, chuùng ta caàn traân troïng nhöõng saùng kieán quan troïng trong lónh vöïc naøy, nhöõng saùng kieán hoã trôï gia ñình vaø söï ñoùng goùp cuûa phuï nöõ cho söï phaùt trieån toaøn dieän cuûa ñôøi soáng xaõ hoäi.
Thöa Toång thoáng, caàu mong Thoå Nhó Kyø laø nguoàn oån ñònh vaø xích laïi gaàn nhau giöõa caùc daân toäc, höôùng tôùi moät neàn hoøa bình coâng baèng vaø laâu daøi. Chuyeán thaêm Thoå Nhó Kyø cuûa boán vò Giaùo hoaøng - Ñöùc Phaoloâ VI naêm 1967, Ñöùc Gioan Phaoloâ II naêm 1979, Ñöùc Beâneâñictoâ XVI naêm 2006 vaø Ñöùc Phanxicoâ naêm 2014 - cho thaáy Toøa Thaùnh khoâng chæ duy trì moái quan heä toát ñeïp vôùi Coäng hoøa Thoå Nhó Kyø maø coøn mong muoán hôïp taùc xaây döïng moät theá giôùi toát ñeïp hôn vôùi söï ñoùng goùp cuûa quoác gia naøy, moät caàu noái giöõa Ñoâng vaø Taây, giöõa AÙ vaø AÂu, vaø laø ngaõ tö cuûa caùc neàn vaên hoùa vaø toân giaùo. Chuyeán thaêm ñaëc bieät cuûa toâi, nhaân dòp kyû nieäm 1700 naêm Coâng ñoàng Nicaea, cho chuùng ta thaáy veà söï gaëp gôõ vaø ñoái thoaïi, cuõng nhö vieäc taùm Coâng ñoàng chung ñaàu tieân ñöôïc toå chöùc treân vuøng ñaát Thoå Nhó Kyø ngaøy nay.
Ngaøy nay, hôn bao giôø heát, chuùng ta caàn nhöõng ngöôøi seõ thuùc ñaåy ñoái thoaïi vaø thöïc haønh noù vôùi yù chí kieân ñònh vaø quyeát taâm kieân nhaãn. Sau thaûm kòch cuûa hai cuoäc chieán tranh theá giôùi, chöùng kieán söï hình thaønh cuûa caùc toå chöùc quoác teá lôùn, chuùng ta hieän ñang traûi qua moät giai ñoaïn ñöôïc ñaùnh daáu baèng möùc ñoä xung ñoät gia taêng treân phaïm vi toaøn caàu, ñöôïc thuùc ñaåy bôûi caùc chieán löôïc kinh teá vaø söùc maïnh quaân söï ñang thònh haønh. Ñieàu naøy ñang taïo ñieàu kieän cho ñieàu ñöôïc Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ goïi laø "moät cuoäc chieán tranh theá giôùi thöù ba ñöôïc tieán haønh töøng phaàn". Chuùng ta tuyeät ñoái khoâng ñöôïc nhöôïng boä! Töông lai cuûa nhaân loaïi ñang bò ñe doïa. Naêng löôïng vaø taøi nguyeân bò haáp thuï bôûi ñoäng löïc huûy dieät naøy ñang bò chuyeån höôùng khoûi nhöõng thaùch thöùc thöïc söï maø gia ñình nhaân loaïi ñaùng leõ phaûi cuøng nhau ñoái dieän ngaøy nay, ñoù laø hoøa bình, cuoäc chieán choáng ñoùi ngheøo, y teá vaø giaùo duïc, vaø baûo veä taïo vaät.
Toøa Thaùnh, chæ baèng söùc maïnh tinh thaàn vaø ñaïo ñöùc cuûa mình, mong muoán hôïp taùc vôùi taát caû caùc quoác gia ñaët söï phaùt trieån toaøn dieän cuûa moãi ngöôøi leân haøng ñaàu. Vaäy chuùng ta haõy cuøng nhau böôùc ñi trong chaân lyù vaø tình baïn, khieâm nhöôøng tin töôûng vaøo söï giuùp ñôõ cuûa Chuùa.
Caûm ôn quyù vò.
- - - - - - - - - - - - - - - - -
[1] Angelo G. Roncalli (Gioan XXIII), La predicazione a Istanbul. Omelie, discorsi e note pastorali (1935-1944), Olschki, Firenze 1993, 367-368.