Ñöùc Thaùnh cha traû lôøi phoûng vaán
treân maùy bay töø Liban veà Roma
Ñöùc Thaùnh cha traû lôøi phoûng vaán treân maùy bay töø Liban veà Roma.
G. Traàn Ñöùc Anh, O.P.
Roma (RVA News 03-12-2025) - Chieàu ngaøy 02 thaùng Möôøi Hai naêm 2025, treân chuyeán bay daøi boán giôø ñoàng hoà töø Beirut veà Roma, Ñöùc Thaùnh cha Leâoâ XIV ñaõ traû lôøi caùc caâu hoûi do 9 trong soá 81 kyù giaû cuøng ñi neâu leân veà nhieàu vaán ñeà.
Hoï ñaõ hoûi Ñöùc Thaùnh cha veà chieán tranh giöõa Nga vaø Ucraina, tình hình caêng thaúng vaø baát an taïi Trung Ñoâng, taâm tình cuûa ngaøi trong maät nghò Hoàng y baàu Giaùo hoaøng, khi thaáy soá phieáu doàn cho mình caøng luùc caøng nhieàu, chöông trình toâng du tôùi ñaây cuûa ngaøi, vaø caû vaán ñeà Con ñöôøng Coâng nghò Giaùo hoäi Coâng giaùo taïi Ñöùc ñang theo ñuoåi töø laâu nay nhaém caûi toå Giaùo hoäi, noãi lo sôï cuûa nhieàu ngöôøi ôû AÂu chaâu tröôùc nhöõng ngöôøi Hoài giaùo nhaäp cö ngaøy caøng gia taêng...
NATO vaø AÂu chaâu
Veà nhöõng caêng thaúng gia taêng giöõa Nga vaø khoái NATO, vôùi nhöõng coá gaéng thöông thuyeát, goùp phaàn giaûi quyeát, ñaëc bieät veà töø phía Myõ vaø AÂu chaâu, Ñöùc Thaùnh cha ñaùp:
"Ñaây roõ raøng laø moät chuû ñeà quan troïng ñoái vôùi hoøa bình theá giôùi, nhöng Toøa Thaùnh khoâng tham gia tröïc tieáp vì chuùng toâi khoâng phaûi laø thaønh vieân NATO vaø cuõng khoâng coù maët trong caùc cuoäc ñoái thoaïi cho ñeán nay - duø chuùng toâi nhieàu laàn keâu goïi ngöøng baén, ñoái thoaïi thay vì chieán tranh.
Ñaây laø moät cuoäc chieán coù nhieàu maët, nhö söï gia taêng vuõ khí, saûn xuaát quaân söï, taán coâng maïng, naêng löôïng, v.v. Vaø baây giôø muøa ñoâng ñeán gaàn, ñoù laø moät vaán ñeà nghieâm troïng. Roõ raøng laø moät maët, Toång thoáng Hoa Kyø tin raèng oâng coù theå thuùc ñaåy moät keá hoaïch hoøa bình maø thôøi ñieåm ñaàu muoán thöïc hieän khoâng coù chaâu AÂu. Nhöng söï hieän dieän cuûa chaâu AÂu laø quan troïng, vaø ñeà xuaát ban ñaàu ñoù ñaõ ñöôïc ñieàu chænh nhôø nhöõng gì chaâu AÂu neâu leân.
Toâi ñaëc bieät nghó raèng vai troø cuûa Italia coù theå raát quan troïng: veà vaên hoùa vaø lòch söû, Italia coù khaû naêng laøm trung gian trong moät cuoäc xung ñoät giöõa caùc beân - Ucraina, Nga, Hoa Kyø. Theo nghóa naøy, toâi coù theå ñeà nghò raèng Toøa Thaùnh khuyeán khích kieåu trung gian ñoù vaø cuøng nhau tìm kieám moät giaûi phaùp thöïc söï coù theå mang laïi hoøa bình - moät neàn hoøa bình coâng baèng - trong tröôøng hôïp naøy laø taïi Ucraina."
Trung Ñoâng
Veà vaán ñeà nhöõng caêng thaúng vaø noã löïc kieán taïo hoøa bình ôû Trung Ñoâng, trong cuoäc vieáng thaêm ôû Liban, Ñöùc Thaùnh cha ñaõ ñeà caäp ñeán, coå voõ ñaøm phaùn, ñoái thoaïi, xaây döïng giöõa caùc phe lieân heä, nhöng moät kyù giaû hoûi xem ngaøi ñaõ nhaän ñöôïc söù ñieäp cuûa Löïc löôïng Hezbollah ôû Liban hay chöa, Ñöùc Thaùnh cha minh ñònh raèng: lyù do chính chuyeán toâng du naøy cuûa ngaøi laø caùc vaán ñeà ñaïi keát Kitoâ, ñaëc bieät nhaân dòp kyû nieäm 1.700 naêm Coâng ñoàng chung Nicea. Tuy vaäy, Ñöùc Thaùnh cha noùi, trong chuyeán ñi, "toâi cuõng ñaõ gaëp gôõ rieâng caùc ñaïi dieän cuûa nhöõng nhoùm khaùc nhau lieân quan ñeán caùc quyeàn löïc chính trò, caùc nhoùm hay caù nhaân coù lieân heä vôùi xung ñoät noäi boä hoaëc quoác teá trong khu vöïc.
Coâng vieäc cuûa chuùng toâi chuû yeáu khoâng phaûi laø tuyeân boá coâng khai treân ñöôøng phoá; nhöng laø coâng vieäc haäu tröôøng. Ñoù laø ñieàu chuùng toâi ñaõ laøm vaø seõ tieáp tuïc laøm: nghóa laø thuyeát phuïc caùc beân töø boû vuõ khí, töø boû baïo löïc vaø cuøng nhau ñeán baøn ñoái thoaïi; tìm kieám caâu traû lôøi vaø giaûi phaùp phi baïo löïc nhöng coù theå hieäu quaû hôn".
Ñöùc Thaùnh cha xaùc nhaän laø ñaõ nhaän ñöôïc söù ñieäp cuûa Hezbollah nhöng ngaøi noùi theâm raèng: "Hieån nhieân laø Giaùo hoäi ñeà nghò hoï töø boû vuõ khí vaø tìm kieám ñoái thoaïi. Nhöng ngoaøi ñieàu ñoù ra, toâi xin mieãn bình luaän theâm vaøo luùc naøy."
Moät kyù giaû Myõ xin Ñöùc Thaùnh cha cho bieát taâm tình cuûa ngaøi trong Maät nghò baàu Giaùo hoaøng, khi ngaøi thaáy roõ mình coù theå ñaéc cöû. Ñöùc Thaùnh cha cho bieát moät, hai naêm tröôùc ngaøi ñaõ nghó ñeán vieäc veà höu. Nhöng - Ñöùc Thaùnh cha noùi - "veà maät nghò, toâi hoaøn toaøn tin vaøo bí maät Maät nghò, duø toâi bieát ñaõ coù nhöõng cuoäc phoûng vaán, trong ñoù moät soá ñieàu ñöôïc tieát loä. Toâi noùi vôùi moät nhaø baùo - ngöôøi gaëp toâi treân ñöôøng hoâm tröôùc ngaøy toâi ñöôïc baàu choïn - khi toâi ñang ñeán aên tröa vôùi caùc tu só Augustinoâ. Baø aáy noùi: "Ngaøi trôû thaønh moät trong nhöõng öùng vieân roài! Ngaøi nghó sao?". Toâi chæ traû lôøi: "Moïi söï ñeàu trong tay Thieân Chuùa". Vaø toâi raát xaùc tín ñieàu ñoù.... Vaäy chuyeän ñaõ dieãn ra theá naøo? Toâi phoù thaùc khi thaáy tình hình dieãn tieán vaø hieåu raèng ñieàu ñoù coù theå trôû thaønh hieän thöïc. Toâi hít moät hôi thaät saâu vaø noùi: "Laïy Chuùa, con ñaây, Chuùa laø Ñaáng ñöùng ñaàu; xin Chuùa daãn ñöôøng".
Caùc döï aùn toâng du
Moät nöõ kyù giaû Myõ Latinh hoûi Ñöùc Thaùnh cha veà döï aùn toâng du caùc nöôùc, ngaøi ñaùp: "Veà caùc chuyeán toâng du, cho ñeán giôø chöa coù gì hoaøn toaøn chaéc chaén. Toâi hy voïng thöïc hieän moät chuyeán ñi ñeán chaâu Phi. Coù theå ñoù seõ laø chuyeán ñi tieáp theo. Caù nhaân toâi hy voïng ñöôïc ñeán Algeria ñeå thaêm nhöõng nôi gaén lieàn vôùi thaùnh Augustinoâ, vaø cuõng ñeå tieáp tuïc con ñöôøng ñoái thoaïi, xaây döïng nhöõng nhòp caàu giöõa theá giôùi Kitoâ giaùo vaø theá giôùi Hoài giaùo. Tröôùc ñaây, trong moät vai troø khaùc, toâi ñaõ coù cô hoäi noùi veà chuû ñeà naøy. Ñieàu thuù vò laø hình aûnh thaùnh Augustinoâ taïo ra moät chieác caàu noái raát toát, lyù do vì ôû Algeria thaùnh nhaân ñöôïc kính troïng nhö moät ngöôøi con cuûa ñaát nöôùc. Ñoù laø moät ñieåm ñeán. Sau ñoù, coøn moät vaøi quoác gia khaùc nöõa, nhöng chuùng toâi vaãn ñang nghieân cöùu.
Ñöùc Thaùnh cha noùi theâm raèng: "Dó nhieân, toâi raát muoán thaêm Chaâu Myõ Latinh, Argentina vaø Uruguay - nhöõng nôi ñang mong chôø chuyeán vieáng thaêm cuûa Giaùo hoaøng. Peru cuõng seõ ñoùn tieáp toâi; vaø neáu toâi ñeán Peru thì nhieàu quoác gia laân caän cuõng vaäy. Daàu sao keá hoaïch vaãn chöa ñöôïc xaùc ñònh."
Ñöùc Thaùnh cha cuõng tieát loä raèng: "Veà Venezuela, ôû caáp ñoä Hoäi ñoàng Giaùm muïc vaø qua vò Söù thaàn Toøa Thaùnh, chuùng toâi ñang tìm caùch laøm cho tình hình laéng dòu, ñaëc bieät tìm kieám ñieàu toát cho ngöôøi daân, vì trong nhöõng hoaøn caûnh nhö theá naøy, ngöôøi chòu ñau khoå chính laø daân chuùng, khoâng phaûi giôùi caàm quyeàn. Nhöõng thoâng tin töø Hoa Kyø thì thay ñoåi lieân tuïc, neân caàn xem xeùt... Moät maët, coù veû nhö ñaõ coù cuoäc trao ñoåi qua ñieän thoaïi giöõa hai Toång thoáng; maët khaùc, vaãn coøn nguy cô, coù theå xaûy ra moät hoaït ñoäng quaân söï - thaäm chí laø xaâm nhaäp laõnh thoå Venezuela. Toâi vaãn tin raèng toát hôn heát laø tìm kieám ñoái thoaïi trong boái caûnh aùp löïc naøy - bao goàm caû söùc eùp kinh teá - nhöng ñoàng thôøi cuõng tìm kieám nhöõng phöông thöùc khaùc ñeå thay ñoåi, neáu ñoù laø ñieàu Hoa Kyø quyeát ñònh theo ñuoåi."
Hoài giaùo taïi AÂu chaâu
Kyù giaû baùo Coâng giaùo La Croix ôû Phaùp hoûi Ñöùc Thaùnh cha: "Moät soá ngöôøi Coâng giaùo taïi chaâu AÂu tin raèng Hoài giaùo laø moái ñe doïa ñoái vôùi caên tính Kitoâ giaùo cuûa phöông Taây. Hoï coù ñuùng khoâng, vaø Ñöùc Thaùnh cha muoán noùi gì vôùi hoï?" Ngaøi ñaùp:
"Taát caû caùc cuoäc ñoái thoaïi toâi ñaõ coù trong nhöõng ngaøy qua - caû ôû Thoå Nhó Kyø vaø Liban - bao goàm caû nhöõng cuoäc gaëp vôùi nhieàu ngöôøi Hoài giaùo, ñeàu xoay quanh chuû ñeà hoøa bình vaø söï toân troïng ñoái vôùi nhöõng ngöôøi thuoäc caùc toân giaùo khaùc nhau. Toâi bieát raèng khoâng phaûi luùc naøo cuõng nhö vaäy. Toâi bieát ôû chaâu AÂu coù nhöõng noãi sôï haõi - nhöng phaàn lôùn chuùng phaùt sinh töø nhöõng ngöôøi choáng nhaäp cö, nhöõng ngöôøi muoán ngaên chaën nhöõng ai ñeán töø moät quoác gia khaùc, moät toân giaùo khaùc, moät chuûng toäc khaùc.
Vaø theo nghóa naøy, toâi muoán noùi raèng taát caû chuùng ta ñeàu caàn cuøng nhau laøm vieäc. Moät trong nhöõng ñieàu tích cöïc cuûa chuyeán ñi naøy laø ñaõ thu huùt söï chuù yù cuûa theá giôùi ñeán khaû naêng ñoái thoaïi vaø tình baïn giöõa ngöôøi Hoài giaùo vaø Kitoâ laø hoaøn toaøn coù theå. Toâi nghó baøi hoïc lôùn maø Liban coù theå chæ cho theá giôùi chính laø vieäc cho thaáy moät vuøng ñaát nôi Hoài giaùo vaø Kitoâ giaùo cuøng hieän dieän, toân troïng nhau, vaø coù theå soáng cuøng nhau, laøm baïn vôùi nhau.
Nhöõng caâu chuyeän, nhöõng chöùng taù chuùng toâi nghe trong hai ngaøy qua laø cuûa nhöõng ngöôøi ñaõ giuùp ñôõ laãn nhau. Kitoâ höõu vaø ngöôøi Hoài giaùo - nhieàu ngöôøi trong soá hoï ñaõ chöùng kieán laøng maïc cuûa mình bò phaù huûy - vaø hoï noùi vôùi chuùng toâi raèng chuùng ta coù theå ôû caïnh nhau, laøm vieäc cuøng nhau. Toâi nghó ñaây laø moät baøi hoïc quan troïng ñoái vôùi chaâu AÂu vaø Baéc Myõ: chuùng ta neân bôùt sôï haõi, vaø tìm caùch thuùc ñaåy ñoái thoaïi ñích thöïc vaø söï toân troïng."
Con ñöôøng Coâng nghò ôû Ñöùc
Sau cuøng, moät nöõ kyù giaû ngöôøi Ñöùc hoûi Ñöùc Thaùnh cha veà Con ñöôøng Coâng nghò nhaém caûi toå Giaùo hoäi Coâng giaùo taïi nöôùc naøy. "Ñöùc Thaùnh cha coù nghó tieán trình naøy coù theå laø phöông caùch ñeå cuûng coá Giaùo hoäi, hay ngöôïc laïi? Vaø vì sao?"
Ñöùc Thaùnh cha Leâoâ ñaùp: "Tieán trình Coâng nghò khoâng phaûi laø ñieàu duy nhaát taïi Ñöùc; toaøn theå Giaùo hoäi Ñöùc ñaõ cöû haønh moät Coâng nghò vaø thöïc thi hieäp haønh trong nhöõng naêm gaàn ñaây. Coù nhieàu ñieåm töông ñoàng, nhöng cuõng coù nhöõng ñieåm khaùc bieät roõ reät giöõa caùch tieán haønh Con ñöôøng Coâng nghò ôû Ñöùc vaø Thöôïng Hoäi ñoàng Giaùm muïc theá giôùi veà hieäp haønh trong Giaùo hoäi hoaøn vuõ. Toâi muoán noùi raèng luoân coù choã cho söï toân troïng vieäc hoäi nhaäp vaên hoùa. Söï kieän tính hieäp haønh ñöôïc thöïc thi ôû nôi naøy vaø theo moät caùch khaùc ôû nôi khaùc, khoâng coù nghóa phaûi daãn ñeán chia reõ. Ñieàu ñoù raát quan troïng ñeå ghi nhôù.
Ñoàng thôøi, toâi e ngaïi raèng nhieàu ngöôøi Coâng giaùo taïi Ñöùc xaùc tín laø moät soá khía caïnh cuûa tieán trình Coâng nghò cho ñeán nay khoâng phaûn aùnh hy voïng cuûa hoï veà Giaùo hoäi, hoaëc caùch hoï soáng Ñöùc tin. Vì vaäy, caàn taêng cöôøng ñoái thoaïi vaø laéng nghe ngay trong noäi boä Coâng giaùo Ñöùc, ñeå khoâng tieáng noùi naøo bò loaïi tröø hoaëc bò aùt ñi bôûi nhöõng tieáng noùi quyeàn löïc hôn - ngay caû khi nhöõng tieáng noùi bò aùt aáy coù theå raát ñoâng - nhöng hoï laïi khoâng coù nôi ñeå leân tieáng vaø ñöôïc laéng nghe.
Nhö anh chò em bieát, moät nhoùm caùc giaùm muïc Ñöùc ñaõ gaëp gôõ moät nhoùm Hoàng y cuûa Giaùo trieàu Roâma trong nhöõng naêm gaàn ñaây. Taïi caùc cuoäc hoïp ñoù cuõng ñang dieãn ra moät quaù trình ñeå baûo ñaûm raèng tieán trình Coâng nghò cuûa Ñöùc khoâng ñi leäch khoûi ñieàu ñöôïc xem laø loä trình cuûa toaøn theå Giaùo hoäi. Toâi chaéc chaén tieán trình naøy seõ tieáp tuïc. Toâi tin raèng seõ coù nhöõng ñieàu chænh töø caû hai phía taïi Ñöùc, vaø toâi raát hy voïng moïi söï seõ ñöôïc giaûi quyeát theo höôùng tích cöïc."
(Sala Stampa 2-12-2025)