Dieãn vaên cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Leo XIV
vôùi caùc nhaø caàm quyeàn Lebanon
Dieãn vaên cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Leo XIV vôùi caùc nhaø caàm quyeàn Lebanon.
Vuõ Vaên An
Beirut (VietCatholic News 30-11-2025) - Theo tin Toøa Thaùnh, Ñöùc Leo XIV ñaõ ñöôïc ñoùn tieáp troïng theå taïi Dinh Toång Thoáng Lebanon vaøo ngaøy 30 thaùng 11 naêm 2025. Nhaân dòp naøy, ngaøi ñaõ ñoïc baøi dieãn vaên sau ñaây vôùi caùc nhaø caàm quyeàn Lebanon, xaõ hoäi daân söï vaø ngoaïi giao ñoaøn.
Sau ñaây laø baûn dòch Vieät ngöõ döïa vaøo baûn tieáng Anh cuûa Toøa Thaùnh:
Kính thöa Toång thoáng,
Kính thöa caùc vò Laõnh ñaïo Daân söï vaø Toân giaùo,
Quyù vò Ngoaïi giao ñoaøn,
Thöa Quyù oâng, Quyù baø,
Phuùc cho nhöõng ngöôøi kieán taïo hoøa bình!
Toâi raát vui möøng ñöôïc gaëp gôõ vaø ñeán thaêm vuøng ñaát naøy, nôi maø "hoøa bình" khoâng chæ laø moät töø ngöõ, bôûi vì ôû ñaây hoøa bình laø moät khaùt voïng vaø moät ôn goïi; ñoù laø moät quaø phuùc vaø moät coâng trình ñang ñöôïc tieán haønh. Quyù vò ñöôïc trao quyeàn haønh taïi ñaát nöôùc naøy, moãi ngöôøi trong laõnh vöïc cuûa mình vaø vôùi nhöõng vai troø cuï theå. Chính trong quyeàn haønh naøy, toâi muoán göûi ñeán quyù vò nhöõng lôøi cuûa Chuùa Gieâsu ñaõ ñöôïc choïn laøm chuû ñeà chính cho chuyeán ñi cuûa toâi: "Phuùc cho nhöõng ai xaây döïng hoøa bình!" (Mt 5:9). Chaéc chaén, coù haøng trieäu ngöôøi daân Lebanon, ôû ñaây vaø treân khaép theá giôùi, ñang aâm thaàm phuïc vuï hoøa bình, ngaøy naøy qua ngaøy khaùc. Tuy nhieân, quyù vò, nhöõng ngöôøi coù nhöõng nhieäm vuï ñònh cheá quan troïng trong quoác gia naøy, seõ ñöôïc höôûng moät haïnh phuùc ñaëc bieät neáu quyù vò coù theå noùi raèng quyù vò ñaõ ñaët muïc tieâu hoøa bình leân treân heát. Trong buoåi gaëp gôõ naøy, toâi muoán cuøng quyù vò suy gaãm ñoâi chuùt veà yù nghóa cuûa vieäc trôû thaønh ngöôøi xaây döïng hoøa bình trong nhöõng hoaøn caûnh voâ cuøng phöùc taïp, xung ñoät vaø baát oån.
Beân caïnh veû ñeïp thieân nhieân vaø söï giaøu coù veà vaên hoùa cuûa Lebanon, voán ñaõ ñöôïc nhöõng vò tieàn nhieäm cuûa toâi töøng ñeán thaêm ñaát nöôùc caùc baïn ca ngôïi, coøn coù moät phaåm chaát saùng ngôøi laøm neân söï khaùc bieät cuûa ngöôøi daân Lebanon: caùc baïn laø moät daân toäc khoâng bao giôø boû cuoäc, nhöng tröôùc nhöõng thöû thaùch, luoân bieát caùch ñöùng leân can ñaûm. Söï kieân cöôøng cuûa caùc baïn laø moät ñaëc ñieåm thieát yeáu cuûa nhöõng ngöôøi kieán taïo hoøa bình ñích thöïc, bôûi coâng vieäc kieán taïo hoøa bình thöïc söï laø moät söï khôûi ñaàu môùi lieân tuïc. Hôn nöõa, söï cam keát vaø tình yeâu hoøa bình khoâng heà sôï haõi tröôùc nhöõng thaát baïi töôûng chöøng nhö hieån nhieân, khoâng nao nuùng tröôùc thaát voïng, maø luoân höôùng veà phía tröôùc, chaøo ñoùn vaø ñoùn nhaän moïi hoaøn caûnh vôùi hy voïng. Caàn söï kieân trì ñeå xaây döïng hoøa bình; caàn söï beàn bæ ñeå baûo veä vaø nuoâi döôõng cuoäc soáng.
Haõy nhìn laïi lòch söû cuûa caùc baïn vaø töï hoûi: nguoàn naêng löôïng maïnh meõ chöa bao giôø khieán ngöôøi daân caùc baïn bò aùp böùc hay tuyeät voïng ñeán töø ñaâu? Caùc baïn laø moät quoác gia ña daïng, moät coäng ñoàng cuûa nhöõng coäng ñoàng, gaén keát bôûi moät ngoân ngöõ chung. Toâi khoâng chæ ñôn thuaàn noùi ñeán tieáng AÛ Raäp vuøng Maët Trôøi Moïc (Levant), thöù ngoân ngöõ maø quaù khöù vó ñaïi cuûa caùc baïn ñaõ ñeå laïi nhöõng kho baùu voâ giaù. Treân heát, toâi ñang noùi ñeán ngoân ngöõ cuûa hy voïng, thöù ngoân ngöõ luoân cho pheùp caùc baïn baét ñaàu laïi. Haàu nhö khaép nôi treân theá giôùi xung quanh chuùng ta, moät loaïi bi quan vaø caûm giaùc baát löïc döôøng nhö ñaõ xaâm chieám, nôi ngöôøi daân khoâng coøn töï hoûi mình coù theå laøm gì ñeå thay ñoåi tieán trình lòch söû. Nhöõng quyeát ñònh quan troïng döôøng nhö ñöôïc ñöa ra bôûi moät soá ít ngöôøi ñöôïc choïn, thöôøng gaây toån haïi ñeán lôïi ích chung, nhö theå ñaây laø moät ñònh meänh khoâng theå traùnh khoûi. Caùc baïn ñaõ phaûi chòu ñöïng raát nhieàu haäu quaû cuûa moät neàn kinh teá gieát ngöôøi (xem Toâng huaán Evangelii Gaudium, 53), töø söï baát oån toaøn caàu gaây ra nhöõng haäu quaû taøn khoác ngay caû ôû vuøng Maët Trôøi Moïc, vaø töø söï cöïc ñoan hoùa caùc baûn saéc vaø xung ñoät. Nhöng caùc baïn luoân mong muoán, vaø bieát caùch, baét ñaàu laïi.
Lebanon coù theå töï haøo veà moät xaõ hoäi daân söï naêng ñoäng, ñöôïc giaùo duïc toát, giaøu nhöõng ngöôøi treû coù khaû naêng theå hieän nhöõng öôùc mô vaø hy voïng cuûa caû moät quoác gia. Vì vaäy, toâi khuyeán khích caùc baïn ñöøng bao giôø taùch mình ra khoûi daân toäc mình, vaø haõy daán thaân vaø taän tuïy phuïc vuï daân toäc mình, moät daân toäc voâ cuøng ña daïng. Mong raèng caùc baïn chæ noùi moät ngoân ngöõ, ñoù laø ngoân ngöõ cuûa hy voïng, ngoân ngöõ cuûa hy voïng, baèng caùch luoân baét ñaàu laïi, seõ gaén keát moïi ngöôøi laïi vôùi nhau. Mong raèng khaùt voïng soáng vaø phaùt trieån trong söï thoáng nhaát cuûa moät daân toäc seõ taïo neân moät tieáng noùi ña aâm saéc töø moãi nhoùm. Mong raèng caùc baïn cuõng ñöôïc giuùp ñôõ bôûi nhöõng sôïi daây tình caûm saâu saéc ñaõ gaén keát raát nhieàu ngöôøi daân Lebanon treân khaép theá giôùi vôùi ñaát nöôùc cuûa hoï. Hoï yeâu nguoàn goác cuûa mình vaø caàu nguyeän cho nhöõng ngöôøi maø hoï vaãn caûm thaáy mình laø moät phaàn. Hoï cuõng hoã trôï hoï thoâng qua nhieàu traûi nghieäm vaø kyõ naêng khieán hoï ñöôïc traân troïng ôû khaép moïi nôi.
Ñieàu naøy ñöa chuùng ta ñeán ñaëc ñieåm thöù hai cuûa nhöõng ngöôøi kieán taïo hoøa bình. Hoï khoâng chæ bieát caùch baét ñaàu laïi, maø hoï coøn laøm ñieàu ñoù tröôùc heát vaø treân heát treân con ñöôøng hoøa giaûi ñaày gian nan. Thaät vaäy, coù nhöõng veát thöông baûn thaân vaø taäp theå caàn nhieàu naêm, ñoâi khi caû theá heä, ñeå chöõa laønh. Neáu chuùng khoâng ñöôïc chöõa laønh, neáu chuùng ta khoâng noã löïc, chaúng haïn nhö chöõa laønh kyù öùc, ñeå ñoaøn keát nhöõng ngöôøi ñaõ chòu ñöïng sai laàm vaø baát coâng, thì haønh trình höôùng tôùi hoøa bình seõ raát khoù khaên. Chuùng ta seõ vaãn maéc keït, moãi ngöôøi bò giam caàm bôûi noãi ñau vaø loái suy nghó rieâng cuûa mình. Maët khaùc, söï thaät chæ coù theå ñöôïc toân vinh thoâng qua vieäc gaëp gôõ nhau. Moãi ngöôøi chuùng ta ñeàu nhìn thaáy moät phaàn söï thaät, bieát moät khía caïnh cuûa noù, nhöng chuùng ta khoâng theå phuû nhaän nhöõng gì chæ ngöôøi kia bieát, nhöõng gì chæ ngöôøi kia thaáy. Söï thaät vaø söï hoøa giaûi chæ coù theå phaùt trieån cuøng nhau, duø laø trong moät gia ñình, giöõa caùc coäng ñoàng khaùc nhau vaø giöõa nhöõng con ngöôøi khaùc nhau cuûa moät quoác gia, hay giöõa caùc quoác gia.
Ñoàng thôøi, khoâng theå coù söï hoøa giaûi laâu daøi neáu khoâng coù moät muïc tieâu chung, hoaëc neáu khoâng coù söï côûi môû höôùng tôùi moät töông lai maø ñieàu thieän seõ chieán thaéng nhöõng ñieàu aùc töøng phaûi gaùnh chòu hoaëc gaây ra trong quaù khöù hay hieän taïi. Do ñoù, moät neàn vaên hoùa hoøa giaûi khoâng chæ xuaát phaùt töø beân döôùi, töø thieän chí vaø loøng duõng caûm cuûa moät soá ít ngöôøi. Noù cuõng caàn nhöõng chính quyeàn vaø ñònh cheá coâng nhaän lôïi ích chung cao hôn lôïi ích rieâng. Lôïi ích chung khoâng chæ laø toång hoøa cuûa nhieàu lôïi ích, vì noù gaén keát caùc muïc tieâu cuûa moïi ngöôøi laïi vôùi nhau moät caùch chaët cheõ nhaát coù theå, höôùng daãn hoï theo caùch maø moãi ngöôøi seõ coù ñöôïc nhieàu hôn so vôùi vieäc hoï töï mình tieán leân. Thaät vaäy, hoøa bình khoâng chæ laø moät söï caân baèng ñôn thuaàn - voán luoân baáp beânh - giöõa nhöõng ngöôøi soáng taùch bieät döôùi cuøng moät maùi nhaø. Hoøa bình laø bieát caùch soáng cuøng nhau, trong söï hieäp thoâng, nhö nhöõng con ngöôøi ñaõ ñöôïc hoøa giaûi. Moät söï hoøa giaûi, ngoaøi vieäc cho pheùp chuùng ta soáng cuøng nhau, coøn daïy chuùng ta caùch cuøng nhau laøm vieäc vì moät töông lai chung beân nhau. Vì vaäy, hoøa bình trôû thaønh söï phong phuù khieán chuùng ta ngaïc nhieân khi taàm nhìn cuûa chuùng ta vöôït qua moïi böùc töôøng vaø raøo caûn. Ñoâi khi chuùng ta nghó raèng, tröôùc khi tieán theâm moät böôùc, chuùng ta caàn phaûi laøm roõ vaø giaûi quyeát moïi thöù. Thay vaøo ñoù, ñoái thoaïi vôùi nhau, ngay caû giöõa nhöõng hieåu laàm, chính laø con ñöôøng daãn ñeán hoøa giaûi. Söï thaät vó ñaïi nhaát laø chuùng ta thaáy mình cuøng nhau nhö moät phaàn cuûa keá hoaïch maø Thieân Chuùa ñaõ chuaån bò ñeå chuùng ta coù theå trôû thaønh moät gia ñình.
Cuoái cuøng, toâi muoán phaùc hoïa ñaëc ñieåm thöù ba cuûa nhöõng ngöôøi ñaáu tranh cho hoøa bình. Ngay caû khi ñoøi hoûi söï hy sinh, nhöõng ngöôøi kieán taïo hoøa bình vaãn daùm kieân trì. Coù nhöõng luùc vieäc chaïy troán deã daøng hôn, hoaëc ñôn giaûn laø thuaän tieän hôn khi chuyeån ñeán nôi khaùc. Caàn phaûi coù loøng can ñaûm vaø taàm nhìn xa ñeå ôû laïi hoaëc trôû veà queâ höông, vaø xem xeùt ngay caû nhöõng tình huoáng khoù khaên cuõng xöùng ñaùng vôùi tình yeâu thöông vaø söï coáng hieán. Chuùng ta bieát raèng ôû ñaây, cuõng nhö ôû nhöõng nôi khaùc treân theá giôùi, söï baát oån, baïo löïc, ngheøo ñoùi vaø nhieàu moái ñe doïa khaùc ñang daãn ñeán moät cuoäc di cö cuûa nhöõng ngöôøi treû vaø caùc gia ñình tìm kieám töông lai ôû nôi khaùc, maëc duø vieäc rôøi boû queâ höông laø raát ñau ñôùn. Chaéc chaén caàn phaûi nhaän ra raèng raát nhieàu ñieàu toát ñeïp coù theå ñeán vôùi taát caû anh chò em khi ngöôøi Lebanon phaân taùn khaép theá giôùi. Tuy nhieân, chuùng ta khoâng ñöôïc queân raèng vieäc ôû laïi queâ höông vaø noã löïc töøng ngaøy ñeå phaùt trieån moät neàn vaên minh tình thöông vaø hoøa bình vaãn laø ñieàu voâ cuøng quyù giaù.
Thaät vaäy, Giaùo hoäi khoâng chæ quan taâm ñeán phaåm giaù cuûa nhöõng ngöôøi rôøi xa queâ höông. Giaùo hoäi khoâng muoán baát kyø ai bò eùp buoäc phaûi rôøi boû queâ höông. Hôn nöõa, Giaùo hoäi mong muoán nhöõng ngöôøi muoán trôû veà queâ höông coù theå laøm ñieàu ñoù moät caùch an toaøn. Maëc duø söï di chuyeån cuûa con ngöôøi ñaïi dieän cho moät cô hoäi to lôùn ñeå gaëp gôõ vaø laøm giaøu laãn nhau, nhöng noù khoâng xoùa boû nhöõng moái lieân keát ñaëc bieät gaén keát moãi ngöôøi vôùi nhöõng nôi choán nhaát ñònh, nôi maø hoï mang ôn baûn saéc cuûa mình theo moät caùch raát ñaëc bieät. Hôn nöõa, hoøa bình luoân phaùt trieån trong moät boái caûnh soáng cuï theå, ñöôïc taïo neân bôûi nhöõng raøng buoäc veà ñòa lyù, lòch söû vaø tinh thaàn. Chuùng ta caàn khuyeán khích nhöõng ngöôøi nuoâi döôõng vaø vun ñaép cho hoï, maø khoâng nhöôïng boä chuû nghóa cuïc boä hay chuû nghóa daân toäc. Trong thoâng ñieäp Fratelli Tutti, Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ ñaõ chæ ra con ñöôøng phía tröôùc: "Chuùng ta caàn coù moät taàm nhìn toaøn caàu ñeå thoaùt khoûi chuû nghóa ñòa phöông nhoû nhen. Khi ngoâi nhaø cuûa chuùng ta khoâng coøn laø toå aám nöõa maø baét ñaàu trôû thaønh moät nôi kheùp kín, moät teá baøo, thì toaøn caàu seõ ñeán giaûi cöùu chuùng ta, nhö moät 'muïc ñích cuoái cuøng' daãn daét chuùng ta ñeán vôùi söï vieân maõn. Tuy nhieân, ñoàng thôøi, ñòa phöông cuõng caàn ñöôïc ñoùn nhaän noàng nhieät, bôûi noù sôû höõu moät ñieàu maø toaøn caàu khoâng coù: noù coù khaû naêng laøm men, mang laïi söï phong phuù, khôi daäy caùc cô cheá boå trôï. Do ñoù, tình huynh ñeä phoå quaùt vaø tình baïn xaõ hoäi laø hai cöïc khoâng theå taùch rôøi vaø quan troïng nhö nhau trong moïi xaõ hoäi" (soá 142).
Moät thaùch thöùc, khoâng chæ ñoái vôùi Lebanon maø coøn ñoái vôùi toaøn boä vuøng Maët Trôøi Moïc, laø laøm theá naøo ñeå ñaûm baûo raèng nhöõng ngöôøi treû noùi rieâng khoâng caûm thaáy bò eùp buoäc phaûi rôøi boû queâ höông vaø di cö? Laøm theá naøo chuùng ta coù theå khuyeán khích hoï khoâng tìm kieám hoøa bình ôû nôi khaùc, maø tìm kieám nhöõng baûo ñaûm hoøa bình vaø trôû thaønh nhöõng nhaân vaät chính treân chính queâ höông cuûa mình? Veà khía caïnh naøy, caùc Kitoâ höõu vaø Hoài giaùo, cuøng vôùi taát caû caùc thaønh phaàn toân giaùo vaø daân söï trong xaõ hoäi Lebanon, ñöôïc keâu goïi ñoùng goùp phaàn cuûa mình vaø cam keát naâng cao nhaän thöùc veà vaán ñeà naøy trong coäng ñoàng quoác teá.
Trong boái caûnh naøy, toâi muoán nhaán maïnh vai troø thieát yeáu cuûa phuï nöõ trong noã löïc beàn bæ vaø kieân trì gìn giöõ vaø xaây döïng hoøa bình. Chuùng ta ñöøng queân raèng phuï nöõ coù khaû naêng ñaëc bieät trong vieäc kieán taïo hoøa bình, bôûi vì hoï bieát caùch traân troïng vaø cuûng coá nhöõng moái lieân keát saâu saéc vôùi cuoäc soáng, con ngöôøi vaø ñòa ñieåm. Söï tham gia cuûa hoï vaøo ñôøi soáng xaõ hoäi vaø chính trò, cuõng nhö trong coäng ñoàng toân giaùo cuûa chính hoï, ñaïi dieän cho moät yeáu toá ñoåi môùi thöïc söï treân toaøn theá giôùi, cuõng nhö naêng löôïng ñeán töø nhöõng ngöôøi treû tuoåi. Vì vaäy, phuùc cho nhöõng ngöôøi kieán taïo hoøa bình, vaø phuùc cho nhöõng ngöôøi treû tuoåi bieát ôû laïi hay trôû veà ñeå Lebanon, moät laàn nöõa trôû thaønh maûnh ñaát traøn ñaày söï soáng.
Toâi keát thuùc baèng caùch laáy caûm höùng töø moät neùt quyù giaù khaùc trong truyeàn thoáng cuûa caùc baïn, voán ñaõ traûi qua haøng ngaøn naêm. Caùc baïn laø moät daân toäc yeâu aâm nhaïc. Vaøo nhöõng ngaøy leã hoäi, aâm nhaïc trôû thaønh moät ñieäu nhaûy, moät ngoân ngöõ cuûa nieàm vui vaø söï hieäp thoâng. Khía caïnh naøy trong vaên hoùa cuûa caùc baïn giuùp chuùng ta hieåu raèng hoøa bình khoâng chæ laø keát quaû cuûa noã löïc con ngöôøi, duø caàn thieát ñeán ñaâu. Thaät vaäy, hoøa bình laø moät moùn quaø ñeán töø Thieân Chuùa vaø treân heát, noù ngöï trò trong traùi tim chuùng ta. Noù gioáng nhö moät chuyeån ñoäng noäi taâm höôùng ra ngoaøi, cho pheùp chuùng ta ñeå mình ñöôïc daãn daét bôûi moät giai ñieäu lôùn hôn chính mình, ñoù laø giai ñieäu cuûa tình yeâu Thieân Chuùa. Nhöõng ngöôøi nhaûy muùa di chuyeån nheï nhaøng, khoâng daãm ñaïp leân maët ñaát, hoøa hôïp böôùc chaân cuûa hoï vôùi böôùc chaân cuûa ngöôøi khaùc. Hoøa bình cuõng vaäy, moät haønh trình ñöôïc Thaùnh Thaàn soi saùng, vaø khieán traùi tim chuùng ta laéng nghe, khieán chuùng ta chuù yù vaø toân troïng ngöôøi khaùc hôn. Mong sao khaùt voïng hoøa bình ñeán töø Thieân Chuùa naøy lôùn leân giöõa caùc baïn; bôûi vì ngay caû ngaøy nay, hoøa bình coù theå thay ñoåi caùch nhìn cuûa caùc baïn ñoái vôùi ngöôøi khaùc vaø caùch soáng chung cuûa caùc baïn treân maûnh ñaát naøy, moät maûnh ñaát maø Thieân Chuùa voâ cuøng yeâu thöông vaø tieáp tuïc ban phöôùc laønh.
Thöa Toång thoáng, Thöa Quyù vò Laõnh ñaïo, moät laàn nöõa toâi xin caûm ôn söï ñoùn tieáp noàng haäu cuûa quyù vò. Xin haõy tin töôûng vaøo lôøi caàu nguyeän cuûa toâi, vaø cuûa toaøn theå Giaùo hoäi, cho söï phuïc vuï tinh teá cuûa quyù vò vì lôïi ích chung.