Ñöùc Thaùnh cha baét ñaàu
chuyeán toâng du Thoå Nhó Kyø
Ñöùc Thaùnh cha baét ñaàu chuyeán toâng du Thoå Nhó Kyø.
G. Traàn Ñöùc Anh, O.P.
Istanbul (RVA News 27-11-2025) - Saùng ngaøy 27 thaùng Möôøi Moät naêm 2025, Ñöùc Thaùnh cha Leâoâ XIV ñaõ leân ñöôøng thöïc hieän chuyeán toâng du ñaàu tieân taïi nöôùc ngoaøi trong Trieàu ñaïi Giaùo hoaøng cuûa ngaøi: ngaøi ñeán thaêm Thoå Nhó Kyø trong ba ngaøy cho ñeán heát ngaøy 30 thaùng Möôøi Moät naêm 2025, sau ñoù ñeán thaêm Liban cho ñeán ngaøy 02 thaùng Möôøi Hai naêm 2025.
Thoå Nhó Kyø vaø caùc vò Giaùo hoaøng
Chaëng döøng ñaàu tieân cuûa Ñöùc Thaùnh cha Leâoâ XIV laø Thoå Nhó Kyø, moät nöôùc giöõ moät vò trí ñaëc bieät trong haønh trình caùc chuyeán toâng du cuûa caùc Giaùo hoaøng. Thaùnh Gioan XXIII khoâng ñeán ñaây vôùi tö caùch Giaùo hoaøng, nhöng trong gaàn möôøi naêm, töø 1935 ñeán 1944, ngaøi cö truù taïi Istanbul vôùi tö caùch laø Khaâm söù Toøa Thaùnh, vaø khi ñöôïc baàu choïn laøm Giaùo hoaøng, ngaøi ñaõ ñöôïc chính quyeàn Ankara goïi laø "vò Giaùo hoaøng Thoå Nhó Kyø ñaàu tieân trong lòch söû".
Ñaát nöôùc naøy laø ñieåm ñeán cuûa chuyeán toâng du thöù naêm cuûa thaùnh Phaoloâ VI (1967), khi ngaøi taëng cho nguyeân thuû Thoå Nhó Kyø - ngöôøi ra saân bay ñoùn tieáp - laù côø töøng ñöôïc quaân ñoäi Kitoâ giaùo thu giöõ cuûa quaân Ottoman trong traän Lepanto naêm 1571.
Thaùnh Gioan Phaoloâ II laø vò Giaùo hoaøng thöù hai ñeán thaêm Thoå Nhó Kyø: ngaøi ñeán ñaây naêm 1979, vaø gaëp Ñöùc Thöôïng phuï chung cuûa Chính thoáng giaùo, Ñöùc Dimitrios I; sau ñoù laàn löôït laø Ñöùc Beâneâñictoâ XVI naêm 2006 vaø gaàn ñaây nhaát laø Ñöùc Phanxicoâ hoài thaùng Möôøi Moät naêm 2014.
Vì theá, Ñöùc Thaùnh cha Leâoâ XIV laø vò Giaùo hoaøng thöù naêm ñeán thaêm Thoå Nhó Kyø, vaø cô hoäi cho chuyeán ñi laø dòp kyû nieäm 1,700 naêm Coâng ñoàng chung Nicea I. Khaåu hieäu chuyeán vieáng thaêm phaûn aùnh kyû nieäm naøy: "Moät Chuùa duy nhaát, moät ñöùc tin duy nhaát, moät pheùp röûa duy nhaát".
Leân ñöôøng
Töø Vatican, Ñöùc Thaùnh cha Leâoâ XIV ñaõ ñi xe ra Phi tröôøng quoác teá Fiumicino cuûa thaønh phoá Roma luùc 7 giôø 40 saùng, ngaøy 27 thaùng Möôøi Moät naêm 2025 vaø sau nghi thöùc tieãn bieät ñôn sô, Ñöùc Thaùnh cha böôùc leân chieác Airbus 320neo cuûa Haõng ITA Airways. Treân maùy bay ñaõ coù khoaûng 30 vò thuoäc ñoaøn tuøy tuøng chôø saün, ñöùng ñaàu laø Ñöùc Hoàng y Pietro Parolin, Quoác vuï khanh Toøa Thaùnh, vò Phuï taù laø Ñöùc Toång giaùm muïc Edgar Pena Parra, ngöôøi Venezuela, Ñöùc Toång giaùm muïc Ngoaïi tröôûng Gallagher, cuøng vôùi Ñöùc Hoàng y Kurt Koch, ngöôøi Thuïy Só, Boä tröôûng Boä Hieäp nhaát caùc tín höõu Kitoâ, Ñöùc Hoàng y George Koovakad thuoäc Boä Ñoái thoaïi Lieân toân vaø Ñöùc Hoàng y Gugerotti, Boä caùc Giaùo hoäi Coâng giaùo Ñoâng phöông. Ngoaøi ra, coøn coù 81 kyù giaû YÙ vaø quoác teá cuøng ñi treân chuyeán bay.
Maùy bay caát caùnh luùc gaàn 8 giôø vaø tröïc chæ phi tröôøng thuû ñoâ Ankara cuûa Thoå Nhó Kyø, caùch ñoù hôn 1,700 caây soá veà höôùng ñoâng nam.
Treân maùy bay cuõng coù aûnh Ñöùc Meï Chæ Baûo Ñaøng laønh, baûn chính ñöôïc giöõ taïi Ñeàn thaùnh Ñöùc Meï ôû Genazzano, do caùc cha Doøng thaùnh Augustinoâ phuï traùch maø Ñöùc Thaùnh cha Leâoâ ñaõ töøng ñeán kính vieáng, ñaëc bieät sau khi ñöôïc baàu laøm Giaùo hoaøng.
Trong lôøi chaøo chung caùc kyù giaû, Ñöùc Thaùnh cha noùi: "Chuyeán ñi ñeán Thoå Nhó Kyø vaø Liban naøy, tröôùc heát, mang yù nghóa hieäp nhaát khi möøng 1,700 naêm Coâng ñoàng Nicea. Toâi raát mong chôø chuyeán ñi naøy vì yù nghóa cuûa noù ñoái vôùi taát caû Kitoâ höõu, ñoàng thôøi noù cuõng laø moät thoâng ñieäp lôùn göûi ñeán toaøn theá giôùi. Ñaëc bieät, toâi hy voïng söï hieän dieän cuûa toâi, cuûa Giaùo hoäi vaø cuûa caùc tín höõu, caû ôû Thoå Nhó Kyø vaø Liban, coù theå loan baùo, truyeàn ñaït vaø coâng boá taàm quan troïng cuûa hoøa bình treân toaøn theá giôùi.
Chuyeán ñi naøy laø thoâng ñieäp, cuõng laø lôøi môøi goïi "cuøng nhau böôùc ñi ñeå ngaøy caøng tìm kieám hieäp nhaát, ngaøy caøng tìm kieám hoøa hôïp, vaø nhìn vaøo caùch maø taát caû nam nöõ coù theå thöïc söï trôû thaønh anh chò em.... Vöôït leân moïi khaùc bieät, moïi toân giaùo, moïi tín ngöôõng khaùc nhau, chuùng ta ñeàu laø anh chò em vaø chuùng ta hy voïng coù theå thuùc ñaåy hoøa bình vaø hieäp nhaát treân toaøn theá giôùi.
Caûm ôn anh chò em vì ñaõ ôû ñaây, vì coâng vieäc anh chò em seõ laøm trong nhöõng ngaøy naøy vaø vì ñaõ laø moät phaàn cuûa khoaûnh khaéc lòch söû naøy."
Tieáp ñeán, Ñöùc Thaùnh cha tieán qua caùc loái ñi cuûa maùy bay ñeå chaøo thaêm töøng kyù giaû.
Ñaát nöôùc vaø Giaùo hoäi taïi Thoå Nhó Kyø
Thoå Nhó Kyø coù dieän tích roäng gaáp ñoâi Vieät Nam, vôùi gaàn 780,000 caây soá vuoâng, vaø hieän coù 86 trieäu daân cö, trong ñoù 98% laø tín höõu Hoài giaùo, goàm 68% laø ngöôøi Sunnit vaø 30% laø ngöôøi Shiite.
Giaùo hoäi Coâng giaùo chæ laø moät ñoaøn chieân raát beù nhoû vôùi 33,000 ngöôøi, töông ñöông vôùi 0.04%, thuoäc baûy giaùo phaän vaø naêm nghi leã khaùc nhau, vôùi 40 giaùo xöù vaø 13 trung taâm muïc vuï khaùc. Nhaân söï muïc vuï cuûa Coâng giaùo taïi ñaây coù 10 giaùm muïc phuï traùch ba Haït ñaïi dieän Toâng toøa theo leã nghi Latinh, vôùi söï coäng taùc cuûa 58 linh muïc doøng vaø 18 linh muïc giaùo phaän. Caû nöôùc chæ coù 5 tu huynh, 37 nöõ tu vaø 10 chuûng sinh.
Tuy nhaân söï ít oûi, nhöng Giaùo hoäi Coâng giaùo taïi Thoå Nhó Kyø cuõng ñaûm traùch 1 ñaïi hoïc, 23 tröôøng hoïc vôùi khoaûng 6,600 sinh vieân, hoïc sinh, 7 beänh vieän vaø beänh xaù, cuøng vôùi 5 nhaø döôõng laõo.
Theo Hieäp öôùc hoøa bình kyù ôû Lausanne Thuïy Só hoài naêm 1923, caùc toân giaùo thieåu soá taïi Thoå Nhó Kyø ñöôïc bình ñaúng veà quyeàn lôïi nhö caùc coâng daân Hoài giaùo khaùc vaø ñöôïc höôûng caùc quyeàn töï do löông taâm, tín ngöôõng vaø tö töôûng, nhö hieán phaùp quoác gia qui ñònh. Nhöng trong thöïc teá, Kitoâ höõu vaãn coøn bò kyø thò veà nhieàu maët, Giaùo hoäi Coâng giaùo vaãn khoâng ñöôïc coâng nhaän veà maët phaùp lyù, vaø ngöôøi daân Thoå Nhó Kyø vaãn coi Kitoâ giaùo laø ñaïo töø nöôùc ngoaøi.
Sau gaàn ba giôø ñoàng hoà bay, chieác Airbus 320neo chôû Ñöùc Thaùnh cha ñaõ ñaùp xuoáng phi tröôøng thuû ñoâ Ankara, luùc 12 giôø 30 tröa, giôø ñòa phöông. Ñaây laø moät thaønh phoá ôû treân cao nguyeân, cao 850 meùt, ñöôïc Toång thoáng Mustafa Kemal choïn laøm thuû ñoâ Coäng hoøa Thoå Nhó Kyø töø naêm 1923, vì vò trí chieán löôïc cuûa nôi naøy. Töø naêm 1950, daân soá taïi ñaây taêng voït töø 300,000 leân boán trieäu röôõi nhö hieän nay, vôùi hieän töôïng goïi laø "Nhöõng caên nhaø xaây trong moät ñeâm".
Veà phöông dieän toân giaùo, Ankara thuoäc veà Giaùo haït ñaïi dieän Toâng toøa Istanbul, Ankara vaø Bursa do Ñöùc cha Massimiliano Palinuro, ngöôøi YÙ coi soùc, vôùi 17,000 tín höõu Coâng giaùo, vaø 33 linh muïc doøng, 2 linh muïc trieàu vaø 28 nöõ tu vaø 37 tu huynh.
Töø treân maùy bay böôùc xuoáng, Ñöùc Thaùnh cha ñaõ ñöôïc moät vò Boä tröôûng ñaïi dieän chính quyeàn cuøng vôùi giaùo quyeàn ñòa phöông tieáp ñoùn. Hai em beù trong y phuïc truyeàn thoáng taëng hoa cho Ñöùc Thaùnh cha. Tieáp ñoù laø phaàn giôùi thieäu hai phaùi ñoaøn, vaø duyeät qua haøng quaân danh döï. Sau cuoäc hoäi kieán ngaén vôùi oâng Boä tröôûng, Ñöùc Thaùnh cha ñeán vieáng Laêng cuûa Mustafa Kemal Ataturk caùch ñoù 27 caây soá. OÂng laø nhaø saùng laäp vaø laø Toång thoáng ñaàu tieân cuûa Coäng hoøa Thoå Nhó Kyø, töø naêm 1923 ñeán 1938, vaø thöôøng ñöôïc goïi laø "Ngöôøi cha giaø cuûa daân toäc Thoå Nhó Kyø". Vôùi cheá ñoä Coäng hoøa, Thoå Nhó Kyø vónh bieät cheá ñoä Vöông quoác Ottoman tröôùc kia, Hoài giaùo khoâng coøn ñöôïc coi laø quoác giaùo, Nhaø nöôùc Thoå giöõ vò theá "ñôøi", trung laäp ñoái vôùi toân giaùo, baõi boû cheá ñoä Vua Hoài giaùo, thay luaät Coran baèng daân luaät, boû maãu töï Araäp vaø thay baèng maãu töï Latinh.
Taïi Laêng Ataturk, Ñöùc Thaùnh cha vaø ñoaøn tuøy tuøng ñaõ ñöôïc vò Chæ huy Tröôûng binh ñoaøn canh giöõ ñoùn tieáp vaø ngaøi ñaõ ñaët voøng hoa maøu traéng vaø ñoû tröôùc moä baèng caåm thaïch cuûa nhaø laäp quoác Thoå, tröôùc khi tieán sang saûnh ñöôøng ôû nhaø beân caïnh ñeå kyù teân vaøo soå vaøng.
Tôùi Phuû Toång thoáng
Rôøi laêng vò laäp quoác luùc 14 giôø, Ñöùc Thaùnh cha ñaõ tôùi Phuû Toång thoáng Thoå Nhó Kyø, caùch ñoù 7 caây soá, nôi dieãn ra nghi thöùc ñoùn tieáp chính thöùc.
Dinh Toång thoáng naøy ñöôïc khaùnh thaønh caùch ñaây 11 naêm (2014), quen goïi laø Dinh Thöï traéng, thay theá phuû toång thoáng cuõ. Dinh môùi naøy coù 1,000 phoøng, vaø coù moät Ñeàn thôø Hoài giaùo coù theå chöùa ñöôïc 5,000 tín höõu.
Taïi Phuû toång thoáng, luùc quaù 14 giôø, giôø ñòa phöông, ñaõ dieãn ra nghi thöùc ñoùn tieáp chính thöùc, vôùi caùc kî binh, ñoaøn quaân danh döï vaø quoác ca, vaø söï giôùi thieäu hai phaùi ñoaøn. Toång thoáng Recep Tayyip Erdogan naêm nay 71 tuoåi (1954), ñoùn tieáp Ñöùc Thaùnh cha taïi coång vaøo dinh. OÂng nguyeân laø Thò tröôûng thaønh Istanbul, roài laøm Thuû töôùng trong möôøi moät naêm, tröôùc khi ñöôïc baàu laøm Toång thoáng vaøo ngaøy 28 thaùng Taùm naêm 2014 vaø ñang ôû trong nhieäm kyø ba.
Ñöùc Thaùnh cha vaø Toång thoáng Erdogan ñaõ giôùi thieäu hai phaùi ñoaøn lieân heä, tröôùc khi hoäi kieán rieâng trong dinh. Ñöùc Thaùnh cha cuõng ñöôïc giôùi thieäu vaø chuïp hình vôùi gia ñình Toång thoáng.
Ngaøy thöù hai trong cuoäc vieáng thaêm cuûa Ñöùc Thaùnh cha taïi Thoå Nhó Kyø
Thöù Saùu, ngaøy 28 thaùng Möôøi Moät naêm 2025, ngaøy thöù hai trong chuyeán vieáng thaêm muïc vuï boán ngaøy cuûa Ñöùc Thaùnh cha Leâoâ XIV taïi Thoå Nhó Kyø.
Ban saùng, Ñöùc Thaùnh cha ñaõ gaëp gôõ caùc giaùm muïc, linh muïc, tu só nam nöõ vaø nhaân vieân muïc vuï cuûa Giaùo hoäi Coâng giaùo ñòa phöông, taïi Nhaø thôø chính toøa Thaùnh Linh ôû Istanbul vaø lieàn sau ñoù ngaøi vieáng thaêm moät Vieän döôõng laõo gaàn ñoù. Ban chieàu, Ñöùc Thaùnh cha bay ñeán thaønh phoá Iznik, xöa kia laø thaønh Nicea, ñeå cuøng vôùi caùc vò laõnh ñaïo caùc Giaùo hoäi Kitoâ khaùc kyû nieäm 1,700 naêm Coâng ñoàng chung Nicea cuûa Giaùo hoäi taïi ñaây.