Coâng boá Vaên kieän cuûa Boä Giaùo lyù Ñöùc tin
veà hoân nhaân "Moät vôï moät choàng"
Coâng boá Vaên kieän cuûa Boä Giaùo lyù Ñöùc tin veà hoân nhaân "Moät vôï moät choàng".
G. Traàn Ñöùc Anh, O.P.
Vatican (RVA News 26-11-2025) - Hoâm 25 thaùng Möôøi Moät naêm 2025, Boä Giaùo lyù Ñöùc tin coâng boá Vaên kieän ñeà cao hoân nhaân moät vôï choàng.
Vaên kieän mang teân ñaày ñuû laø: "Una Caro. Elogio della monogamia. Nota Dottrinale sul valore del matrimonio come unione esclusiva e appartenenza reciproca" (Moät xöông moät thòt. Lôøi ca ngôïi söï ñôn nhaát trong hoân nhaân. Ghi chuù tín lyù veà giaù trò cuûa hoân nhaân nhö moät keát hieäp ñoäc höõu vaø thuoäc veà nhau).
Vaên kieän naøy ñöôïc soaïn vaø coâng boá theo thænh caàu cuûa nhieàu giaùm muïc Phi chaâu, nôi maø cheá ñoä ña ta vaãn coøn thònh haønh vaø laø moät caùm doã maïnh ñoái vôùi caû caùc tín höõu Coâng giaùo.
Vaên kieän goàm baûy chöông vaø phaàn keát luaän, ñaõ ñöôïc giôùi thieäu trong cuoäc hoïp baùo luùc 11 giôø saùng taïi Phoøng Baùo chí Toøa Thaùnh, do Ñöùc Hoàng y Víctor Manuel Fernaùndez, ngöôøi Argentina, Toång tröôûng Boä Giaùo lyù Ñöùc tin. Cuøng vôùi Ñöùc Hoàng y, coøn coù Ñöùc oâng Armando Matteo, Toång Thö kyù Phaân boä ñaïo lyù cuûa Boä, vaø nöõ giaùo sö Giuseppina De Simone cuûa Phaân khoa Thaàn hoïc Giaùo hoaøng mieàn Nam nöôùc YÙ.
Toùm löôïc
Trong Vaên kieän, Boä Giaùo lyù Ñöùc tin xaùc quyeát raèng söï ñôn hoân khoâng phaûi laø giôùi haïn, hoân nhaân laø lôøi höùa veà voâ bieân, vaø Boä ñaøo saâu giaù trò cuûa hoân nhaân, nhö "moät söï keát hôïp ñoäc quyeàn vaø thuoäc veà laãn nhau", moät söï keát hôïp troïn veïn, trong ñoù vieäc töï hieán hoaøn toaøn cho ngöôøi kia vaãn toân troïng phaåm giaù cuûa hoï. Boä cuõng nhaán maïnh taàm quan troïng cuûa ñöùc aùi vôï choàng vaø söï chuù yù ñeán ngöôøi ngheøo, leân aùn baïo löïc, caû theå lyù laãn taâm lyù: "Hoân nhaân khoâng phaûi laø chieám höõu". Trong moät thôøi ñaïi caù nhaân chuû nghóa vaø tieâu thuï, caàn giaùo duïc giôùi treû veà tình yeâu nhö traùch nhieäm vaø nieàm hy voïng ñaët nôi ngöôøi khaùc.
Moät soá neùt noåi baät cuûa Vaên kieän
"Keát hieäp baát khaû phaân ly": ñoù laø caùch maø Baûn ghi chuù giaùo lyù cuûa Boä Giaùo lyù Ñöùc tin (DDF) ñònh nghóa hoân nhaân, töùc laø "moät söï keát hôïp ñoäc quyeàn vaø thuoäc veà laãn nhau": ngöôøi töï hieán cho ngöôøi khaùc moät caùch troïn veïn vaø hoaøn toaøn thì chæ coù theå laø hai ngöôøi; neáu khoâng, ñoù seõ laø vieäc töï hieán moät phaàn, khoâng toân troïng phaåm giaù cuûa ngöôøi baïn ñôøi. Khoâng phaûi ngaãu nhieân maø Vaên kieän ñöôïc Ñöùc Giaùo hoaøng Leâoâ XIV pheâ chuaån ngaøy 21 thaùng Möôøi Moät vöøa qua, nhaân leã Ñöùc Meï daâng mình vaøo Ñeàn thaùnh, vaø ñöôïc giôùi thieäu vôùi baùo chí hoâm 25 thaùng Möôøi Moät sau ñoù.
Nhöõng lyù do cuûa taøi lieäu
Nhö Ñöùc Hoàng y Toång tröôûng Víctor Manuel Fernaùndez vieát trong phaàn giôùi thieäu, coù ba lyù do daãn tôùi Vaên kieän naøy:
Tröôùc heát laø söï chuù yù ñeán "boái caûnh toaøn caàu hieän nay cuûa söï phaùt trieån quyeàn löïc kyõ thuaät, khieán con ngöôøi nghó veà mình nhö "moät thuï taïo khoâng giôùi haïn", vaø vì theá ngöôøi ta xa rôøi giaù trò cuûa moät tình yeâu ñoäc quyeàn daønh cho chæ moät ngöôøi. Ñöùc Hoàng y Toång tröôûng cuõng coù nhaéc ñeán nhöõng cuoäc trao ñoåi vôùi caùc giaùm muïc chaâu Phi veà vaán ñeà ña theâ, vaø noùi raèng "nhöõng nghieân cöùu saâu roäng veà caùc neàn vaên hoùa chaâu Phi" phuû nhaän "quan ñieåm phoå bieán" cho raèng hoân nhaân ñôn hoân laø ngoaïi leä. Sau cuøng, taøi lieäu ghi nhaän raèng ôû phöông Taây ñang gia taêng "ña aùi", töùc nhöõng hình thöùc coâng khai khoâng soáng moät vôï moät choàng.
Söï keát hieäp vôï choàng vaø söï keát hôïp giöõa Chuùa Kitoâ vaø Hoäi thaùnh
Trong boái caûnh aáy, vaên kieän cuûa Boä Giaùo lyù Ñöùc tin muoán nhaán maïnh veû ñeïp cuûa söï keát hieäp vôï choàng, ñieàu naøy, "vôùi söï phuø trôï cuûa aân thaùnh", coøn dieãn taû "söï keát hôïp giöõa Chuùa Kitoâ vaø Hieàn Theâ yeâu daáu cuûa Ngöôøi laø Hoäi thaùnh". Vaên kieän naøy ñöôïc göûi tröôùc heát cho caùc giaùm muïc, nhöng cuõng muoán trôï giuùp giôùi treû, caùc ñoâi baïn, vaø caùc ñoâi vôï choàng ñeå hoï nhaän ra "söï phong phuù" cuûa hoân nhaân Kitoâ giaùo, qua ñoù thuùc ñaåy "moät suy tö thanh thaûn vaø ñaøo saâu laâu daøi" veà ñeà taøi naøy.
Thuoäc veà nhau döïa treân söï öng thuaän töï do
Vaên kieän nhaán maïnh raèng moät vôï moät choàng khoâng phaûi laø giôùi haïn, maø laø khaû naêng cuûa moät tình yeâu môû ra vôùi vónh cöûu. Hai yeáu toá then choát xuaát hieän: söï thuoäc veà laãn nhau vaø tình yeâu vôï choàng. Söï thuoäc veà "döïa treân söï öng thuaän töï do" cuûa ñoâi vôï choàng, phaûn aùnh hieäp thoâng Ba Ngoâi vaø trôû thaønh "moät ñoäng löïc maïnh meõ cho söï beàn vöõng cuûa cuoäc keát hôïp". Ñoù laø "söï thuoäc veà cuûa con tim, nôi chæ coù Thieân Chuùa nhìn thaáy", vaø nôi chæ mình Ngaøi coù theå ñi vaøo "maø khoâng phaù vôõ töï do vaø caên tính cuûa con ngöôøi".
Khoâng xuùc phaïm ñeán töï do cuûa ngöôøi khaùc
Hieåu nhö theá, "vieäc thuoäc veà laãn nhau voán coù cuûa tình yeâu ñoäc quyeàn haøm chöùa moät söï chaêm soùc tinh teá, moät söï kính sôï thaùnh thieän, traùnh xuùc phaïm ñeán töï do cuûa ngöôøi phoái ngaãu, voán coù cuøng phaåm giaù vaø do ñoù coù cuøng quyeàn lôïi". Bôûi vì ai yeâu thì bieát raèng "ngöôøi kia khoâng theå laø phöông tieän ñeå giaûi quyeát nhöõng baát maõn cuûa mình", vaø bieát raèng khoaûng troáng trong loøng mình khoâng bao giôø ñöôïc laáp ñaày "baèng caùch thoáng trò ngöôøi khaùc". Veà ñieàu naøy, Vaên kieän leân aùn "bao hình thöùc ham muoán leäch laïc daãn ñeán nhöõng bieåu hieän khaùc nhau cuûa baïo löïc thoâ baïo hoaëc tinh vi, aùp böùc, aùp löïc taâm lyù, kieåm soaùt vaø cuoái cuøng laø söï ngoät ngaït". Ñoù laø "thieáu toân troïng vaø vò neå ñoái vôùi phaåm giaù cuûa ngöôøi phoái ngaãu".
Hoân nhaân khoâng phaûi laø chieám höõu
Ngöôïc laïi, quan nieäm laønh maïnh veà "hai ngöôøi chuùng ta" haøm "söï töông hoã cuûa hai töï do khoâng bao giôø bò vi phaïm, luoân töï choïn nhau, luoân giöõ an toaøn moät giôùi haïn khoâng theå vöôït qua". Ñieàu naøy xaûy ra khi "con ngöôøi khoâng bò tan bieán trong moái quan heä, khoâng hoøa laãn vaøo ngöôøi mình yeâu", trong söï toân troïng cuûa moïi tình yeâu laønh maïnh "khoâng bao giôø muoán huùt maát ngöôøi kia". Vaên kieän cuûa Boä nhaán maïnh raèng ñoâi vôï choàng coù theå "hieåu vaø chaáp nhaän" moät khoaûng laëng suy tö hay moät chuùt khoâng gian rieâng hoaëc töï chuû ñöôïc moät trong hai ngöôøi yeâu caàu, vì "hoân nhaân khoâng phaûi laø chieám höõu", khoâng phaûi "söï ñoøi hoûi moät bình an tuyeät ñoái", cuõng khoâng phaûi söï giaûi thoaùt hoaøn toaøn khoûi coâ ñôn (vì chæ coù Thieân Chuùa môùi coù theå laáp ñaày khoaûng troáng maø con ngöôøi caûm thaáy), nhöng laø söï tín thaùc vaø khaû naêng ñöông ñaàu vôùi nhöõng thaùch ñoá môùi. Ñoàng thôøi, ñoâi vôï choàng ñöôïc môøi goïi khoâng khöôùc töø nhau, vì "khi khoaûng caùch trôû neân quaù thöôøng xuyeân, "hai ngöôøi chuùng ta" deã rôi vaøo nguy cô bò lu môø". Caàu nguyeän, phöông theá quyù giaù ñeå taêng tröôûng trong tình yeâu.
Söï thuoäc veà laãn nhau cuõng ñöôïc bieåu loä trong söï giuùp ñôõ nhau tröôûng thaønh nhö con ngöôøi: ôû ñaây, caàu nguyeän laø "moät phöông theá quyù giaù" nhôø ñoù ñoâi vôï choàng coù theå thaùnh hoùa nhau vaø lôùn leân trong tình yeâu. Nhö theá, ñöùc aùi vôï choàng trôû thaønh "söùc maïnh hieäp nhaát", laø "hoàng aân cuûa Thieân Chuùa" ñöôïc caàu xin trong lôøi nguyeän vaø ñöôïc nuoâi döôõng trong ñôøi soáng bí tích, vaø chính trong hoân nhaân, noù trôû thaønh "tình baïn lôùn lao nhaát" giöõa hai con tim gaàn guõi, "laùng gieàng", yeâu thöông nhau vaø caûm thaáy "nhaø cuûa mình" nôi nhau.
Tính duïc vaø söï sinh hoa keát traùi
Nhôø söùc maïnh bieán ñoåi cuûa tình yeâu, cuõng coù theå hieåu tính duïc "trong thaân xaùc vaø linh hoàn", nghóa laø khoâng nhö moät xung ñoäng hay söï xaû caêng thaúng (stress), nhöng nhö "moät moùn quaø kyø dieäu cuûa Thieân Chuùa" höôùng veà vieäc hieán thaân vaø möu ích cho ngöôøi khaùc, ñöôïc ñoùn nhaän trong toaøn theå nhaân vò cuûa hoï. Tình yeâu vôï choàng cuõng tuoân ñoå vaøo söï sinh hoa keát traùi, "duø ñieàu naøy khoâng coù nghóa ñaây phaûi laø muïc ñích minh nhieân cuûa moïi haønh vi vôï choàng". Ngöôïc laïi, hoân nhaân vaãn giöõ baûn chaát cuûa noù ngay caû khi khoâng coù con. Taøi lieäu nhaéc theâm veà söï hôïp phaùp cuûa vieäc toân troïng nhöõng thôøi kyø töï nhieân voâ sinh.
Maïng xaõ hoäi vaø söï caáp thieát cuûa moät neàn sö phaïm môùi
Tuy nhieân, "trong boái caûnh chuû nghóa caù nhaân tieâu thuï haäu hieän nay" voán phuû nhaän muïc ñích hieäp nhaát cuûa tính duïc vaø hoân nhaân, laøm sao coù theå baûo veä khaû naêng cuûa moät tình yeâu chung thuûy? Caâu traû lôøi, theo taøi lieäu, naèm ôû giaùo duïc: "Theá giôùi cuûa caùc maïng xaõ hoäi, nôi söï e theïn bieán maát vaø nhöõng baïo löïc bieåu töôïng vaø tính duïc gia taêng, cho thaáy söï caáp thieát cuûa moät neàn sö phaïm môùi". Caàn phaûi "chuaån bò caùc theá heä ñoùn nhaän kinh nghieäm tình yeâu nhö moät maàu nhieäm nhaân hoïc", trình baøy tình yeâu khoâng nhö moät thoâi thuùc sinh lyù nhöng nhö moät lôøi goïi ñeán traùch nhieäm, vaø laø "khaû naêng hy voïng cuûa toaøn theå con ngöôøi".
Söï quan taâm ñeán ngöôøi ngheøo - "thuoác giaûi" cho söï kheùp kín noäi boä
Tình yeâu vôï choàng coøn ñöôïc nhìn thaáy nôi caùc ñoâi khoâng kheùp mình trong chuû nghóa caù nhaân, nhöng môû ra cho nhöõng döï aùn chung "ñeå laøm ñieàu gì toát ñeïp cho coäng ñoàng vaø theá giôùi", vì "con ngöôøi hoaøn thaønh chính mình baèng caùch ñaët mình trong töông quan vôùi ngöôøi khaùc vaø vôùi Thieân Chuùa". Chaúng vaäy, ñoù chæ laø ích kyû, töï tham chieáu vaø söï kheùp kín caàn choáng laïi - chaúng haïn baèng caùch thöïc haønh "yù thöùc xaõ hoäi" cuûa ñoâi vôï choàng cuøng nhau daán thaân tìm kieám coâng ích. Treân bình dieän naøy, troïng taâm laø söï quan taâm tôùi ngöôøi ngheøo, voán - nhö Ñöùc Leâoâ XIV khaúng ñònh - laø "moät chuyeän gia ñình" cuûa Kitoâ höõu, chöù khoâng chæ laø "moät vaán ñeà xaõ hoäi".
Tình yeâu vôï choàng nhö lôøi höùa veà voâ bieân
Toùm laïi, Vaên kieän cuûa Boä Giaùo lyù Ñöùc tin taùi khaúng ñònh raèng "moãi cuoäc hoân nhaân ñích thöïc laø söï hieäp nhaát goàm hai caù vò, ñoøi hoûi moät moái töông quan thaân maät vaø troïn veïn ñeán möùc khoâng theå chia seû vôùi ngöôøi khaùc". Vì theá, giöõa hai ñaëc tính thieát yeáu cuûa moái daây hoân phoái - nhaát phu nhaát phuï vaø baát khaû phaân ly - thì ñaëc tính thöù nhaát laø neàn taûng cho ñaëc tính thöù hai. Chæ nhö vaäy, tình yeâu vôï choàng môùi laø moät thöïc taïi naêng ñoäng, ñöôïc keâu goïi lôùn leân vaø phaùt trieån lieân tuïc theo thôøi gian, trong moät "lôøi höùa veà voâ bieân".
(Vatican News 25-11-2025)