Ngoaïi tröôûng Toøa Thaùnh leân tieáng
veà hieäp ñònh Gaza
Ngoaïi tröôûng Toøa Thaùnh leân tieáng veà hieäp ñònh Gaza.
G. Traàn Ñöùc Anh, O.P.
Roma (RVA News 17-10-2025) - Ñöùc Toång giaùm muïc Paul Richard Gallagher, ngöôøi Anh, Ngoaïi tröôûng Toøa Thaùnh, nhaän ñònh raèng: "Thoûa thuaän cho giai ñoaïn ñaàu veà Gaza laø moät ñieàu tích cöïc, vaø caàn phaûi ghi nhaän noã löïc cuûa Toång thoáng Hoa Kyø, oâng Donald Trump. Tuy nhieân, chuùng ta ñeàu bieát hieäp ñònh naøy vaãn mong manh, ñoøi hoûi raát nhieàu coâng vieäc tieáp theo cuûa taát caû caùc beân, ñaëc bieät laø caùc nhaø trung gian vaø caùc taùc nhaân lieân quan."
Ñöùc Toång giaùm muïc Gallager baøy toû laäp tröôøng treân ñaây, chieàu ngaøy 15 thaùng Möôøi naêm 2025, trong cuoäc gaëp gôõ taïi Ñaïi söù quaùn YÙ caïnh Toøa Thaùnh ôû Roma, vôùi chuû ñeà "Ngoaïi giao Vatican vaø Ngoaïi giao caùc nöôùc", coù söï tham döï cuûa nhieàu nhaân vaät cuûa YÙ.
Sau phaàn chaøo möøng cuûa Ñaïi söù YÙ caïnh Toøa Thaùnh, laø oâng Francesco Di Nitto, cuoäc trao ñoåi baét ñaàu vaø baøn veà vieäc kyù keát thoûa thuaän giai ñoaïn ñaàu trong keá hoaïch do Nhaø Traéng ñeà xuaát, dieãn ra hoâm tröôùc taïi Sharm el-Sheikh (Ai Caäp).
Vai troø cuûa Toøa Thaùnh
Ñöùc Toång giaùm muïc Gallagher noùi: "Nhöõng naêm qua, chuùng ta ñaõ hoïc ñöôïc raèng hoøa bình laø moät löïa choïn - moät quyeát ñònh maø chuùng ta coù theå goïi laø mang tính sieâu vieät - nhöng noù phaûi ñöôïc theo sau baèng nhöõng löïa choïn vaø thoûa thuaän cuï theå khaùc ñeå trôû neân hieän thöïc." Toøa Thaùnh ñaõ laøm taát caû trong khaû naêng cuûa mình: "Tuy chuùng toâi khoâng coù cô hoäi ñoùng vai troø trung gian, nhöng luoân noã löïc khuyeán khích ñoái thoaïi giöõa caùc beân vaø keâu goïi toân troïng coâng phaùp quoác teá."
Trong hai naêm qua, Toøa Thaùnh ñaõ khoâng ngöøng ñöa ra lôøi keâu goïi coâng khai - tröôùc laø Ñöùc Phanxicoâ, nay laø Ñöùc Giaùo hoaøng Leâoâ XIV - cuøng vôùi söï naâng ñôõ caùc coäng ñoaøn ñòa phöông, tieâu bieåu nhö nhöõng cuoäc goïi ñieän haèng ngaøy cuûa Ñöùc Phanxicoâ ñeán Giaùo xöù Thaùnh Gia taïi Gaza, vaø caùc saùng kieán nhaân ñaïo cuûa Toøa Thöôïng phuï Coâng giaùo Latinh Gieârusalem.
Nhöõng ñieåm yeáu coøn laïi trong thoûa thuaän
Tieáp lôøi, Ñaïi söù Giampiero Massolo cuûa YÙ caïnh Toøa Thaùnh löu yù raèng vaãn coøn nhöõng vaán ñeà mong manh caàn giaûi quyeát trong giai ñoaïn hai cuûa thoûa thuaän - cuï theå laø vieäc giaûi giaùp Hamas vaø vieäc Israel ruùt khoûi Daûi Gaza, hai yeáu toá gaén boù chaët cheõ vôùi nhau.
OÂng noùi theâm raèng söï thieáu vaéng moät vieãn caûnh thaønh laäp guoác gia Palestine, cuøng vôùi thöïc teá laø tieán trình hieän nay ñöôïc môû ra bôûi baïo löïc, laøm cho tình hình trôû neân phöùc taïp.
Tuy vaäy, oâng nhaän thaáy moät ñieåm chung veà lôïi ích, gaén vôùi "Hieäp ñònh Abraham" - neàn taûng cho caùc tieán trình hoøa bình ôû Trung Ñoâng.
Taàm quan troïng cuûa Tuyeân ngoân Nostra Aetate vaø quan heä lieân toân
Ñöùc Toång giaùm muïc Gallagher nhìn nhaän raèng hai naêm xung ñoät vöøa qua ñaõ gaây ra moät soá hieåu laàm trong moái quan heä giöõa caùc toân giaùo, ñaëc bieät laø vôùi Do thaùi giaùo, nhöng ngaøi khaúng ñònh: "Chuùng ta phaûi cuøng nhau böôùc ñi treân con ñöôøng hoøa giaûi."
Vôùi Hoài giaùo, theo Ñöùc Toång giaùm muïc Ngoaïi tröôûng, ñaõ ñaït ñöôïc nhieàu tieán trieån nhôø trieàu ñaïi cuûa Ñöùc Phanxicoâ:
- Trong theá giôùi Hoài giaùo Sunni, thoâng qua lieân heä vôùi Ñaïi Imam al- Azhar, Sheikh Al Tayyeb, ôû Ai Caäp
- Trong theá giôùi Hoài giaùo Shiite, qua chuyeán thaêm cuûa Ñöùc Giaùo hoaøng Phanxicoâ taïi Iraq vaø cuoäc gaëp vôùi Ñaïi imam Ayatollah Ali al-Sistani.
Vaø Ñöùc Toång giaùm muïc Ngoaïi tröôûng nhaán maïnh raèng: "Nhöõng quyeát ñònh cuûa caùc nghò phuï Coâng ñoàng chung Vatican II trong tuyeân ngoân Nostra Aetate, veà töông quan giöõa Coâng giaùo vaø caùc toân giaùo khoâng Kitoâ laø khoâng theå ñaûo ngöôïc. Duø coøn nhieàu vieäc phaûi laøm, nhöng chuùng ta ñang tieán veà phía tröôùc: caùc nguoàn löïc toân giaùo cuûa chuùng ta phaûi laø nguoàn maïch hoøa giaûi."
Chieán tranh Nga - Ucraina: moät thöïc teá phöùc taïp hôn
Khi ñeà caäp ñeán cuoäc chieán Nga-Ucraina, Ñöùc Toång giaùm muïc Ngoaïi tröôûng Gallagher baøy toû hy voïng raèng moät ngaøy naøo ñoù hoøa bình seõ ñeán, duø "ñieàu ñoù vaãn coøn xa".
Ngaøi cho raèng tình hình ôû ñaây phöùc taïp hôn nhieàu so vôùi Trung Ñoâng, trong boái caûnh söï teâ lieät cuûa cô cheá ña phöông quoác teá. "Vai troø cuûa Toøa Thaùnh laø tieáp tuïc taïo ñieàu kieän cho caùc cuoäc tieáp xuùc, vaø thaät tích cöïc khi Ñöùc Giaùo hoaøng Leâoâ XIV ñaõ xaùc nhaän vieäc tieáp tuïc caùc söù maïng nhaân ñaïo cuûa Ñöùc Hoàng y Matteo Zuppi, ñaëc bieät trong vieäc trao ñoåi tuø nhaân vaø hoã trôï treû em".
Ñaïi söù Massolo nhaän xeùt theâm: "Neáu ôû Trung Ñoâng, duø maát nhieàu thôøi gian, caùc ñoäng löïc vaãn höôùng ñeán giaûi phaùp, thì ôû Ucraina laïi thieáu cô sôû cho söï ñoàng thuaän lôïi ích giöõa caùc beân - ñieàu maø ôû Trung Ñoâng ñaõ coù nhôø caùc Hieäp ñònh Abraham." Theo oâng, Toång thoáng Trump coù theå naém trong tay moät soá ñoøn baåy quan troïng, ñaëc bieät laø ñoái vôùi Nga.
Caùc cuoäc xung ñoät bò laõng queân - chuyeán ñi saép tôùi cuûa Ñöùc Giaùo hoaøng Leâoâ XIV tôùi Thoå Nhó Kyø vaø Liban
Ñöùc Toång giaùm muïc Gallagher cuõng nhaéc ñeán nhöõng cuoäc khuûng hoaûng bò theá giôùi laõng queân, ít ñöôïc truyeàn thoâng chuù yù nhöng vaãn ñöôïc Toøa Thaùnh quan taâm thöôøng xuyeân: Sudan - "nôi ñang dieãn ra moät cuoäc noäi chieán thöïc söï", Coäng hoøa Daân chuû Congo, khu vöïc Sahel, Madagascar, Myanmar - "nôi Giaùo hoäi tieáp tuïc hoaït ñoäng ôû caáp ñòa phöông thoâng qua nhieàu coäng ñoaøn cuûa mình."
Ngaøi cuõng noùi veà chuyeán toâng du saép tôùi cuûa Ñöùc Leâoâ XIV tôùi Thoå Nhó Kyø, vaø nhaán maïnh:
"Coâng ñoàng Nicea coù taàm quan troïng neàn taûng ñoái vôùi lòch söû Kitoâ giaùo. Toøa Thaùnh mong muoán taêng cöôøng hôïp taùc vôùi Toøa Thöôïng phuï Chính thoáng Constantinople vaø duy trì moái quan heä hieäu quaû vôùi Thoå Nhó Kyø, "moät taùc nhaân quoác teá quan troïng".
Veà Liban, Ñöùc Toång giaùm muïc nhaéc raèng Ñöùc Phanxicoâ ñaõ töøng long troïng höùa thaêm vieáng, gaén lieàn vôùi vieäc baàu choïn moät toång thoáng môùi, vaø nhaán maïnh: "Caàn phaûi noã löïc cuûng coá hoøa bình vaø mang laïi söï oån ñònh cho khu vöïc."
(Vatican News 15-10-2025)