Dieãn vaên Ñöùc Thaùnh Cha Leâoâ XIV
daønh cho caùc Tham döï vieân Hoäi thaûo
cuûa Haøn laâm vieän Toøa thaùnh veà Thaàn hoïc
Dieãn vaên Ñöùc Thaùnh Cha Leâoâ XIV daønh cho caùc Tham döï vieân Hoäi thaûo cuûa Haøn laâm vieän Toøa thaùnh veà Thaàn hoïc.
Chuyeån ngöõ: Nt. Anna Ngoïc Dieäp, OP
Vatican (WHÑ 15-09-2025) - Saùng ngaøy 13/9/2025, taïi Vatican, Ñöùc Thaùnh cha Leâoâ XIV ñaõ tieáp caùc thaønh vieân Haøn laâm vieän Toøa Thaùnh veà Thaàn hoïc, ngay sau khi hoï keát thuùc Hoäi nghò quoác teá vôùi chuû ñeà "Thuï taïo, Thieân nhieân, Moâi tröôøng cho moät Theá giôùi Hoøa bình". Hoäi nghò dieãn ra taïi Roâma trong hai ngaøy 11-12/9/2025, do Hoäi ñoàng Nghieân cöùu cuûa Haøn laâm vieän toå chöùc, quy tuï caùc nhaø thaàn hoïc, doanh nhaân vaø chuyeân gia. Caùc tham döï vieân ñaõ cuøng thaûo luaän veà nhöõng ñònh höôùng caàn thieát ñeå thuùc ñaåy moät neàn phaùt trieån nhaân baûn toaøn dieän, coâng baèng vaø beàn vöõng trong boái caûnh theá giôùi hoâm nay.
Sau ñaây laø baûn dòch Vieät ngöõ toaøn vaên baøi Dieãn vaên cuûa Ñöùc Thaùnh Cha:
Dieãn vaên Ñöùc Thaùnh Cha Leâoâ XIV
daønh cho caùc Tham döï vieân Hoäi thaûo
do Haøn laâm vieän Toøa thaùnh veà Thaàn hoïc toå chöùc
Hoäi tröôøng Clementine
Thöù Baûy, ngaøy 13 thaùng 9 naêm 2025
Nhaân danh Cha, vaø Con, vaø Thaùnh Thaàn.
Bình an ôû cuøng anh chò em!
Kính thöa Ñöùc Hoàng Y,
Quyù Ñöùc Cha,
vaø Quyù Hoïc giaû thaân meán,
Toâi raát haân hoan ñoùn tieáp Haøn laâm vieän Toøa thaùnh veà Thaàn hoïc vaøo dòp keát thuùc Hoäi thaûo quoác teá vôùi chuû ñeà: "Thuï taïo, thieân nhieân, moâi tröôøng cho moät theá giôùi hoøa bình."
Anh chò em ñaõ suy tö veà nhöõng vaán ñeà thôøi söï caáp baùch, voán raát gaàn guõi vôùi toâi, cuõng nhö vôùi caùc vò tieàn nhieäm khaû kính cuûa toâi laø Thaùnh Gioan Phaoloâ II, Ñöùc Beâneâñictoâ XVI vaø Ñöùc Phanxicoâ. Vieäc phaùt trieån beàn vöõng veà moâi tröôøng vaø chaêm soùc coâng trình taïo döïng laø nhöõng daán thaân thieát yeáu ñeå baûo ñaûm söï soáng coøn cuûa nhaân loaïi; chuùng coù taùc ñoäng tröïc tieáp ñeán cô caáu xaõ hoäi cuûa chuùng ta cuõng nhö ñeán khaû naêng chung soáng trong hoøa bình vaø lieân ñôùi cuûa con ngöôøi.
Ñoàng thôøi, baát kyø noã löïc naøo nhaèm caûi thieän ñieàu kieän moâi tröôøng vaø xaõ hoäi cuûa theá giôùi chuùng ta ñeàu ñoøi hoûi söï daán thaân cuûa taát caû moïi ngöôøi, moãi ngöôøi goùp phaàn cuûa mình, trong tinh thaàn lieân ñôùi vaø hôïp taùc vöôït leân treân nhöõng raøo caûn vaø giôùi haïn veà vuøng mieàn, quoác gia, vaên hoùa, vaø ngay caû toân giaùo. Chieàu kích lieân vaên hoùa vaø lieân toân maø anh chò em ñaõ ñem laïi cho Hoäi thaûo laø moät daáu chæ ñaày höùa heïn cho nhöõng cuoäc trao ñoåi saâu roäng hôn, cuõng nhö cho nhöõng saùng kieán höõu hieäu vaø phong phuù hôn. Ñieàu naøy phuø hôïp vôùi dieän maïo môùi cuûa Haøn laâm vieän Toøa thaùnh veà Thaàn hoïc theo yù muoán cuûa Ñöùc Giaùo hoaøng Phanxicoâ, ngöôøi ñaõ ban cho theå cheá laâu ñôøi naøy cuûa Toøa thaùnh moät ñònh höôùng môùi.
Ñöôïc höôùng daãn bôûi Toâng thö Ad Theologiam Promovendam, keøm theo vieäc ban haønh caùc quy cheá môùi vaø nhöõng chính saùch chöa ñaày hai naêm tröôùc, toâi muoán nhaán maïnh ñaëc bieät ñeán ñoäng löïc truyeàn giaùo vaø ñoái thoaïi cuûa caùc noã löïc thaàn hoïc trong töông lai.
Thaàn hoïc, dó nhieân, laø moät chieàu kích caáu thaønh cuûa söù maïng truyeàn giaùo vaø hoaït ñoäng loan baùo Tin möøng cuûa Giaùo hoäi. Thaàn hoïc beùn reã trong Tin möøng vôùi muïc tieâu toái haäu laø daãn con ngöôøi ñeán söï hieäp thoâng vôùi Thieân Chuùa, voán laø muïc ñích cuûa vieäc rao giaûng Kitoâ giaùo. Chính bôûi vì thaàn hoïc höôùng ñeán moïi ngöôøi trong moïi thôøi ñaïi, neân coâng cuoäc loan baùo Tin möøng luoân bò thaùch ñoá bôûi nhöõng boái caûnh vaên hoùa, vaø caàn ñeán moät neàn thaàn hoïc "ñi ra", bieát keát hôïp tính nghieâm tuùc cuûa khoa hoïc vôùi nieàm say meâ lòch söû - moät neàn thaàn hoïc nhaäp theå, thaám ñaãm nhöõng noãi ñau, nieàm vui, khaùt voïng vaø hy voïng cuûa ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ trong thôøi ñaïi cuûa chuùng ta.
Söï toång hôïp cuûa caùc chieàu kích khaùc nhau naøy coù theå ñöôïc thöïc hieän trong moät neàn thaàn hoïc cuûa söï khoân ngoan, theo maãu göông maø caùc Thaùnh Giaùo phuï vaø caùc Baäc Thaày thôøi coå ñaõ phaùt trieån. Nhôø söï ngoan nguøy vôùi Thaùnh Thaàn, caùc ngaøi ñaõ bieát keát hôïp ñöùc tin vaø lyù trí, suy tö, caàu nguyeän, vaø haønh ñoäng. Trong caùi nhìn naøy, göông maãu luoân mang tính thôøi söï cuûa Thaùnh AÂu-tinh coù moät yù nghóa ñaëc bieät. Thaàn hoïc cuûa ngaøi khoâng bao giôø chæ laø moät cuoäc tìm kieám tröøu töôïng ñôn thuaàn, maø luoân laø hoa traùi töø kinh nghieäm cuûa ngaøi veà Thieân Chuùa, vaø töø moái töông quan trao ban söï soáng ñöôïc tuoân traøo töø kinh nghieäm aáy. Kinh nghieäm naøy ñaõ baét ñaàu ngay caû tröôùc khi ngaøi laõnh nhaän Pheùp Röûa, khi ngaøi caûm thaáy trong saâu thaúm taâm hoàn mình ñöôïc daãn daét bôûi moät aùnh saùng khoân taû (x. Töï thuù, VII, 10). Kinh nghieäm naøy tieáp tuïc suoát haønh trình cuoäc ñôøi, ñònh hình caùc suy tö thaàn hoïc cuûa ngaøi, voán mang tính nhaäp theå vaø coù khaû naêng ñaùp öùng nhöõng nhu caàu thieâng lieâng, tín lyù, muïc vuï vaø xaõ hoäi cuûa thôøi ñaïi ngaøi.
Neáu nhö Thaùnh AÂu-tinh ñaõ khôûi ñaàu haønh trình naøy vôùi moät caùch tieáp caän hieän sinh vaø caûm xuùc, baét ñaàu töø vieäc noäi taâm suy nieäm vaø nhaän ra 'Chaân lyù ngöï trong chuùng ta,' thì Thaùnh Toâma Aquinoâ ñaõ heä thoáng hoùa haønh trình aáy baèng caùc coâng cuï cuûa lyù trí theo tinh thaàn Aristoteles. Thaùnh Toâma ñaõ xaây döïng moät nhòp caàu vöõng chaéc giöõa ñöùc tin Kitoâ giaùo vaø khoa hoïc phoå quaùt, khi hieåu thaàn hoïc nhö moät khoa hoïc cuûa söï khoân ngoan (sapida scientia). Ñieàu naøy daãn chuùng ta ñeán vôùi moät tö töôûng gia lôùn khaùc cuûa thôøi caän ñaïi, Chaân phöôùc Antonio Rosmini, ngöôøi ñaõ "xem thaàn hoïc laø bieåu hieän cao caû cuûa ñöùc aùi trí thöùc, ñoàng thôøi nhaán maïnh raèng lyù trí pheâ bình ñöùng sau moïi tri thöùc phaûi ñöôïc quy höôùng veà YÙ nieäm Khoân Ngoan." (Ad Theologiam Promovendam, 1.11.2023, soá 7).
Nhö vaäy, thaàn hoïc chính laø söï khoân ngoan môû ra nhöõng chaân trôøi hieän sinh roäng lôùn hôn, ñoái thoaïi vôùi khoa hoïc, trieát hoïc, ngheä thuaät vaø toaøn boä kinh nghieäm nhaân loaïi. Nhaø thaàn hoïc, nam hay nöõ, laø ngöôøi maø trong coâng trình nghieân cöùu thaàn hoïc cuûa mình, soáng troïn nieàm thao thöùc truyeàn giaùo baèng vieäc thoâng truyeàn cho moïi ngöôøi "tri thöùc" vaø "höông vò" cuûa ñöùc tin, ñeå ñöùc tin aáy coù theå soi saùng ñôøi soáng chuùng ta, giaûi thoaùt ngöôøi yeáu ñuoái vaø bò loaïi tröø, chaïm ñeán vaø chöõa laønh thaân phaän ñau khoå cuûa ngöôøi ngheøo, giuùp chuùng ta xaây döïng moät theá giôùi huynh ñeä vaø lieân ñôùi, ñoàng thôøi daãn chuùng ta ñeán cuoäc gaëp gôõ vôùi Thieân Chuùa.
Moät chöùng töø quan troïng veà tri thöùc ñöùc tin phuïc vuï nhaân loaïi trong moïi chieàu kích - caù nhaân, xaõ hoäi, chính trò - chính laø Hoïc thuyeát Xaõ hoäi cuûa Giaùo hoäi. Ngaøy nay, hoïc thuyeát naøy cuõng ñöôïc môøi goïi ñeå ñöa ra nhöõng lôøi giaûi ñaùp khoân ngoan tröôùc caùc thaùch ñoá cuûa thôøi ñaïi kyõ thuaät soá. Thaàn hoïc caàn phaûi ñöôïc tröïc tieáp tham gia, bôûi vì moät caùch tieáp caän thuaàn tuùy ñaïo ñöùc ñoái vôùi theá giôùi phöùc taïp cuûa trí tueä nhaân taïo laø chöa ñuû. Ñuùng hôn, chuùng ta caàn phaûi quy chieáu ñeán moät vieãn töôïng nhaân hoïc laøm neàn taûng cho haønh ñoäng luaân lyù, vaø do ñoù trôû veà vôùi caâu hoûi muoân thuôû: Con ngöôøi laø ai? Phaåm giaù voán coù cuûa con ngöôøi laø gì, moät phaåm giaù khoâng theå bò giaûn löôïc thaønh baát kyø "ngöôøi maùy kyõ thuaät soá" (digital android) naøo?
Vì theá, toâi môøi goïi anh chò em haõy vun troàng moät neàn thaàn hoïc ñöôïc xaây döïng treân cuoäc gaëp gôõ thaân tình vaø bieán ñoåi vôùi Ñöùc Kitoâ, vaø ñöôïc nhaäp theå vaøo trong nhöõng thöïc taïi cuï theå cuûa nhaân loaïi hoâm nay. Toâi khích leä anh chò em ñoái thoaïi khoâng chæ vôùi trieát hoïc, maø coøn vôùi vaät lyù, sinh hoïc, kinh teá, luaät hoïc, vaên chöông vaø aâm nhaïc, ñeå vöøa laøm giaøu cho chính mình, vöøa laøm phong phuù cho ngöôøi khaùc, vaø laøm cho men Tin möøng thaám nhaäp vaøo caùc neàn vaên hoùa, trong cuoäc gaëp gôõ vôùi caùc tín ñoà thuoäc caùc toân giaùo khaùc cuõng nhö vôùi nhöõng ngöôøi khoâng tin. Ñeå cuoäc ñoái thoaïi ad extra, nghóa laø ñoái thoaïi vôùi theá giôùi vaø caùc truyeàn thoáng khaùc coù theå dieãn ra, nhö anh em bieát, tröôùc heát phaûi coù cuoäc ñoái thoaïi ad intra, nghóa laø cuoäc ñoái thoaïi giöõa caùc thaàn hoïc gia, döïa treân xaùc tín raèng dung maïo cuûa Thieân Chuùa chæ coù theå ñöôïc tìm kieám khi cuøng nhau böôùc ñi. Toâi hy voïng Haøn laâm vieän seõ trôû thaønh nôi gaëp gôõ vaø tình baèng höõu giöõa caùc nhaø thaàn hoïc, moät nôi hieäp thoâng vaø chia seû, nôi taát caû coù theå cuøng nhau böôùc ñi höôùng veà Ñöùc Kitoâ.
Vôùi nieàm hy voïng aáy, toâi muoán khích leä vaø chuùc laønh cho caû ba "dieän maïo" cuûa Haøn laâm vieän ñöôïc phaùc thaûo trong baûn quy cheá môùi: dieän maïo hoïc thuaät-khoa hoïc, nôi theå hieän söï nghieâm caån trí thöùc, nghieân cöùu vaø khaûo cöùu pheâ bình veà ñöùc tin; dieän maïo khoân ngoan, gaén lieàn vôùi chieâm nieäm vaø phaân ñònh, quy tuï nhieàu ngöôøi tín höõu bình thöôøng qua caùc "caên phoøng thaàn hoïc", nôi thaàn hoïc gaén lieàn vôùi caàu nguyeän, laéng nghe vaø chia seû, giuùp nuoâi döôõng ñôøi soáng thieâng lieâng vaø vöôït thaéng nhöõng hình aûnh sai laïc veà Thieân Chuùa; vaø cuoái cuøng laø dieän maïo lieân ñôùi, khôi daäy vaø thoâi thuùc nhöõng haønh ñoäng baùc aùi cuï theå. Bôûi leõ, tri thöùc ñích thöïc veà Thieân Chuùa chæ coù theå ñöôïc hieän thöïc nôi moät ñôøi soáng ñöôïc bieán ñoåi bôûi tình yeâu.
Anh chò em thaân meán, toâi caûm ôn söï daán thaân cuûa anh chò em. Caàu chuùc anh chò em phaùt trieån vaø hieän thöïc hoùa neàn thaàn hoïc khoân ngoan naøy ñeå phuïc vuï Giaùo hoäi vaø theá giôùi. Xin pheùp laønh cuûa toâi ñoàng haønh vaø naâng ñôõ anh chò em. Xin caûm ôn anh chò em!
Nt. Anna Ngoïc Dieäp, OP
Doøng Ña Minh Thaùnh Taâm
Chuyeån ngöõ töø: vatican.va