Thaûm saùt taïi Ñoâng Congo,
duø coù hieäp öôùc hoøa bình
Thaûm saùt taïi Ñoâng Congo, duø coù hieäp öôùc hoøa bình.
G. Traàn Ñöùc Anh, O.P.
Rubaya (RVA News 22-08-2025) - Maëc duø coù hieäp ñònh hoøa bình, töø ñaàu thaùng Taùm naêm 2025 ñeán nay ñaõ coù ít nhaát 319 ngöôøi ôû mieàn ñoâng Coäng hoøa Daân chuû Congo bò saùt haïi, theo haõng tin Coâng giaùo Ñöùc KNA, truyeàn ñi hoâm 21 thaùng Taùm naêm 2025.
Hoài cuoái thaùng Saùu naêm 2024, Ngoaïi tröôûng Congo, baø Therese Kayikwamba Wagner, vaø Ngoaïi tröôûng Ruanda laùng gieàng laø oâng Olivier Ndunggirehe ñaõ kyù keát taïi thuû ñoâ Washington cuûa Myõ moät thoûa thuaän vôùi hy voïng mang laïi hoøa bình cho mieàn Ñoâng Congo bò khuûng hoaûng töø laâu, nhöng nay tình theá laïi trôû neân bi thaûm: Gieát choùc, cöôõng hieáp vaø ñe doïa xaûy ra haøng ngaøy. Theâm vaøo ñoù laø tình traïng thieáu thoán nghieâm troïng ôû moät khu vöïc voán dó giaøu taøi nguyeân quyù giaù. ÔÛ thuû phuû Goma cuûa tænh baéc Kivu, nhieàu ngaân haøng ñaõ phaûi ñoùng cöûa.
Cuoäc chieán giaønh quyeàn kieåm soaùt caùc nhoùm phieán quaân khaùc nhau chaúng quan taâm ñeán ñieàu ñoù. Hoï tieáp tuïc ñaáu ñaù ñeå giaønh quyeàn thoáng trò ôû Ñoâng Congo. Hieän taïi, chuû yeáu laø choáng laïi daân thöôøng, nhö hai baùo caùo coâng boá hoâm thöù Tö, ngaøy 20 thaùng Taùm naêm 2025, cho thaáy. Theo Toå chöùc Theo doõi Nhaân quyeàn (HRW), nhoùm phieán quaân noåi tieáng nhaát M23 - ñöôïc Rwanda haäu thuaãn - phaûi chòu traùch nhieäm veà caùc vuï thaûm saùt gaàn Coâng vieân quoác gia Virunga.
Trong khoaûng thôøi gian töø ngaøy 10 ñeán ngaøy 30 thaùng Baûy naêm 2025, ít nhaát 140 ngöôøi bò haønh quyeát ôû hôn 14 ngoâi laøng, haàu heát thuoäc saéc daân Hutu.
Vaên phoøng Nhaân quyeàn Lieân Hieäp Quoác ñaàu thaùng Taùm naêm 2025, cho bieát ít nhaát 319 ngöôøi ñaõ bò saùt haïi. Vaên phoøng cuõng caùo buoäc: Quaân ñoäi Rwanda cuõng tham chieán taïi Congo. Ñieàu khieán caùc vuï taán coâng theâm nghieâm troïng: khoâng chæ M23 maø caû quaân ñoäi Rwanda cuõng bò caùo buoäc tham gia vi phaïm chuû quyeàn cuûa Coäng hoøa Daân chuû Congo.
Moät baùo caùo cuûa Lieân Hieäp Quoác vaøo thaùng Möôøi Hai naêm 2024 cho bieát, sau khi chieám ñöôïc thò traán Rubaya - nôi coù moû coltan lôùn nhaát khu vöïc - M23 ñaõ vaän chuyeån ít nhaát 150 taán khoaùng saûn naøy sang Rwanda. Sau ñoù, soá coltan naøy bò troän laãn baát hôïp phaùp vôùi saûn löôïng noäi ñòa. Ñieàu ñoù cho thaáy chaúng heà coù yù ñònh chaám döùt xung ñoät - voán ñaõ khieán gaàn 6.9 trieäu ngöôøi phaûi di dôøi trong nöôùc. Caøng hoãn loaïn thì vieäc buoân laäu taøi nguyeân caøng deã daøng.
Toång thoáng Rwanda Paul Kagame - laâu nay bò caùo buoäc ñaøn aùp töï do ngoân luaän, baùo chí vaø ñe doïa phe ñoái laäp, laïi thöôøng ñöa ra lyù do khaùc: oâng khaúng ñònh daân toäc Tutsi caàn ñöôïc baûo veä. Trong cuoäc dieät chuûng naêm 1994, ít nhaát 800,000 ngöôøi Tutsi vaø Hutu oân hoøa ñaõ bò saùt haïi trong 100 ngaøy bôûi caùc daân quaân Hutu. Thaûm saùt trong nhaø thôø vaø treân caùnh ñoàng.
Khoâng coù hy voïng chaám döùt baïo löïc
Khoâng coù daáu hieäu naøo cho thaáy baïo löïc seõ chaám döùt. Phaùi boä oån ñònh cuûa Lieân Hieäp Quoác goïi taét MONUSCO, ñöôïc Hoäi ñoàng Baûo an laäp ra naêm 2010, vôùi muïc tieâu baûo veä daân thöôøng khoûi caùc nhoùm vuõ trang, giaûi giaùp chuùng vaø khoâi phuïc quyeàn löïc nhaø nöôùc. Theá nhöng, baát chaáp caùc bieän phaùp naøy vaø caû thoûa thuaän hoøa bình, ngaøy caøng coù theâm nhieàu vuï vi phaïm nhaân quyeàn ñöôïc ghi nhaän.
(KNA, KAP 21-8-2028)