Söù ñieäp Ñöùc Giaùo hoaøng Leâoâ XIV
göûi tôùi Hoäi nghò Thöôøng nieân laàn II
veà Trí tueä Nhaân taïo,
Ñaïo ñöùc vaø Quaûn trò Doanh nghieäp
Söù ñieäp Ñöùc Giaùo hoaøng Leâoâ XIV göûi tôùi Hoäi nghò Thöôøng nieân laàn II veà Trí tueä Nhaân taïo, Ñaïo ñöùc vaø Quaûn trò Doanh nghieäp.
Chuyeån ngöõ: Nt. Anna Ngoïc Dieäp, OP
Vatican (WHÑ 23-06-2025) - Hoäi nghò Thöôøng nieân laàn II veà Trí tueä Nhaân taïo, Ñaïo ñöùc vaø Quaûn trò Doanh nghieäp dieãn ra taïi Roâma vaø Vatican töø ngaøy 19-20/6/2025, quy tuï caùc laõnh ñaïo doanh nghieäp AI haøng ñaàu, caùc chuyeân gia, nhaø laäp phaùp vaø hoïc giaû nhaèm thaûo luaän toaøn dieän veà nhöõng thaùch thöùc ñaïo ñöùc vaø quaûn trò trong kyû nguyeân AI.
Dieãn giaû bao goàm ñaïi dieän töø caùc coâng ty coâng ngheä nhö Google, IBM, Anthropic, Palantir, Cohere, AI21 Labs; vaø caùc vò laõnh ñaïo Giaùo hoäi nhö Ñöùc Toång Giaùm muïc Edgar Pena Parra (Phoù Quoác vuï khanh Toøa Thaùnh), Ñöùc Toång Giaùm muïc Carlo Maria Polvani, Ñöùc Toång Giaùm muïc Vincenzo Paglia vaø Cha Paolo Benanti - chuyeân gia AI taïi Lieân Hôïp Quoác vaø giaùo sö thaàn hoïc luaân lyù.
Nhaân dòp naøy, Ñöùc Giaùo hoaøng Leâoâ XIV ñaõ göûi tôùi Hoäi nghò moät söù ñieäp.
Sau ñaây laø baûn dòch Vieät ngöõ toaøn vaên Söù ñieäp cuûa Ñöùc Thaùnh Cha:
Söù ñieäp Ñöùc Thaùnh Cha Leâoâ XIV
Göûi tôùi Hoäi nghò Thöôøng nieân laàn II veà Trí tueä Nhaân taïo, Ñaïo ñöùc vaø Quaûn trò Doanh nghieäp
(Taïi Palazzo Piacentini - truï sôû Boä Doanh nghieäp vaø Saûn phaåm "Made in Italy" - vaø taïi Sala Regia thuoäc Dinh Toâng Toøa Vatican, ngaøy 19-20/6/2025)
Nhaân dòp Hoäi nghò Thöôøng nieân laàn thöù hai taïi Roâma veà Trí tueä Nhaân taïo (AI), toâi xin göûi ñeán quyù tham döï vieân lôøi chuùc toát laønh cuøng lôøi caàu nguyeän chaân thaønh. Söï hieän dieän cuûa quyù vò minh chöùng cho nhu caàu caáp thieát phaûi suy tö nghieâm tuùc vaø duy trì ñoái thoaïi lieân tuïc veà chieàu kích ñaïo ñöùc voán gaén lieàn vôùi AI, cuõng nhö veà vieäc quaûn trò coâng ngheä naøy moät caùch coù traùch nhieäm. Toâi ñaëc bieät vui möøng vì ngaøy thöù hai cuûa Hoäi nghò seõ dieãn ra taïi Dinh Toâng Toøa, moät daáu chæ roõ raøng cho thaáy Giaùo hoäi mong muoán tham gia vaøo nhöõng cuoäc thaûo luaän coù aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán hieän taïi vaø töông lai cuûa gia ñình nhaân loaïi.
Beân caïnh tieàm naêng phi thöôøng nhaèm phuïc vuï con ngöôøi, söï phaùt trieån nhanh choùng cuûa AI cuõng ñaët ra nhöõng caâu hoûi saâu xa veà vieäc söû duïng coâng ngheä naøy moät caùch ñuùng ñaén ñeå xaây döïng moät xaõ hoäi toaøn caàu thöïc söï coâng baèng vaø nhaân vaên hôn. Theo nghóa ñoù, duø AI chaéc chaén laø moät saûn phaåm xuaát saéc cuûa trí tueä con ngöôøi, nhöng "treân heát, noù vaãn laø moät coâng cuï" (Ñöùc Giaùo hoaøng Phanxicoâ, Dieãn vaên taïi Hoäi nghò thöôïng ñænh G7 veà Trí tueä Nhaân taïo, ngaøy 14/6/2024). Theo ñònh nghóa, coâng cuï luoân quy chieáu veà trí tueä con ngöôøi - voán taïo ra noù - vaø phaàn lôùn giaù trò ñaïo ñöùc cuûa coâng cuï baét nguoàn töø yù höôùng cuûa ngöôøi söû duïng. Trong moät soá tröôøng hôïp, AI ñaõ ñöôïc söû duïng theo höôùng tích cöïc, thaäm chí cao quyù, nhaèm thuùc ñaåy söï bình ñaúng lôùn hôn; nhöng ñoàng thôøi, cuõng coù khaû naêng AI bò laïm duïng vì muïc ñích vuï lôïi, gaây toån haïi cho ngöôøi khaùc, hoaëc teä hôn, bò söû duïng ñeå kích ñoäng xung ñoät vaø baïo löïc.
Veà phaàn mình, Giaùo hoäi mong muoán ñoùng goùp vaøo cuoäc thaûo luaän moät caùch bình taâm vaø saùng suoát veà nhöõng vaán ñeà caáp baùch naøy, ñaëc bieät nhaán maïnh ñeán söï caàn thieát phaûi caân nhaéc caùc heä quaû cuûa AI döôùi aùnh saùng cuûa "söï phaùt trieån toaøn dieän cuûa con ngöôøi vaø xaõ hoäi" (Note Antiqua et Nova, soá 6).
Ñieàu naøy ñoøi hoûi phaûi quan taâm ñeán söï phaùt trieån cuûa con ngöôøi khoâng chæ veà phöông dieän vaät chaát, maø coøn caû veà trí tueä vaø tinh thaàn; nghóa laø phaûi baûo veä phaåm giaù baát khaû xaâm phaïm cuûa moãi con ngöôøi, ñoàng thôøi toân troïng söï phong phuù vaø ña daïng veà vaên hoùa cuõng nhö tinh thaàn cuûa caùc daân toäc treân theá giôùi. Sau cuøng, lôïi ích hay ruûi ro cuûa AI phaûi ñöôïc ñaùnh giaù ñuùng ñaén döïa treân tieâu chuaån ñaïo ñöùc cao caû naøy.
Thaät ñaùng tieác, nhö Ñöùc coá Giaùo hoaøng Phanxicoâ töøng nhaän ñònh, xaõ hoäi ngaøy nay ñang traûi qua moät "söï maát maùt, hoaëc ít nhaát laø söï che khuaát caûm thöùc veà con ngöôøi vaø söï giaûm suùt roõ reät yù nghóa cuûa khaùi nieäm veà phaåm giaù con ngöôøi" vaø ñieàu ñoù môøi goïi taát caû chuùng ta phaûi suy tö saâu xa hôn veà baûn chaát vaø tính ñoäc ñaùo cuûa phaåm giaù con ngöôøi maø chuùng ta cuøng chia seû (Dieãn vaên taïi Hoäi nghò thöôïng ñænh G7 veà Trí tueä Nhaân taïo, ngaøy 14/6/2024). AI - ñaëc bieät laø AI Taïo sinh (Generative AI) - ñaõ môû ra nhöõng chaân trôøi môùi treân nhieàu lónh vöïc, trong ñoù coù vieäc thuùc ñaåy nghieân cöùu y hoïc vaø khaùm phaù khoa hoïc. Tuy nhieân, noù cuõng laøm daáy leân nhöõng caâu hoûi ñaùng lo ngaïi veà taùc ñoäng coù theå coù ñoái vôùi khaû naêng môû loøng cuûa con ngöôøi tröôùc chaân lyù vaø veû ñeïp, cuõng nhö ñoái vôùi khaû naêng ñoäc ñaùo cuûa chuùng ta trong vieäc nhaän thöùc vaø xöû lyù thöïc taïi. Vieäc nhìn nhaän vaø toân troïng nhöõng neùt rieâng bieät voán coù cuûa con ngöôøi laø ñieàu thieát yeáu trong baát kyø cuoäc thaûo luaän naøo nhaèm xaây döïng moät khuoân khoå ñaïo ñöùc phuø hôïp cho vieäc quaûn trò AI.
Toâi tin raèng taát caû chuùng ta ñeàu quan taâm ñeán treû em vaø ngöôøi treû, cuõng nhö nhöõng haäu quaû coù theå xaûy ra töø vieäc söû duïng AI ñoái vôùi söï phaùt trieån trí tueä vaø thaàn kinh cuûa caùc em. Ngöôøi treû caàn ñöôïc naâng ñôõ, chöù khoâng bò caûn trôû, treân haønh trình tieán ñeán söï tröôûng thaønh vaø tinh thaàn traùch nhieäm ñích thöïc. Caùc em laø nieàm hy voïng cho töông lai, vaø söï laønh maïnh cuûa xaõ hoäi tuøy thuoäc vaøo vieäc caùc em coù theå phaùt huy caùc taøi naêng vaø naêng löïc Thieân Chuùa ban, ñeå ñaùp laïi nhöõng ñoøi hoûi cuûa thôøi ñaïi vaø nhu caàu cuûa tha nhaân vôùi moät tinh thaàn töï do vaø quaûng ñaïi. Chöa coù theá heä naøo töøng coù khaû naêng tieáp caän nhanh choùng ñeán löôïng thoâng tin khoång loà nhö theá thoâng qua AI. Tuy nhieân, moät laàn nöõa, vieäc tieáp caän döõ lieäu - duø coù phong phuù ñeán ñaâu - cuõng khoâng theå bò nhaàm laãn vôùi trí tueä, bôûi trí tueä "bao haøm söï môû loøng cuûa con ngöôøi tröôùc nhöõng caâu hoûi toái haäu cuûa cuoäc soáng vaø theå hieän moät ñònh höôùng noäi taâm höôùng veà Chaân vaø Thieän" (Antiqua et Nova, soá 29). Sau cuøng, söï khoân ngoan ñích thöïc lieân quan nhieàu hôn ñeán vieäc nhaän ra yù nghóa ñích thöïc cuûa cuoäc soáng, chöù khoâng phaûi ôû choã coù bao nhieâu döõ lieäu trong tay.
Trong aùnh saùng ñoù, anh chò em thaân meán, toâi baøy toû hy voïng raèng caùc cuoäc thaûo luaän cuûa anh chò em cuõng seõ xem xeùt AI trong boái caûnh cuûa tieán trình truyeàn ñaït lieân theá heä caàn thieát - moät tieán trình nhaèm giuùp ngöôøi treû hoäi nhaäp chaân lyù vaøo ñôøi soáng luaân lyù vaø taâm linh cuûa mình, töø ñoù ñònh höôùng cho nhöõng quyeát ñònh tröôûng thaønh vaø môû ra con ñöôøng daãn ñeán moät theá giôùi ñaày tình lieân ñôùi vaø hieäp nhaát (x. Antiqua et Nova, soá 28). Nhieäm vuï ñöôïc giao phoù cho anh chò em khoâng heà deã daøng, nhöng laïi mang moät taàm quan troïng soáng coøn. Trong khi baøy toû loøng bieát ôn ñoái vôùi nhöõng noã löïc cuûa anh chò em hieän taïi vaø trong töông lai, toâi chaân thaønh caàu xin Thieân Chuùa tuoân ñoå muoân phuùc laønh khoân ngoan, hoan laïc vaø bình an xuoáng treân anh chò em vaø gia quyeán
Töø Vatican, ngaøy 17 thaùng 6 naêm 2025.
Leâoâ XIV
Nt. Anna Ngoïc Dieäp, OP
Doøng Ña Minh Thaùnh Taâm
Chuyeån ngöõ töø: vatican.va (20/06/2025)