Dieãn vaên Ñöùc Thaùnh Cha Leâoâ XIV
tröôùc caùc thaønh vieân Lieân minh
Nghò vieän Quoác teá ngaøy 21/6/2025
Dieãn vaên Ñöùc Thaùnh Cha Leâoâ XIV tröôùc caùc thaønh vieân Lieân minh Nghò vieän Quoác teá ngaøy 21/6/2025.
Chuyeån ngöõ: Tri Khoan
Vatican (WHÑ 23-06-2025) - Saùng thöù Baûy ngaøy 21/6/2025, Ñöùc Thaùnh Cha Leâoâ XIV ñaõ gaëp gôõ caùc thaønh vieân Quoác hoäi cuûa 68 Quoác gia tham gia ngaøy Naêm thaùnh Giôùi chöùc Chính quyeàn.
Sau ñaây laø baûn dòch Vieät ngöõ toaøn vaên baøi dieãn vaên cuûa Ñöùc Thaùnh Cha:
Dieãn vaên Ñöùc Thaùnh Cha Leâoâ XIV tröôùc caùc thaønh vieân Lieân minh Nghò vieän Quoác teá ngaøy 21/6/2025.
Hoäi tröôøng Benediction
Thöù Baûy, 21 thaùng Saùu, 2025
Kính thöa Baø Chuû tòch Hoäi ñoàng Boä tröôûng, vaø OÂng Chuû tòch Haï vieän Coäng hoøa YÙ,
Kính thöa Baø Chuû tòch vaø OÂng Toång Thö kyù Lieân minh Nghò vieän Quoác teá,
Thöa Quyù vò ñaïi dieän caùc Vieän Haøn laâm vaø quyù vò laõnh ñaïo toân giaùo,
Toâi vui möøng ñöôïc gaëp quyù vò trong boái caûnh cuûa Hoäi nghò Lieân minh Nghò vieän Quoác teá, dieãn ra trong Naêm thaùnh cho caùc giôùi chöùc chính quyeàn. Toâi xin göûi lôøi chaøo noàng nhieät tôùi quyù vò thaønh vieân cuûa caùc Phaùi ñoaøn ñeán töø saùu möôi taùm quoác gia khaùc nhau, vaø caùch ñaëc bieät laø caùc vò Chuû tòch cuûa Cô quan Nghò vieän.
Chính trò ñaõ ñöôïc ñònh nghóa moät caùch ñuùng ñaén laø "hình thöùc baùc aùi cao caû nhaát," theo lôøi Ñöùc Pioâ XI (Dieãn vaên göûi Lieân ñoaøn Ñaïi hoïc Coâng giaùo YÙ, 18 thaùng 12 naêm 1927). Thaät vaäy, neáu chuùng ta nhìn vaøo vieäc phuïc vuï maø ñôøi soáng chính trò mang laïi cho xaõ hoäi vaø cho ích chung, thì noù thöïc söï coù theå ñöôïc coi laø moät haønh ñoäng cuûa ñöùc aùi Kitoâ giaùo, noù khoâng bao giôø laø lyù thuyeát, maø luoân laø daáu chæ cuï theå vaø chöùng taù cho söï quan taâm khoâng ngöøng cuûa Thieân Chuùa ñoái vôùi thieän ích cuûa gia ñình nhaân loaïi (x. Ñöùc Phanxicoâ, Thoâng ñieäp Fratelli Tutti, 176-192).
Veà vaán ñeà naøy, saùng nay toâi muoán ñöôïc chia seû vôùi quyù vò ba suy tö maø toâi cho laø quan troïng trong boái caûnh vaên hoùa hieän nay.
Suy tö thöù nhaát lieân quan ñeán traùch nhieäm cuûa quyù vò trong vieäc coå voõ, khoâng leä thuoäc vaøo baát kyø lôïi ích rieâng tö naøo, vaø baûo veä lôïi ích cuûa coäng ñoàng, töùc laø lôïi ích chung, caùch rieâng qua vieäc beânh vöïc nhöõng ngöôøi deã bò toån thöông vaø bò gaït ra beân leà. Ñieàu naøy coù nghóa laø, chaúng haïn, noã löïc khaéc phuïc söï cheânh leäch khoâng theå chaáp nhaän ñöôïc giöõa khoái taøi saûn khoång loà taäp trung trong tay moät soá ít ngöôøi vaø nhöõng ngöôøi ngheøo treân theá giôùi (x. Ñöùc Leâoâ XIII, Thoâng ñieäp Rerum Novarum, ngaøy 15 thaùng 5 naêm 1891, 1). Nhöõng ngöôøi soáng trong ñieàu kieän cuøng khoán ñang keâu leân ñeå tieáng noùi cuûa hoï ñöôïc laéng nghe, nhöng raát thöôøng khi khoâng ai saün loøng laéng nghe lôøi keâu cöùu cuûa hoï. Söï maát caân baèng naøy sinh ra nhöõng caûnh baát coâng dai daúng, deã daãn tôùi baïo löïc, vaø sôùm hay muoän seõ laø thaûm kòch chieán tranh. Traùi laïi, chính trò laønh maïnh, baèng caùch thuùc ñaåy söï phaân phoái coâng baèng caùc taøi nguyeân, coù theå phuïc vuï hieäu quaû cho söï hoøa hôïp vaø hoøa bình trong chính caùc quoác gia vaø quoác teá.
Suy tö thöù hai cuûa toâi lieân quan ñeán töï do toân giaùo vaø ñoái thoaïi lieân toân. Lónh vöïc naøy ñaõ trôû neân quan troïng hôn trong thôøi ñieåm hieän taïi, vaø ñôøi soáng chính trò coù theå ñaït nhieàu thaønh töïu baèng caùch taïo ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå coù ñöôïc töï do toân giaùo ñích thöïc, cuõng nhö söï gaëp gôõ ñaày toân troïng vaø mang tính xaây döïng giöõa caùc coäng ñoàng toân giaùo khaùc nhau coù theå phaùt trieån. Nieàm tin vaøo Thieân Chuùa, vôùi nhöõng giaù trò tích cöïc baét nguoàn töø ñoù, laø nguoàn maïch voâ taän cuûa söï thieän haûo vaø chaân lyù cho cuoäc soáng cuûa caùc caù nhaân vaø coäng ñoàng. Thaùnh Augustinoâ ñaõ noùi ñeán söï caàn thieát phaûi chuyeån töø amor sui - moät tình yeâu baûn thaân ích kyû, thieån caän vaø huûy dieät - sang amor Dei, moät tình yeâu töï do vaø quaûng ñaïi, ñaët neàn taûng nôi Thieân Chuùa vaø daãn ñeán söï hieán daâng baûn thaân. Ngaøi daïy raèng, söï chuyeån bieán ñoù laø ñieàu caàn thieát ñeå xaây döïng civitas Dei, töùc laø xaõ hoäi maø luaät caên baûn laø ñöùc aùi (x. De Civitate Dei, XIV, 28).
Ñeå coù moät ñieåm tham chieáu chung trong hoaït ñoäng chính trò, vaø khoâng loaïi tröø tröôùc baát kyø caân nhaéc naøo veà tính sieâu vieät trong caùc tieán trình ra quyeát ñònh, seõ raát höõu ích khi tìm kieám moät yeáu toá ñoaøn keát taát caû moïi ngöôøi. Ñeå ñaït muïc tieâu naøy, moät ñieåm tham chieáu coát loõi chính laø luaät töï nhieân, khoâng ñöôïc vieát bôûi tay con ngöôøi nhöng ñöôïc coâng nhaän laø coù giaù trò trong moïi thôøi ñaïi vaø moïi nôi, ñoàng thôøi tìm thaáy laäp luaän hôïp lyù vaø thuyeát phuïc nhaát trong chính töï nhieân. Theo lôøi cuûa Cicero, moät ngöôøi daãn giaûi ñaày uy tín veà luaät naøy trong thôøi coå ñaïi, toâi trích daãn trong taùc phaåm De Re Publica:
"Luaät töï nhieân laø lyù leõ ñuùng ñaén, phuø hôïp vôùi töï nhieân, mang tính phoå quaùt, baát bieán vaø vónh cöûu, noù môøi goïi chuùng ta laøm ñieàu hôïp leõ vôùi caùc meänh leänh cuûa noù, vaø ngaên caûn chuùng ta khoûi ñieàu aùc baèng caùc luaät caám cuûa noù... Khoâng ai coù theå thay ñoåi luaät naøy, cuõng khoâng ai coù theå loaïi boû baát kyø phaàn naøo cuûa noù, cuõng khoâng theå baõi boû hoaøn toaøn; chuùng ta khoâng theå giaûi thoaùt mình khoûi luaät naøy thoâng qua Nguyeân laõo vieän hay nhaân daân, cuõng khoâng caàn phaûi tìm ngöôøi dieãn giaûi hay giaûi thích. Vaø seõ khoâng coù luaät ôû Rome, khoâng coù luaät ôû Athens, khoâng coù luaät baây giôø, khoâng coù luaät sau naøy; nhöng chæ coù moät luaät vónh cöûu vaø baát bieán seõ cai quaûn moïi daân toäc trong moïi thôøi ñaïi" (III, 22).
Luaät töï nhieân, vôùi giaù trò phoå quaùt, vöôït treân vaø ñoäc laäp vôùi nhöõng nieàm tin coøn gaây tranh luaän, trôû thaønh kim chæ nam ñeå chuùng ta ñònh höôùng khi laäp phaùp vaø haønh ñoäng, nhaát laø ñoái vôùi nhöõng vaán ñeà ñaïo ñöùc teá nhò vaø caáp thieát, ngaøy nay hôn bao giôø heát, lieân quan ñeán ñôøi soáng caù nhaân vaø quyeàn rieâng tö.
Baûn Tuyeân ngoân Quoác teá veà Nhaân quyeàn, ñöôïc Lieân Hieäp Quoác pheâ chuaån vaø coâng boá ngaøy 10 thaùng 12 naêm 1948, nay ñaõ trôû thaønh moät phaàn cuûa di saûn vaên hoùa nhaân loaïi. Vaên baûn ñoù, luoân coù giaù trò, coù theå ñoùng goùp raát lôùn vaøo vieäc ñaët nhaân vò, trong söï toaøn veïn baát khaû xaâm phaïm, laøm neàn taûng cho cuoäc tìm kieám chaân lyù, nhôø ñoù phuïc hoài phaåm giaù cho nhöõng ai caûm thaáy khoâng ñöôïc toân troïng trong baûn theå saâu thaúm nhaát vaø trong tieáng goïi löông tri cuûa hoï.
Ñieàu naøy ñöa chuùng ta ñeán vôù suy tö thöù ba. Möùc ñoä vaên minh ñaït ñöôïc treân theá giôùi cuûa chuùng ta vaø caùc muïc tieâu maø quyù vò ñöôïc trao traùch nhieäm ñaït ñeán hieän ñang ñöùng tröôùc moät thaùch ñoá to lôùn laø trí tueä nhaân taïo. Ñaây laø moät tieán boä chaéc chaén seõ giuùp ích raát nhieàu cho xaõ hoäi, mieãn laø vieäc söû duïng noù khoâng laøm toån haïi ñeán caên tính vaø phaåm giaù cuûa con ngöôøi cuøng vôùi nhöõng töï do cô baûn cuûa hoï. Ñaëc bieät, khoâng ñöôïc queân raèng trí tueä nhaân taïo hoaït ñoäng nhö laø moät coâng cuï vì ích lôïi cuûa con ngöôøi, chöù khoâng laøm suy giaûm hay thay theá con ngöôøi. Nhöõng gì ñang noåi leân thaät söï laø moät thaùch thöùc lôùn, moät thaùch thöùc ñoøi hoûi söï chuù yù caùch caån troïng vaø taàm nhìn xa ñeå coù theå hoaïch ñònh, keå caû trong boái caûnh cuûa nhöõng kòch baûn môùi, loái soáng laønh maïnh, coâng baèng vaø toát laønh, ñaëc bieät laø vì lôïi ích cuûa caùc theá heä treû.
Ñôøi soáng caù nhaân cuûa chuùng ta coù giaù trò lôùn hôn baát kyø thuaät toaùn naøo, vaø caùc moái töông quan xaõ hoäi ñoøi hoûi nhöõng khoâng gian phaùt trieån vöôït xa caùc khuoân maãu haïn heïp maø moät coã maùy voâ hoàn coù theå ñoùng goùi saün. Chuùng ta ñöøng queân raèng, duø coù theå löu tröõ haøng trieäu ñieåm döõ lieäu vaø traû lôøi nhieàu caâu hoûi chæ trong vaøi giaây, trí tueä nhaân taïo vaãn chæ ñöôïc trang bò moät "boä nhôù tónh", khoâng theå so saùnh vôùi trí nhôù cuûa con ngöôøi. Trong khi ñoù, trí nhôù cuûa chuùng ta coù tính saùng taïo, naêng ñoäng, taïo sinh, coù khaû naêng keát noái quaù khöù, hieän taïi vaø töông lai trong moät haønh trình tìm kieám yù nghóa soáng ñoäng vaø hieäu quaû, bao haøm taát caû caùc vaán ñeà ñaïo ñöùc vaø söï toàn taïi maø ñieàu naøy ñoøi hoûi (x. Ñöùc Phanxicoâ, Dieãn vaên taïi Hoäi nghò Thöôïng ñænh G7 veà Trí tueä Nhaân taïo, 14 thaùng 6 naêm 2024).
Chính trò khoâng theå laøm ngô tröôùc moät thaùch ñoá to lôùn nhö vaäy. Traùi laïi, chính trò ñöôïc keâu goïi trôû thaønh lôøi hoài ñaùp cho nhieàu coâng daân ñang nhìn vôùi hy voïng laãn nhöõng lo ngaïi ñuùng ñaén veà caùc vaán ñeà do neàn vaên hoùa kyõ thuaät soá môùi naøy laøm noåi leân.
Trong Naêm thaùnh 2000, Thaùnh Gioan Phaoloâ II ñaõ choïn Thaùnh Thomas More laø chöùng nhaân cho caùc nhaø laõnh ñaïo chính trò toân kính, vaø laø vò chuyeån caàu ñeå baûo trôï coâng vieäc cuûa hoï. Ngaøi Thomas More laø ngöôøi trung thaønh vôùi caùc boån phaän coâng daân cuûa mình, laø moät ngöôøi phuïc vuï hoaøn haûo cuûa nhaø nöôùc chính vì ñöùc tin, ñieàu ñaõ giuùp ngaøi xem chính trò khoâng nhö moät ngheà maø nhö moät söù maïng truyeàn baù chaân lyù vaø thieän ích. Ngaøi ñaõ "ñaët hoaït ñoäng coâng vuï cuûa mình vaøo vieäc phuïc vuï con ngöôøi, ñaëc bieät laø nhöõng ngöôøi yeáu theá vaø ngheøo khoå; ngaøi giaûi quyeát caùc tranh chaáp xaõ hoäi vôùi yù thöùc coâng baèng tuyeät vôøi; ngaøi baûo veä gia ñình baèng söï daán thaân maïnh meõ; vaø thuùc ñaåy neàn giaùo duïc toaøn dieän cho thanh thieáu nieân" (Toâng thö E Sancti Thomae Mori, ngaøy 31 thaùng 10 naêm 2000, 4). Loøng duõng caûm ngaøi theå hieän khi saün saøng hy sinh maïng soáng hôn laø phaûn boäi söï thaät khieán ngaøi, vaø ñoái vôùi chuùng ta ngaøy nay, trôû thaønh moät vò töû ñaïo vì töï do vaø vì quyeàn toái thöôïng cuûa löông taâm. Öôùc mong göông maãu cuûa ngaøi laø nguoàn caûm höùng vaø höôùng daãn cho töøng ngöôøi trong quyù vò.
Kính thöa quyù vò, toâi caûm ôn quyù vò ñaõ ñeán thaêm. Toâi xin göûi nhöõng lôøi nguyeän chuùc toát ñeïp nhaát cho coâng vieäc cuûa quyù vò, vaø toâi khaån xin muoân phuùc laønh cuûa Thieân Chuùa ñoå xuoáng treân quyù vò vaø nhöõng ngöôøi thaân yeâu.
Xin caûm ôn taát caû quyù vò. Xin Chuùa chuùc phuùc cho quyù vò vaø coâng vieäc cuûa quyù vò. Caûm ôn quyù vò.
Tri Khoan
Chuyeån ngöõ töø: vatican.va (21/6/2025)