Thoâng ñieäp cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Leâoâ XIV
göûi Hoäi nghò veà Trí khoân Nhaân taïo
Thoâng ñieäp cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Leâoâ XIV göûi Hoäi nghò veà Trí khoân Nhaân taïo.
Vuõ Vaên An
Vatican (VietCatholic News 20-06-2025) - Theo VaticanNews, Ñöùc Giaùo Hoaøng Leâoâ XIV caûnh caùo raèng trí khoân nhaân taïo ñaët ra nhöõng caâu hoûi caáp baùch, khoâng bao giôø ñöôïc queân phaåm giaù con ngöôøi vaø khoâng ñöôïc can thieäp vaøo söï phaùt trieån nhaân baûn vaø thaàn kinh cuûa thanh thieáu nieân vaø treû em.
Ngaøi ñaõ ñöa ra nhaän xeùt treân trong thoâng ñieäp cuûa mình göûi ñeán Hoäi nghò thöôøng nieân laàn thöù hai taïi Rome veà Trí tueä nhaân taïo ñöôïc coâng boá vaøo thöù Saùu.
Hoäi nghò dieãn ra taïi Ñieän Toâng toøa, "moät daáu hieäu roõ raøng cho thaáy mong muoán cuûa Giaùo hoäi trong vieäc tham gia vaøo caùc cuoäc thaûo luaän naøy, nhöõng cuoäc thaûo luaän aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán hieän taïi vaø töông lai cuûa gia ñình nhaân loaïi chuùng ta".
Hoäi nghò naøy quy tuï caùc giaùm ñoác ñieàu haønh caáp cao töø caùc coâng ty AI haøng ñaàu, cuõng nhö caùc doanh nghieäp lôùn trieån khai AI, vôùi caùc nhaø hoaïch ñònh chính saùch, hoïc giaû, nhaø ñaïo ñöùc hoïc vaø luaät sö ñeå xem xeùt toaøn dieän nhöõng thaùch thöùc maø ñaïo ñöùc vaø quaûn trò AI phaûi ñoái maët.
Söï xuaát hieän cuûa AI taïo ra ñaùnh daáu moät thôøi ñieåm quan troïng trong quaù trình tieán hoùa cuûa caùc ñònh cheá nhaân baûn. Caùc heä thoáng AI hieän ñöa ra (hoaëc hoã trôï) caùc quyeát ñònh lieân quan ñeán haàu heát moïi lónh vöïc cuûa ñôøi soáng coâng vaø tö, töø chaêm soùc söùc khoûe vaø giaùo duïc ñeán taøi chính, luaät phaùp vaø quoác phoøng. Tuy nhieân, vieäc ñaûm baûo söï lieân keát cuûa caùc coâng ngheä AI vôùi caùc giaù trò cô baûn cuûa con ngöôøi ñaët ra nhöõng thaùch thöùc ñoäc ñaùo veà ñaïo ñöùc vaø quaûn trò ñoái vôùi doanh nghieäp vaø xaõ hoäi.
Hoäi nghò ñöa vaøo cuoäc thaûo luaän cuûa mình Baûn ghi chuù veà Ñaïo ñöùc AI cuûa Vatican vaøo thaùng 1 naêm 2025, Antiqua et Nova, trong ñoù ghi nhaän "coù söï ñoàng thuaän roäng raõi raèng AI ñaùnh daáu moät giai ñoaïn môùi vaø quan troïng trong söï tham gia cuûa nhaân loaïi vaøo coâng ngheä" nhöng khi "AI tieán trieån nhanh choùng höôùng tôùi nhöõng thaønh töïu lôùn hôn, ñieàu cöïc kyø quan troïng laø phaûi xem xeùt caùc haøm yù veà nhaân hoïc vaø ñaïo ñöùc cuûa noù". Ñoàng thôøi, Hoäi nghò xem xeùt caùc vaán ñeà naøy trong boái caûnh ngaøy caøng coù söï ñoàng thuaän raèng toác ñoä vaø phaïm vi hoaøn caàu cuûa ñoåi môùi AI taïo ra nhöõng thaùch thöùc ñaùng keå cho baát cöù loaïi quy ñònh naøo.
Trong soá caùc vaán ñeà ñöôïc giaûi quyeát trong hoäi nghò keùo daøi hai ngaøy naøy laø:
- Nhöõng thaùch thöùc vaø cô hoäi maø caùc chuû tòch vaø giaùm ñoác phaûi ñoái dieän trong caùc moâ hình quaûn trò doanh nghieäp vaø taïo ra söï giaùm saùt hieäu quaû cho caùc hoäi ñoàng quaûn trò phaùt trieån hoaëc söû duïng coâng ngheä AI;
- Nhöõng thaùch thöùc veà ñaïo ñöùc vaø kinh doanh maø caùc coâng ty phaùt trieån vaø trieån khai AI phaûi ñoái dieän; vaø
- Nhöõng thaùch thöùc veà kinh doanh vaø coâng ngheä cuûa AI, bao goàm söï phaùt trieån hoaøn caàu môû roäng cuûa AI vaø vieäc söû duïng AI trong moïi ngaønh coâng nghieäp.
Thoâng Ñieäp Cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Leâoâ XIV
Göûi Ñeán Nhöõng Ngöôøi Tham Gia Hoäi Nghò Thöôøng Nieân Laàn Thöù Hai
Veà Trí Tueä Nhaân Taïo, Ñaïo Ñöùc Vaø Quaûn Trò Doanh Nghieäp:
Nhaân Hoäi nghò thöôøng nieân laàn thöù hai veà Trí tueä nhaân taïo taïi Rome, toâi xin göûi lôøi chuùc toát ñeïp nhaát ñeán nhöõng ngöôøi tham döï. Söï hieän dieän cuûa caùc baïn chöùng toû nhu caàu caáp thieát phaûi suy gaãm nghieâm tuùc vaø thaûo luaän lieân tuïc veà chieàu kích ñaïo ñöùc voán coù cuûa AI, cuõng nhö vieäc quaûn lyù coù traùch nhieäm cuûa AI. Veà vaán ñeà naøy, toâi raát vui möøng khi ngaøy thöù hai cuûa Hoäi nghò seõ dieãn ra taïi Ñieän Toâng toøa, moät daáu hieäu roõ raøng cho thaáy mong muoán cuûa Giaùo hoäi trong vieäc tham gia vaøo caùc cuoäc thaûo luaän naøy, nhöõng cuoäc thaûo luaän coù aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán hieän taïi vaø töông lai cuûa gia ñình nhaân loaïi chuùng ta.
Cuøng vôùi tieàm naêng phi thöôøng cuûa noù trong vieäc mang laïi lôïi ích cho gia ñình nhaân loaïi, söï phaùt trieån nhanh choùng cuûa AI cuõng ñaët ra nhöõng caâu hoûi saâu saéc hôn veà vieäc söû duïng ñuùng ñaén coâng ngheä nhö vaäy ñeå taïo ra moät xaõ hoäi hoaøn caàu coâng baèng vaø nhaân baûn hôn. Theo nghóa naøy, maëc duø chaéc chaén laø moät saûn phaåm ñaëc bieät cuûa thieân taøi con ngöôøi, AI "treân heát laø moät coâng cuï" (Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ, Dieãn vaên taïi Phieân hoïp G7 veà Trí tueä nhaân taïo, ngaøy 14 thaùng 6 naêm 2024). Theo ñònh nghóa, caùc coâng cuï naøy nhaéc tôùi trí thoâng minh cuûa con ngöôøi ñaõ taïo ra chuùng vaø ruùt ra phaàn lôùn söùc maïnh ñaïo ñöùc cuûa chuùng töø yù ñònh cuûa nhöõng caù nhaân söû duïng chuùng. Trong moät soá tröôøng hôïp, AI ñaõ ñöôïc söû duïng theo nhöõng caùch tích cöïc vaø thöïc söï cao caû trong vieäc thuùc ñaåy söï bình ñaúng hôn, nhöng cuõng coù khaû theå söû duïng sai muïc ñích ñeå ñaït ñöôïc lôïi ích ích kyû gaây toån haïi ñeán ngöôøi khaùc, hoaëc teä hôn gaây ra xung ñoät vaø xaâm löôïc.
Veà phaàn mình, Giaùo hoäi muoán ñoùng goùp vaøo moät cuoäc thaûo luaän thanh thaûn vaø coù hieåu bieát veà nhöõng caâu hoûi caáp baùch naøy baèng caùch nhaán maïnh treân heát laø caàn phaûi caân nhaéc nhöõng haäu quaû cuûa AI theo quan ñieåm "phaùt trieån toaøn dieän cuûa con ngöôøi vaø xaõ hoäi con ngöôøi" (Ghi chuù Antiqua et Nova, 6). Ñieàu naøy ñoøi hoûi phaûi tính ñeán phuùc lôïi cuûa con ngöôøi khoâng chæ veà maët vaät chaát maø coøn veà maët trí thöùc vaø tinh thaàn; nghóa laø baûo veä phaåm giaù baát khaû xaâm phaïm cuûa moãi con ngöôøi vaø toân troïng söï giaøu coù vaø ña daïng veà vaên hoùa vaø tinh thaàn cuûa caùc daân toäc treân theá giôùi. Cuoái cuøng, lôïi ích hoaëc ruûi ro cuûa AI phaûi ñöôïc ñaùnh giaù chính xaùc theo tieâu chuaån ñaïo ñöùc cao hôn naøy.
Ñaùng buoàn thay, nhö coá Giaùo hoaøng Phanxicoâ ñaõ chæ ra, xaõ hoäi cuûa chuùng ta ngaøy nay ñang traûi qua moät "söï maát maùt nhaát ñònh, hoaëc ít nhaát laø söï lu môø, trong yù thöùc veà baûn chaát cuûa con ngöôøi", vaø ñieàu naøy ñeán löôït noù thaùch thöùc taát caû chuùng ta phaûi suy gaãm saâu saéc hôn veà baûn chaát thöïc söï vaø tính ñoäc ñaùo cuûa phaåm giaù con ngöôøi chung cuûa chuùng ta (Baøi phaùt bieåu taïi Phieân hoïp G7 veà Trí tueä nhaân taïo, ngaøy 14 thaùng 6 naêm 2024). AI, ñaëc bieät laø AI taïo sinh [generative AI], ñaõ môû ra nhöõng chaân trôøi môùi ôû nhieàu caáp ñoä khaùc nhau, bao goàm caû vieäc taêng cöôøng nghieân cöùu trong lónh vöïc chaêm soùc söùc khoûe vaø khaùm phaù khoa hoïc, nhöng cuõng ñaët ra nhöõng caâu hoûi ñaùng lo ngaïi veà nhöõng haäu quaû coù theå xaûy ra ñoái vôùi söï côûi môû cuûa nhaân loaïi ñoái vôùi chaân lyù vaø veû ñeïp, ñoái vôùi khaû naêng ñaëc bieät cuûa chuùng ta trong vieäc naém baét vaø cheá bieán [process] thöïc taïi. Vieäc thöøa nhaän vaø toân troïng nhöõng gì ñaëc tröng rieâng bieät cuûa con ngöôøi laø ñieàu caàn thieát ñeå thaûo luaän veà baát cöù khuoân khoå ñaïo ñöùc ñaày ñuû naøo cho vieäc quaûn lyù AI.
Toâi chaéc chaén raèng taát caû chuùng ta ñeàu quan taâm ñeán treû em vaø thanh thieáu nieân, cuõng nhö nhöõng haäu quaû coù theå xaûy ra khi söû duïng AI ñoái vôùi söï phaùt trieån trí tueä vaø thaàn kinh cuûa caùc em. Chuùng ta caàn giuùp ñôõ chöù khoâng phaûi caûn trôû thanh thieáu nieân trong haønh trình höôùng tôùi söï tröôûng thaønh vaø traùch nhieäm thöïc söï. Caùc em laø hy voïng cuûa chuùng ta cho töông lai, vaø phuùc lôïi cuûa xaõ hoäi phuï thuoäc vaøo vieäc caùc em ñöôïc trao khaû naêng phaùt trieån nhöõng naêng khieáu vaø naêng löïc do Thieân Chuùa ban taëng, cuõng nhö ñaùp öùng nhu caàu cuûa thôøi ñaïi vaø nhu caàu cuûa ngöôøi khaùc baèng tinh thaàn töï do vaø ñaïi löôïng. Chöa coù theá heä naøo coù theå tieáp caän nhanh choùng löôïng thoâng tin hieän coù thoâng qua AI nhö vaäy. Nhöng moät laàn nöõa, vieäc tieáp caän döõ lieäu - duø roäng lôùn ñeán ñaâu - khoâng ñöôïc nhaàm laãn vôùi trí thoâng minh, ñieàu naøy nhaát thieát "bao goàm söï côûi môû cuûa con ngöôøi ñoái vôùi nhöõng caâu hoûi cuoái cuøng cuûa cuoäc soáng vaø phaûn aûnh ñònh höôùng höôùng tôùi Chaân lyù vaø Thieän haûo" (Antiqua et Nova, soá 29). Cuoái cuøng, trí tueä ñích thöïc lieân quan nhieàu hôn ñeán vieäc nhaän ra yù nghóa thöïc söï cuûa cuoäc soáng, hôn laø tính khaû duïng cuûa döõ lieäu.
Theo quan ñieåm naøy, caùc baïn thaân meán, toâi baøy toû hy voïng raèng caùc cuoäc thaûo luaän cuûa caùc baïn cuõng seõ xem xeùt AI trong boái caûnh hoïc ngheà lieân theá heä caàn thieát seõ cho pheùp nhöõng ngöôøi treû tuoåi tích hôïp chaân lyù vaøo ñôøi soáng ñaïo ñöùc vaø tinh thaàn cuûa hoï, do ñoù thoâng tri cho caùc quyeát ñònh chín chaén cuûa hoï vaø môû ra con ñöôøng höôùng tôùi moät theá giôùi lieân ñôùi vaø hôïp nhaát hôn (xem ibid., 28). Nhieäm vuï ñöôïc giao cho caùc baïn khoâng deã daøng, nhöng ñoù laø moät nhieäm vuï coù taàm quan troïng soáng coøn. Khi caûm ôn caùc baïn vì nhöõng noã löïc cuûa caùc baïn hieän taïi vaø trong töông lai, toâi chaân thaønh caàu xin nhöõng phöôùc laønh thaàn thieâng khoân ngoan, nieàm vui vaø hoøa bình xuoáng treân caùc baïn vaø gia ñình caùc baïn.
Töø Ñieän Vatican, ngaøy 17 thaùng 6 naêm 2025
LEO PP. XIV