Baøi giaûng cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Leo XIV
trong thaùnh leã möøng Chuùa Ba Ngoâi
Baøi giaûng cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Leo XIV trong thaùnh leã möøng Chuùa Ba Ngoâi.
Vuõ Vaên An
Vatican (VietCtholic News 15-06-2025) - Theo Kathleen N. Hattrup cuûa Taïp chí Aleteia, xuaát baûn ngaøy 15/06/2025, Ñöùc Giaùo Hoaøng Leo XIV gôïi yù raèng: "Söï keát hôïp giöõa Chuùa Ba Ngoâi vaø Theå thao coù phaàn baát thöôøng, nhöng söï keát hôïp naøy khoâng phaûi laø khoâng phuø hôïp".
Thöïc vaäy, trong khi Giaùo hoäi hoaøn vuõ ñang cöû haønh leã Chuùa Ba Ngoâi hoâm nay, taïi Rome, haøng ngaøn vaän ñoäng vieân ñaõ tuï hoïp ñeå tham döï Naêm Thaùnh Theå thao. Do ñoù, Ñöùc Giaùo Hoaøng Leo ñaõ coù cô hoäi duy nhaát ñeå noùi veà hai thöïc taïi naøy cuøng vôùi nhau.
Sau ñaây laø baûn dòch Vieät ngöõ toaøn vaên baøi giaûng cuûa ngaøi döïa vaøo baûn tieáng Anh cuûa Toøa Thaùnh:
Anh chò em thaân meán,
Trong baøi ñoïc ñaàu tieân, chuùng ta ñaõ nghe nhöõng lôøi naøy: "Ñöùc khoân ngoan cuûa Thieân Chuùa phaùn nhö sau: Chuùa ñaõ chieám höõu toâi, khôûi ñaàu con ñöôøng cuûa Ngöôøi, laø ngöôøi ñi tröôùc nhöõng kyø coâng cuûa Ngöôøi töø laâu ñôøi... Khi Chuùa thieát laäp caùc taàng trôøi, toâi ñaõ ôû ñoù# thì toâi ôû beân Ngöôøi nhö moät ngheä nhaân cuûa Ngöôøi, vaø toâi laø nieàm vui cuûa Ngöôøi ngaøy naøy qua ngaøy khaùc, vui chôi tröôùc maët Ngöôøi moïi luùc, vui chôi treân beà maët traùi ñaát cuûa Ngöôøi; vaø toâi tìm thaáy nieàm vui trong loaøi ngöôøi" (Cn 8: 22, 27, 30-31) Ñoái vôùi Thaùnh Aiugustinoâ, Chuùa Ba Ngoâi vaø söï khoân ngoan coù moái lieân heä maät thieát vôùi nhau. Söï khoân ngoan cuûa Thieân Chuùa ñöôïc maëc khaûi trong Chuùa Ba Ngoâi Chí Thaùnh, vaø söï khoân ngoan luoân daãn chuùng ta ñeán chaân lyù.
Trong khi chuùng ta cöû haønh Leã troïng Chuùa Ba Ngoâi Chí Thaùnh hoâm nay, chuùng ta cuõng kyû nieäm Naêm Thaùnh Theå thao. Söï keát hôïp giöõa Chuùa Ba Ngoâi vaø Theå thao coù phaàn baát thöôøng, nhöng söï keát hôïp naøy khoâng phaûi laø khoâng phuø hôïp. Moïi hoaït ñoäng toát ñeïp vaø coù giaù trò cuûa con ngöôøi theo moät caùch naøo ñoù ñeàu phaûn aûnh veû ñeïp voâ haïn cuûa Thieân Chuùa, vaø theå thao chaéc chaén laø moät trong soá ñoù. Vì Thieân Chuùa khoâng baát ñoäng vaø kheùp kín trong chính mình, maø laø hoaït ñoäng, hieäp thoâng, moät moái quan heä naêng ñoäng giöõa Chuùa Cha, Chuùa Con vaø Chuùa Thaùnh Thaàn, môû ra vôùi nhaân loaïi vaø vôùi theá giôùi. Caùc nhaø thaàn hoïc noùi veà perichoresis: söï soáng cuûa Thieân Chuùa laø moät loaïi "vuõ ñieäu": vuõ ñieäu cuûa tình yeâu thöông laãn nhau.
Söï naêng ñoäng naøy cuûa ñôøi soáng noäi taâm cuûa Thieân Chuùa sinh ra söï soáng. Chuùng ta ñöôïc taïo ra bôûi moät Thieân Chuùa, Ñaáng tìm thaáy nieàm vui khi ban söï soáng cho caùc taïo vaät cuûa Ngöôøi, Ñaáng "vui thích" trong theá giôùi cuûa chuùng ta, nhö chuùng ta ñaõ nghe trong baøi ñoïc thöù nhaát (x. Cn 8:30-31). Moät soá Giaùo phuï coøn ñi xa hôn khi noùi veà moät Deus ludens, moät Thieân Chuùa "chôi ñuøa" (x. Thaùnh Salonius thaønh Geneva, In Parabolas Salomonis expositio mystica; Thaùnh Gregory Nazianzen, Carmina, I, 2, 589). Do ñoù, theå thao coù theå giuùp chuùng ta gaëp gôõ Thieân Chuùa Ba Ngoâi, vì noù thaùch thöùc chuùng ta lieân heä ngöôøi khaùc vaø vôùi ngöôøi khaùc, khoâng chæ beân ngoaøi maø coøn, vaø treân heát, beân trong. Neáu khoâng, theå thao seõ chaúng laø gì hôn moät cuoäc thi ñaáu troáng roãng cuûa nhöõng caùi toâi phoàng to.
ÔÛ ñaây, taïi YÙ, khaùn giaû taïi caùc bieán coá theå thao thöôøng coå vuõ caùc vaän ñoäng vieân baèng caùch heùt leân, "Dai!" (Tôùi luoân!). Tuy nhieân, töø tieáng YÙ coù nghóa ñen laø "Cho ñi!" Ñieàu naøy coù theå khieán chuùng ta phaûi suy gaãm. Theå thao khoâng chæ laø veà nhöõng thaønh tích theå chaát, duø phi thöôøng ñeán ñaâu, maø coøn laø veà vieäc cho ñi baûn thaân, ñaët mình "vaøo cuoäc chôi". Ñoù laø vieäc coáng hieán baûn thaân cho ngöôøi khaùc - ñeå caûi thieän baûn thaân, cho nhöõng ngöôøi uûng hoä theå thao, cho nhöõng ngöôøi thaân yeâu, huaán luyeän vieân vaø ñoàng nghieäp, cho coâng chuùng noùi chung, vaø thaäm chí cho caû ñoái thuû cuûa chuùng ta. Trôû thaønh moät "ngöôøi chôi theå thao toát" quan troïng hôn laø chieán thaéng hay khoâng. Thaùnh Gioan Phaoloâ II - nhö chuùng ta bieát, laø moät vaän ñoäng vieân - ñaõ noùi nhö theá naøy: "Theå thao laø nieàm vui cuûa cuoäc soáng, moät troø chôi, moät cöû haønh. Vì vaäy, noù phaûi ñöôïc nuoâi döôõng... baèng caùch khoâi phuïc laïi tính mieãn phí tuyeät ñoái cuûa noù, khaû naêng taïo neân moái quan heä höõu nghò, khuyeán khích ñoái thoaïi vaø côûi môû vôùi ngöôøi khaùc... hoaøn toaøn taùch bieät khoûi nhöõng quy luaät khaéc nghieät cuûa saûn xuaát vaø tieâu duøng vaø taát caû nhöõng caùch tieáp caän hoaøn toaøn thöïc duïng vaø khoaùi laïc khaùc ñoái vôùi cuoäc soáng" (Baøi giaûng cho Naêm Thaùnh Theå thao, ngaøy 12 thaùng 4 naêm 1984).
Töø quan ñieåm naøy, chuùng ta haõy suy ngaãm veà ba ñieàu cuï theå khieán theå thao, ngaøy nay, trôû thaønh phöông tieän quyù giaù ñeå reøn luyeän caùc ñöùc tính cuûa con ngöôøi vaø cuûa Kitoâ giaùo.
Ñaàu tieân, trong moät xaõ hoäi ñöôïc ñaùnh daáu baèng söï coâ ñôn, nôi chuû nghóa caù nhaân cöïc ñoan ñaõ chuyeån troïng taâm töø "chuùng toâi" sang "toâi", daãn ñeán söï thieáu huït moái quan taâm thöïc söï ñeán ngöôøi khaùc, theå thao - ñaëc bieät laø theå thao ñoàng ñoäi - daïy giaù trò cuûa söï hôïp taùc, laøm vieäc cuøng nhau vaø chia seû. Nhö chuùng ta ñaõ noùi, ñaây chính laø coát loõi cuûa cuoäc soáng cuûa chính Thieân Chuùa (x. Ga 16:14-15). Do ñoù, theå thao coù theå trôû thaønh moät phöông tieän quan troïng ñeå hoøa giaûi vaø gaëp gôõ: giöõa caùc daân toäc vaø trong coäng ñoàng, tröôøng hoïc, nôi laøm vieäc vaø gia ñình.
Thöù hai, trong moät xaõ hoäi ngaøy caøng kyõ soá hoùa, nôi kyõ thuaät ñöa nhöõng ngöôøi xa caùch laïi gaàn nhau hôn, nhöng thöôøng taïo ra khoaûng caùch giöõa nhöõng ngöôøi gaàn guõi veà maët theå chaát, theå thao chöùng toû laø moät phöông tieän coù giaù trò vaø cuï theå ñeå ñöa moïi ngöôøi laïi gaàn nhau hôn, mang laïi caûm giaùc laønh maïnh hôn veà cô theå, khoâng gian, noã löïc vaø thôøi gian thöïc. Noù choáng laïi söï caùm doã troán thoaùt vaøo theá giôùi aûo vaø giuùp duy trì söï tieáp xuùc laønh maïnh vôùi thieân nhieân vaø vôùi cuoäc soáng thöïc, nôi tình yeâu ñích thöïc ñöôïc traûi nghieäm (x. 1 Ga 3:18).
Thöù ba, trong xaõ hoäi caïnh tranh cuûa chuùng ta, nôi döôøng nhö chæ nhöõng ngöôøi maïnh meõ vaø chieán thaéng môùi xöùng ñaùng ñöôïc soáng, theå thao cuõng daïy chuùng ta caùch thua cuoäc. Noù buoäc chuùng ta, trong quaù trình hoïc ngheä thuaät maát maùt, phaûi ñoái dieän vôùi moät trong nhöõng söï thaät saâu saéc nhaát cuûa tình traïng con ngöôøi: söï mong manh, nhöõng haïn cheá vaø khoâng hoaøn haûo. Ñieàu naøy raát quan troïng, vì chính qua traûi nghieäm veà nhöõng giôùi haïn naøy maø chuùng ta môû loøng ñoùn nhaän hy voïng. Nhöõng vaän ñoäng vieân khoâng bao giôø maéc loãi, khoâng bao giôø thua cuoäc thì khoâng toàn taïi. Nhöõng nhaø voâ ñòch khoâng phaûi laø nhöõng coã maùy hoaït ñoäng hoaøn haûo, maø laø nhöõng ngöôøi ñaøn oâng vaø ñaøn baø thöïc thuï, nhöõng ngöôøi khi ngaõ xuoáng, tìm thaáy loøng can ñaûm ñeå ñöùng daäy. Thaùnh Gioan Phaoloâ II ñaõ noùi ñuùng khi ngaøi noùi raèng Chuùa Gieâsu laø "vaän ñoäng vieân ñích thöïc cuûa Thieân Chuùa" vì ngaøi ñaõ ñaùnh baïi theá gian khoâng phaûi baèng söùc maïnh, maø baèng loøng trung thaønh cuûa tình yeâu (xem Baøi giaûng taïi Thaùnh leã möøng Naêm Thaùnh cuûa caùc Vaän ñoäng vieân nam vaø nöõ, ngaøy 29 thaùng 10 naêm 2000).
Khoâng phaûi ngaãu nhieân maø theå thao ñoùng vai troø quan troïng trong cuoäc soáng cuûa nhieàu vò thaùnh thôøi nay, vöøa laø moät kyû luaät caù nhaân vöøa laø phöông tieän truyeàn giaùo. Chuùng ta coù theå nghó ñeán Chaân phöôùc Pier Giorgio Frassati, vò thaùnh boån maïng cuûa caùc vaän ñoäng vieân, ngöôøi seõ ñöôïc phong thaùnh vaøo cuoái naêm nay vaøo ngaøy 7 thaùng 9. Cuoäc ñôøi thaúng thaén vaø trong saùng cuûa ngaøi nhaéc nhôû chuùng ta raèng, cuõng gioáng nhö khoâng ai sinh ra ñaõ laø nhaø voâ ñòch, thì cuõng khoâng ai sinh ra ñaõ laø thaùnh. Chính söï reøn luyeän haèng ngaøy trong tình yeâu ñöa chuùng ta ñeán gaàn hôn vôùi chieán thaéng cuoái cuøng (x. Rm 5:3-5) vaø giuùp chuùng ta ñoùng goùp vaøo vieäc xaây döïng moät theá giôùi môùi. Thaùnh Phaoloâ VI cuõng ñaõ nhaän thaáy ñieàu naøy, hai möôi naêm sau khi Chieán tranh theá giôùi thöù hai keát thuùc, khi ngaøi nhaéc nhôû caùc thaønh vieân cuûa moät hieäp hoäi theå thao Coâng Giaùo veà vieäc theå thao ñaõ giuùp khoâi phuïc hoøa bình vaø hy voïng nhö theá naøo trong moät xaõ hoäi bò taøn phaù bôûi haäu quaû cuûa chieán tranh (x. Dieãn vaên göûi ñeán caùc thaønh vieân cuûa C.S.I., ngaøy 20 thaùng 3 naêm 1965). Ngaøi tieáp tuïc noùi: "Nhöõng noã löïc cuûa caùc baïn höôùng ñeán vieäc hình thaønh moät xaõ hoäi môùi..., vôùi söï coâng nhaän raèng theå thao, nhôø caùc giaù trò giaùo duïc laønh maïnh maø noù thuùc ñaåy, coù theå laø phöông tieän höõu ích nhaát ñeå naâng cao tinh thaàn cuûa con ngöôøi, ñieàu kieän tieân quyeát vaø khoâng theå thieáu cho moät xaõ hoäi coù traät töï, hoøa bình vaø xaây döïng".
Caùc vaän ñoäng vieân thaân meán, Giaùo hoäi trao cho caùc baïn moät söù meänh cao caû: phaûn aûnh tình yeâu cuûa Thieân Chuùa Ba Ngoâi trong moïi hoaït ñoäng cuûa caùc baïn, vì lôïi ích cuûa chính caùc baïn vaø vì lôïi ích cuûa anh chò em mình. Haõy thöïc hieän söù meänh naøy vôùi loøng nhieät thaønh: vôùi tö caùch laø vaän ñoäng vieân, laø huaán luyeän vieân, laø caùc hieäp hoäi vaø nhoùm, vaø trong gia ñình cuûa caùc baïn. Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ thích chæ ra raèng Tin Möøng trình baøy Ñöùc Trinh Nöõ Maria nhö luoân naêng ñoäng, luoân di chuyeån, thaäm chí laø "chaïy" (x. Lc 1:39), luoân saün saøng, nhö nhöõng ngöôøi meï, ñeå leân ñöôøng khi coù daáu hieäu cuûa Thieân Chuùa ñeå giuùp ñôõ con caùi mình (x. Dieãn vaên göûi ñeán caùc tình nguyeän vieân cuûa Ngaøy Giôùi treû Theá giôùi, ngaøy 6 thaùng 8 naêm 2023). Chuùng ta haõy caàu xin Meï ñoàng haønh vôùi noã löïc vaø loøng nhieät thaønh cuûa chuùng ta, vaø luoân höôùng daãn chuùng ta ñeán chieán thaéng vó ñaïi nhaát: giaûi thöôûng laø söï soáng vónh cöûu treân saân chôi nôi caùc troø chôi seõ khoâng bao giôø keát thuùc vaø nieàm vui cuûa chuùng ta seõ troïn veïn (x. 1 Cr 9:24-25; 2 Tm 4:7-8).