Toøa Thaùnh vaø Quoác Gia Thaønh Vatican
Toøa Thaùnh vaø Quoác Gia Thaønh Vatican - Ñöùc Hoàng y Ghirlanda: "Caûi toå Giaùo trieàu ñeå phuïc vuï Hoäi Thaùnh toát hôn".
Vatican News
Vatican (Vatican News 09-06-2025) - Nhaân dòp Naêm Thaùnh cuûa Toøa Thaùnh ñöôïc cöû haønh vaøo ngaøy 9 thaùng 6 naêm 2025, Ñöùc Hoàng y Gianfranco Ghirlanda, Doøng Teân, giaùo sö giaùo luaät vaø nguyeân Vieän tröôûng cuûa Ñaïi hoïc Giaùo hoaøng Gregoriana, chia seû nhöõng suy tö saâu saéc veà yù nghóa cuûa söï kieän naøy. Ngaøi phaân bieät roõ giöõa Toøa Thaùnh vaø Quoác gia Thaønh Vatican, ñoàng thôøi baøn veà tieán trình caûi toå Giaùo trieàu Roma theo tinh thaàn Tin Möøng vaø chieàu kích lòch söû. Ngaøi khaúng ñònh: "Ngoaïi giao cuûa Toøa Thaùnh khoâng nhaèm baûo veä lôïi ích naøo, maø ñeå thaêng tieán con ngöôøi".
Toøa Thaùnh vaø Quoác gia Thaønh Vatican: Phaân bieät caàn thieát
Traû lôøi phoûng vaán, Ñöùc Hoàng y Ghirlanda giaûi thích raèng Toøa Thaùnh - hay coøn goïi laø Toâng Toøa - coù theå ñöôïc hieåu laø chính Ñöùc Giaùo hoaøng hoaëc laø Giaùo trieàu Roma, tuøy vaøo ngöõ caûnh. Ngaøi nhaán maïnh: "Caàn phaân bieät roõ Toøa Thaùnh, voán laø trung taâm ñieàu haønh ñôøi soáng Hoäi Thaùnh, vôùi Quoác gia Thaønh Vatican, voán ñöôïc thaønh laäp bôûi caùc Hieäp öôùc Laterano ngaøy 11/2/1929 ñeå baûo ñaûm Ñöùc Giaùo hoaøng coù ñöôïc söï töï do troïn veïn trong vieäc thi haønh söù vuï muïc töû phoå quaùt".
Tröôùc ñoù, naêm 1871, chính quyeàn YÙ ban haønh luaät baûo ñaûm moät chieàu, nhöng Ñöùc Pioâ IX ñaõ töø choái vì luaät naøy ñaët Ñöùc Giaùo hoaøng döôùi thaåm quyeàn cuûa quoác gia YÙ. Chæ ñeán naêm 1929, khi coù moät hieäp öôùc song phöông, vaán ñeà môùi ñöôïc giaûi quyeát döùt khoaùt. Chính Toøa Thaùnh - chöù khoâng phaûi Quoác gia Vatican - môùi coù tö caùch phaùp nhaân quoác teá vaø thieát laäp quan heä ngoaïi giao vôùi hôn 180 quoác gia.
Caûi toå Giaùo trieàu vaø tính hieäp haønh
Ñaùp laïi nhöõng pheâ bình veà "chuû nghóa taäp quyeàn" taïi Roma, Ñöùc Hoàng y khaúng ñònh raèng Toâng Hieán Praedicate Evangelium ñöôïc ban haønh nhaèm thuùc ñaåy moät cô caáu ñieàu haønh Giaùo hoäi mang tính phaân quyeàn hôn, theo höôùng ñaõ ñöôïc ñeà nghò bôûi Coâng ñoàng Vatican II.
"Chöùc naêng cuûa Toøa Thaùnh laø baûo veä söï hieäp nhaát trong ñöùc tin, caùc bí tích vaø luaân lyù. Tuy nhieân, ñieàu ñoù phaûi ñi ñoâi vôùi söï töï chuû vaø traùch nhieäm muïc vuï cuûa caùc Giaùo hoäi ñòa phöông do caùc Giaùm muïc coi soùc," ngaøi noùi, vaø khaúng ñònh: "Tinh thaàn hieäp haønh, ñöôïc Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ coå voõ maïnh meõ, chính laø con ñöôøng cuï theå ñeå nuoâi döôõng söï hoøa hôïp naøy".
Toøa Thaùnh - Quoác gia Vatican - Giaùo trieàu Roma: Vai troø vaø söù maïng
Toøa Thaùnh laø chuû theå phaùp lyù quoác teá, mang söù maïng thieâng lieâng do Ñöùc Giaùo hoaøng ñaûm nhaän trong tö caùch laø muïc töû cuûa Giaùo hoäi hoaøn vuõ. Quoác gia Thaønh Vatican chæ laø thöïc theå laõnh thoå nhoû beù nhöng coù chuû quyeàn, ñöôïc thieát laäp ñeå ñaûm baûo söï ñoäc laäp cuûa söù vuï Pheâroâ. Trong khi ñoù, Giaùo trieàu Roma laø taäp hôïp caùc Boä vaø cô quan phuïc vuï Ñöùc Thaùnh Cha trong vieäc ñieàu haønh Giaùo hoäi hoaøn vuõ.
Trung taâm vaø ngoaïi bieân: khoâng ñoái laäp nhöng hieäp nhaát
Theo Ñöùc Hoàng y, caàn traùnh ñoái laäp trung taâm vôùi ngoaïi bieân: "Caùc Giaùo hoäi ñòa phöông khoâng ñôn giaûn laø phaân khu haønh chính cuûa Giaùo hoäi hoaøn vuõ, cuõng nhö caùc Giaùm muïc khoâng phaûi laø nhöõng vieân chöùc cuûa Ñöùc Giaùo hoaøng. Caùc Giaùo hoäi ñòa phöông coù neàn taûng thieâng lieâng nhö chính Giaùo hoäi hoaøn vuõ". Ngöôïc laïi, neáu chæ chuù troïng chieàu kích ñòa phöông, thì Giaùo hoäi seõ coù nguy cô bò hieåu laàm nhö moät lieân minh loûng leûo caùc coäng ñoaøn ñoäc laäp - ñieàu hoaøn toaøn sai leäch veà thaàn hoïc.
Ngaøi nhaán maïnh: "Giaùo hoäi vöøa mang tính hoaøn vuõ vöøa mang tính ñòa phöông. Khi moät chieàu kích laán aùt chieàu kích kia, thì söï hieäp thoâng Coâng giaùo bò toån thöông".
Thaùch ñoá cuûa vieäc thöïc thi caûi toå
Moïi vaên kieän phaùp lyù chæ thöïc söï phaùt huy giaù trò khi ñöôïc thöïc hieän cuï theå trong ñôøi soáng haèng ngaøy. Theo Ñöùc Hoàng y, vieäc aùp duïng Praedicate Evangelium seõ caàn thôøi gian, söï kieân nhaãn vaø khaû naêng ñieàu chænh döïa treân kinh nghieäm muïc vuï. Ngaøi noùi: "Quaù trình caûi toå luoân caàn moät giai ñoaïn thích nghi laønh maïnh".
Ngoaïi giao cuûa Toøa Thaùnh: phuïc vuï con ngöôøi vaø Tin Möøng
Ngay töø theá kyû IV, Giaùo hoäi ñaõ thieát laäp töông quan vôùi quyeàn bính cuûa ñeá quoác La Maõ sau khi ñöôïc nhìn nhaän quyeàn töï do toân giaùo. Sau söï suïp ñoå cuûa Ñeá quoác Taây La Maõ, Toøa Thaùnh trôû thaønh söùc maïnh duy nhaát duy trì söï hieäp nhaát vaø daàn ñaûm nhaän vai troø ngoaïi giao quoác teá.
Vaøo theá kyû V ñaõ xuaát hieän caùc "apocrisarii" - ñaïi dieän Ñöùc Giaùo hoaøng beân caïnh caùc chính quyeàn. Caùc söù thaàn Toøa Thaùnh laø söï tieáp noái truyeàn thoáng naøy, nhaèm baûo veä phaåm giaù con ngöôøi vaø thaêng tieán hoøa bình.
Ñöùc Hoàng y noùi: "Ñoù laø moät neàn ngoaïi giao nhaân baûn. Khoâng nhaèm baûo veä quyeàn löïc, maø ñeå thaêng tieán con ngöôøi. Ñoâi khi Toøa Thaùnh phaûi ñöa ra nhöõng tieáng noùi khoâng deã chòu, nhöng ñoù laø boån phaän cuûa löông taâm Tin Möøng".
Söù maïng thieâng lieâng, khoâng leä thuoäc theá quyeàn
Keát thuùc cuoäc phoûng vaán, Ñöùc Hoàng y Ghirlanda nhaán maïnh raèng chính vì Toøa Thaùnh khoâng coù quyeàn löïc theá tuïc nhö caùc quoác gia neân caøng cho thaáy söï ñaëc thuø cuûa söù vuï naøy. "Toøa Thaùnh ñöôïc môøi goïi hieän dieän trong theá giôùi maø khoâng ñeå mình bò theá gian hoùa," ngaøi khaúng ñònh. "Nhö Thaùnh Inhaxioâ ñaõ daïy, caùc phöông tieän phaûi chæ laø phöông tieän. Khi chuùng trôû thaønh muïc ñích, thì chuùng ta ñaùnh maát söï trung thaønh vôùi Tin Möøng."
Nguoàn: vaticannews.va/vi