5 lyù do ñeå kyû nieäm 1,700
naêm Coâng ñoàng Ni-xeâ-a
5 lyù do ñeå kyû nieäm 1,700 naêm Coâng ñoàng Ni-xeâ-a.
Msgr. Roger Landry | National Catholic Register, June 3, 2025
Chuyeån ngöõ: GB. Phaïm Hoaøng Duõng, O.P.
(RVA News 06-06-2025) - Moãi ngöôøi chuùng ta ñeàu ñöôïc keâu goïi ñaët cöôïc cuoäc ñôøi cuûa mình vaøo nhöõng gì chuùng ta tuyeân xöng - gioáng nhö nhöõng ki-toâ höõu ñaàu tieân ñaõ laøm.
Naêm 2025, Giaùo hoäi Coâng giaùo kyû nieäm 1,700 naêm Coâng ñoàng Ni-xeâ-a, coâng ñoàng chung ñaàu tieân trong lòch söû Giaùo hoäi, do Hoaøng ñeá Constantinoâ trieäu taäp taïi thaønh phoá Iznik cuûa Thoå Nhó Kyø ngaøy nay.
Coâng ñoàng, baét ñaàu vaøo ngaøy 20 thaùng 5 naêm 325, ñöôïc trieäu taäp chæ moät chuïc naêm sau khi Constantinoâ hôïp phaùp hoùa Ki-toâ giaùo. Trong suoát 250 naêm ñaøn aùp choáng laïi Ki-toâ giaùo, khi vieäc tuyeân xöng ñöùc tin Ki-toâ giaùo thöôøng daãn ñeán töû ñaïo, caùc tranh chaáp thaàn hoïc laø raát ít. Söï toàn taïi cuûa Ki-toâ giaùo laø vaán ñeà soáng coøn vaø chæ nhöõng ngöôøi tröôûng thaønh saün saøng tuyeân xöng ñöùc tin cuûa mình baèng maùu môùi ñöôïc röûa toäi.
Tuy nhieân, sau khi Ki-toâ giaùo ñöôïc hôïp phaùp hoùa, caùi giaù phaûi traû cuûa nieàm tin vaø söï loan baùo Tin möøng ñaõ giaûm ñaùng keå. Caùc quan nieäm thaàn hoïc bò che giaáu giôø ñaây coù theå ñöôïc coâng khai.
Taïi Alexandria, Ai Caäp, moät trong nhöõng thuû ñoâ trí thöùc cuûa theá giôùi coå ñaïi, moät linh muïc teân laø Arius baét ñaàu thaùch thöùc baûn tính thieân chuùa, nguoàn goác vaø moái quan heä cuûa Ñöùc Gieâ-su vôùi Chuùa Cha. OÂng laäp luaän raèng Ñöùc Gieâ-su Ki-toâ khoâng thöïc söï laø thieân Chuùa - khoâng ñöôïc taïo thaønh, vónh cöûu vaø coù cuøng baûn tính vôùi Chuùa Cha - maø ñuùng hôn laø ñöôïc Chuùa Cha taïo ra tröôùc thôøi gian, laøm suy yeáu khoâng chæ söï hieåu bieát cuûa ki-toâ giaùo veà Con cuûa Thieân Chuùa maø coøn veà Chuùa Ba Ngoâi.
Söï nhaàm laãn cuûa Arius baét ñaàu lan roäng nhanh choùng. Thöôïng phuï Alexander cuûa Alexandria ñaõ coá gaéng khoâng thaønh coâng trong vieäc ngaên chaën nhöõng sai laàm cuûa Arius vaø taùc haïi maø chuùng gaây ra cho ñöùc tin cuûa nhieàu ngöôøi. Constantinoâ, coá gaéng khaéc phuïc tình traïng baát oån chính trò vaø chia reõ phaùt sinh töø söï tranh chaáp naøy, ñaõ vieát thö vaø cöû moät söù giaû ñeán ñeå coá gaéng giuùp giaûi quyeát tranh chaáp, nhöng Arius vaãn khaêng khaêng vôùi quan ñieåm cuûa mình. Vì vaäy, Constantinoâ ñaõ trieäu taäp coâng ñoàng chung ñaàu tieân, taäp hôïp 318 giaùm muïc ñeå giaûi quyeát tranh chaáp vaø khoâi phuïc traät töï.
Keát quaû chính cuûa Coâng ñoàng laø leân aùn caùc yù töôûng cuûa Arius vaø xaây döïng neân Kinh Tin Kính Ni-xeâ-a.
Trong phaàn veà Chuùa Kitoâ, "Tính Bieåu - Symbol" (Kinh Tin Kính - Creed) ñaõ trôû thaønh phaûn öùng tröïc tieáp ñoái vôùi caùc yù töôûng cuûa Arius, tuyeân xöng Ñöùc Gieâ-su laø "Chuùa", "AÙnh saùng bôûi AÙnh saùng, Thieân Chuùa thaät bôûi Thieân Chuùa thaät" vaø "ñoàng baûn theå (homoousios) vôùi Ñöùc Chuùa Cha". Kinh Tin Kính Ni-xeâ-a seõ ñöôïc môû roäng taïi coâng ñoàng chung thöù hai, ñöôïc toå chöùc taïi Constantinople vaøo naêm 381, ñeå bao goàm theâm moät phaàn veà Chuùa Thaùnh Thaàn, "Giaùo hoäi duy nhaát, thaùnh thieän, Coâng giaùo vaø toâng truyeàn", vaø caùc giaùo lyù Kitoâ giaùo khaùc thænh thoaûng bò ñaët vaán ñeà theo doøng thôøi gian - chaúng haïn nhö söï phuïc sinh cuûa thaân xaùc, baûn chaát cuûa söï soáng vónh cöûu vaø taàm quan troïng cuûa pheùp röûa toäi ñeå tha thöù toäi loãi.
Kyû nieäm 1,700 naêm Coâng ñoàng Ni-xeâ-a, tröôùc heát vaø quan troïng nhaát, laø kyû nieäm Ñöùc Gieâ-su Ki-toâ, Con Thieân Chuùa haèng soáng, Ñaáng, nhôø quyeàn naêng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, ñaõ maëc laáy baûn tính con ngöôøi cuûa chuùng ta vaø ñöôïc sinh ra bôûi Ñöùc Trinh Nöõ Maria.
Ngaøy nay vaãn coøn nhieàu yù nieäm sai laàm veà Ñöùc Gieâ-su. Ñöùc Giaùo hoaøng Leâoâ XIV ñaõ noùi veà chuùng trong baøi giaûng ñaàu tieân cuûa mình taïi Nhaø nguyeän Sistina vaøo ngaøy sau khi ñaéc cöû.
"Ngaøy nay cuõng vaäy," ngaøi löu yù, "coù nhieàu boái caûnh maø Ñöùc Gieâ-su, maëc duø ñöôïc ñaùnh giaù cao nhö moät con ngöôøi, nhöng laïi bò haï thaáp xuoáng thaønh moät daïng nhaø laõnh ñaïo coù söùc thu huùt hoaëc sieâu nhaân. Ñieàu naøy khoâng chæ ñuùng vôùi nhöõng ngöôøi khoâng tin maø coøn ñuùng vôùi nhieàu ki-toâ höõu ñaõ chòu pheùp röûa toäi, nhöõng ngöôøi naøy ñang soáng, maø ôû möùc ñoä naøy, trong tình traïng thöïc söï voâ thaàn."
Trong cuoäc soáng haøng ngaøy, Ñöùc Thaùnh Cha tuyeân boá, nhöõng ngöôøi ki-toâ höõu thöôøng khoâng soáng nhö theå hoï tin vaøo thaàn tính cuûa Ñöùc Gieâ-su vaø raèng Ngaøi, Thieân Chuùa ôû cuøng chuùng ta, vaãn luoân ôû beân chuùng ta. Nhö C.S. Lewis ñaõ töøng noùi ñuøa moät caùch noåi tieáng, Ñöùc Gieâ-su hoaëc laø Chuùa - thöïc söï laø ngöôøi maø Ngaøi töï nhaän mình laø - hoaëc laø moät keû ñieân roà tin raèng mình laø Chuùa, hoaëc laø moät keû noùi doái noùi gian vaø coá tình tuyeân boá mình laø Chuùa.
Ñöùc Giaùo hoaøng Leâoâ XIV ñaõ löu yù trong baøi giaûng ñaàu tieân cuûa mình raèng ñieàu thieát yeáu khoâng chæ ñoái vôùi ngaøi vôùi tö caùch laø ngöôøi keá vò Thaùnh Pheâroâ maø coøn ñoái vôùi toaøn theå Giaùo hoäi ñeå tuyeân boá cuøng vôùi Thaùnh Pheâroâ raèng Chuùa Gieâsu laø "Ñaáng Meâsia vaø Con Thieân Chuùa Haèng Soáng". Chuùng ta thöïc hieän ñieàu ñoù, moät caùch khaùch quan, moãi khi chuùng ta ñoïc Kinh Tin Kính. Nhöng chuùng ta phaûi laøm nhö vaäy "moät caùch chuû quan", vaø ñoù laø lyù do taïi sao Giaùo hoäi yeâu caàu chuùng ta tuyeân xöng khoâng phaûi ôû ngoâi thöù nhaát soá nhieàu maø laø soá ít. Moãi ngöôøi chuùng ta ñöôïc keâu goïi ñeå ñaët cöôïc cuoäc ñôøi cuûa mình vaøo nhöõng gì chuùng ta tuyeân xöng - gioáng nhö nhöõng Kitoâ höõu ñaàu tieân ñaõ laøm.
Toâi muoán ñöa ra moät vaøi gôïi yù veà caùch chuùng ta coù theå kyû nieäm coät moác naøy moät caùch phuø hôïp.
Tröôùc tieân laø veà caùch chuùng ta tuyeân xöng ñöùc tin cuûa mình vaøo Chuùa Nhaät. ÔÛ nhieàu giaùo xöù, vieäc tuyeân xöng ñöùc tin ñaõ trôû neân quen thuoäc vaø voâ hoàn. Nhieàu ngöôøi laåm baåm hoaëc ñoïc nhöõng lôøi ñoù moät caùch maùy moùc, khoâng chæ khoâng caàu nguyeän maø thaäm chí coøn khoâng nghó veà nhöõng gì hoï ñang noùi.
Thaät tuyeät vôøi bieát bao neáu chuùng ta coù theå ñoïc chaäm laïi vaø tuyeân xöng, vôùi nieàm vui, loøng bieát ôn vaø söï nhieät tình, töøng ñieàu trong 12 ñieàu cuûa Kinh Tin Kính nhö nhöõng ngöôøi saün saøng hy sinh maïng soáng ñeå baûo veä hoï vaø Thieân Chuùa Ba Ngoâi maø chuùng ta tin töôûng. Ñaây cuõng coù theå laø naêm ñeå baét ñaàu haùt Kinh Tin Kính, nhö nhieàu theá kyû ñaõ qua, nhöõng ki-toâ höõu ñaõ laøm, toâ ñieåm cho nhöõng lôøi ñoù baèng veû ñeïp tuyeät vôøi.
Thöù hai laø tìm hieåu Kinh Tin Kính ñeå chuùng ta bieát chính xaùc hôn nhöõng gì chuùng ta ñang tuyeân xöng vaø taïi sao ñieàu ñoù laïi quan troïng. Kinh Tin Kính Ni-xeâ-a ñöôïc thieát laäp ñeå ñaùp traû laïi nhöõng thaùch thöùc töø thôøi xa xöa. Khoâng phaûi moïi thöù chuùng ta tin töôûng vôùi tö caùch laø ngöôøi Coâng giaùo ñeàu coù trong ñoù - ví duï nhö baûy bí tích, taàm quan troïng cuûa caàu nguyeän vaø toaøn boä kho taøng ñaïo lyù cuûa Giaùo hoäi - nhöng nhöõng gì coù trong ñoù ñeàu quan troïng vaø cung caáp neàn taûng quan troïng cho toaøn boä ñöùc tin cuûa Giaùo hoäi.
Moät nôi tuyeät vôøi ñeå baét ñaàu seõ laø phaàn ñaàu tieân cuûa Saùch Giaùo lyù cuûa Giaùo hoäi Coâng giaùo, daønh rieâng ñeå laøm roõ nhöõng gì chuùng ta tuyeân xöng trong Kinh Tin Kính. Nhöõng ai muoán tìm hieåu theâm coù theå tham khaûo taøi lieäu ngaøy 3 thaùng 4 naêm 2025 cuûa UÛy ban Thaàn hoïc Quoác teá, "Chuùa Gieâsu Kitoâ, Con Thieân Chuùa, Ñaáng Cöùu Theá: Kyû nieäm 1,700 naêm Coâng ñoàng Chung Ni-xeâ-a (325-2025)."
Thöù ba laø noùi roõ raøng veà Kinh Tin Kính vôùi ngöôøi khaùc vaø coá gaéng giuùp hoï hieåu roõ hôn. Chuùng ta coù theå taäp trung ñoåi môùi vaøo Kinh Tin Kính trong giaùo duïc ñöùc tin taïi caùc giaùo xöù cuûa mình, cho treû em, thanh thieáu nieân vaø ngöôøi lôùn ôû moïi löùa tuoåi, vaø noùi veà Kinh Tin Kính vôùi con caùi, chaùu chaét vaø con caùi ñôõ ñaàu. Chuùng ta coù theå neâu ra ngaøy kyû nieäm vaø lyù do taïi sao ngaøy naøy quan troïng, vôùi caùc ñoàng nghieäp vaø baïn beø taïi nôi laøm vieäc, tröôøng hoïc vaø nhöõng nôi khaùc, vôùi hy voïng raèng noù coù theå khôi daäy söï quan taâm cuûa nhöõng ngöôøi khaùc.
Ñöùc Giaùo hoaøng Phanxicoâ ñaõ noùi vaøo naêm 2024 raèng vieäc coâng boá ñöùc tin naøy laø "nhieäm vuï cô baûn cuûa Giaùo hoäi"; vaø ngaøy kyû nieäm quan troïng naøy, vôùi söï trôï giuùp cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, coù theå taïo ra moät giai ñoaïn truyeàn giaùo vaø taân phuùc aâm hoùa.
Thöù tö laø soáng Kinh Tin Kính, nghóa laø soáng trong söï hieäp thoâng cuûa Chuùa Ba Ngoâi, yù thöùc veà tình yeâu cuûa Chuùa Cha, Con Thieân Chuùa vaãn ôû laïi vôùi chuùng ta trong Bí tích Thaùnh Theå, vaø Chuùa Thaùnh Thaàn höôùng daãn chuùng ta, daãn daét chuùng ta ñeán vôùi söï soáng vaø coá gaéng bieán chuùng ta thaønh nhöõng ngoân söù maø Ngöôøi noùi qua. Ñieàu ñoù coù nghóa laø ñaáu tranh cho söï hieäp nhaát trong Giaùo hoäi vaø cho söï thaùnh thieän, vaø naém baét raèng - vì Giaùo hoäi laø coâng giaùo vaø toâng truyeàn - chuùng ta ñaõ ñöôïc sai ñi, gioáng nhö caùc toâng ñoà, ñeå coá gaéng giuùp moïi ngöôøi ñeán vôùi söï hieåu bieát veà Thieân Chuùa Ba Ngoâi vaø trôû neân moät vôùi chuùng ta, phaùt trieån theo hình aûnh vaø gioáng Thieân Chuùa, Ñaáng thaùnh thieän, ba laàn thaùnh. Ñoù laø soáng troïn veïn yù nghóa cuûa Bí tích thanh taày. Ñoù laø coi thaân xaùc chuùng ta nhö ñeàn thôø cuûa Chuùa, ñöôïc döïng leân maõi maõi. Ñoù laø soáng vôùi hy voïng trong söï mong ñôïi veà moät cuoäc soáng vónh cöûu trong söï hieäp thoâng yeâu thöông vôùi Chuùa trong söï hieäp thoâng vôùi caùc thaùnh.
Gôïi yù cuoái cuøng laø haõy cöû haønh kyû nieäm naøy baèng caùc böõa tieäc vaø leã möøng, theå hieän vôùi baûn thaân vaø moïi ngöôøi raèng kyû nieäm 1,700 naêm khoâng chæ laø moät chuù thích lòch söû maø laø ñieàu chuùng ta coi troïng vaø traân troïng vôùi nieàm vui vaø loøng bieát ôn.
Taïi sao khoâng toå chöùc caùc böõa tieäc "Ni-xeâ-a 1700" taïi caùc giaùo xöù, nhaø rieâng vaø saân vöôøn cuûa nhaø mình? Chuùng ta coù theå môøi khoâng chæ nhöõng ngöôøi Coâng giaùo ñoàng höông maø coøn caû nhöõng anh chò em Chính thoáng giaùo vaø Tin laønh, haàu heát trong soá hoï cuõng tuyeân xöng Kinh Tin Kính Ni-xeâ-a-Constantinopoli vaøo Chuû Nhaät. Chuùng ta thaäm chí coù theå môøi nhöõng ngöôøi khoâng theo ñaïo ñeán döï leã kyû nieäm naøy ñeå hoï coù theå bieát ñöôïc ñoâi ñieàu veà nhöõng gì chuùng ta thöa "Amen" - vaø nhöõng gì chuùng ta cam keát xaây döïng cuoäc soáng cuûa mình, nhö ñoäng töø tieáng Do Thaùi gôïi yù.
Möøng kyû nieäm 1,700 naêm!
Chuyeån ngöõ: GB. Phaïm Hoaøng Duõng, O.P.
Nguoàn: daminhvn.net