Nhaân phaåm con ngöôøi
vaø söï buøng noå kyõ thuaät soá
Nhaân phaåm con ngöôøi vaø söï buøng noå kyõ thuaät soá.
Nt. Hosea Rupprecht
(WHÑ 20-05-2025) - Haõy daønh moät chuùt thôøi gian ñeå suy nghó veà toác ñoä phaùt trieån cuûa coâng ngheä kyõ thuaät soá trong 20 naêm qua. Noùi raèng noù phaùt trieån "nhanh" coù leõ vaãn chöa loät taû heát. Phaàn lôùn thôøi gian, söï môû roäng vaø nhöõng ñoåi môùi cuûa vaên hoùa kyõ thuaät soá khieán chuùng ta caûm thaáy choaùng ngôïp. Giôø ñaây, vôùi söï xuaát hieän cuûa trí tueä nhaân taïo taïo sinh - hay AI - chuùng ta ñang naém trong tay moät söùc maïnh kyõ thuaät soá chöa töøng coù.
Vaäy ngöôøi coù ñöùc tin neân laøm gì tröôùc söï bao la cuûa AI vaø bieát bao coâng ngheä kyõ thuaät soá khaùc maø chuùng ta ñang naém giöõ? Haõy tin töôûng nôi Thieân Chuùa vaø baûo ñaûm raèng con ngöôøi luoân ôû vò trí trung taâm trong moïi töông taùc kyõ thuaät soá.
Döôùi ñaây laø 5 ñieàu caàn ghi nhôù khi chuùng ta ñieàu höôùng ñaïi döông kyõ thuaät soá maø ai ai cuõng ñang bôi trong ñoù, coá gaéng trung thaønh vôùi keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa.
Ñöøng sôï nhöõng coâng ngheä môùi
Taøi lieäu chính thöùc cuoái cuøng cuûa Thaùnh Gioan Phaoloâ II, "Söï phaùt trieån nhanh choùng", taäp trung hoaøn toaøn vaøo truyeàn thoâng vaø quyeàn löïc ngaøy caøng lôùn cuûa noù trong theá giôùi chuùng ta. Ngaøi ñaõ noùi theá naøy: "Ñöøng sôï nhöõng coâng ngheä môùi! Chuùng laø moät phaàn trong nhöõng ñieàu kyø dieäu maø Thieân Chuùa ñaõ ñaët vaøo tay chuùng ta ñeå khaùm phaù, söû duïng vaø laøm cho chaân lyù ñöôïc bieát ñeán - caû chaân lyù veà phaåm giaù cuûa chuùng ta vaø veà ñònh meänh cuûa chuùng ta nhö laø con caùi Thieân Chuùa, nhöõng ngöôøi thöøa keá Vöông Quoác vónh cöûu cuûa Ngaøi".
Coâng ngheä ñaõ tieán raát xa keå töø khi Thaùnh Giaùo hoaøng Gioan Phaoloâ II vieát nhöõng lôøi naøy, nhöng yù nghóa cuûa chuùng vaãn coøn nguyeân giaù trò. Ñöøng sôï AI, maïng xaõ hoäi, hay baát cöù ñieàu gì theá giôùi kyõ thuaät soá mang ñeán. Thieân Chuùa ñaõ trao chuùng cho chuùng ta ñeå söû duïng trong vieäc loan baùo Vöông Quoác cuûa Ngaøi.
Phaåm giaù con ngöôøi phaûi luoân ôû vò trí trung taâm
Giaùo hoäi ñaõ trao cho chuùng ta moät ñònh höôùng ñeå ñaûm baûo raèng con ngöôøi vaãn laø chuû nhaân cuûa coâng ngheä, chöù khoâng bò coâng ngheä laøm chuû: ñoù laø Hoïc thuyeát xaõ hoäi Coâng giaùo. Neáu chuùng ta coá gaéng soáng theo baûy nguyeân taéc neàn taûng cuûa hoïc thuyeát naøy khi töông taùc vôùi ngöôøi khaùc qua caùc phöông tieän kyõ thuaät soá, thì vieäc toân troïng phaåm giaù con ngöôøi seõ laø heä quaû taát yeáu.
Hoïc thuyeát xaõ hoäi Coâng giaùo môøi goïi chuùng ta ghi nhôù: 1. Quyeàn lôïi vaø traùch nhieäm cuûa moïi ngöôøi; 2. Phaåm giaù cuûa con ngöôøi; 3. Quan taâm ñeán ngöôøi ngheøo; 4. Gia ñình vaø coäng ñoàng; 5. Phaåm giaù vaø quyeàn lôïi cuûa ngöôøi lao ñoäng; 6. Tình lieân ñôùi; 7. Baûo veä coâng trình saùng taïo cuûa Thieân Chuùa.
Trong Söù ñieäp ngaøy Hoøa bình Theá giôùi naêm 2024, Ñöùc Giaùo hoaøng Phanxicoâ ñaõ noùi: "Thaùi ñoä toân troïng cô baûn ñoái vôùi phaåm giaù con ngöôøi ñoøi chuùng ta phaûi töø choái vieäc duøng moät boä döõ lieäu ñeå xaùc ñònh tính duy nhaát cuûa con ngöôøi. Khoâng ñöôïc duøng thuaät toaùn ñeå xaùc ñònh caùch chuùng ta hieåu veà nhaân quyeàn, ñeå gaït boû caùc giaù trò coát loõi cuûa con ngöôøi nhö loøng traéc aån, loøng thöông xoùt vaø söï tha thöù hoaëc ñeå loaïi tröø khaû naêng thay ñoåi vaø giaõ töø quaù khöù cuûa moät caù nhaân".
Vaøo thaùng 02/2020, "Lôøi keâu goïi Roma veà ñaïo ñöùc AI" - moät taøi lieäu ñöôïc kyù bôûi IBM, Microsoft, chính phuû YÙ vaø nhieàu nhaø laõnh ñaïo toân giaùo - ñaõ giôùi thieäu thuaät ngöõ "ñaïo ñöùc thuaät toaùn" (algorethics), vaø ñöa ra nhöõng nguyeân taéc nhaèm ñaûm baûo raèng caùc heä thoáng AI luoân höôùng ñeán lôïi ích chung cuûa toaøn theå nhaân loaïi.
Thöïc haønh tính chaân thöïc trong theá giôùi kyõ thuaät soá
Duø chuùng ta coù theå nghó raèng chæ coù thanh thieáu nieân môùi caàn haïn cheá vieäc söû duïng thieát bò ñieän töû, nhöng thöïc ra, ngöôøi lôùn cuõng luoân caàn ñöôïc nhaéc nhôû veà ñieàu naøy. Vieäc laøm göông trong haønh vi kyõ thuaät soá laø ñieàu raát quan troïng, nhaát laø ñoái vôùi caùc baäc cha meï. Soáng chaân thöïc trong theá giôùi kyõ thuaät soá coù nghóa laø trung thaønh vôùi caùc giaù trò cuûa mình vôùi tö caùch laø ngöôøi moân ñeä cuûa Chuùa Gieâsu, ngay caû trong caùch löïa choïn vaø söû duïng coâng ngheä döôùi moïi hình thöùc.
Vieäc soáng chaân thöïc vaø chính tröïc trong theá giôùi kyõ thuaät soá ñoøi hoûi noã löïc. Chuùng ta caàn coù kyû luaät vaø söï caân baèng trong ñôøi soáng soá. Neáu ñôøi soáng soá cuûa chuùng ta maát caân baèng, caùc moái töông quan khaùc cuõng seõ bò aûnh höôûng - keå caû moái töông quan vôùi Thieân Chuùa. Chuùng ta caàn coù traùch nhieäm trong caùch mình söû duïng coâng ngheä kyõ thuaät soá. Môøi goïi Chuùa Thaùnh Thaàn vaøo nhöõng quyeát ñònh cuûa chuùng ta thoâng qua söï phaân ñònh caàu nguyeän seõ giuùp chuùng ta coù lôïi theá trong vieäc naøy. Vaø ñöøng queân söï thinh laëng - traïng thaùi töôûng chöøng khoù naém baét aáy laïi raát caàn thieát ñeå chuùng ta coù khoâng gian trong taâm trí vaø con tim maø laéng nghe nhöõng lôøi môøi goïi cuûa Thieân Chuùa trong cuoäc ñôøi mình.
Khoâng sao khi baïn khoâng hoaøn haûo
Duø chuùng ta thöôøng noùi caâu "khoâng ai hoaøn haûo caû", nhöng thöïc teá laø xaõ hoäi ngaøy nay laïi khoâng deã daøng chaáp nhaän söï khoâng hoaøn haûo. Trong moâi tröôøng laøm vieäc, neáu baïn khoâng laøm toát coâng vieäc moät caùch hoaøn haûo, baïn coù theå bò sa thaûi. Söï phaùt trieån cuûa AI khieán cho coâng vieäc ñöôïc thöïc hieän nhanh hôn vaø chính xaùc hôn con ngöôøi. Vaäy laøm sao chuùng ta coù theå goùp phaàn thay ñoåi thaùi ñoä cuûa xaõ hoäi ñoái vôùi söï khoâng hoaøn haûo? Baèng caùch chaáp nhaän nhöõng khieám khuyeát cuûa chính mình vaø kieân nhaãn vôùi nhöõng khieám khuyeát cuûa ngöôøi khaùc. Bôûi leõ, neáu chuùng ta hoaøn haûo, thì ñaâu coøn caàn ñeán Chuùa Gieâsu ñeå cöùu ñoä chuùng ta.
Trong cuøng Söù ñieäp ngaøy Hoøa bình Theá giôùi ñöôïc trích daãn treân ñaây, Ñöùc Giaùo hoaøng Phanxicoâ ñaõ noùi raèng: "Con ngöôøi ñöôïc xaùc ñònh laø coù sinh coù töû, maø laïi nghó ñeán vieäc vöôït qua moïi giôùi haïn nhôø coâng ngheä, theá neân trong noãi aùm aûnh muoán kieåm soaùt moïi thöù, chuùng ta coù nguy cô maát kieåm soaùt chính mình;... Nhaän bieát vaø chaáp nhaän nhöõng giôùi haïn cuûa mình vôùi tö caùch laø thuï taïo laø ñieàu kieän caàn thieát ñeå ñaït tôùi, hay ñuùng hôn, ñeå ñoùn nhaän söï vieân maõn nhö moät moùn quaø".
Keâu caàu söï khoân ngoan cuûa Thieân Chuùa
Khi chuùng ta phaûi ñoái dieän haøng ngaøy vôùi söï buøng noå kyõ thuaät soá vaø nhöõng heä quaû cuûa vieäc chìm ñaém trong vaên hoùa kyõ thuaät soá, chuùng ta caàn nhìn nhaän raèng mình khoâng coù taát caû caâu traû lôøi, duø coù theå ta muoán nghó laø coù. Chuùng ta caàn söï höôùng daãn cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn vaø aân ban khoân ngoan cuûa Ngaøi, ñeå ñaûm baûo raèng con ngöôøi vaãn luoân laø trung taâm trong moïi töông taùc kyõ thuaät soá vaø coâng ngheä.
Trong Söù ñieäp ngaøy Truyeàn thoâng Theá giôùi naêm 2024, Ñöùc giaùo hoaøng Phanxicoâ ñaõ nhaán maïnh raèng con ngöôøi caàn keâu caàu söï khoân ngoan cuûa Thieân Chuùa khi thieát keá hoaëc laøm vieäc vôùi AI vaø coâng ngheä kyõ thuaät soá. Ngaøi chia seû: "Söï khoân ngoan, laø moät aân ban cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, giuùp chuùng ta nhìn moïi söï baèng ñoâi maét cuûa Thieân Chuùa, ñeå thaáy caùc keát noái, tình huoáng, söï kieän vaø khaùm phaù yù nghóa thöïc söï cuûa chuùng... Söï khoân ngoan aáy khoâng theå tìm thaáy nôi maùy moùc... Maùy moùc chaéc chaén sôû höõu khaû naêng löu tröõ vaø lieân keát döõ lieäu lôùn hôn raát nhieàu so vôùi con ngöôøi, nhöng chæ con ngöôøi môùi coù khaû naêng laøm cho nhöõng döõ lieäu aáy trôû neân coù yù nghóa".
Vì theá, laàn tôùi khi baïn caûm thaáy muoán neùm thieát bò kyõ thuaät soá cuûa mình (hoaëc cuûa con baïn tuoåi thieáu nieân) xuoáng caàu cho troâi theo doøng nöôùc xieát beân döôùi, haõy döøng laïi vaø cam keát ñaët con ngöôøi ôû trung taâm cuûa moïi töông taùc kyõ thuaät soá, chaáp nhaän söï baát toaøn cuûa baûn thaân, vaø ñeå Thaùnh Giaùo hoaøng Gioan Phaoloâ II nhaéc baïn raèng: Ñöøng sôï!
Nt. Anna Ngoïc Dieäp, OP
Doøng Ña Minh Thaùnh Taâm
Chuyeån ngöõ töø: oursundayvisitor.com (19/5/2025)