Vaán naïn mang thai hoä
vaø vieäc baûo veä phaåm giaù con ngöôøi
Vaán naïn mang thai hoä vaø vieäc baûo veä phaåm giaù con ngöôøi.
Carlo Casalone, S.J.
(WHÑ 20-05-2025) - Taùc giaû baét ñaàu baøi vieát baèng caùch moâ taû caùc hoaït ñoäng ñöôïc söû duïng trong vieäc mang thai hoä vaø yù nghóa cuûa chuùng. Sau ñoù, taùc giaû seõ döïa vaøo caùc taøi lieäu veà nhaân hoïc vaø tieâu chí ñaïo ñöùc ñeå laøm roõ nhöõng lôøi daïy cuûa Ñöùc Giaùo hoaøng. Cuoái cuøng, taùc giaû ñöa ra moät soá löôïng giaù veà caùc phöông thöùc naøy döôùi moät caùi nhìn toång theå vaø ña chieàu cuûa caùc yeáu toá veà kinh teá, xaõ hoäi, phaùp lyù vaø vaên hoùa.
Daãn nhaäp
"Baïn coù bieát soá cuoán saùch ñöôïc vieát veà thaân phaän ngöôøi phuï nöõ trong moät naêm khoâng? Baïn coù bieát bao nhieâu trong soá nhöõng cuoán saùch ñoù ñöôïc vieát bôûi taùc giaû laø nam giôùi khoâng?"[1]. Baø Virginia Woolf ñaõ töï hoûi nhö theá khi tham khaûo danh muïc cuûa thö vieän Baûo taøng Anh ñeå chuaån bò cho moät baøi thuyeát trình veà phuï nöõ vaø vaên hoïc, vaø thaáy phaàn lôùn caùc taùc phaåm hay baøi nghieân cöùu ñoù ñeàu tôùi töø nhaõn quan cuûa nam giôùi. Nhöõng caâu hoûi töông töï naøy cuõng laø lôøi caûnh baùo cho nhöõng ngöôøi ñeà caäp ñeán chuû ñeà "mang thai hoä", chuû ñeà lieân quan tröïc tieáp ñeán theá giôùi phuï nöõ. Taùc giaû dí doûm noùi theâm: "Tình duïc vaø baûn chaát cuûa noù coù theå thu huùt caùc baùc só vaø nhaø sinh vaät hoïc, nhöng ñieàu ñaùng ngaïc nhieân vaø khoù giaûi thích laø tình duïc - aùm chæ phuï nöõ - cuõng thu huùt nhöõng caây vieát deã meán, nhöõng tieåu thuyeát gia kheùo leùo, vaø nhöõng chaøng trai treû ñaõ laáy baèng thaïc só. Ñoàng thôøi chuû ñeà naøy cuõng thu huùt caû nhöõng ngöôøi ñaøn oâng khoâng coù baèng caáp vaø nhöõng ngöôøi ñaøn oâng khoâng coù phaåm chaát naøo ñaëc bieät ngoaïi tröø vieäc hoï khoâng phaûi laø phuï nöõ." Ñieàu naøy cuõng aùp duïng cho "voâ soá giaùo vieân, voâ soá giaùo só ñöùng treân buïc giaûng hay giaûng ñaøi ñeå noùi moät caùch huøng hoàn [...] khi ñeà caäp tôùi chuû ñeà naøy".
Noùi nhö theá khoâng coù nghóa laø chuùng ta neân gaït boû chuû ñeà naøy ra moät beân, nhöng laø tieáp caän noù vôùi moät taâm theá phuø hôïp khi yù thöùc raèng baát kyø dieãn ngoân naøo luoân ñöôïc ñaùnh daáu baèng nhöõng tieàn ñeà khoâng bao giôø coù theå ñöôïc laøm roõ hoaøn toaøn, nhaát laø trong lónh vöïc lieân quan tôùi tình duïc, theå lyù vaø vieäc sinh nôû. Taâm theá naøy seõ giuùp chuùng ta coù theå ñaøo saâu vaø ñoái thoaïi veà moät vaán ñeà lieân quan ñeán taát caû chuùng ta. Ñöùc Giaùo hoaøng Phanxicoâ cuõng ñaõ khaúng ñònh "vieäc thöïc haønh caùi goïi laø mang thai hoä laø haønh vi ñaùng cheâ traùch, bôûi veà baûn chaát, haønh vi naøy vi phaïm nghieâm troïng ñeán phaåm giaù cuûa ngöôøi phuï nöõ vaø treû em"[2]. Ngaøi cuõng keâu goïi leänh caám thöïc hieän haønh vi naøy treân phaïm vi toaøn caàu. Ngaøi nhaéc laïi raèng "treû em luoân laø moät moùn quaø vaø khoâng bao giôø ñöôïc xem nhö moät ñieàu kieän cuûa moät hôïp ñoàng thöông maïi"[3]. Quan ñieåm naøy ñaõ ñöôïc nhaéc laïi gaàn ñaây trong Tuyeân ngoân veà phaåm giaù con ngöôøi döôùi töïa ñeà 'Phaåm Giaù Voâ Haïn'(Dignitas Infinita) cuûa Boä Giaùo lyù Ñöùc Tin.[4]
"Treû em luoân laø moät moùn quaø vaø khoâng bao giôø ñöôïc xem nhö moät ñieàu kieän cuûa moät hôïp ñoàng thöông maïi"
Döôùi vieãn töôøng naøy, chuùng ta baét ñaàu haønh trình cuûa mình baèng caùch moâ taû caùc hoaït ñoäng ñöôïc söû duïng trong vieäc mang thai hoä vaø yù nghóa cuûa chuùng. Sau ñoù chuùng ta seõ döïa vaøo caùc taøi lieäu veà nhaân hoïc vaø tieâu chí ñaïo ñöùc ñeå laøm roõ nhöõng lôøi daïy cuûa Ñöùc Giaùo hoaøng. Cuoái cuøng chuùng ta coù theå ñöa ra moät soá löôïng giaù veà caùc phöông thöùc naøy döôùi moät caùi nhìn toång theå vaø ña chieàu cuûa caùc yeáu toá veà kinh teá, xaõ hoäi, phaùp lyù vaø vaên hoùa.
Nhöõng hình thöùc môùi cuûa moät hieän töôïng cuõ rích
Thuaät ngöõ 'mang thai hoä' duøng ñeå chæ moät hoaït ñoäng trong ñoù moät ngöôøi phuï nöõ (ngöôøi meï mang thai hoä hoaëc ngöôøi meï mang hôïp töû) mang thai vaø sinh ra moät ñöùa treû ñeå trao cho moät caëp vôï choàng (hoaëc moät ngöôøi ñoäc thaân) naøo ñoù. Nhöõng caëp vôï choàng naøy coù theå laø dò tính hoaëc ñoàng tính, vaø laø nhöõng ngöôøi ñaõ yeâu caàu coâng nhaän ñöùa treû ñoù laø con cuûa hoï. Nhöõng ngöôøi naøy thöôøng ñöôïc goïi laø "ngöôøi uûy quyeàn" (commissioners) hoaëc "cha meï chæ ñònh" (intended parents).
Vieäc coù con theo phöông caùch naøy khoâng phaûi laø phaùt minh cuûa thôøi ñaïi coâng ngheä maø noù ñaõ xuaát hieän ôû nhieàu thôøi ñaïi vaø neàn vaên hoùa khaùc nhau. Ngay trong saùch Saùng Theá, chuùng ta thaáy Ha-ga ñaõ sinh con cho Xa-rai (St 16:1-2), Bin-ha ñaõ sinh con cho Ra-khen(St 30:1-3), Din-pa ñaõ sinh con cho Leâ-a (St 30:9). Trong nhöõng tröôøng hôïp ñöôïc lieät keâ ôû daây, chuùng ta ñang noùi ñeán nhöõng noâ leä nöõ sinh con treân ñaàu goái cuûa ngöôøi meï chæ ñònh - ngöôøi vôï hôïp phaùp nhöng laïi voâ sinh. Vì theá, vieäc noâ dòch theå lyù naøy (xeùt nhö moät phöông tieän) chaúng qua laø ñeå thoûa maõn mong muoán coù con cuûa ngöôøi khaùc, nhaèm giaûi quyeát noãi daèn vaët do khoâng theå sinh con gaây ra. Trong thôøi kyø La Maõ coå ñaïi, ngöôøi ta cuõng moâ taû nhöõng tröôøng hôïp ngöôøi choàng cho "möôïn vôï" cuûa mình: cuï theå, hoï cho nhöõng ngöôøi baïn ñaõ keát hoân vôùi moät ngöôøi phuï nöõ voâ sinh "möôïn" vôï cuûa mình.[5]
Chính söï hieåu bieát hôn veà quaù trình thuï tinh vaø coâng ngheä sinh hoïc môùi ñaõ giuùp con ngöôøi coù theå can thieäp vaøo chöùc naêng sinh saûn moät caùch deã daøng hôn. Kyõ thuaät ñaàu tieân ñöôïc söû duïng ñeå mang thai hoä laø thuï tinh nhaân taïo. Ñaây laø moät quaù trình thuï tinh ñöôïc tieán haønh baèng caùch ñöa tinh truøng ñaõ thu thaäp tröôùc ñoù vaøo töû cung cuûa ngöôøi phuï nöõ maø khoâng caàn tôùi vieäc giao hôïp cuûa caëp phoái ngaãu. Ngöôøi meï chæ ñònh khoâng phaûi laø ngöôøi mang thai, tuy nhieân, ngöôøi meï mang thai vaãn laø ngöôøi meï veà maët di truyeàn.
Kyõ thuaät thuï tinh trong oáng nghieäm
Söï ra ñôøi cuûa kyõ thuaät thuï tinh trong oáng nghieäm (IVF), tieán haønh beân ngoaøi cô theå, ñaõ taïo ra nhöõng tieán boä hôn nöõa, vaø môû ñöôøng cho nhöõng söï keát hôïp khaùc nhau giöõa caëp ñoâi mong muoán coù con vaø ngöôøi hieán taëng (nam hoaëc nöõ) giao töû maø töø ñoù phoâi ñöôïc taïo ra seõ ñöôïc chuyeån vaøo töû cung cuûa ngöôøi muoán mang thai. Thoâng thöôøng, ngöôøi ta khoâng thích löïa choïn phöông aùn laáy tröùng töø ngöôøi phuï nöõ mang thai. Trong tröôøng hôïp naøy, ngöôøi phuï nöõ chæ laø meï veà maët di truyeàn. Thay vaøo ñoù, hoï uûng hoä vieäc ñeå cha meï töông lai tham gia vaøo quaù trình sinh hoïc ñeå taïo ra ñöùa treû. Moät maët, ñieàu naøy nhaèm cuûng coá yù thöùc veà thieân chöùc laøm cha meï cuûa nhöõng ngöôøi mong muoán coù con. Maët khaùc, noù cuõng laøm giaûm ñoä gaén keát tình caûm cuûa ngöôøi meï tröïc tieáp sinh con, ñeå taïo ñieàu kieän taùch bieät khi ñöùa treû ñöôïc trao cho nhöõng ngöôøi seõ ñaûm nhaän vai troø laøm cha meï.
Chuùng ta cuõng caàn löu yù raèng caùch giaûi thích veà caùc teá baøo, voán laø khôûi ñaàu söï soáng cuûa moät sinh linh môùi, cuõng ñaày söï mô hoà. Moät maët, nhöõng teá baøo naøy ñöôïc coi laø coù khaû naêng cuûng coá moái quan heä gaén boù vôùi cha meï töông lai, chieàu kích naøy ñöôïc coi troïng hôn caùc khía caïnh thai kyø vaø xaõ hoäi; vaø maët khaùc, chuùng cuõng chaúng lieân quan ñeán haønh vi quyeát ñònh töï nguyeän veà maët phaùp lyù.
Caùc khía caïnh kinh teá vaø phaùp lyù
"Mang thai cho ngöôøi khaùc" hay mang thai vôùi muïc ñích vò tha dieãn ra khi ngöôøi phuï nöõ ñoù khoâng nhaän baát kyø khoaûn thuø lao naøo ngoaøi caùc chi phí lieân quan ñeán vieäc mang thai, sinh nôû vaø ñi laïi. Coâng thöùc "mieãn phí" naøy haàu nhö hoaøn toaøn ñöôïc phaùp luaät cho pheùp. Gaàn ñaây, AÁn Ñoä cuõng ñaõ giôùi haïn vieäc thöïc haønh vieäc mang thai hoä chæ döôùi hình thöùc naøy (vaø chæ aùp duïng cho caùc caëp ñoâi coù quoác tòch AÁn Ñoä). Tuy nhieân, vaãn coøn moät soá quoác gia nôi vieäc mang thai hoä trôû neân moät ngheà bôûi vì hoï ñöôïc traû tieàn ñeå laøm vieäc naøy. Chaúng haïn nhö haàu heát caùc tieåu bang ôû Hoa Kyø nôi vieäc mang thai hoä ñöôïc phaùp luaät cho pheùp maø khoâng coù baát kyø quy ñònh naøo veà vieäc traû tieàn cho ngöôøi mang thai hoä.
Do ñoù, dòch vuï mang thai hoä ñöôïc cung caáp thoâng qua söï tham gia thöôøng xuyeân cuûa caùc ñôn vò trung gian. Dòch vuï naøy ñöôïc coi laø hoaït ñoäng thöông maïi thöïc söï, vaø thöôøng ñöôïc goïi moät caùch thieáu teá nhò laø "cho thueâ töû cung" (uterus for rent). Trong thoûa thuaän cuõng coù nhöõng ñieàu khoaûn veà kieåm tra söùc khoûe, loái soáng, chaám döùt thai kyø trong tröôøng hôïp thai nhi coù vaán ñeà vaø sinh moå. Trong khi ôû phöông thöùc traû phí (fee-based procedure), ngöôøi meï mang thai thöôøng bieán maát sau khi sinh, thì ôû phöông thöùc "lieân ñôùi"(solidarity), moái quan heä vôùi con caùi vaãn ñöôïc duy trì moät caùch naøo ñoù. Ñaëc bieät neáu ngöôøi mang thai hoä coù moái lieân heä tình caûm vôùi ngöôøi meï töông lai nhö baïn beø, chò gaùi hoaëc thaäm chí laø con gaùi, thì moái quan heä naøy vaãn ñöôïc duy trì caùch laâu daøi.
Vieäc mang thai hoä bò caám ôû nöôùc YÙ. Khoaûn luaät soá 40/2004 ("Quy ñònh veà vieäc sinh saûn ñöôïc hoã trôï y teá") chæ ñeà caäp ñeán vieäc mang thai hoä khi xeùt nhöõng haønh vi phaïm toäi vaø phaûi chòu hình phaït tuø töø ba thaùng ñeán hai naêm vaø phaït tieàn ñoái vôùi "baát kyø ai thöïc hieän, toå chöùc hoaëc tuyeân truyeàn vieäc thöông maïi hoùa giao töû hoaëc phoâi thai hay laø vieäc mang thai hoä" (Ñieàu 12, chöông 6). Hôn nöõa, hôïp ñoàng giöõa phuï nöõ mang thai vaø ngöôøi ñöùng ñaàu seõ bò voâ hieäu theo luaät phaùp cuûa nöôùc YÙ do vi phaïm Ñieàu 5 cuûa Boä luaät Daân söï, quy ñònh veà haønh vi vöùt boû thi theå, maëc duø vaán ñeà naøy vaãn ñang ñöôïc tranh luaän veà maët phaùp lyù ôû caáp ñoä quoác teá.
Ngoaøi ra, khoâng coù khoaûn luaät naøo quy ñònh veà thaân phaän vaø quyeàn cuûa treû em. Vaán ñeà coâng nhaän treû em sinh ra ôû nöôùc ngoaøi vaãn coøn boû ngoû, ñieàu naøy seõ leä thuoäc vaøo caùc quy ñònh hieän haønh taïi quoác gia maø ngöôøi meï mang thai hoä ñang sinh soáng trong thôøi gian thai kyø.
An toaøn vaø Ruûi ro döôùi goùc ñoä Y khoa
Vieäc giaûi thích löôïng thoâng tin khoa hoïc phong phuù ñaõ ñöôïc thu thaäp trong nhieàu thaäp kyû qua veà tính an toaøn cuûa caùc kyõ thuaät thuï tinh trong oáng nghieäm laø ñieàu khoâng heà deã daøng. Vaán ñeà naøy coù nhieàu nguyeân nhaân. Ñaàu tieân, tieâu chí ñaùnh giaù möùc ñoä thaønh coâng cuûa IVF khoâng nhaát quaùn. Thöù hai, raát khoù ñeå bieát yeáu toá naøo gaây ra taùc duïng phuï vì chuùng coù theå lieân quan ñeán tình traïng voâ sinh di truyeàn cuûa töøng caù nhaân hôn laø caùc kyõ thuaät ñöôïc söû duïng. Cuoái cuøng, vieäc theo doõi söï tieán trieån cuûa ñöùa treû sinh ra thoâng qua caùc thuû thuaät naøy theo thôøi gian laø moät thaùch thöùc, khieán vieäc keát noái baát kyø vaán ñeà söùc khoûe naøo maø chuùng coù theå gaëp phaûi vôùi phöông phaùp thuï thai cuûa chuùng trôû neân khoù khaên. Ngoaøi ra, cuõng coù nhieàu moái quan taâm khaùc ñang dieãn ra, ñaëc bieät laø moái quan taâm veà lôïi ích kinh teá, voán giöõ bí maät moät soá döõ lieäu nhaát ñònh vì noù coù theå caûn trôû thò tröôøng coù lôïi nhuaän cao. Gaàn ñaây, nhieàu nghieân cöùu ñaõ laøm daáy leân moái lo ngaïi veà tính an toaøn cuûa IVF. Caùc nghieân cöùu naøy baùo caùo tyû leä bieán chöùng thai kyø vaø beänh baåm sinh cao hôn so vôùi nhoùm ñoái chöùng.[6]
Lieân quan ñeán nhöõng gì chuùng ta ñang baøn luaän laø caùc phöông phaùp khaùc gioáng (heterologous), nghóa laø nhöõng gì lieân quan ñeán söï ñoùng goùp sinh hoïc töø nhöõng ngöôøi thöù 3 (ngöôøi mang thai hoä) ngoaøi caëp vôï choàng, seõ laøm taêng theâm ruûi ro. Treân thöïc teá, thoâng thöôøng yeáu toá di truyeàn cuûa phoâi thai chæ khaùc laï vôùi ngöôøi meï ôû 50 phaàn traêm yeáu toá di truyeàn ñeán töø ngöôøi cha. Tuy nhieân, khi phoâi xuaát phaùt töø giao töû cuûa caëp ñoâi thuï tinh hoaëc töø caù theå thöù 3 thì yeáu toá di truyeàn hoaøn toaøn khaùc vôùi yeáu toá di truyeàn cuûa ngöôøi phuï nöõ mang thai. Tình traïng naøy gaây theâm aùp löïc cho heä thoáng mieãn dòch cuûa ngöôøi mang thai vaø laøm taêng nguy cô bieán chöùng cho caû ngöôøi mang thai vaø thai nhi.[7]
Veà maët ñaïo ñöùc, ñieàu quan troïng laø phaûi thoâng baùo cho nhöõng ngöôøi ñang caân nhaéc caùc kyõ thuaät naøy veà taát caû caùc baèng chöùng thöïc nghieäm coù saün, ngay caû khi chuùng coù vaán ñeà hoaëc khoâng ñaày ñuû[8]. Chuùng ta neân traùnh vieäc che giaáu thoâng tin vì lyù do ích kyû, ñieàu naøy coù veû xaûy ra khaù thöôøng xuyeân. Tính hôïp leä cuûa söï ñoàng thuaän döïa treân söï hieåu bieát ñang bò ñe doïa vaø ñaây laø moät trong nhöõng nguyeân taéc cô baûn cuûa hoaït ñoäng y teá hieän ñaïi.
Töông taùc giöõa ngöôøi meï vaø thai nhi
Nhöõng gì khoa hoïc cho pheùp chuùng ta bieát veà moái quan heä giöõa meï vaø con trai/con gaùi trong thôøi kyø mang thai ngaøy caøng cho thaáy söï töông hoã maïnh meõ ñöôïc thieát laäp giöõa hai caù theå. Taát caû caùc moâ ñeàu tham gia vaøo tieán trình naøy: "cuoäc ñoái thoaïi" ñöôïc thieát laäp taäp trung chuû yeáu vaøo nhau thai, nôi ñieàu chænh khoâng chæ söï trao ñoåi caùc phaân töû vaø teá baøo maø coøn caû caùc chöùc naêng chuyeån hoùa vaø noäi tieát toá. Veà phía treû, baûn saéc sinh hoïc, kyõ naêng vaän ñoäng, khaû naêng hoïc taäp vaø nhieàu yeáu toá sinh lyù vaø quan heä khaùc ñeàu chòu taùc ñoäng.
Ñoái vôùi ngöôøi meï, cuõng coù nhöõng chuyeån ñoåi saâu saéc seõ dieãn ra. Söï xa laï cuûa cô theå ngöôøi khaùc tröôùc heát ñoøi hoûi phaûi traùnh phaûn öùng ñaøo thaûi, töông töï nhö phaûn öùng gaây ra bôûi vieäc caáy gheùp noäi taïng. Caàn phaûi ñieàu chænh hoaït ñoäng cuûa heä thoáng mieãn dòch, ñieàu naøy xaûy ra nhôø vaøo caùc thoâng ñieäp maø thai nhi göûi ñeán cô theå meï, ngay töø giai ñoaïn tröôùc khi phoâi thai baùm vaøo thaønh töû cung. Nhau thai ñieàu chænh quaù trình vaän chuyeån caùc phaân töû vaø teá baøo (goác), chuùng seõ naèm trong boä nhôù mieãn dòch vaø trong nhieàu cô quan cuûa ngöôøi meï, nôi chuùng coù theå an toaøn ñònh cö vaø cuõng thöïc hieän chöùc naêng phuïc hoài ôû caùc moâ bò thöông.[9]
Cuõng khoâng neân queân khoaûnh khaéc sinh con (vaø cho con buù), ñieàu naøy deã xaûy ra khi söû duïng caùc thuaät ngöõ chæ taäp trung vaøo thôøi kyø mang thai. Ñaây laø moät söï kieän khoâng chæ coù yù nghóa quan heä vaø hieän sinh to lôùn maø coøn coù cöôøng ñoä sinh hoïc. Ví duï, haõy xem xeùt nhöõng khaùm phaù gaàn ñaây veà vai troø cuûa heä vi sinh vaät (heä vi sinh vaät cö truù trong cô theå). Treû sô sinh seõ nhaän ñöôïc chuùng töø meï thoâng qua oáng sinh, coù yù nghóa quan troïng ñoái vôùi söùc khoûe cuûa treû, ngay caû veà laâu daøi.[10]
Bieåu töôïng cuûa söï lieân keát maãu töû
Nhieàu phuï nöõ ñaõ chia seû veà traûi nghieäm mang thai cuûa mình, nhaán maïnh tình traïng naøy ñaëc bieät nhö theá naøo. Ngöôøi meï caûm thaáy gaàn nhö lô löûng giöõa vieäc laø moät caù theå vaø hai caù theå, töï thaáy mình khoâng hoaøn toaøn laø moät thöïc theå duy nhaát maø cuõng chaúng phaûi laø hai. Trong chính cô theå mình, ngöôøi mang thai khaùm phaù ra söï hieän dieän cuûa moät con ngöôøi khaùc, phaùt trieån theo nhòp ñieäu khoâng phaûi cuûa coâ, giöõa nieàm vui vaø noãi ñau, ngaïc nhieân vaø sôï haõi, ñau khoå vaø xuùc caûm. Taát caû nhöõng ñieàu naøy daãn ñeán moät söï thay ñoåi baát ngôø. Ñaây laø caùch Carla Canullo dieãn ñaït veà kinh nghieäm naøy: "Moät 'vaät theå', moät vaät theå laï baét ñaàu caâu chuyeän cuûa noù trong chuùng ta, möôïn chuùng ta ñeå böôùc ñi treân theá giôùi, ñeán laøm vieäc vôùi chuùng ta, laéng nghe chuùng ta, aên chuùng ta. [...] Ngöôøi ta traûi nghieäm moät theá giôùi khaùc - moät cuoäc soáng môùi trong theá giôùi hieän taïi - bao goàm nhieàu thaønh phaàn khaùc nhau vaø nhöõng keát quaû môùi. Ngöôøi ta baét ñaàu ñöôïc nhìn nhaän khaùc ñi vaø ngöôøi ta nhìn nhaän baûn thaân mình cuõng theo moät caùch thöùc môùi laï."[11]
Trong thôøi kyø mang thai, söï hieän dieän cuûa moät sinh vaät laï daàn ñöôïc nhaän bieát - khoâng phaûi nhö moät keû thuø xaâm löôïc chieám laáy vaø huûy hoaïi töø beân trong, maø nhö moät vò khaùch caàn ñöôïc chaøo ñoùn vaø oâm aáp. Phuø hôïp vôùi traûi nghieäm cuûa caùi toâi töï baûo veä, yù töôûng chung soáng hoøa bình trôû neân noåi baät. Tuy nhieân, traûi nghieäm naøy khoâng bao giôø ñöôïc thieát laäp ñaày ñuû vaø phaûi lieân tuïc thöông löôïng laïi ñeå cuøng toàn taïi trong moät khoâng gian chung.[12] Naêng ñoäng naøy, nôi söï hieän dieän cuûa ngöôøi khaùc ñöôïc boäc loä khoâng chæ qua thò giaùc maø coøn qua nhöõng thay ñoåi maø noù gaây ra, cuøng vôùi yù nghóa töôïng tröng cuûa noù, vöôït ra ngoaøi moái quan heä meï con. Noù goùp phaàn vaøo vieäc hình thaønh moái lieân keát xaõ hoäi ôû möùc ñoä chung soáng cuûa con ngöôøi vaø ñoùng vai troø nhö moät nguyeân maãu phaûn chieáu, cung caáp nhöõng hieåu bieát coù giaù trò ñeå hieåu ñöôïc söï toàn taïi ôû caû caáp ñoä caù nhaân vaø xaõ hoäi.[13]
Quaù trình mang thai khoâng theå chæ ñôn thuaàn laø moät hieän töôïng sinh hoïc; ñoù cuõng laø moái quan heä chaêm soùc thieát yeáu goùp phaàn taïo neân yù nghóa cuûa theá heä con ngöôøi, ñaïi dieän cho moät moái quan heä ñoäc ñaùo vaø ñang phaùt trieån. Söï trao ñoåi söï soáng giöõa ngöôøi môùi ñeán vaø ngöôøi hoã trôï hoï phaûi lieân tuïc khoâng bò giaùn ñoaïn vaø seõ keát thuùc khi hoï hoïc ñöôïc caùch chuyeån töø trao ñoåi vaät chaát sang trao ñoåi daáu hieäu trong moái quan heä cuûa mình."[14]
Taát nhieân, chuû ñeà veà thai kyø caàn ñöôïc suy tösaâu hôn nhieàu. Nhöng nhöõng yù töôûng ñöôïc thaûo luaän cho ñeán nay minh hoïa cho söï phöùc taïp veà maët sinh hoïc vaø yù nghóa hieän sinh cuûa noù. Seõ khoâng thöïc teá neáu chæ xem thai kyø nhö moät chöùc naêng sinh saûn coù theå chuyeån vaøo cô theå hoaëc thaäm chí laø moät thieát bò cô hoïc, nhö töû cung nhaân taïo (ectogenesis), chæ ñaùp öùng nhu caàu höõu cô cuûa noù.
Raøng buoäc mang tính hôïp ñoàng
Döïa treân caùc yeáu toá ñaõ ñöôïc xem xeùt cho ñeán nay, chuùng ta coù theå xaùc ñònh moät soá tieâu chí ñeå ñaùnh giaù toång theå caùc hoaït ñoäng naøy. Tröôùc tieân chuùng ta haõy ñeà caäp ñeán vaán ñeà vaãn coøn gaây tranh caõi veà hôïp ñoàng nhaèm ñieàu chænh moái quan heä giöõa caùc beân lieân quan. Vaán ñeà naøy ñöôïc chuù yù ôû Hoa Kyø vaøo giöõa nhöõng naêm thaäp nieân 80 cuûa theá kyû XX vôùi tröôøng hôïp "Beù M." Ngöôøi meï mang thai khoâng muoán taùch mình khoûi ñöùa con gaùi ñöôïc thuï thai baèng tröùng cuûa chính mình vaø tinh truøng cuûa ngöôøi choàng trong caëp ñoâi söû duïng dòch vuï. Coâ ñaõ cam keát seõ sinh ñöùa treû "moät caùch töï nguyeän" ñeå ñoåi laáy khoaûn tieàn möôøi ngaøn ñoâ la.
Toøa aùn ñaõ baát ñoàng veà vieäc lieäu cam keát ñaõ thoûa thuaän coù theå bò huûy boû hay khoâng. Quyeát ñònh ban ñaàu neâu roõ ngöôøi mang thai hoä phaûi tuaân thuû hôïp ñoàng. Phaùn quyeát naøy trao quyeàn nuoâi döôõng Beù M cho cha ruoät vaø uûng hoä vieäc coâng nhaän ngay laäp töùc yeâu caàu nhaän con nuoâi cuûa ngöôøi meï uûy quyeàn. Khi khaùng caùo, phaùn quyeát ñaõ bò huûy boû döïa treân luaät nhaän con nuoâi hieän haønh. Vieäc ñoàng yù giao ñöùa treû ñeå ñoåi laáy tieàn boài thöôøng ñaõ bò tuyeân boá laø voâ hieäu. Baûn aùn cho raèng "trong moät xaõ hoäi vaên minh coù nhöõng thöù maø tieàn khoâng theå mua ñöôïc".[15] Tuy nhieân, phaùn quyeát khoâng loaïi tröø khaû naêng mang thai hoä mieãn phí vaø vieäc töø boû quyeàn laøm cha meï coù theå bò thu hoài. Coù theå thaáy moái lieân heä thai kyø ôû ñaây ñöôïc coi troïng hôn so vôùi phaùn quyeát ñaàu tieân, maëc duø khoâng ñeán möùc ñaët caâu hoûi veà khaû naêng cuûa moät thoûa thuaän "mieãn phí".
Haønh vi 'thöông maïi'
Haønh vi mang tính thöông maïi gaëp phaûi nhieàu söï phaûn ñoái nhaát vì nhöõng ruûi ro veà vieäc khai thaùc, bao goàm khai thaùc quoác teá, ñoái vôùi caùc baø meï mang thai hoä vaø nhöõng nguy cô ñoái vôùi naïn buoân baùn treû em (vaø phoâi thai).[16] Xeùt ñeán quy moâ toaøn caàu cuûa hieän töôïng naøy vaø thöïc teá laø noù chuû yeáu aûnh höôûng ñeán nhöõng phuï nöõ trong hoaøn caûnh kinh teá baáp beânh, nhöõng ngöôøi thöôøng deã bò toån thöông veà maët xaõ hoäi vaø vaên hoùa, coù söï ñoàng thuaän roäng raõi raèng noù laø baát hôïp phaùp. Phaàn lôùn giôùi nöõ quyeàn cuõng phaûn ñoái ñieàu naøy vì cho raèng ñaây laø haønh vi aùp ñaët quyeàn löïc gia tröôûng leân chöùc naêng sinh saûn cuûa phuï nöõ. Trong boái caûnh naøy, ñieàu quan troïng laø phaûi xem xeùt Coâng öôùc Oviedo, voán caám vieäc thöông maïi hoùa cô theå con ngöôøi vaø buoân baùn noäi taïng. Ñieàu naøy döïa treân nguyeân taéc cuûa Kant raèng moät nhaân vò (baûn ngaõ) khoâng neân ñöôïc coi laø moät ñoái töôïng hoaëc ñoà vaät.[17]
Ngöôøi ta coù theå thaáy quan ñieåm nhö vaäy nguï yù moái quan heä chaët cheõ vaø khoâng theå taùch rôøi giöõa cô theå vaø nhaân vò. Tuy nhieân, moät quan ñieåm veà cô theå con ngöôøi nhö vaäy laïi khoâng ñöôïc chaáp nhaän caùch roäng raõi trong vaên hoùa ñöông ñaïi. Do aûnh höôûng cuûa tö duy kyõ thuaät, cô theå thöôøng khoâng coøn ñöôïc coi laø neàn taûng trong theá giôùi hay laø trung taâm cuûa yù nghóa vaø traûi nghieäm. Ngay caû khi caùc moái quan heä ñöôïc coi troïng, chuùng vaãn khoâng ñöôïc coi laø khía caïnh cô baûn cuûa con ngöôøi hieän thaân, vaø baát kyø söï thöøa nhaän naøo veà söï khaùc bieät thöôøng bò boû qua.[18] Quan ñieåm naøy cho pheùp taùch bieät caùc chöùc naêng vaø yù nghóa khi traûi nghieäm, ñieàu naøy taïo ñieàu kieän khaúng ñònh raèng mong muoán vaø luaät phaùp laø thoáng nhaát.[19]
Thöïc haønh mang tính vò tha
Vaán ñeà ñaàu tieân naûy sinh töø nhöõng tình huoáng thöôøng gaëp trong thöïc teá khi vieäc hoaøn traû chi phí laïi che giaáu khoaûn thanh toaùn thöïc teá. Khoù khaên thöù hai lieân quan ñeán pheùp loaïi suy ñöôïc söû duïng ñeå bieän minh cho thöïc haønh naøy, cuï theå laø hình thöùc hieán taëng noäi taïng döôùi danh nghóa ngöôøi "Samaritanoâ". Söï so saùnh naøy raát khoù ñeå duy trì, nhö chuùng ta seõ khaùm phaù khi thaûo luaän veà yù nghóa cuûa moùn quaø.
Chuùng toâi löu yù raèng vieäc ñöa ra khaû naêng huûy boû caû lôøi höùa trao ñöùa treû cho cha meï uûy quyeàn vaø quyeát ñònh töø boû vieäc coâng nhaän ñöùa treû laø con cuûa mình khoâng baûo veä döùt khoaùt quyeàn vaø phaåm giaù cuûa taát caû caùc beân lieân quan. Vieäc ñaûm baûo vôùi cha meï uûy quyeàn raèng kyø voïng cuûa hoï seõ ñöôïc ñaùp öùng, bao goàm caû vieäc hoaøn traû chi phí, trôû neân khoâng thöïc teá, ñaëc bieät laø neáu ngöôøi phuï nöõ mang thai thay ñoåi yù ñònh. Tình huoáng naøy coù theå daãn ñeán xung ñoät maø khoâng coù khuoân khoå phaùp lyù hieän haønh naøo coù theå giaûi quyeát.
Hôn nöõa, vaø quan troïng nhaát, ñöùa treû bò boû laïi trong tình traïng khoâng chaéc chaén veà tình hình gia ñình cuûa mình trong thôøi kyø mang thai vaø trong tröôøng hôïp coù tranh chaáp. Chuùng toâi thaáy khoù khaên trong vieäc xaùc ñònh moät giaûi phaùp thay theá cho hôïp ñoàng, maø chuùng toâi ñaõ löu yù laø khoâng ñuû trong nhöõng tröôøng hôïp naøy.
Mong muoán coù con (cho baûn thaân hoaëc cho ngöôøi khaùc)
Moät khía caïnh quan troïng khaùc lieân quan ñeán khaùi nieäm "mieãn phí" lieân quan ñeán mong muoán coù con, ñoâi khi bò ñôn giaûn hoùa quaù möùc trong boái caûnh cuûa caû baø meï mang thai vaø baø meï chæ ñònh. Taâm lyù hoïc chieàu saâu daïy chuùng ta raèng mong muoán naøy laø moät traûi nghieäm phöùc taïp chòu aûnh höôûng cuûa nhieàu yeáu toá khoâng deã xaùc ñònh. Ví duï, noãi ñau saâu saéc do voâ sinh chaéc chaén ñoùng moät vai troø, nhöng moái quan heä cuûa caëp ñoâi cuõng aûnh höôûng ñeán noù theo nhöõng caùch rieâng tö, bao goàm caùc khía caïnh dòu daøng vaø cam keát, cuõng nhö ñoäng löïc mang tính quyeàn löïc. Hôn nöõa, nhöõng naêng ñoäng vaø töông taùc giöõa caùc theá heä vôùi gia ñình, ñaëc bieät laø cha meï, coù theå taïo ra söï ganh ñua, baét chöôùc hoaëc phaûn ñoái, daãn ñeán nhöõng ñoäng löïc vaø yù nghóa voâ thöùc khaùc bieät raát nhieàu so vôùi nhöõng gì coù theå nhìn thaáy roõ raøng.[20]
Trong quaù trình sinh saûn, luoân coù moät aûo töôûng veà söï toaøn naêng - boùng ma hieän dieän ngay töø nhöõng khôûi ñieåm ñaàu tieân cuûa ñôøi soáng taâm lyù vaø chöa bao giôø thöïc söï bò vöôït qua - aûo töôûng aáy tuyeân boá khaû naêng taïo ra söï soáng töø chính mình... YÙ töôûng naøy gôïi nhôù ñeán quaù trình sinh saûn ñôn tính (parthenogenesis), khi söï soáng xuaát hieän maø khoâng caàn caùc trung gian sinh hoïc ñieån hình, chaúng haïn nhö khi quaù trình thuï tinh vaø mang thai dieãn ra trong phoøng thí nghieäm hoaëc trong cô theå cuûa ngöôøi khaùc. Ngoaøi ra, vieäc quy giaûn ngöôøi phoái ngaãu thaønh vaät lieäu di truyeàn caùch ñôn thuaàn cuõng goùp phaàn vaøo hình aûnh naøy.[21] Bôûi vaäy, khoâng neân döøng laïi ôû taàng nghóa beà maët ñôn thuaàn, bôûi ta caàn nhaän thöùc roõ ñieàu gì coù theå aån naáp phía sau thöù "loøng vò tha" hay "söï cho ñi voâ ñieàu kieän" ñöôïc gaùn cho haønh vi sinh saûn moät con ngöôøi môùi, vôùi yù ñònh roài seõ hieán trao con ngöôøi aáy cho keû khaùc.
Ngay caû khi nhaän con nuoâi vôùi muïc ñích quaûng ñaïi laø mang laïi cho ñöùa treû coøn soáng moät hoaøn caûnh gia ñình toát hôn, ngöôøi meï ruoät vaãn coù theå phaûi ñaáu tranh veà maët caûm xuùc. Khoâng ít laàn, caùc baø meï nuoâi coù kinh nghieäm veà caûm giaùc caïnh tranh vaø ganh ñua: hoï kinh nghieäm veà xu höôùng muoán taùch mình khoûi ngöôøi meï ruoät; nhöng chính trong chuyeån ñoäng coù veû mang tính giaûi phoùng naøy (vì noù laøm giaûm bôùt söï caïnh tranh vaø ñoái khaùng, daäp taét noãi sôï raèng ñöùa treû seõ bò cöôùp khoûi hoï) maø caûm giaùc baát an xuaát hieän (bôûi moät nhaän thöùc mô hoà raèng hoï ñaõ tham gia vaøo moät vuï baét coùc). Töông quan vôùi treû em bò aûnh höôûng, ngay caû khi moïi lieân laïc vôùi gia ñình maùu muû ruoät thòt bò caét ñöùt trong noã löïc baûo veä chuùng khoûi caûm giaùc baát an naøy.[22] Vaäy chuùng ta haõy xem vieäc söû duïng thuaät ngöõ moät caùch baát caån coù theå gaây caûn trôû vieäc tin caäy vaøo laäp luaän chính yeáu maø chuùng ta seõ ñeà caäp tôùi ñaây.
Söï hieán taëng, phaåm giaù vaø tính khoâng saün saøng
Baây giôø, chuùng ta haõy thaûo luaän moät caâu hoûi quan troïng hôn: lieäu vieäc hieán taëng thöïc söï coù nghóa laø gì? Haønh vi naøy coù taùc ñoäng ñeán thöïc taïi naøo khoâng, hay neân coù giôùi haïn? Chuùng ta tin raèng coù nhöõng giôùi haïn khi xeùt tôùi phaåm giaù cuûa con ngöôøi. Caùch hieåu veà phaåm giaù ñeà caäp ôû ñaây xuaát phaùt töø truyeàn thoáng trieát hoïc Kant. Tuy nhieân, ñieàu quan troïng laø phaûi nhôù laïi nguoàn goác cuûa tö töôûng ñoù nôi Thaùnh Kinh, trong ñoù, con ngöôøi ñöôïc taïo döïng theo hình aûnh cuûa Thieân Chuùa. Quan ñieåm naøy xaùc nhaän con ngöôøi coù giaù trò theo ñuùng nghóa cuûa hoï, vôùi giaù trò khoâng theå so saùnh vôùi baát kyø thöù gì khaùc treân theá giôùi.[23] Vôùi phaåm giaù cao quyù naøy, con ngöôøi khoâng theå laø ñoái töôïng cuûa moät haønh vi giao dòch, ngay caû döôùi hình thöùc hieán taëng. Taát nhieân, ñieàu naøy khoâng laøm giaûm söï khao khaùt vaø chaøo ñoùn cuõng nhö coâng nhaän daønh cho moïi treû sô sinh, vì moãi ngöôøi ñeàu ñöôïc ban taëng phaåm giaù, baát keå ngöôøi ñoù ñeán vôùi theá giôùi naøy nhö theá naøo.
Töông töï nhö mong muoán coù moät ñöùa con, söï hieán taëng cuõng khoâng phaûi laø khoâng coù boùng toái vaø söï mô hoà.[24] Nhöng saâu xa hôn, vieäc mang thai hoä ñaët caû ñöùa treû chöa chaøo ñôøi vaø ngöôøi phuï nöõ mang thai vaøo vò trí cuûa nhöõng ngöôøi bò ñaët döôùi quyeàn ñònh ñoaït cuûa ngöôøi khaùc. Ñieàu ñoù coù nghóa laø phaåm giaù, ñieàu xaùc laäp tính baát khaû xaâm phaïm neàn taûng cuûa moät con ngöôøi, khoâng ñöôïc baûo veä vaø thaêng tieán. Ngoaøi ra, nhöõng ñöùa con khaùc cuûa ngöôøi phuï nöõ mang thai caûm thaáy raèng chính mình cuõng coù theå ñaõ laø ñöùa con ñöôïc trao cho cha meï uûy quyeàn nhö ngöôøi em cuûa mình.
Treân thöïc teá, muïc tieâu ôû ñaây laø baûo veä yù thöùc veà baûn thaân cuûa moät ngöôøi, ñieàu naøy raát quan troïng ñeå hình thaønh caùc moái quan heä ñaùng tin caäy. Khi yù thöùc veà baûn thaân bò toån thöông, noù coù theå daãn ñeán nhöõng ñau khoå ñaùng keå. Ñaây laø ñieàu xaûy ra neáu taïo söï phaân maûnh trong moät gia ñình theo caùc chöùc naêng sinh hoïc, taùch chuùng khoûi söï thoáng nhaát caùc moái quan heä cuûa cha meï, ñoù laø chöa noùi ñeán khaû theå taïo ra söï ñöùt ñoaïn trong caây phaû heä gia ñình, yeáu toá voán raát quan troïng ñeå hieåu vai troø cuûa moät ngöôøi trong xaõ hoäi.
Hôn nöõa, moät ñöùa treû maø muïc ñích chæ laø thoûa maõn mong muoán cuûa ngöôøi khaùc coù theå trôû neân phuï thuoäc vaøo nhöõng kyø voïng ñoù. Ñoàng thôøi noù cuõng seõ caûm thaáy aùp löïc laø phaûi ñaùp öùng chuùng, ñaëc bieät laø neáu vieäc ñoùn nhaän chuùng vaøo cuoäc ñôøi laïi laø nhöõng trao ñoåi coù ñieàu kieän.[25] Tình yeâu giöõa con ngöôøi khoâng chæ döïa treân tình caûm vaø ham muoán, nhöng noù cuõng bao goàm vieäc tích cöïc hoã trôï nhau caùch tích cöïc trong hoaøn caûnh cuûa moãi ngöôøi, ñieàu naøy chòu aûnh höôûng raát lôùn töø moái töông quan cuûa caùc caëp ñoâi.
Caûm thöùc veà theá heä
Moät ñöùa treû neáu chæ ñöôïc ôû trong moâi tröôøng chaêm soùc thoâi thì chöa ñuû; ñieàu quan troïng laø hai ngöôøi chaêm soùc chính cuûa noù cuõng phaûi laø nhöõng ngöôøi maø qua ñoù ñöùa treû ñöôïc ôû trong söï keát noái vôùi nguoàn coäi cuûa noù. Ñaây laø lyù do taïi sao caùc hình thöùc mang thai "uûy nhieäm" khoâng thöïc söï phaûn aùnh yù nghóa saâu xa veà theá heä, ñöôïc dieãn ñaït toát nhaát baèng thuaät ngöõ "sinh saûn".[26] Theá heä voán gaén lieàn vôùi vieäc hieän thaân vaø töông quan, döïa treân caû söï hieän dieän vaät lyù vaø giao tieáp. Baïn caàn caû hai yeáu toá ñeå hieåu ñaày ñuû yù nghóa cuûa vieäc truyeàn taûi vaø nuoâi döôõng söï soáng cuûa con ngöôøi.
Moät soá yeáu toá coù theå laøm môø ñi yù nghóa thöïc söï veà theá heä. Tröôùc heát, coù söï suy yeáu trong moái lieân heä giöõa töông quan cha meï-con caùi vaø moái quan heä cuûa caëp ñoâi. Moái quan heä cha meï-con caùi khoâng ñöôïc coi laø söï môû roäng töï nhieân cuûa tình yeâu cuûa caëp ñoâi maø laø yeâu caàu phaûi hy sinh baûn thaân ñeå ñöa moät ngöôøi môùi vaøo theá giôùi. Quan ñieåm naøy coi moái quan heä cha meï-con caùi laø söï boå sung beân ngoaøi cho ñoäng löïc cuûa caëp ñoâi. Ngoaøi ra, caùc coâng ngheä môùi ñaõ taïo ra söï ñöùt gaõy trong moái lieân heä giöõa tình duïc, thai ngheùn vaø sinh saûn, laïm duïng nhöõng ngöôøi ôû beân ngoaøi töông quan cuûa caëp ñoâi.
Keát quaû laø, ñöùa treû coù theå khoâng ñöôïc coi laø saûn phaåm cuûa giao öôùc yeâu thöông giöõa moät ngöôøi nam vaø moät ngöôøi nöõ, maø laø keát quaû cuûa haønh vi sinh saûn coù theå kieåm soaùt ñöôïc. Ñieàu naøy laøm naûy sinh tình huoáng môùi giöõa caùc caëp ñoâi ñoàng giôùi uûy quyeàn. Luaän lyù mang tính chöùc naêng coá gaéng bao haøm hoaëc taùch khoûi yù nghóa bieåu töôïng cuûa cô theå coù xu höôùng xoùa boû "huyeàn nhieäm veà moät 'caùi toâi' maø khoâng ai trong chuùng ta coù theå deã daøng taïo ra, vaø khoâng ai coù theå thay theá, ñoùng goùi hoaëc laép raùp ñöôïc".[27] Taát caû chuùng ta ñeàu ñöôïc sinh ra nhôø ngöôøi khaùc, vaø tính thuï ñoäng cuûa söï khôûi ñaàu noùi ñeán nhöõng gì chuùng ta ñöôïc thöøa höôûng, ñaëc bieät laø khi cuoäc soáng cuûa chuùng ta baét ñaàu nôi moät ngöôøi khaùc. Söï suy yeáu cuûa moái lieân heä giöõa tình yeâu vôï choàng vaø theá heä khieán cho vieäc toân troïng vaø baûo veä phaåm giaù cuûa treû em trôû neân keùm roõ raøng hôn.
Ñuùng laø trong moät soá tröôøng hôïp, vì nhieàu lyù do khaùc nhau, moät soá ñieàu kieän thieát yeáu coù theå khoâng hieän dieän trong moái quan heä cuûa ñoâi vôï choàng. Tuy nhieân, ñieàu naøy khoâng laøm giaûm taàm quan troïng cuûa caùc tieâu chí ñònh höôùng nhaèm baûo veä töøng con ngöôøi, vaø cuõng khoâng theå bieän minh cho vieäc theå cheá hoùa söï vaéng maët cuûa nhöõng ñieàu kieän aáy - nhö ñieàu xaûy ra moät caùch coù chuû ñích, ñaëc bieät laø trong moái töông quan giöõa ngöôøi meï vaø ñöùa treû, nôi thöïc haønh mang thai hoä. Tình huoáng naøy khoâng theå bò ñaùnh ñoàng vôùi nhöõng hoaøn caûnh trong ñoù caùc bieán coá ngoaøi yù muoán gaây ra toån thöông vaø chia ly, taïo ra nhu caàu veà nhöõng caùch thöùc môùi ñeå ñoùn nhaän vaø chaêm soùc môùi, nhaèm gìn giöõ toái ña nhöõng moái daây lieân keát gia ñình giuùp ñaûm baûo söï phaùt trieån caân baèng cuûa treû. Chính ñieàu naøy môùi thöïc söï thuùc ñaåy thieän ích lôùn nhaát cho nhöõng ai caàn söï oån ñònh treân haønh trình ñaày ñoøi hoûi ñeå ñaït tôùi moät söï tröôûng thaønh veà maët caù nhaân vaø xaõ hoäi.
Ñaøo Anh Tuaán, S.J.
Chuyeån ngöõ töø: laciviltacattolica.com
Nguoàn: dongten.net (20/5/2025)
- - - - - - - - - - - - - - - - - -
[1] V. Woolf, A Room Of One's Own, London, Hogarth Press, 1929.
[2] Francis, Address to Members of the Diplomatic Corps, January 8, 2024.
[3] Ibid.
[4] Cf. Dicastery for the Doctrine of the Faith, Declaration Dignitas Infinita, March 25, 2024, nos. 48-50.
[5] Cf. E. Cantarella, "Il paradosso romano. La donna tra diritto e cultura", in M. T. Guerra Medici (ed), Orientamenti civilistici e canonistici sulla condizione della donna, Naples, Edizioni Scientifiche Italiane, 1996, 14 f.
[6] Cf. T. Talebi - N. Mohsen-Pour - M. Hesamet - S. Kalayina, "The association between in vitro fertilization and intracytoplasmic sperm injection treatment and the risk of congenital heart defects", in The Journal of Maternal-Fetal & Neonatal Medicine, vol. 35, 2022, 7471-7485 (https://doi.org/10.1080/14767058.2021.1949705); M. Veeramani - N. Balachandren - Y. Hwa Hong et al., "Assisted reproduction and congenital malformations: A systematic review and meta-analysis", in Congenital Anomalies, vol. 64, 2024, 107-115; V. Giorgione - F. Parazzini - V. Fesslova et al., "Congenital heart defects in IVF/ICSI pregnancy: systematic review and meta-analysis", in Ultrasound in Obstetrics & Gynecology, vol. 51, 2018, 33-42.
[7] Cf. C. Peris, Le veritaø nascoste sulla fertilizzazione in vitro. Ovvero come scavare sotto la superficie delle nostre conoscenze, Turin, Minerva Medica, 2018, 54-59; 63-72.
[8] Uncertainty that also affects studies in the field of developmental psychology: cf. E. Canzi - E. Scabini, "Omogenitorialitaø e procreazione medicalmente assistita: nuove forme di genitorialitaø e filiazione", in Marriage, Families & Spirituality 25 (2019/2) 162-175.
[9] Cf. S. Mancuso - G. Benagiano, Le sorprese e gli arcani della vita prenatale. Come ci strutturiamo e come comunichiamo prima di nascere, Soveria Mannelli (Cz), Rubbettino, 2021, 191-204; 215-242; 304-310.
[10] Cf. ibid., 327-329.
[11] C. Canullo, Essere madre. La vita sorpresa, Assisi (Pg), Cittadella, 2009, 14; cf. I. Malagrinoø, Alteritaø e relazione nell'esperienza della gravidanza. Dall'ermeneutica all'etica, Naples - Salerno, Orthotes, 2016.
[12] Cf. L. Irigaray, All'inizio, lei era, Turin, Bollati Boringhieri, 2013; Id., Io tu noi. Per una cultura della differenza, ibid., 1992.
[13] Cf. E. Falque, Metamorfosi della finitezza. Saggio sulla nascita e la risurrezione, Cinisello Balsamo (Mi), San Paolo, 2014; C. Chalier, Comme une clarteù furtive. Naitre, mourir, Paris, Bayard, 2021; P. Sequeri, L'iniziazione. Dieci lezioni su nascere e morire, Milan, Vita e Pensiero, 2022; R. Esposito, "Il dono della vita tra 'communitas' e 'immunitas'", in Idee 55 (2004) 42.
[14] L. Muraro, L'anima del corpo. Contro l'utero in affitto, Brescia, La Scuola, 2016, 46.
[15] Quoted in M. Gensabella Furnari, Il corpo della madre. Per una bioetica della maternitaø, Soveria Mannelli (Cz), Rubbettino, 2018, 105.
[16] Cf. L. Audibert, "'Embrioni viaggiatori': tra India e Ucraina la rotta dell'utero in affitto", in Avvenire, November 29, 2020, 6.
[17] Cf. Consiglio di Europa, Convenzione per la protezione dei Diritti dell'Uomo e della dignitaø dell'essere umano nei confronti dell'applicazioni della biologia e della medicina, April 4, 1997, art. 21. In Italy the theme has been taken up in Comitato Nazionale per la Bioetica, Maternitaø surrogata a titolo oneroso, March 18, 2016, in https://bioetica.governo.it/it/documenti/mozioni/maternita-surrogata-a-titolo-oneroso/
[18] Cf. Byung-Chul Han, L'espulsione dell'Altro, Milan, nottetempo, 2017.
[19] Cf. L. Eusebi, "Se il desiderio del figlio diventa diritto...", in Lemaø sabactaøni? 15 (2015) 25-34.
[20] Cf. C. Casalone, "Fecondazione assistita: l'etica tra domanda e offerta", in Aggiornamenti Sociali 54 (2003/2) 99-110; M. Gensabella Furnari, Il corpo della madre..., op. cit., 8.
[21] Cf. S. Vegetti Finzi, "Il desiderio femminile tra libertaø e responsabilitaø", in Bioetica 9 (2001/1) 199.
[22] Cf. S. Lallemand, La circulation des enfants en socieùteù traditionelle. Preât, don, eùchange, Paris, L'Harmattan, 1993, quoted in A. Fine, "Ma quanti genitori ho?", in Reset, n. 66, 2001, 67 f; M. Fiumanoø, A ognuna il suo bambino, Milan, Pratiche, 2000, 135.
[23] Cf. Dicastery for the Doctrine of the Faith, Declaration Dignitas Infinita, op. cit., nos. 1-2.
[24] Cf. M. Gensabella Furnari, Il corpo della madre..., op. cit., 118-121; S. Zanardo, "La maternitaø surrogata eø una forma di ospitalitaø?", in Aggiornamenti Sociali 68 (2017/4) 314-316.
[25] Cf. M. Gauchet, Il figlio del desiderio. Una rivoluzione antropologica, Milan, Vita e Pensiero, 2010; S. Andreoli, Perfetti o felici. Diventare adulti in un'epoca di smarrimento, Milan, Rizzoli, 2023.
[26] Cf. C. Casalone - M. Chiodi - R. Dell'Oro et al., La gioia della vita. Un percorso di etica teologica: Scrittura, tradizione, sfide pratiche, Vatican City, Libreria Editrice Vaticana, 2024, 114-130; L. Muraro, L'anima del corpo..., op. cit., 85 f.
[27] P. Sequeri, L'iniziazione..., op. cit., 135.