Toaøn vaên Dieãn vaên cuûa Ñöùc Leo XIV
vôùi Ngoaïi giao ñoaøn beân caïnh Toøa Thaùnh
Toaøn vaên Dieãn vaên cuûa Ñöùc Leo XIV vôùi Ngoaïi giao ñoaøn beân caïnh Toøa Thaùnh.
Vuõ Vaên An
Vatican (VietCatholic News 16-05-2025) - Theo tin Toøa Thaùnh, ngaøy 16 thaùng 5 naêm 2025, taïi Phoøng Clementine, Ñöùc Thaùnh Cha Leo XIV ñaõ tieáp kieán hôn 100 ñaïi söù.
Nhaân dòp naøy, ngaøi ñaõ ñoïc baøi dieãn vaên göûi Ngoaïi giao ñoaøn beân caïnh Toøa Thaùnh.
Sau ñaây laø baûn dòch Vieät ngöõ theo aán baûn Anh ngöõ, do Toøa Thaùnh cung caáp:
Thöa Ñöùc Hoàng Y,
Quyù Ñaïi söù
Quyù Baø vaø quyù oâng,
Chuùc quyù vò Bình an!
Toâi caûm ôn Ngaøi George Poulides, Ñaïi söù cuûa Coäng hoøa Síp vaø Tröôûng ñoaøn Ngoaïi giao, vì lôøi chaøo noàng nhieät thay maët quyù vò, vaø vì coâng vieäc khoâng bieát meät moûi maø ngaøi ñaõ thöïc hieän ñaày naêng löïc, taän tuïy vaø loøng toát ñaëc tröng cuûa ngaøi. Nhöõng phaåm chaát naøy ñaõ giuùp ngaøi nhaän ñöôïc söï kính troïng cuûa taát caû nhöõng vò tieàn nhieäm cuûa toâi, nhöõng vò maø ngaøi ñaõ gaëp trong nhöõng naêm laøm nhieäm vuï taïi Toøa thaùnh, ñaëc bieät laø Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ quaù coá.
Toâi cuõng muoán baøy toû loøng bieát ôn cuûa mình ñoái vôùi nhieàu lôøi chuùc toát ñeïp cuûa quyù vò sau khi toâi ñöôïc baàu, cuõng nhö nhöõng lôøi chia buoàn veà söï ra ñi cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ. Moät soá thoâng ñieäp ñoù cuõng ñeán töø caùc quoác gia maø Toøa thaùnh khoâng coù quan heä ngoaïi giao, moät daáu hieäu ñaùng keå cuûa söï toân troïng cho thaáy moái quan heä song phöông ñang ñöôïc cuûng coá.
Trong cuoäc ñoái thoaïi cuûa chuùng ta, toâi muoán chuùng ta luoân giöõ ñöôïc yù thöùc laø moät gia ñình. Thaät vaäy, coäng ñoàng ngoaïi giao ñaïi dieän cho toaøn theå gia ñình caùc daân toäc, moät gia ñình chia seû nieàm vui vaø noãi buoàn cuûa cuoäc soáng vaø caùc giaù trò nhaân baûn vaø tinh thaàn mang laïi yù nghóa vaø ñònh höôùng cho noù. Ngoaïi giao Giaùo hoaøng laø bieåu thöùc cuûa chính tính Coâng Giaùo cuûa Giaùo hoäi. Trong hoaït ñoäng ngoaïi giao cuûa mình, Toøa thaùnh ñöôïc truyeàn caûm höùng töø moät hoaït ñoäng muïc vuï höôùng ñeán muïc tieâu khoâng phaûi laø tìm kieám ñaëc quyeàn maø laø cuûng coá söù meänh truyeàn giaùo cuûa mình ñeå phuïc vuï nhaân loaïi. Choáng laïi moïi hình thöùc thôø ô, Toøa thaùnh keâu goïi löông taâm, nhö ñaõ chöùng kieán nhöõng noã löïc khoâng ngöøng cuûa vò tieàn nhieäm ñaùng kính cuûa toâi, luoân chuù yù ñeán tieáng keâu cuûa ngöôøi ngheøo, ngöôøi thieáu thoán vaø ngöôøi bò thieät thoøi, cuõng nhö nhöõng thaùch thöùc ñöông thôøi, töø vieäc baûo veä taïo theá ñeán trí tueä nhaân taïo.
Ngoaøi vieäc laø moät daáu hieäu höõu hình cho thaáy söï toân troïng cuûa caùc quoác gia ñoái vôùi Toøa thaùnh, söï hieän dieän cuûa quyù vò ôû ñaây hoâm nay laø moät moùn quaø daønh cho toâi. Ñieàu naøy cho pheùp toâi laøm môùi laïi khaùt voïng cuûa Giaùo hoäi - vaø cuûa rieâng toâi - laø vöôn ra vaø oâm troïn taát caû caùc caù nhaân vaø daân toäc treân Traùi ñaát, nhöõng ngöôøi caàn vaø khao khaùt chaân lyù, coâng lyù vaø hoøa bình! Theo moät nghóa naøo ñoù, kinh nghieäm soáng cuûa rieâng toâi, traûi daøi khaép Baéc Myõ, Nam Myõ vaø Chaâu AÂu, ñaõ ñöôïc ñaùnh daáu baèng khaùt voïng vöôït qua bieân giôùi ñeå gaëp gôõ nhöõng daân toäc vaø neàn vaên hoùa khaùc nhau.
Thoâng qua coâng vieäc lieân tuïc vaø kieân nhaãn cuûa Phuû Quoác vuï khanh, toâi muoán taêng cöôøng söï hieåu bieát vaø ñoái thoaïi vôùi quyù vò vaø vôùi caùc quoác gia cuûa quyù vò, nhieàu quoác gia trong soá ñoù toâi ñaõ coù vinh döï ñöôïc ñeán thaêm, ñaëc bieät laø trong thôøi gian laøm Beà treân Toång quyeàn cuûa Doøng Augustinoâ. Toâi tin raèng söï quan phoøng cuûa Thieân Chuùa seõ cho toâi theâm nhieàu cô hoäi ñeå tìm hieåu veà caùc quoác gia maø töø ñoù quyù vò phaùt xuaát vaø cho pheùp toâi coù nhieàu cô hoäi ñeå xaùc nhaän ñöùc tin cuûa nhieàu anh chò em chuùng ta treân khaép theá giôùi vaø xaây döïng nhöõng caây caàu môùi vôùi taát caû nhöõng ngöôøi thieän chí.
Trong cuoäc ñoái thoaïi cuûa chuùng ta, toâi muoán chuùng ta ghi nhôù ba töø ngöõ thieát yeáu ñaïi dieän cho caùc truï coät cuûa hoaït ñoäng truyeàn giaùo cuûa Giaùo hoäi vaø muïc tieâu cuûa hoaït ñoäng ngoaïi giao cuûa Toøa thaùnh.
Töø ngöõ ñaàu tieân laø hoøa bình. Chuùng ta thöôøng coi ñoù laø moät töø ngöõ "tieâu cöïc", chæ bieåu thò söï vaéng boùng cuûa chieán tranh vaø xung ñoät, vì söï ñoái laäp laø thaønh phaàn muoân ñôøi cuûa baûn chaát con ngöôøi, thöôøng khieán chuùng ta soáng trong "tình traïng xung ñoät" lieân tuïc ôû nhaø, nôi laøm vieäc vaø trong xaõ hoäi. Khi ñoù, hoøa bình chæ ñôn giaûn xuaát hieän nhö moät söï nghæ ngôi, moät khoaûng döøng giöõa caùc cuoäc tranh chaáp naøy vaø cuoäc tranh chaáp khaùc, vì duø chuùng ta coù coá gaéng ñeán ñaâu thì caêng thaúng vaãn luoân hieän höõu, gioáng nhö than hoàng chaùy döôùi ñoáng tro taøn, saün saøng buøng chaùy baát cöù luùc naøo.
Theo quan ñieåm Kitoâ giaùo - nhöng cuõng nhö trong caùc truyeàn thoáng toân giaùo khaùc - hoøa bình tröôùc heát vaø quan troïng nhaát laø moät moùn quaø. Ñoù laø moùn quaø ñaàu tieân cuûa Chuùa Kitoâ: "Ta ban cho caùc con söï bình an cuûa Ta" (Ga 14:27). Tuy nhieân, ñoù laø moät moùn quaø tích cöïc vaø ñoøi hoûi nhieàu noã löïc. Noù thu huùt vaø thaùch thöùc moãi ngöôøi chuùng ta, baát keå neàn taûng vaên hoùa hay toân giaùo cuûa chuùng ta, tröôùc heát ñoøi hoûi chuùng ta phaûi noã löïc thay ñoåi baûn thaân. Hoøa bình ñöôïc xaây döïng trong traùi tim vaø töø traùi tim, baèng caùch loaïi boû loøng kieâu haõnh vaø söï traû thuø, ñoàng thôøi löïa choïn töø ngöõ moät caùch caån thaän. Bôûi vì lôøi noùi, khoâng chæ laø vuõ khí, coù theå gaây thöông tích vaø thaäm chí gieát ngöôøi.
Veà khía caïnh naøy, toâi tin raèng caùc toân giaùo vaø ñoái thoaïi lieân toân coù theå ñoùng goùp cô baûn vaøo vieäc thuùc ñaåy baàu khoâng khí hoøa bình. Ñieàu naøy taát nhieân ñoøi hoûi söï toân troïng hoaøn toaøn ñoái vôùi quyeàn töï do toân giaùo ôû moïi quoác gia, vì kinh nghieäm toân giaùo laø moät chieàu kích thieát yeáu cuûa con ngöôøi. Neáu khoâng coù noù, seõ raát khoù, neáu khoâng muoán noùi laø khoâng theå, mang laïi söï thanh loïc traùi tim caàn thieát ñeå xaây döïng caùc moái quan heä hoøa bình.
Noã löïc naøy, trong ñoù taát caû chuùng ta ñöôïc keâu goïi tham gia, coù theå baét ñaàu loaïi boû nguyeân nhaân goác reã cuûa moïi xung ñoät vaø moïi thoâi thuùc phaù hoaïi ñeå chinh phuïc. Noù ñoøi hoûi moät thieän chí thöïc söï ñeå tham gia vaøo ñoái thoaïi, ñöôïc truyeàn caûm höùng töø mong muoán giao tieáp hôn laø xung ñoät. Do ñoù, caàn phaûi thoåi luoàng sinh khí môùi vaøo ngoaïi giao ña phöông vaø caùc toå chöùc quoác teá caùc giaûi phaùp ñöôïc hình thaønh vaø thieát keá chuû yeáu ñeå khaéc phuïc caùc tranh chaáp coù theå xaûy ra trong coäng ñoàng quoác teá. Taát nhieân, cuõng phaûi coù quyeát taâm ngaên chaën vieäc saûn xuaát caùc coâng cuï huûy dieät vaø cheát choùc, vì nhö Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ ñaõ löu yù trong Söù ñieäp Urbi et Orbi cuoái cuøng cuûa ngaøi: Khoâng coù hoøa bình naøo "coù theå xaûy ra neáu khoâng coù giaûi tröø quaân bò thöïc söï [vaø] yeâu caàu moïi ngöôøi phaûi töï baûo veä mình khoâng ñöôïc bieán thaønh cuoäc chaïy ñua taùi vuõ trang". [1]
Töø ngöõ thöù hai laø coâng lyù. Laøm vieäc vì hoøa bình ñoøi hoûi phaûi haønh ñoäng coâng baèng. Nhö toâi ñaõ ñeà caäp, toâi choïn teân cuûa mình tröôùc heát laø nghó ñeán Ñöùc Leo XIII, Giaùo hoaøng cuûa Thoâng ñieäp xaõ hoäi vó ñaïi ñaàu tieân, Rerum Novarum. Trong thôøi ñieåm thay ñoåi mang tính thôøi ñaïi naøy, Toøa thaùnh khoâng theå khoâng leân tieáng tröôùc nhieàu söï maát caân baèng vaø baát coâng daãn ñeán, khoâng chæ ñieàu kieän laøm vieäc khoâng xöùng ñaùng maø coøn daãn ñeán caùc xaõ hoäi ngaøy caøng chia reõ vaø xung ñoät. Moïi noã löïc caàn ñöôïc thöïc hieän ñeå khaéc phuïc söï baát bình ñaúng hoaøn caàu - giöõa söï giaøu coù vaø söï khoán cuøng - ñang taïo ra söï chia reõ saâu xa giöõa caùc chaâu luïc, quoác gia vaø thaäm chí trong töøng xaõ hoäi caù theå.
Traùch nhieäm cuûa caùc nhaø laõnh ñaïo chính phuû laø xaây döïng xaõ hoäi daân söï hoøa hôïp vaø hoøa bình. Ñieàu naøy coù theå ñaït ñöôïc tröôùc heát baèng caùch ñaàu tö vaøo gia ñình, ñöôïc xaây döïng treân neàn taûng söï keát hôïp oån ñònh giöõa moät ngöôøi ñaøn oâng vaø moät ngöôøi ñaøn baø, "moät xaõ hoäi nhoû nhöng chaân chính, vaø tröôùc heát laø xaõ hoäi daân söï". [2] Ngoaøi ra, khoâng ai ñöôïc mieãn tröø khoûi vieäc phaán ñaáu ñeå ñaûm baûo toân troïng phaåm giaù cuûa moïi ngöôøi, ñaëc bieät laø nhöõng ngöôøi yeáu ñuoái vaø deã bò toån thöông nhaát, töø treû chöa sinh ñeán ngöôøi giaø, töø ngöôøi beänh ñeán ngöôøi thaát nghieäp, caû coâng daân laãn ngöôøi nhaäp cö.
Caâu chuyeän cuûa rieâng toâi laø caâu chuyeän veà moät coâng daân, haäu dueä cuûa nhöõng ngöôøi nhaäp cö, ngöôøi ñaõ choïn di cö. Taát caû chuùng ta, trong suoát cuoäc ñôøi, coù theå thaáy mình khoûe maïnh hay oám yeáu, coù vieäc laøm hay thaát nghieäp, soáng ôû queâ höông hay ôû nöôùc ngoaøi, nhöng phaåm giaù cuûa chuùng ta luoân khoâng thay ñoåi: ñoù laø phaåm giaù cuûa moät taïo vaät ñöôïc Thieân Chuùa mong muoán vaø yeâu thöông.
Töø ngöõ thöù ba laø söï thaät. Khoâng theå xaây döïng caùc moái quan heä thöïc söï hoøa bình, ngay caû trong coäng ñoàng quoác teá, neáu khoâng coù söï thaät. Khi caùc töø ngöõ mang nhöõng haøm yù mô hoà vaø traùi nghóa, vaø theá giôùi aûo, vôùi tri nhaän bò thay ñoåi veà thöïc taïi, chieám lónh khoâng kieåm soaùt, thì raát khoù ñeå xaây döïng caùc moái quan heä chaân thöïc, vì thieáu caùc tieàn ñeà khaùch quan vaø thöïc teá cuûa thoâng ñaït.
Veà phaàn mình, Giaùo hoäi khoâng bao giôø coù theå ñöôïc mieãn tröø khoûi vieäc noùi söï thaät veà nhaân loaïi vaø theá giôùi, baát cöù khi naøo caàn thieát, phaûi duøng ñeán ngoân ngöõ thaúng thaén coù theå gaây ra söï hieåu laàm ban ñaàu. Tuy nhieân, söï thaät khoâng bao giôø coù theå taùch rôøi khoûi loøng baùc aùi, voán luoân coù goác reã laø moái quan taâm ñeán cuoäc soáng vaø haïnh phuùc cuûa moïi ngöôøi nam vaø nöõ. Hôn nöõa, theo quan ñieåm cuûa Kitoâ giaùo, söï thaät khoâng phaûi laø söï khaúng ñònh caùc nguyeân taéc tröøu töôïng vaø phi vaät chaát, maø laø cuoäc gaëp gôõ vôùi chính con ngöôøi cuûa Chuùa Kitoâ, soáng ñoäng giöõa coäng ñoàng nhöõng ngöôøi tin. Do ñoù, söï thaät khoâng taïo ra söï chia reõ, maø ñuùng hôn laø cho pheùp chuùng ta ñoái dieän vôùi nhöõng thaùch thöùc cuûa thôøi ñaïi chuùng ta moät caùch kieân quyeát hôn, chaúng haïn nhö di cö, vieäc söû duïng trí tueä nhaân taïo moät caùch coù ñaïo ñöùc vaø baûo veä haønh tinh Traùi ñaát thaân yeâu cuûa chuùng ta. Ñaây laø nhöõng thaùch thöùc ñoøi hoûi söï cam keát vaø hôïp taùc töø phía taát caû moïi ngöôøi, vì khoâng ai coù theå nghó ñeán vieäc ñoái dieän vôùi chuùng moät mình.
Thöa caùc Ñaïi söù,
Thöøa taùc vuï cuûa toâi ñaõ baét ñaàu vaøo giöõa Naêm Thaùnh, daønh rieâng cho hy voïng. Ñaây laø thôøi ñieåm hoaùn caûi vaø ñoåi môùi, vaø treân heát, laø cô hoäi ñeå boû laïi xung ñoät vaø baét ñaàu moät con ñöôøng môùi, tin töôûng raèng, baèng caùch laøm vieäc cuøng nhau, moãi ngöôøi chuùng ta theo söï nhaïy caûm vaø traùch nhieäm cuûa rieâng mình, coù theå xaây döïng moät theá giôùi maø moïi ngöôøi ñeàu coù theå soáng moät cuoäc soáng ñích thöïc cuûa con ngöôøi trong chaân lyù, coâng lyù vaø hoøa bình. Toâi hy voïng raèng ñieàu naøy seõ xaûy ra ôû khaép moïi nôi, baét ñaàu töø nhöõng nôi chòu ñau khoå nhaát, nhö Ukraine vaø Ñaát Thaùnh.
Toâi caûm ôn quyù vò vì taát caû nhöõng coâng vieäc maø quyù vò ñang laøm ñeå xaây döïng nhöõng caây caàu giöõa caùc quoác gia cuûa quyù vò vaø Toøa thaùnh, vaø toâi traân troïng ban phöôùc laønh cho quyù vò, gia ñình vaø ngöôøi daân cuûa quyù vò. Caûm ôn quyù vò! Caûm ôn quyù vò vì taát caû nhöõng coâng vieäc maø quyù vò ñang laøm!
- - - - - - - - - - - - - - - - - -
[1] Ñöùc Phanxicoâ, Söù ñieäp Urbi et Orbi, 20 thaùng 4 naêm 2025.
[2] LEO XIII, Thoâng ñieäp Rerum Novarum, 15 thaùng 5 naêm 1891, 9.