Baøi Giaûng trong thaùnh leã ñaàu tieân
cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Leâoâ XIV
Baøi Giaûng trong thaùnh leã ñaàu tieân cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Leâoâ XIV.
J.B. Ñaëng Minh An dòch
Vatican (VietCatholic News 09-05-2025) - Tuyeät Ñeïp: Haàu nhö khoâng coù töø naøo khaùc ñeå moâ taû Thaùnh leã ñaàu tieân cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Leâoâ XIV. Nhöõng maøu saéc röïc rôõ cuûa caùc böùc bích hoïa trong Nhaø nguyeän Sistina töông phaûn vôùi leã phuïc traéng choùi loïi cuûa töøng haøng Hoàng Y, ñoâi khi coù söï xuaát hieän cuûa moät Hoàng Y maëc trang phuïc saùng maøu cuûa caùc Giaùo hoäi Ñoâng phöông.
Nhöõng giai ñieäu ñöôïc ngaân nga hoaøn haûo cuûa daøn hôïp xöôùng Nhaø nguyeän Sistina vaø nhöõng chuyeån ñoäng caån thaän chính xaùc cuûa caùc giaùm muïc phuï traùch caùc nghi leã cuûa giaùo hoaøng. Ñoù laø Giaùo hoäi trong taát caû söï huy hoaøng cuûa mình, töï haøo vaø vui möøng vôùi Ngöôøi keá vò môùi cuûa Thaùnh Pheâroâ.
Vôùi söùc maïnh cuûa tuoåi treû, vì ngaøi môùi 69 tuoåi, vaø gioïng noùi chaéc nòch, Ñöùc Taân Giaùo Hoaøng baét ñaàu baøi giaûng baèng tieáng meï ñeû cuûa mình:
Toâi baét ñaàu baèng tieáng Anh -- vaø phaàn coøn laïi baèng tieáng YÙ -- nhöng toâi muoán nhaéc laïi nhöõng lôøi trong Thaùnh Vònh Ñaùp Ca: "Toâi seõ haùt möøng Chuùa moät baøi ca môùi vì Ngöôøi ñaõ laøm nhöõng ñieàu kyø dieäu." Vaø thöïc söï khoâng chæ vôùi toâi maø vôùi taát caû chuùng ta, nhöõng anh em Hoàng Y cuûa toâi, khi chuùng ta cöû haønh saùng nay, toâi môøi goïi anh em haõy nhaän ra nhöõng ñieàu kyø dieäu maø Chuùa ñaõ laøm, nhöõng phöôùc laønh maø Chuùa tieáp tuïc ñoå xuoáng treân taát caû chuùng ta. Qua söù vuï cuûa Pheâroâ -- anh em ñaõ keâu goïi toâi mang thaäp giaù ñoù, vaø ñöôïc ban phöôùc vôùi söù meänh ñoù. Vaø toâi bieát toâi coù theå tin töôûng vaøo töøng ngöôøi trong anh em ñeå cuøng toâi böôùc ñi khi chuùng ta tieáp tuïc nhö moät Giaùo hoäi, nhö moät coäng ñoàng baïn höõu cuûa Chuùa Gieâsu, nhö nhöõng ngöôøi tin, ñeå loan baùo tin möøng, ñeå loan baùo Phuùc aâm.
Vaø sau ñoù ngaøi quay sang baûn vaên ñaõ chuaån bò baèng tieáng YÙ:
"Thaày laø Ñaáng Kitoâ, Con Thieân Chuùa haèng soáng" (Mt 16:16). Qua nhöõng lôøi naøy, Pheâroâ, ñöôïc Thaày hoûi, cuøng vôùi caùc moân ñeä khaùc, veà ñöùc tin cuûa mình ñoái vôùi Ngöôøi, ñaõ baøy toû di saûn maø Giaùo hoäi, qua söï keá vò toâng ñoà, ñaõ gìn giöõ, ñaøo saâu vaø truyeàn laïi trong hai ngaøn naêm qua.
Chuùa Gieâsu laø Ñaáng Kitoâ, Con Thieân Chuùa haèng soáng: Ñaáng Cöùu Ñoä duy nhaát, laø Ñaáng duy nhaát maëc khaûi thieân nhan cuûa Chuùa Cha.
Trong Ngöôøi, Thieân Chuùa, ñeå laøm cho mình gaàn guõi vaø deã tieáp caän vôùi con ngöôøi, ñaõ toû mình ra cho chuùng ta trong ñoâi maét tin töôûng cuûa moät ñöùa treû, trong taâm trí soáng ñoäng cuûa moät ngöôøi treû vaø trong nhöõng neùt tröôûng thaønh cuûa moät ngöôøi ñaøn oâng (x. Gaudium et Spes, 22), cuoái cuøng hieän ra vôùi caùc moân ñeä cuûa Ngöôøi sau khi phuïc sinh vôùi thaân xaùc vinh quang cuûa Ngöôøi. Nhö vaäy, Ngöôøi ñaõ cho chuùng ta thaáy moät maãu göông thaùnh thieän cuûa con ngöôøi maø taát caû chuùng ta coù theå noi theo, cuøng vôùi lôøi höùa veà moät soá phaän vónh cöûu vöôït treân moïi giôùi haïn vaø khaû naêng cuûa chuùng ta.
Pheâroâ, trong caâu traû lôøi cuûa mình, hieåu caû hai ñieàu naøy: aân suûng cuûa Thieân Chuùa vaø con ñöôøng phaûi theo ñeå cho pheùp mình ñöôïc thay ñoåi bôûi aân suûng ñoù. Chuùng laø hai khía caïnh khoâng theå taùch rôøi cuûa ôn cöùu ñoä ñöôïc trao phoù cho Giaùo hoäi ñeå coâng boá vì lôïi ích cuûa nhaân loaïi. Thaät vaäy, chuùng ñöôïc trao phoù cho chuùng ta, nhöõng ngöôøi ñaõ ñöôïc Ngöôøi choïn tröôùc khi chuùng ta ñöôïc hình thaønh trong loøng meï (x. Gr 1:5), ñöôïc taùi sinh trong nöôùc Röûa toäi vaø, vöôït qua nhöõng giôùi haïn cuûa chuùng ta vaø khoâng coù coâng traïng gì cuûa rieâng chuùng ta, ñöôïc ñöa ñeán ñaây vaø ñöôïc sai ñi töø ñaây, ñeå Tin Möøng coù theå ñöôïc coâng boá cho moïi loaøi taïo vaät (x. Mc 16:15).
Theo moät caùch ñaëc bieät, Thieân Chuùa ñaõ goïi toâi qua cuoäc baàu cöû cuûa anh em ñeå keá vò thuû lónh caùc Toâng ñoà, vaø ñaõ trao phoù kho taøng naøy cho toâi ñeå, vôùi söï giuùp ñôõ cuûa Ngöôøi, toâi coù theå trôû thaønh ngöôøi quaûn lyù trung thaønh kho taøng naøy (x. 1 Cr 4:2) vì lôïi ích cuûa toaøn theå Thaân theå huyeàn nhieäm cuûa Giaùo hoäi. Ngöôøi ñaõ laøm nhö vaäy ñeå Giaùo hoäi ngaøy caøng trôû thaønh moät thaønh phoá treân ñoài (x. Kh 21:10), moät con taøu cöùu ñoä ñang löôùt treân maët nöôùc cuûa lòch söû vaø laø ngoïn haûi ñaêng soi saùng nhöõng ñeâm ñen cuûa theá giôùi naøy. Vaø ñieàu naøy, khoâng phaûi thoâng qua söï traùng leä cuûa caùc coâng trình kieán truùc hay söï huøng vó cuûa caùc toøa nhaø cuûa Giaùo hoäi - gioáng nhö caùc töôïng ñaøi maø chuùng ta ñang ôû giöõa - maø ñuùng hôn laø thoâng qua söï thaùnh thieän cuûa caùc thaønh vieân cuûa Giaùo hoäi. Vì chuùng ta laø daân maø Thieân Chuùa ñaõ choïn laøm cuûa rieâng Ngöôøi, ñeå chuùng ta coù theå loan baùo nhöõng kyø coâng cuûa Ñaáng ñaõ goïi chuùng ta ra khoûi boùng toái vaøo aùnh saùng kyø dieäu cuûa Ngöôøi (x. 1 Pr 2:9).
Tuy nhieân, Pheâroâ tuyeân xöng ñöùc tin ñeå traû lôøi moät caâu hoûi cuï theå: "Ngöôøi ta baûo Con Ngöôøi laø ai?" (Mt 16:13). Caâu hoûi naøy khoâng phaûi laø khoâng quan troïng. Noù lieân quan ñeán moät khía caïnh thieát yeáu cuûa chöùc thaùnh cuûa chuùng ta, cuï theå laø theá giôùi maø chuùng ta ñang soáng, vôùi nhöõng haïn cheá vaø tieàm naêng cuûa noù, nhöõng caâu hoûi vaø nieàm tin cuûa noù.
"Ngöôøi ta baûo Con Ngöôøi laø ai?" Neáu chuùng ta suy ngaãm veà boái caûnh maø chuùng ta ñang xem xeùt, chuùng ta coù theå tìm thaáy hai caâu traû lôøi khaû thi, ñaëc tröng cho hai thaùi ñoä khaùc nhau. Ñaàu tieân, coù phaûn öùng cuûa theá giôùi. Thaùnh Mattheâu cho chuùng ta bieát raèng cuoäc troø chuyeän naøy giöõa Chuùa Gieâsu vaø caùc moân ñeä cuûa Ngöôøi dieãn ra taïi thò traán xinh ñeïp Ceâsareâ Philippeâ, nôi coù nhieàu cung ñieän xa hoa, naèm trong moät caûnh quan thieân nhieân huøng vó döôùi chaân Nuùi Hermon, nhöng cuõng laø nôi dieãn ra nhöõng troø chôi quyeàn löïc taøn aùc vaø laø boái caûnh cuûa söï phaûn boäi vaø baát trung. Boái caûnh naøy noùi vôùi chuùng ta veà moät theá giôùi coi Chuùa Gieâsu laø moät ngöôøi hoaøn toaøn taàm thöôøng, toát nhaát laø nhö moät ngöôøi coù caùch noùi vaø haønh ñoäng khaùc thöôøng vaø noåi baät. Vaø vì vaäy, moät khi söï hieän dieän cuûa Ngöôøi trôû neân khoù chòu vì nhöõng ñoøi hoûi veà söï trung thöïc vaø caùc yeâu caàu ñaïo ñöùc nghieâm ngaët cuûa Ngöôøi, thì "theá giôùi" naøy seõ khoâng ngaàn ngaïi töø choái vaø loaïi boû Ngöôøi.
Sau ñoù, coù moät caâu traû lôøi khaû dó khaùc cho caâu hoûi cuûa Chuùa Gieâsu: ñoù laø caâu traû lôøi cuûa nhöõng ngöôøi bình thöôøng. Ñoái vôùi hoï, Chuùa Gieâsu thaønh Nazareùt khoâng phaûi laø moät keû löøa ñaûo, maø laø moät ngöôøi ñaøn oâng ngay thaúng, moät ngöôøi coù loøng can ñaûm, ngöôøi noùi hay vaø noùi nhöõng ñieàu ñuùng ñaén, gioáng nhö nhöõng nhaø tieân tri vó ñaïi khaùc trong lòch söû Israel. Ñoù laø lyù do taïi sao hoï theo Ngaøi, ít nhaát chöøng naøo hoï coù theå laøm nhö vaäy maø khoâng coù quaù nhieàu ruûi ro hoaëc baát tieän. Tuy nhieân, ñoái vôùi hoï, Ngaøi chæ laø moät ngöôøi ñaøn oâng, vaø do ñoù, trong thôøi ñieåm nguy hieåm, trong cuoäc khoå naïn cuûa Ngaøi, hoï cuõng boû rôi Ngaøi vaø ra ñi trong söï thaát voïng.
Ñieàu ñaùng chuù yù veà hai thaùi ñoä naøy laø söï lieân quan cuûa chuùng ñeán ngaøy nay. Chuùng theå hieän nhöõng quan nieäm maø chuùng ta coù theå deã daøng tìm thaáy treân moâi cuûa nhieàu ngöôøi ñaøn oâng vaø phuï nöõ trong thôøi ñaïi cuûa chuùng ta, ngay caû khi veà cô baûn laø gioáng heät nhau, chuùng ñöôïc dieãn ñaït baèng nhöõng ngoân ngöõ khaùc nhau.
Ngay caû ngaøy nay, vaãn coù nhieàu boái caûnh maø ñöùc tin Kitoâ bò coi laø voâ lyù, daønh cho nhöõng ngöôøi yeáu ñuoái vaø khoâng thoâng minh. Nhöõng boái caûnh maø caùc baûo ñaûm khaùc ñöôïc öa chuoäng, nhö coâng ngheä, tieàn baïc, thaønh coâng, quyeàn löïc hoaëc thuù vui.
Ñaây laø nhöõng boái caûnh maø khoâng deã ñeå rao giaûng Phuùc AÂm vaø laøm chöùng cho chaân lyù cuûa Tin Möøng, nôi nhöõng ngöôøi tin bò cheá gieãu, choáng ñoái, khinh mieät hoaëc toát nhaát laø ñöôïc dung thöù vaø thöông haïi. Tuy nhieân, chính vì lyù do naøy, ñaây laø nhöõng nôi maø hoaït ñoäng truyeàn giaùo cuûa chuùng ta voâ cuøng caàn thieát. Thieáu ñöùc tin thöôøng ñi keøm moät caùch bi thaûm vôùi vieäc maát ñi yù nghóa trong cuoäc soáng, söï thôø ô vôùi loøng thöông xoùt, söï vi phaïm khuûng khieáp ñoái vôùi phaåm giaù con ngöôøi, cuoäc khuûng hoaûng gia ñình vaø raát nhieàu veát thöông khaùc ñang haønh haï xaõ hoäi ta. Ngaøy nay, cuõng coù nhieàu boái caûnh maø Chuùa Gieâsu, maëc duø ñöôïc ñaùnh giaù cao nhö moät con ngöôøi, nhöng laïi bò haï thaáp xuoáng thaønh moät kieåu nhaø laõnh ñaïo coù söùc loâi cuoán hoaëc sieâu nhaân. Ñieàu naøy khoâng chæ ñuùng vôùi nhöõng ngöôøi khoâng tin maø coøn ñuùng vôùi nhieàu Kitoâ höõu ñaõ chòu pheùp röûa toäi, nhöõng ngöôøi cuoái cuøng soáng, ôû möùc ñoä naøy, trong tình traïng voâ thaàn thöïc tieãn. Ñaây laø theá giôùi ñaõ ñöôïc giao phoù cho chuùng ta, moät theá giôùi maø, nhö Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ ñaõ daïy chuùng ta raát nhieàu laàn, chuùng ta ñöôïc keâu goïi laøm chöùng cho ñöùc tin vui möøng cuûa mình vaøo Chuùa Gieâsu Ñaáng Cöùu Theá. Vì theá, ñieàu coát yeáu laø chuùng ta cuõng laëp laïi, vôùi Pheâroâ: "Thaày laø Ñaáng Kitoâ, Con Thieân Chuùa haèng soáng" (Mt 16:16). Ñieàu coát yeáu laø phaûi laøm ñieàu naøy, tröôùc heát, trong moái quan heä caù vò cuûa chuùng ta vôùi Chuùa, trong cam keát cuûa chuùng ta ñoái vôùi haønh trình hoaùn caûi haèng ngaøy. Sau ñoù, thöïc hieän nhö moät Giaùo hoäi, cuøng nhau traûi nghieäm loøng trung thaønh cuûa chuùng ta vôùi Chuùa vaø mang Tin Möøng ñeán cho moïi ngöôøi (x. Lumen Gentium, 1). Tröôùc heát, toâi noùi ñieàu naøy vôùi chính mình, vôùi tö caùch laø Ngöôøi keá vò Thaùnh Pheâroâ, khi toâi baét ñaàu söù meänh cuûa mình vôùi tö caùch laø Giaùm muïc Roâma vaø, theo caùch dieãn ñaït noåi tieáng cuûa Thaùnh Inhaxioâ thaønh Antioâkia, ñöôïc keâu goïi chuû trì trong ñöùc aùi treân Giaùo hoäi hoaøn vuõ (x. Thö göûi tín höõu Roâma, Lôøi töïa). Thaùnh Inhaxioâ, ngöôøi bò xieàng xích daãn ñeán thaønh phoá naøy, nôi dieãn ra cuoäc hy sinh saép xaûy ra cuûa ngaøi, ñaõ vieát cho caùc Kitoâ höõu ôû ñoù: "Khi ñoù, toâi seõ thöïc söï laø moân ñeä cuûa Chuùa Gieâsu Kitoâ, khi theá gian khoâng coøn thaáy thaân xaùc toâi nöõa" (Thö göûi tín höõu Roâma, IV, 1). Thaùnh Inhaxioâ ñaõ noùi veà vieäc bò thuù döõ aên thòt trong ñaáu tröôøng - vaø ñieàu ñoù ñaõ xaûy ra - nhöng nhöõng lôøi cuûa ngaøi aùp duïng chung hôn cho moät cam keát khoâng theå thieáu ñoái vôùi taát caû nhöõng ngöôøi trong Giaùo hoäi ñang thöïc hieän moät thöøa taùc vuï coù thaåm quyeàn. Ñoù laø traùnh sang moät beân ñeå Chuùa Kitoâ coù theå ôû laïi, laøm cho mình trôû neân nhoû beù ñeå Ngöôøi coù theå ñöôïc bieát ñeán vaø toân vinh (x. Ga 3:30), coáng hieán heát mình ñeå taát caû moïi ngöôøi coù theå coù cô hoäi bieát ñeán vaø yeâu meán Ngöôøi.
Xin Chuùa ban cho con ôn naøy, hoâm nay vaø maõi maõi, qua söï chuyeån caàu yeâu thöông cuûa Ñöùc Maria, Meï Giaùo hoäi.
(Source: Dicastero per la Comunicazione - Libreria Editrice VaticanaHoly Mass pro Ecclesia celebrated by the Roman Pontiff Leo XIV with the Cardinals)