Nhöõng töø khoùa trong lôøi chaøo ñaàu tieân
cuûa Ñöùc taân Giaùo hoaøng Leâoâ XIV
Nhöõng töø khoùa trong lôøi chaøo ñaàu tieân cuûa Ñöùc taân Giaùo hoaøng Leâoâ XIV.
Lm. Micae Nguyeãn Khaéc Minh
Vatican (WHÑ 09-05-2025) - Vaøo luùc 18:07 giôø Roma (töùc 23:07 giôø Vieät Nam) ngaøy 08 thaùng 5 naêm 2025, khoùi traéng ñaõ boác leân töø oáng khoùi Nhaø nguyeän Sistina taïi Vatican, baùo hieäu raèng moät vò Giaùo hoaøng môùi ñaõ ñöôïc baàu choïn. Ñöùc Hoàng y Robert Francis Prevost ñaõ ñöôïc baàu laøm Giaùo hoaøng vôùi toâng hieäu laø Leâoâ XIV, trôû thaønh vò Giaùo hoaøng thöù 267 cuûa Giaùo hoäi Coâng giaùo Roâma vaø laø ngöôøi Myõ ñaàu tieân ñaûm nhaän söù vuï naøy.
1) Lôøi chaøo ñaàu tieân cuûa Ñöùc taân Giaùo hoaøng
Ñöùc taân Giaùo hoaøng Leâoâ XIV ñaõ coù chaøo lôøi chaøo coäng ñoaøn tín höõu vaø toaøn theá giôùi.
Sau ñaây laø baûn dòch Vieät ngöõ toaøn vaên lôøi chaøo cuûa ngaøi:
"Bình an ôû cuøng taát caû anh chò em"
Anh chò em thaân meán, ñaây laø lôøi chaøo ñaàu tieân cuûa Ñöùc Kitoâ phuïc sinh - vò Muïc Töû nhaân laønh, Ñaáng ñaõ hieán maïng soáng mình vì ñoaøn chieân cuûa Thieân Chuùa. Toâi cuõng mong öôùc lôøi chaøo bình an naøy seõ ñi vaøo loøng anh chò em, chaïm ñeán caùc gia ñình anh chò em vaø moïi ngöôøi ôû khaép nôi; ñeán vôùi moïi daân toäc, khaép caû traùi ñaát: "Bình an ôû cuøng anh chò em."
Ñaây laø bình an cuûa Ñöùc Kitoâ phuïc sinh - moät bình an hieàn laønh, khieâm nhöôøng vaø kieân vöõng. Bình an aáy ñeán töø Thieân Chuùa. Thieân Chuùa - Ñaáng yeâu thöông heát thaûy chuùng ta, khoâng giôùi haïn vaø khoâng ñieàu kieän. Chuùng ta haõy giöõ trong taâm trí mình gioïng noùi nheï yeáu nhöng luoân can ñaûm cuûa Ñöùc Giaùo hoaøng Phanxicoâ - Ngaøi ñaõ chuùc laønh cho thaønh Roma, Ñöùc Giaùo hoaøng ñaõ chuùc laønh cho Roma vaø theá giôùi vaøo saùng Phuïc Sinh hoâm aáy.
Xin cho toâi ñöôïc tieáp noái lôøi chuùc laønh ñoù: Thieân Chuùa yeâu thöông chuùng ta - taát caû chuùng ta. Söï döõ seõ khoâng thaéng theá. Chuùng ta ôû trong tay Thieân Chuùa. Khoâng sôï haõi, hieäp nhaát, tay trong tay vôùi Thieân Chuùa vaø vôùi nhau, chuùng ta seõ tieán böôùc. Chuùng ta laø moân ñeä cuûa Ñöùc Kitoâ, Ñöùc Kitoâ ñi tröôùc chuùng ta, vaø theá giôùi caàn aùnh saùng cuûa Ngaøi. Nhaân loaïi caàn ñeán Ngaøi nhö moät chieác caàu noái ñöa con ngöôøi ñeán vôùi Thieân Chuùa vaø tình yeâu cuûa Ngaøi. Anh chò em haõy giuùp chuùng toâi xaây döïng nhöõng nhòp caàu - qua ñoái thoaïi vaø gaëp gôõ - ñeå taát caû chuùng ta coù theå trôû thaønh moät daân toäc luoân soáng trong bình an. Caûm ôn Ñöùc Giaùo hoaøng Phanxicoâ!
Caûm ôn caùc Hoàng y huynh ñeä ñaõ choïn toâi laøm ngöôøi keá vò Thaùnh Pheâroâ vaø ñoàng haønh vôùi anh em nhö moät Giaùo hoäi hieäp nhaát, cuøng nhau tìm kieám hoøa bình vaø coâng lyù, cuøng nhau haønh ñoäng - duø laø nam hay nöõ - trung thaønh vôùi Ñöùc Gieâsu Kitoâ, khoâng sôï haõi, loan baùo Ñöùc Kitoâ, trôû neân nhöõng nhaø truyeàn giaùo trung tín vôùi Tin Möøng.
Toâi laø ngöôøi con cuûa Thaùnh Augustinoâ, moät tu só Doøng Thaùnh Augustinoâ. Ngaøi töøng noùi: "Vôùi anh em, toâi laø moät Kitoâ höõu; cho anh em, toâi laø moät giaùm muïc." Vaäy neân, xin cho taát caû chuùng ta cuøng böôùc ñi höôùng veà queâ höông vónh cöûu maø Thieân Chuùa ñaõ chuaån bò cho chuùng ta.
Toâi göûi ñeán Giaùo hoäi taïi Roma lôøi chaøo ñaëc bieät: Chuùng ta caàn cuøng nhau suy tö xem laøm sao ñeå trôû thaønh moät Giaùo hoäi truyeàn giaùo - xaây döïng nhöõng nhòp caàu, ñoái thoaïi - luoân môû roäng voøng tay ñoùn tieáp taát caû moïi ngöôøi, nhö chính quaûng tröôøng naøy - roäng môû cho taát caû, cho nhöõng ai caàn ñeán loøng baùc aùi, söï hieän dieän, ñoái thoaïi vaø tình yeâu cuûa chuùng ta.
[Baèng tieáng Taây Ban Nha, ngaøi tieáp tuïc]:
Xin chaøo taát caû moïi ngöôøi, vaø caùch rieâng ñeán caùc tín höõu trong giaùo phaän Chiclayo yeâu daáu cuûa toâi taïi Peru - nôi coù moät daân thaùnh trung thaønh ñaõ ñoàng haønh vôùi vò giaùm muïc cuûa mình, chia seû ñöùc tin vaø ñaõ coáng hieán raát nhieàu, raát nhieàu, ñeå tieáp tuïc laø moät Giaùo Hoäi trung thaønh cuûa Ñöùc Gieâsu Kitoâ..
[Trôû laïi tieáng YÙ]:
Göûi ñeán anh chò em ôû Roma, ôû YÙ vaø treân toaøn theá giôùi - chuùng ta mong muoán trôû thaønh moät Giaùo hoäi hieäp haønh, luoân cuøng nhau böôùc ñi, khoâng ngöøng tìm kieám hoøa bình, baùc aùi vaø söï gaàn guõi - nhaát laø vôùi nhöõng ai ñang ñau khoå.
Hoâm nay laø ngaøy caàu nguyeän vôùi Ñöùc Meï Pompei. Meï Maria - Meï Dieãm Phuùc cuûa chuùng ta - luoân muoán böôùc ñi cuøng chuùng ta, luoân gaàn guõi vôùi chuùng ta, vaø luoân saün saøng giuùp ñôõ chuùng ta baèng lôøi chuyeån caàu vaø tình yeâu maãu töû cuûa Meï. Vaäy neân, chuùng ta haõy cuøng nhau caàu nguyeän cho söù vuï naøy, cho toaøn theå Giaùo hoäi, vaø cho hoøa bình theá giôùi.
Chuùng ta cuøng xin Meï Maria ban cho aân suûng ñaëc bieät naøy.
Kính möøng Maria ñaày ôn phuùc Ñöùc Chuùa Trôøi ôû cuøng baø...
(Toaøn theå ñaùm ñoâng taïi Quaûng tröôøng Thaùnh Pheâroâ vaø khaép nôi treân theá giôùi cuøng ñoàng thanh ñaùp laïi vaø ñoïc kinh Kính Möøng chung vôùi Ñöùc Thaùnh cha.)
2) Nhöõng töø khoùa trong lôøi chaøo cuûa Ñöùc taân Giaùo hoaøng
Nhöõng töø khoùa (key words) trong baøi phaùt bieåu ñaàu tieân cuûa Ñöùc Taân Giaùo Hoaøng Leo XIV laø: Bình an (peace), Hieäp haønh (synodal Church), Cuøng böôùc ñi (working together), Hieäp nhaát (united Church), Trung thaønh (faithful with Christ), Ñoái thoaïi (Dialogue), Xaây caàu - Noái nhòp caàu (Built bridge) Môû ra (open to all), Ngöôøi ngheøo (who need our charity, presence and love), Khoâng sôï (without fear) Truyeàn Giaùo (proclaim Christ) Baùc aùi (charity), Gaàn guõi (closeness) Hieän dieän (presence) vaø Ñöùc Maria.
Qua caùc töø khoùa naøy, cuøng vôùi tieåu söû cuûa ngaøi, chuùng ta thaáy:
- Ñöùc Leâoâ XIV laø ngöôøi truyeàn giaùo, hieåu ñôøi soáng daân chuùng vuøng ngheøo. Soáng ngheøo giöõa ngöôøi ngheøo. Ngaøi coù kinh nghieäm cuï theå veà truyeàn giaùo laâu naêm.
- Ngaøi laø nhaø ñaøo taïo, giaùo sö gaén boù vôùi chuûng vieän, bieát roõ vaán ñeà ôn goïi vaø linh muïc. Ngaøi thi haønh vai troø huaán luyeän raát quan troïng, coù kinh nghieäm ñaøo taïo vaø hieåu roõ öùng sinh.
- Ngaøi laø nhaø quaûn trò vaø quen thuoäc vôùi Giaùo trieàu Roma, töøng laø Beà treân Toång quyeàn Doøng Augustinoâ vaø Toång tröôûng Boä Giaùm muïc - chöùc vuï raát quan troïng trong vieäc phaân ñònh, choïn löïa, boå nhieäm giaùm muïc toaøn caàu.
Ñöùc Taân Giaùo Hoaøng Leâoâ XIV cho thaáy moät haønh trình ñöùc tin roõ raøng, vöõng chaéc, vôùi neàn taûng thaàn hoïc - giaùo luaät saâu roäng, kinh nghieäm muïc vuï phong phuù, ñaëc bieät laø nôi caùc vuøng truyeàn giaùo ngheøo nhö Peru, ñoàng thôøi coù nhieàu naêm phuïc vuï taïi Trung öông Toøa thaùnh. Ngaøi vöøa laø ngöôøi vöøa coù kinh nghieäm thöïc teá taïi Giaùo hoäi ñòa phöông, vöøa coù kinh nghieäm quaûn trò taïi Giaùo trieàu. Ñöùc Leâoâ XIV ñaõ ñöôïc Ñöùc Phanxicoâ tín caån trao nhieàu nhieäm vuï then choát trong Giaùo trieàu.
3) Nhöõng neùt töông ñoàng giöõa Ñöùc Phanxicoâ vaø Ñöùc Leâoâ XIV
Ñöùc Giaùo hoaøng Phanxicoâ vaø Ñöùc Taân Giaùo hoaøng Leâoâ XIV coù nhieàu ñieåm chung noåi baät, khoâng chæ trong tieåu söû maø coøn trong linh ñaïo, kinh nghieäm muïc vuï, vaø ñöôøng höôùng laõnh ñaïo. Nhöõng ñieåm töông ñoàng ñoù khoâng phaûi laø ngaãu nhieân, maø phaûn aùnh moät söï chuyeån höôùng saâu xa trong moâ hình giaùo hoaøng cuûa theá kyû XXI, höôùng veà moät Giaùo hoäi phuïc vuï, khieâm haï, hieäp haønh vaø truyeàn giaùo. Chuùng ta cuøng phaân tích vaøi neùt töông ñoàng cuï theå.
Phuïc vuï ngöôøi ngheøo: Caû hai ñaët ngöôøi ngheøo laøm trung taâm söù vuï. Ñöùc Phanxicoâ, töøng soáng giöõa khu oå chuoät Buenos Aires, môû nhaø taém cho ngöôøi voâ gia cö taïi Vatican (Vatican News, 2015), trong khi Ñöùc Leâoâ XIV, laøm vieäc ôû Peru, xaây tröôøng hoïc vaø traïm y teá cho ngöôøi baûn ñòa ngheøo (Catholic News Agency, 2023). Vì theá, caùc ngaøi xem ngöôøi ngheøo nhö "baùu vaät cuûa Giaùo hoäi".
Soáng truyeàn giaùo: Caû hai hoøa mình vaøo vuøng ngheøo ñeå loan baùo Tin möøng. Ñöùc Phanxicoâ keâu goïi Giaùo hoäi "ñi ra vuøng ngoaïi bieân" (Evangelii Gaudium, soá 20), coøn Ñöùc Leâoâ XIV, ôû Peru, hoïc tieáng Quechua ñeå ñoàng haønh vôùi daân chuùng. Do ñoù, truyeàn giaùo ñoái vôùi caùc ngaøi laø soáng giöõa ngöôøi ñau khoå.
Ñôn sô vaø gaàn guõi: Caùc ngaøi töø choái xa hoa ñeå soáng gaàn daân chuùng. Ñöùc Phanxicoâ ôû Nhaø khaùch Santa Marta, oâm ngöôøi beänh taïi Quaûng tröôøng Thaùnh Pheâroâ (Reuters, 2013), trong khi Ñöùc Leâoâ XIV choïn caên hoä nhoû ôû Chicago vaø cuùi xin daân caàu nguyeän khi nhaäm chöùc (Vatican News, 8/5/2025). Vaäy neân, söï ñôn sô cuûa caùc ngaøi laø chöùng taù soáng ñoäng.
Môû ra ñoái thoaïi: Caû hai ñeàu xaây caàu noái vôùi theá giôùi. Ñöùc Phanxicoâ kyù Tuyeân ngoân Abu Dhabi (Vatican News, 2019), coøn Ñöùc Leâoâ XIV toå chöùc ñoái thoaïi lieân toân ôû Chicago vaø keâu goïi "Giaùo hoäi laø caây caàu" (Urbi et Orbi, 8/5/2025). Nhôø ñoù, caùc ngaøi bieán Giaùo hoäi thaønh nôi laéng nghe vaø hieäp thoâng.
Hy sinh vaø nhaân chöùng aâm thaàm: Caùc ngaøi daâng ñôøi mình trong thinh laëng. Ñöùc Phanxicoâ vieát thö an uûi tuø nhaân (Vatican News, 2017), coøn Ñöùc Leâoâ XIV aâm thaàm hoã trôï ngöôøi ngheøo ôû Peru giöõa hieåm nguy. Do vaäy, söï hy sinh cuûa caùc ngaøi phaûn aùnh tinh thaàn "toâi tôù khieâm haï" (Lc 17:10).
Ñöùc Phanxicoâ vaø Ñöùc Leâoâ XIV ñeàu laø bieåu töôïng soáng ñoäng cho moät Giaùo hoäi ngheøo cho ngöôøi ngheøo - moät Giaùo hoäi hieäp haønh, khieâm toán, vaø can ñaûm ñoái thoaïi vôùi theá giôùi hoâm nay.
Caùc ngaøi khoâng chæ noùi veà nhöõng ñieàu naøy - nhöng caùc ngaøi soáng ñieàu caùc ngaøi noùi. Vaø chính vì theá, caùc ngaøi mang söùc maïnh cuûa Tin möøng caùch chaân thöïc, khoâng caàn bieåu döông, nhöng baèng "löûa aâm æ" cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn nôi loøng ngöôøi ngheøo vaø nhöõng keû beù moïn.
Chuùng ta cuøng taï ôn Chuùa vaø caàu nguyeän cho Ñöùc taân Giaùo hoaøng Leâoâ XIV, cho Giaùo hoäi hoaøn vuõ vaø toaøn theá giôùi.
Lm. Micae Nguyeãn Khaéc Minh
Dòch soaïn vaø toång hôïp töø vaticannews.va/en