Caùc phaåm phuïc trong phuïng vuï

vaø caùc lôøi nguyeän khi maëc phaåm phuïc

Caùc phaåm phuïc trong phuïng vuï vaø caùc lôøi nguyeän khi maëc phaåm phuïc.

Linh muïc Mauro Gagliardi - Joseph Nguyeãn Tro Buïi chuyeån ngöõ

(WHÑ 24-03-2025) - Cha Mauro Gagliardi hieän ñang laø coá vaán cuûa Vaên phoøng Cöû haønh Phuïng vuï cuûa Ñöùc Thaùnh Cha. Ngaøi giaûi thích caùc kinh nguyeän maø vò chuû teá ñoïc khi maëc phaåm phuïc ñeå chuaån bò cho nghi thöùc phuïng vuï.

Nhöõng kinh nguyeän naøy baét nguoàn töø truyeàn thoáng coå xöa, tuy ngaén goïn nhöng raát phong phuù töø goùc ñoä Kinh Thaùnh, thaàn hoïc vaø taâm linh.

Cha Mauro Gagliardi noùi: "Thöïc haønh phuïng vuï naøy caàn ñöôïc giöõ laïi thay vì bò loaïi boû. Veû ñeïp vaø lôïi ích cuûa caùc kinh nguyeän ñoái vôùi ñôøi soáng thieâng lieâng cuûa linh muïc caàn ñöôïc taùi khaùm phaù."

Boái caûnh lòch söû

Phaåm phuïc ñöôïc caùc thöøa taùc vieân coù chöùc thaùnh söû duïng trong caùc cöû haønh phuïng vuï coù nguoàn goác töø trang phuïc ñôøi thöôøng cuûa ngöôøi Hy Laïp vaø La Maõ coå ñaïi. Trong nhöõng theá kyû ñaàu, trang phuïc cuûa nhöõng ngöôøi coù ñòa vò xaõ hoäi (goïi laø honestiores) ñaõ ñöôïc aùp duïng cho phuïng vuï Ki-toâ giaùo, vaø vaãn ñöôïc duy trì trong Hoäi Thaùnh. Theo moät soá taùc phaåm cuûa caùc taùc giaû Ki-toâ giaùo thôøi xöa cho bieát, caùc thöøa taùc vieân ñöôïc thaùnh hieán maëc trang phuïc toát nhaát, vaø trang phuïc naøy raát coù theå ñöôïc daønh rieâng cho vieäc söû duïng trong phuïng vuï. [1]

Trong thôøi kyø Ki-toâ giaùo coå ñaïi, phaåm phuïc phuïng vuï ñöôïc phaân bieät vôùi trang phuïc ñôøi thöôøng khoâng phaûi bôûi hình daùng ñaëc bieät cuûa chuùng, nhöng bôûi chaát lieäu vaø söï trang nghieâm ñaëc bieät. Tuy nhieân, trong giai ñoaïn caùc cuoäc xaâm löôïc cuûa ngöôøi man ri, phong tuïc vaø trang phuïc cuûa caùc saéc daân khaùc ñaõ du nhaäp vaøo phöông Taây, daãn ñeán söï thay ñoåi trong trang phuïc ñôøi thöôøng. Nhöng Hoäi Thaùnh vaãn giöõ nguyeân phaåm phuïc maø giaùo só söû duïng trong vieäc thôø phöôïng coâng coäng maø khoâng thay ñoåi gì ñaùng keå; nhôø ñoù, trang phuïc phuïng vuï ñöôïc phaân bieät vôùi trang phuïc ñôøi thöôøng.

Cuoái cuøng, trong thôøi kyø Carolingian (baét ñaàu töø khoaûng theá kyû thöù 8), phaåm phuïc rieâng cho caùc caáp baäc khaùc nhau cuûa Bí tích Truyeàn chöùc thaùnh ñaõ ñònh hình vaø ñöôïc duy trì cho ñeán ngaøy nay.

Chöùc naêng vaø yù nghóa

Ngoaøi boái caûnh lòch söû, phaåm phuïc thaùnh coù moät chöùc naêng quan troïng trong caùc cöû haønh phuïng vuï: Tröôùc heát, vieäc chuùng khoâng ñöôïc maëc trong ñôøi soáng thöôøng nhaät vaø mang moät ñaëc tính "phuïng vuï" giuùp con ngöôøi thoaùt khoûi nhöõng lo toan ñôøi thöôøng khi tham gia vaøo vieäc thôø phöôïng Thieân Chuùa. Hôn nöõa, hình daùng roäng raõi cuûa phaåm phuïc, chaúng haïn nhö aùo alba, aùo dalmatica vaø aùo leã, laøm giaûm bôùt tính caù nhaân cuûa thöøa taùc vieân ñeå nhaán maïnh vai troø phuïng vuï cuûa hoï. Coù theå noùi raèng söï "aån thaân" cuûa cô theå ngöôøi chuû teá qua phaåm phuïc ñaõ khöû ñi tính caù nhaân cuûa ngaøi ôû moät möùc ñoä naøo ñoù; ñoù laø söï khöû tröø caù nhaân laønh maïnh giuùp vò chuû teá khoâng taäp trung vaøo chính mình, maø nhaän ra chuû theå ñích thöïc cuûa haønh ñoäng phuïng vuï laø Chuùa Ki-toâ. Do ñoù, hình daïng cuûa phaåm phuïc noùi leân raèng phuïng vuï ñöôïc cöû haønh nhaân danh Chuùa Ki-toâ (in persona Christi) chöù khoâng phaûi trong danh nghóa rieâng cuûa linh muïc. Ngöôøi thöïc hieän moät chöùc naêng phuïng vuï khoâng cöû haønh vôùi tö caùch caù nhaân, maø nhö moät thöøa taùc vieân cuûa Hoäi Thaùnh vaø laø moät khí cuï trong tay Chuùa Gieâ-su Ki-toâ. Tính thaùnh thieâng cuûa phaåm phuïc cuõng lieân quan ñeán vieäc chuùng ñöôïc maëc theo quy ñònh cuûa Leã nghi Roâ-ma.

Trong hình thöùc ngoaïi thöôøng cuûa Leã nghi Roâ-ma (goïi laø Thaùnh leã cuûa Ñöùc Pi-oâ V), vieäc maëc phaåm phuïc phuïng vuï ñi keøm vôùi caùc lôøi nguyeän cho töøng loaïi phaåm phuïc, nhöõng lôøi nguyeän maø coù theå vaãn coøn ñöôïc tìm thaáy trong nhieàu phoøng thaùnh. Duø nhöõng lôøi nguyeän naøy khoâng coøn laø baét buoäc (nhöng cuõng khoâng bò caám) theo Saùch leã cuûa hình thöùc thoâng thöôøng do Ñöùc Phao-loâ VI ban haønh, vieäc ñoïc caùc lôøi nguyeän naøy vaãn ñöôïc khuyeán khích, vì chuùng giuùp linh muïc chuaån bò vaø taäp trung tinh thaàn tröôùc khi cöû haønh Hy teá Thaùnh Theå. Nhö moät minh chöùng cho tính höõu ích cuûa nhöõng lôøi nguyeän naøy, chuùng ñaõ ñöôïc ñöa vaøo trong "Compendium Eucharisticum," môùi ñöôïc coâng boá bôûi Boä Phuïng töï vaø Kyû luaät Caùc Bí tích.[2] Hôn nöõa, cuõng neân nhôù raèng, vôùi saéc leänh ngaøy 14 thaùng 01 naêm 1940, Ñöùc Pi-oâ XII ñaõ ban ôn ñaïi xaù 100 ngaøy cho töøng lôøi nguyeän rieâng leû.

Phaåm phuïc vaø Caùc lôøi nguyeän

1. Röûa tay

Khi baét ñaàu maëc phaåm phuïc, vò chuû teá röûa tay vaø ñoïc moät lôøi nguyeän thích hôïp; ngoaøi muïc ñích veä sinh, haønh ñoäng naøy coøn mang yù nghóa saâu saéc, töôïng tröng cho söï chuyeån töø phaøm tuïc sang thaùnh thieâng, töø theá gian toäi loãi vaøo thaùnh ñieän tinh tuyeàn cuûa Ñaáng Toái Cao. ÔÛ moät khía caïnh naøo ñoù, vieäc röûa tay töông ñöông vôùi vieäc côûi boû giaøy tröôùc buïi caây ñang chaùy (x. Xuaát Haønh 3:5).

Lôøi nguyeän cuõng gôïi leân chieàu kích thieâng lieâng naøy: "Da, Domine, virtutem manibus meis ad abstergendam omnem maculam; ut sine pollutione mentis et corporis valeam tibi servire" (Laïy Chuùa, xin ban söùc maïnh cho ñoâi tay con ñeå xoùa saïch moïi veát nhô; haàu con coù theå phuïng söï Chuùa vôùi taâm hoàn vaø thaân xaùc thanh saïch). [3]

Sau khi röûa tay, vieäc maëc phaåm phuïc chính thöùc baét ñaàu.

2. Khaên vai

Linh muïc baét ñaàu vôùi khaên vai (amice), laø moät taám vaûi lanh hình chöõ nhaät coù hai sôïi daây, ñöôïc ñaët leân vai vaø quaán quanh coå; sau ñoù, daây ñöôïc buoäc quanh thaét löng. Khaên vai coù muïc ñích che phuû trang phuïc thöôøng ngaøy, ngay caû khi ñoù laø trang phuïc giaùo só cuûa linh muïc. Theo nghóa naøy, khaên vai ñöôïc duøng ngay caû khi vò chuû teá maëc aùo alba hieän ñaïi, laø loaïi aùo thöôøng khoâng coù phaàn coå aùo, neân trang phuïc thöôøng ngaøy vaãn coù theå nhìn thaáy. Vì theá, vò chuû teá vaãn caàn duøng khaên vai ñeå che coå aùo cuûa mình. [4]

Trong Nghi thöùc Roâ-ma, khaên vai (amice) ñöôïc quaøng tröôùc aùo alba. Khi quaøng khaên vai, linh muïc ñoïc lôøi nguyeän naøy: "Impone, Domine, capiti meo galeam salutis, ad expugnandos diabolicos incursus" (Laïy Chuùa, xin ñoäi cho con muõ cöùu ñoä, ñeå con coù theå vöôït qua nhöõng cuoäc taán coâng cuûa ma quyû).

Lieân heä ñeán thö cuûa Thaùnh Phao-loâ göûi tín höõu EÂ-pheâ-soâ (6:17), khaên vai ñöôïc hieåu laø "muõ cöùu ñoä," nhaèm baûo veä ngöôøi quaøng khoûi nhöõng caùm doã cuûa ma quyû, ñaëc bieät laø nhöõng tö töôûng vaø ham muoán xaáu, trong suoát cöû haønh phuïng vuï. Bieåu töôïng naøy caøng roõ raøng hôn trong phong tuïc ñöôïc caùc doøng Bieån Ñöùc, Phan-xi-coâ vaø Ña-minh ñaõ giöõ töø thôøi Trung coå, tröôùc tieân, caùc tu só ñaët khaên vai leân ñaàu roài ñeå noù rôi xuoáng aùo leã (chasuble) hoaëc aùo phoù teá (dalmatic).

3. AÙo alba

Ñaây laø chieác aùo daøi maøu traéng maø caùc thöøa taùc vieân ñaõ ñöôïc thaùnh hieán thöôøng maëc, gôïi nhôù ñeán trang phuïc môùi vaø tinh khieát maø moãi Ki-toâ höõu ñaõ nhaän ñöôïc qua Bí tích Röûa toäi. Do ñoù, aùo alba laø bieåu töôïng cuûa aân suûng thaùnh hoùa nhaän ñöôïc trong Bí tích ñaàu tieân vaø cuõng ñöôïc coi laø bieåu töôïng cuûa söï thanh khieát cuûa taâm hoàn, ñieàu caàn thieát ñeå höôûng nieàm vui dieän kieán Thieân Chuùa maõi maõi (x. Mattheâu 5:8).

Ñieàu naøy ñöôïc dieãn taû trong lôøi nguyeän maø linh muïc ñoïc khi maëc aùo alba. Lôøi nguyeän naøy lieân heä ñeán saùch Khaûi Huyeàn 7:14: "Dealba me, Domine, et munda cor meum; ut, in sanguine Agni dealbatus, gaudiis perfruar sempiternis" (Laïy Chuùa, xin laøm cho con traéng saïch, vaø thanh taåy traùi tim con; ñeå, khi ñöôïc laøm traéng trong Maùu cuûa Chieân Thieân Chuùa, con xöùng ñaùng laõnh nhaän phaàn thöôûng vónh cöûu).

4. Daây löng

Beân ngoaøi aùo alba, moät daây thaét löng hoaëc daây buoäc (cincture) ñöôïc thaét quanh eo, ñaây laø moät sôïi daây laøm baèng len hoaëc vaät lieäu phuø hôïp khaùc ñöôïc söû duïng nhö moät chieác thaét löng. Taát caû nhöõng ai maëc aùo alba ñeàu phaûi thaét daây naøy (ngaøy nay, phong tuïc truyeàn thoáng naøy thöôøng bò laõng queân)[5].

Ñoái vôùi phoù teá, linh muïc vaø giaùm muïc, daây buoäc coù theå coù maøu saéc khaùc nhau tuøy theo muøa phuïng vuï hoaëc ngaøy leã. Trong bieåu töôïng cuûa caùc phaåm phuïc phuïng vuï, daây buoäc ñaïi dieän cho ñöùc haïnh töï chuû, maø Thaùnh Phao-loâ cuõng lieät keâ laø moät trong nhöõng hoa traùi cuûa Thaùnh Thaàn (x. Galat 5:22).

Lôøi nguyeän töông öùng, döïa theo thö thöù nhaát cuûa Thaùnh Pheâ-roâ (1:13), noùi: "Praecinge me, Domine, cingulo puritatis, et exstingue in lumbis meis humorem libidinis; ut maneat in me virtus continentiae et castitatis" (Xin thaét löng cho con, laïy Chuùa, baèng daây buoäc trong saïch, vaø daäp taét trong loøng con ngoïn löûa ham muoán; ñeå ñöùc haïnh töï chuû vaø thanh khieát ñöôïc löu laïi trong con).

5. Daûi Maniple

Ñaây laø moät moùn ñoà trong trang phuïc phuïng vuï ñöôïc söû duïng trong cöû haønh hình thöùc ngoaïi thöôøng cuûa Thaùnh leã theo Nghi thöùc Roâ-ma. Noù khoâng coøn ñöôïc söû duïng trong nhöõng naêm caûi caùch sau Coâng ñoàng, maëc duø chöa bao giôø bò baõi boû. Maniple töông töï nhö khaên choaøng nhöng khoâng daøi baèng: noù ñöôïc coá ñònh ôû giöõa baèng moät caùi khoùa hoaëc daây töông töï nhö cuûa aùo leã. Trong cöû haønh Thaùnh leã theo hình thöùc ngoaïi thöôøng, vò chuû teá, phoù teá vaø phuï phoù teá ñeàu ñeo maniple treân caùnh tay traùi. Moùn ñoà phuïng vuï naøy coù leõ baét nguoàn töø moät chieác khaên tay, hay "mappula," maø ngöôøi La Maõ buoäc ôû caùnh tay traùi. Khi "mappula" ñöôïc söû duïng ñeå lau nöôùc maét hoaëc moà hoâi, caùc taùc giaû Ki-toâ giaùo thôøi trung coå ñaõ coi maniple laø bieåu töôïng cuûa nhöõng khoù khaên trong chöùc linh muïc.

Ñieàu naøy ñöôïc theå hieän trong lôøi nguyeän ñöôïc ñoïc khi ñeo maniple: "Merear, Domine, portare manipulum fletus et doloris; ut cum exsultatione recipiam mercedem laboris" (Laïy Chuùa, xin cho con xöùng ñaùng mang maniple cuûa nöôùc maét vaø noãi buoàn ñeå con vui veû gaët haùi phaàn thöôûng cuûa coâng lao).

Nhö chuùng ta thaáy, phaàn ñaàu cuûa lôøi nguyeän nhaéc ñeán nöôùc maét vaø noãi buoàn ñi keøm vôùi chöùc vuï linh muïc, nhöng ôû phaàn thöù hai, hoa traùi cuûa coâng vieäc ñöôïc nhaán maïnh. Khoâng coù gì sai khi nhaéc laïi moät ñoaïn trong Thaùnh Vònh coù theå ñaõ truyeàn caûm höùng cho bieåu töôïng sau naøy cuûa maniple.

Kinh Thaùnh baûn Vulgate dòch Thaùnh Vònh 126:5-6 nhö sau: "Qui seminant in lacrimis in exultatione metent; euntes ibant et flebant portantes semina sua, venientes autem venient in exultatione portantes manipulos suos" (Ai ngheïn ngaøo ra ñi gieo gioáng, muøa gaët mai sau khaáp khôûi möøng. Hoï ra ñi, ñi maø nöùc nôû, mang haït gioáng vaõi gieo; luùc trôû veà, veà reo hôùn hôû, mang theo nhöõng maniple).

6. Daây caùc pheùp (stola)

Ñaây laø yeáu toá ñaëc tröng trong trang phuïc cuûa thöøa taùc vieân ñaõ ñöôïc phong chöùc thaùnh, daây naøy luoân ñöôïc ñeo khi cöû haønh caùc bí tích vaø nghi leã. Daây caùc pheùp laø moät daûi vaûi theâu, theo quy ñònh, vôùi maøu saéc thay ñoåi tuøy theo muøa phuïng vuï hoaëc ngaøy leã.

Khi ñeo daây stola, linh muïc ñoïc lôøi nguyeän: "Redde mihi, Domine, stolam immortalitatis, quam perdidi in praevaricatione primi parentis; et, quamvis indignus accedo ad tuum sacrum mysterium, merear tamen gaudium sempiternum" (Laïy Chuùa, xin phuïc hoài cho con chieác khaên coå cuûa söï baát dieät, maø con ñaõ maát qua söï thoâng ñoàng cuûa nguyeân toå; vaø, maëc duø con khoâng xöùng ñaùng tieán ñeán nhöõng maàu nhieäm thaùnh cuûa Ngaøi, nhöng xin cho con vaãn ñöôïc höôûng nieàm vui vónh cöûu).

Daây caùc pheùp ñoùng vai troø voâ cuøng quan troïng, hôn baát kyø phaåm phuïc naøo khaùc, vì theå hieän traïng thaùi cuûa chöùc vuï ñaõ ñöôïc phong, neân khoâng theå khoâng than phieàn veà vieäc laïm duïng hieän ñang khaù phoå bieán, ñoù laø moät soá linh muïc ôû moät soá nôi khoâng ñeo daây caùc pheùp khi maëc aùo leã (chasuble). [6]

7. AÙo leã

Cuoái cuøng laø maëc aùo leã, ñaây laø phaåm phuïc daønh rieâng cho ngöôøi cöû haønh Thaùnh leã. Tröôùc ñaây, caùc saùch phuïng vuï söû duïng hai thuaät ngöõ tieáng Latinh "casuala" vaø "planeta" cuøng nghóa laø aùo leã.

Thuaät ngöõ "planeta" ñöôïc söû duïng ñaëc bieät ôû Roâ-ma vaø vaãn coøn ñöôïc duøng ôû YÙ ("pianeta" trong tieáng YÙ), thuaät ngöõ "casula" baét nguoàn töø hình daïng ñaëc tröng cuûa phaåm phuïc maø ban ñaàu hoaøn toaøn che phuû thöøa taùc vieân ñaõ ñöôïc thaùnh hieán maëc noù. Töø Latinh "casula" ñöôïc tìm thaáy trong caùc ngoân ngöõ khaùc döôùi daïng ñaõ ñöôïc ñieàu chænh. Do ñoù, ta thaáy "casulla" trong tieáng Taây Ban Nha, "chasuble" trong tieáng Phaùp vaø tieáng Anh, vaø "Kasel" trong tieáng Ñöùc.

Lôøi nguyeän khi maëc aùo leã lieân heä ñeán lôøi keâu goïi trong Thö göûi tín höõu Coâ-loâ-xeâ (3:14) - "Treân heát moïi ñöùc tính, anh em phaûi coù loøng baùc aùi: ñoù laø moái daây lieân keát tuyeät haûo." - vaø lôøi Chuùa trong Mattheâu, 11:30: "Domine, qui dixisti: Iugum meum suave est, et onus meum leve: fac, ut istud portare sic valeam, quod consequar tuam gratiam. Amen" (Laïy Chuùa, Ngaøi ñaõ noùi: 'AÙch toâi eâm aùi, vaø gaùnh toâi nheï nhaøng.' Xin cho con mang aùch naøy ñeå con xöùng ñaùng nhaän ñöôïc aân suûng cuûa Ngaøi).

Keát luaän

Nhö vaäy, hy voïng raèng, vieäc taùi khaùm phaù yù nghóa bieåu töôïng cuûa caùc phaåm phuïc phuïng vuï vaø nhöõng lôøi nguyeän khi maëc seõ khuyeán khích caùc linh muïc tieáp tuïc thöïc haønh caàu nguyeän trong khi chuaån bò cho phuïng vuï, nhaèm doïn mình cho vieäc cöû haønh vôùi söï tónh taâm caàn thieát.

Trong khi coù theå söû duïng nhöõng lôøi nguyeän khaùc nhau, hoaëc chæ ñôn giaûn laø höôùng loøng trí leân Chuùa, nhöng nhöõng lôøi nguyeän khi maëc phaåm phuïc naøy ñeàu ngaén goïn, chính xaùc trong ngoân ngöõ, ñöôïc gôïi höùng töø Kinh Thaùnh vaø ñaõ ñöôïc caàu nguyeän trong haøng theá kyû bôûi voâ soá thöøa taùc vieân ñaõ ñöôïc thaùnh hieán. Vì vaäy, nhöõng lôøi nguyeän naøy vaãn raát ñaùng ñöôïc khuyeán khích khi chuaån bò cho cöû haønh phuïng vuï, ngay caû trong phuïng vuï theo hình thöùc thoâng thöôøng cuûa Leã nghi Roâ-ma.

- - - - - - - - - - - - - -

Chuù thích

[1] Cf. ví duï, Thaùnh Gieâ-roâ-ni-moâ, "Adversus Pelagianos," I, 30.

[2] (Libreria Editrice Vaticana: Cittaø del Vaticano, 2009), tr. 385-386.

[3] Chuùng toâi ñang söû duïng vaên baûn caùc lôøi nguyeän ñöôïc tìm thaáy trong "Missale Romanum" naêm 1962 cuûa thaùnh Giaùo Hoaøng Gioan XXIII (Harrison, NY: Roman Catholics Books, 1996), tr. lx.

[4] "Institutio Generalis Missalis Romani" (2008) soá 336 cho pheùp mieãn khaên vai (amice) khi aùo alba ñöôïc may khi hoaøn toaøn che phuû coå aùo, che giaáu trang phuïc thöôøng ngaøy. Tuy nhieân, treân thöïc teá, hieám khi naøo xaûy ra vieäc coå aùo khoâng ñöôïc nhìn thaáy, thaäm chí chæ moät phaàn; do ñoù, khuyeán khích söû duïng khaên vai trong moïi tröôøng hôïp.

[5] Soá 336 cuûa "Institutio" naêm 2008 cuõng cho pheùp mieãn daây löng (cincture) neáu aùo alba ñöôïc may sao cho oâm saùt cô theå maø khoâng caàn daây löng. Maëc duø coù söï nhöôïng boä naøy, nhöng ñieàu quan troïng laø caàn nhaän thöùc: a) giaù trò truyeàn thoáng vaø bieåu töôïng cuûa daây löng; b) thöïc teá laø aùo alba - theo kieåu truyeàn thoáng, vaø ñaëc bieät laø kieåu hieän ñaïi - chæ oâm saùt cô theå moät caùch khoù khaên. Maëc duø quy ñònh ñaõ döï kieán khaû naêng naøy, nhöng noù chæ neân ñöôïc coi laø giaû thuyeát khi xem xeùt caùc söï thaät: thöïc söï, daây löng luoân laø caàn thieát. Ngaøy nay, ñoâi khi ngöôøi ta thaáy aùo alba coù moät daây vaûi ñöôïc may xung quanh thaét löng cuûa trang phuïc vaø coù theå ñöôïc thaét laïi. Trong tröôøng hôïp naøy, lôøi nguyeän coù theå ñöôïc ñoïc khi thaét daây naøy. Tuy nhieân, kieåu truyeàn thoáng vaãn hoaøn toaøn ñöôïc öa chuoäng hôn.

[6] "Linh muïc, khi maëc aùo leã theo quy ñònh, khoâng ñöôïc boû qua daây stola. Taát caû caùc giaùm muïc caàn phaûi caån troïng ñeå loaïi boû taát caû caùc thoùi quen traùi ngöôïc." Boä Phuïng töï vaø Kyû luaät Bí tích, "Redemptionis Sacramentum," ngaøy 25 thaùng 3 naêm 2004, soá 123.

Back to Vietnamese Missionaries in Asia Home Page