Thö cuûa Ñöùc Giaùo hoaøng Gioan Phaoloâ II
göûi Phuï nöõ
Thö cuûa Ñöùc Giaùo hoaøng Gioan Phaoloâ II göûi Phuï nöõ.
Ñöùc Giaùo hoaøng Gioan Phaoloâ II
Vatican (WHÑ 08-03-2025) - Ngaøy 29 thaùng 6 naêm 1995, Ñöùc Thaùnh Giaùo hoaøng Gioan Phaoloâ II ñaõ coù moät böùc thö göûi ñeán chò em phuï nöõ treân toaøn theá giôùi.
Sau ñaây laø baûn dòch Vieät ngöõ toaøn vaên böùc thö cuûa ngaøi:
Thö cuûa Ñöùc Giaùo hoaøng Gioan Phaoloâ II
göûi Phuï nöõ.
Chò em phuï nöõ treân toaøn theá giôùi raát thaân meán!
1. Toâi vieát thö naøy cho töøng ngöôøi trong chò em nhö moät daáu chæ chia seû vaø bieát ôn, ñang khi Hoäi nghò Theá giôùi laàn thöù IV veà Phuï nöõ saép dieãn ra taïi Baéc Kinh vaøo thaùng Chín tôùi ñaây.
Tröôùc heát, toâi muoán ngoû lôøi vôùi Lieân hieäp quoác raèng toâi heát söùc taùn thaønh saùng kieán lôùn lao maø Toå chöùc naøy ñaõ thöïc hieän. Giaùo hoäi cuõng muoán goùp phaàn vaøo vieäc baûo veä phaåm giaù, vai troø vaø nhöõng quyeàn lôïi cuûa phuï nöõ, khoâng chæ qua vieäc Toøa Thaùnh cöû Phaùi ñoaøn chính thöùc tham döï Hoäi nghò ôû Baéc Kinh, nhöng coøn baèng vieäc tröïc tieáp noùi vôùi con tim vaø trí oùc cuûa moïi ngöôøi nöõ. Môùi ñaây, khi baø Gertrude Monella, Toång thö kyù cuûa Hoäi nghò, ñeán thaêm toâi vì Hoäi nghò naøy, toâi ñaõ trao cho baø moät Söù ñieäp trình baøy moät soá giaùo huaán caên baûn cuûa Giaùo hoäi lieân quan ñeán caùc vaán ñeà veà phuï nöõ. Söù ñieäp aáy, ngoaøi nhöõng hoaøn caûnh cuï theå truyeàn caûm höùng ñeå ñöôïc vieát ra, coøn lieân quan ñeán moät goùc nhìn roäng hôn veà tình hình vaø caùc vaán ñeà cuûa phuï nöõ noùi chung, trong noã löïc coå voõ chính nghóa cuûa phuï nöõ trong Giaùo hoäi vaø trong theá giôùi ngaøy nay. Vì theá, toâi ñaõ cho chuyeån tieáp Söù ñieäp naøy ñeán taát caû caùc Hoäi ñoàng Giaùm muïc, ñeå noù ñöôïc phoå bieán roäng raõi nhaát coù theå.
Tieáp tuïc caùc chuû ñeà toâi ñaõ ñeà caäp trong Söù ñieäp aáy, giôø ñaây toâi muoán noùi tröïc tieáp vôùi moïi phuï nöõ, ñeå cuøng hoï suy ngaãm veà nhöõng vaán ñeà vaø trieån voïng trong vieäc trôû thaønh moät ngöôøi phuï nöõ ñuùng nghóa trong thôøi ñaïi chuùng ta. Ñaëc bieät toâi muoán xem xeùt vaán ñeà chính yeáu veà phaåm giaù vaø quyeàn cuûa phuï nöõ, theo aùnh saùng Lôøi Chuùa.
"Cuoäc ñoái thoaïi" naøy thaät söï caàn phaûi baét ñaàu baèng moät lôøi caûm ôn. Nhö toâi ñaõ vieát trong Toâng thö Mulieris Dignitatem, Giaùo hoäi "muoán caûm taï Ba Ngoâi Chí Thaùnhvì 'maàu nhieäm ngöôøi nöõ' vaø vì moïi phuï nöõ - vì taát caû nhöõng gì laøm neân chieàu kích vónh cöûu cuûa phaåm giaù phuï nöõ, vì 'nhöõng kyø coâng cuûa Thieân Chuùa' maø suoát lòch söû nhaân loaïi, ñaõ ñöôïc hoaøn taát trong vaø nhôø ngöôøi nöõ (soá 31).
2. Lôøi taï ôn naøy daâng leân Chuùa vì keá hoaïch maàu nhieäm cuûa Ngaøi veà ôn goïi vaø söù meänh cuûa phuï nöõ treân theá giôùi ñoàng thôøi cuõng laø lôøi taï ôn cuï theå vaø tröïc tieáp göûi ñeán phuï nöõ, ñeán moïi ngöôøi nöõ, vì taát caû nhöõng gì hoï theå hieän trong ñôøi soáng nhaân loaïi.
Xin caûm ôn chò em, laø ngöôøi nöõ trong vai troø laøm meï. Chò em ñaõ cöu mang con ngöôøi trong loøng mình vôùi traûi nghieäm ñoäc ñaùo vöøa vui möøng vöøa gian khoå. Traûi nghieäm naøy laøm cho chò em trôû thaønh nuï cöôøi cuûa Chuùa cho em beù sô sinh, thaønh ngöôøi höôùng daãn con mình ñi nhöõng böôùc ñaàu tieân, giuùp con lôùn leân vaø laø ñieåm töïa cho con treân ñöôøng ñôøi.
Xin caûm ôn chò em, laø ngöôøi nöõ trong vai troø laøm vôï; chò em ñaõ thuûy chung gaén boù ñôøi mình vôùi cuoäc ñôøi cuûa moät ngöôøi nam, trong moái töông quan trao hieán cho nhau, ñeå phuïc vuï tình hieäp thoâng vaø söï soáng.
Xin caûm ôn chò em, laø ngöôøi nöõ trong vai troø laøm con vaø laøm chò, laøm em; chò em ñaõ ñem ñeán cho toå aám gia ñình vaø cho cuoäc soáng xaõ hoäi ñaày phöùc taïp neùt phong phuù veà tính nhaïy caûm cuûa chò em, veà tröïc giaùc, veà loøng quaûng ñaïi vaø kieân nhaãn cuûa chò em.
Xin caûm ôn chò em, laø nhöõng ngöôøi nöõ ñang laøm vieäc! Chò em hieän dieän vaø hoaït ñoäng trong moïi laõnh vöïc cuûa ñôøi soáng xaõ hoäi, kinh teá, vaên hoùa, ngheä thuaät, chính trò. Theo ñoù chò em ñaõ coù nhöõng ñoùng goùp thieát yeáu ñeå phaùt trieån moät neàn vaên hoùa noái keát lyù trí vaø tình caûm, moät loái soáng luoân môû ra vôùi yù nghóa cuûa "maàu nhieäm", vaø ñeå thieát laäp caùc caáu truùc kinh teá vaø chính trò ngaøy caøng xöùng ñaùng hôn vôùi con ngöôøi.
Xin caûm ôn chò em, laø ngöôøi nöõ soáng ñôøi thaùnh hieán. Theo göông ngöôøi phuï nöõ vó ñaïi nhaát, Meï Chuùa Gieâsu Kitoâ, Ngoâi Lôøi Nhaäp Theå, trong vaâng phuïc vaø trung thaønh, chò em môû loøng mình ra vôùi moùn quaø tình yeâu cuûa Thieân Chuùa. Chò em giuùp Giaùo hoäi vaø toaøn theå nhaân loaïi soáng moái töông quan "phu theâ" vôùi Thieân Chuùa, laø moái töông quan dieãn taû caùch tuyeät vôøi tình baïn maø Thieân Chuùa muoán thieát laäp vôùi caùc thuï taïo cuûa Ngöôøi.
Xin caûm ôn chò em, taát caû nhöõng ngöôøi nöõ, ñôn giaûn vì chò em laø ngöôøi nöõ! Qua tröïc caûm voán thuoäc veà baûn chaát phuï nöõ, chò em laøm phong phuù theâm söï hieåu bieát cuûa theá giôùi vaø giuùp cho caùc moái töông quan giöõa con ngöôøi trôû neân trung thöïc vaø chaân thöïc hôn.
3. Taát nhieân toâi bieát raèng chæ noùi lôøi caûm ôn laø khoâng ñuû. Thaät khoâng may, chuùng ta laø nhöõng ngöôøi thöøa höôûng moät lòch söû, voán raøng buoäc chuùng ta khaù chaët cheõ. Ñieàu ñoù ñaõ caûn trôû söï tieán boä cuûa phuï nöõ, moïi nôi vaø moïi thôøi. Phaåm giaù cuûa phuï nöõ thöôøng khoâng ñöôïc nhìn nhaän vaø caùc ñaëc quyeàn cuûa hoï bò hieåu sai; hoï thöôøng bò ñaåy ra beân leà xaõ hoäi vaø thaäm chí bò haï xuoáng thaønh noâ leä. Ñieàu naøy ñaõ ngaên caûn phuï nöõ ñöôïc thöïc söï laø chính hoï vaø keát quaû laø söï ngheøo naøn tinh thaàn cuûa nhaân loaïi. Veà chuyeän naøy chaéc chaén khoâng deã quy loãi, khi xeùt ñeán nhieàu khuoân maãu vaên hoùa ñaõ ñònh hình caùch suy nghó vaø haønh ñoäng cuûa con ngöôøi trong nhieàu theá kyû. Vaø neáu loãi khaùch quan, ñaëc bieät trong nhöõng boái caûnh lòch söû cuï theå, khoâng chæ thuoäc veà moät vaøi thaønh vieân cuûa Giaùo hoäi, thì toâi thöïc söï xin loãi. Mong raèng söï hoái loãi naøy seõ ñöôïc toaøn theå Giaùo hoäi bieán thaønh moät cam keát canh taân loøng trung thaønh vôùi nhaõn quan Tin möøng. Khi noùi ñeán vieäc giaûi phoùng phuï nöõ khoûi moïi hình thöùc boùc loät vaø thoáng trò, Tin möøng chöùa ñöïng moät thoâng ñieäp luoân hôïp thôøi, xuaát phaùt töø thaùi ñoä cuûa chính Chuùa Gieâsu Kitoâ. Vöôït ra khoûi caùc chuaån möïc vaên hoaù ñöôïc quy ñònh vaøo thôøi cuûa Ngaøi, Chuùa Gieâsu ñoái xöû vôùi phuï nöõ baèng söï côûi môû, toân troïng, ñoùn nhaän vaø dòu daøng. Nhö theá, Ngaøi ñaõ toân vinh phaåm giaù voán coù cuûa phuï nöõ theo keá hoaïch vaø trong tình yeâu cuûa Thieân Chuùa. Khi nhìn veà Chuùa Kitoâ vaøo cuoái Thieân nieân kyû thöù hai naøy, chuùng ta töùc khaéc töï hoûi: söù ñieäp cuûa Ngöôøi ñaõ ñöôïc laéng nghe vaø thi haønh ñeán ñaâu roài?
Phaûi, ñaõ ñeán luùc phaûi can ñaûm duyeät xeùt laïi quaù khöù, chaân thaønh thöøa nhaän traùch nhieäm khi nhìn laïi doøng lòch söû nhaân loaïi. Phuï nöõ ñaõ ñoùng goùp vaøo lòch söû ñoù cuõng nhieàu nhö nam giôùi, vaø thöôøng thì hoï ñaõ laøm nhö vaäy trong nhöõng ñieàu kieän khoù khaên hôn nhieàu. Toâi ñaëc bieät nghó ñeán nhöõng phuï nöõ yeâu thích vaên hoùa vaø ngheä thuaät ñaõ coáng hieán caû cuoäc ñôøi cho vaên hoùa ngheä thuaät maëc duø hoï thöôøng phaûi chòu baát lôïi ngay töø ñaàu, bò loaïi khoûi caùc cô hoäi giaùo duïc bình ñaúng, bò ñaùnh giaù thaáp, bò phôùt lôø vaø khoâng ñöôïc ghi nhaän nhöõng ñoùng goùp cuûa hoï veà maët trí tueä. Ñaùng buoàn thay, coù raát ít thaønh töïu cuûa phuï nöõ trong quaù khöù ñöôïc lòch söû ghi nhaän. Nhöng duø cho thôøi gian coù theå ñaõ choân vuøi baèng chöùng taøi lieäu veà nhöõng thaønh töïu ñoù, thì aûnh höôûng höõu ích cuûa hoï vaãn coù theå ñöôïc caûm nhaän nhö moät söùc maïnh ñaõ ñònh hình cuoäc soáng cuûa nhieàu theá heä keá tieáp, cho ñeán taän theá heä chuùng ta. Ñoái vôùi "truyeàn thoáng" lôùn lao vaø vó ñaïi naøy cuûa phuï nöõ, nhaân loaïi maéc moät moùn nôï khoâng bao giôø coù theå traû heát. Tuy theá, bieát bao phuï nöõ laïi ñaõ vaø vaãn bò ñaùnh giaù veà daùng veû beân ngoaøi hôn laø veà kyõ naêng, veà tính chuyeân nghieäp, veà khaû naêng trí tueä, vaø veà söï nhaïy caûm saâu saéc cuûa hoï; noùi toùm laïi, veà chính phaåm giaù cuûa con ngöôøi hoï!
4. Vaø chuùng ta seõ noùi gì veà nhöõng trôû ngaïi maø ôû raát nhieàu nôi treân theá giôùi vaãn ngaên caûn khoâng cho phuï nöõ hoøa nhaäp hoaøn toaøn vaøo ñôøi soáng xaõ hoäi, chính trò vaø kinh teá? Chuùng ta chæ caàn nghó ñeán vieäc aân hueä laøm meï thöôøng bò coi laø hình phaït thay vì laø phaàn thöôûng, maëc duø nhaân loaïi maéc nôï chính moùn quaø söï soáng naøy. Chaéc chaén, vaãn coøn nhieàu vieäc phaûi laøm ñeå ngaên chaën söï phaân bieät ñoái xöû vôùi nhöõng ngöôøi ñaõ choïn laøm vôï vaø laøm meï. Veà quyeàn caù nhaân, ñieàu caáp baùch laø phaûi ñaït ñöôïc söï bình ñaúng thöïc söï trong moïi laõnh vöïc: traû cuøng möùc löông cho cuøng moät coâng vieäc, baûo veä caùc baø meï ñi laøm, coâng baèng trong thaêng tieán ngheà nghieäp, bình ñaúng giöõa vôï choàng lieân quan ñeán quyeàn gia ñình vaø nhìn nhaän moïi thöù thuoäc veà quyeàn vaø nghóa vuï cuûa coâng daân trong moät Nhaø nöôùc daân chuû.
Ñaây laø vaán ñeà coâng lyù nhöng cuõng laø vaán ñeà caàn thieát. Phuï nöõ seõ ngaøy caøng coù vai troø trong vieäc giaûi quyeát caùc vaán ñeà nghieâm troïng cuûa töông lai: thôøi gian raûnh roãi, phaåm chaát cuoäc soáng, di cö, dòch vuï xaõ hoäi, an töû, ma tuùy, chaêm soùc söùc khoûe, sinh thaùi, v.v# Trong taát caû caùc laõnh vöïc naøy, vieäc phuï nöõ hieän dieän ñoâng ñaûo trong xaõ hoäi seõ chöùng toû laø ñieàu raát quyù giaù, vì seõ giuùp boäc loä nhöõng maâu thuaãn hieän coù khi xaõ hoäi chæ ñöôïc toå chöùc theo tieâu chí hieäu quaû vaø naêng suaát, vaø seõ buoäc caùc heä thoáng phaûi ñöôïc thieát keá laïi theo caùch ñem laïi lôïi ích cho caùc tieán trình nhaân hoùa ghi daáu "neàn vaên minh tình thöông".
5. Vaø roài, khi nhìn vaøo moät trong nhöõng khía caïnh nhaïy caûm nhaát cuûa tình hình phuï nöõ treân theá giôùi, laøm sao chuùng ta laïi khoâng nhaéc ñeán lòch söû laâu daøi vaø ñaùng xaáu hoå, maëc duø thöôøng laø lòch söû "ngaàm", cuûa baïo löïc ñoái vôùi phuï nöõ trong laõnh vöïc tình duïc? ÔÛ ngöôõng cöûa cuûa Thieân nieân kyû thöù ba, chuùng ta khoâng theå maõi thôø ô vaø cam chòu tröôùc hieän töôïng naøy. Ñaõ ñeán luùc phaûi maïnh meõ leân aùn caùc loaïi baïo löïc tình duïc thöôøng nhaém vaøo phuï nöõ, vaø phaûi thoâng qua caùc ñaïo luaät baûo veä hoï khoûi baïo löïc nhö vaäy moät caùch hieäu quaû. Nhaân danh söï toân troïng con ngöôøi, chuùng ta cuõng khoâng theå khoâng leân aùn neàn vaên hoùa khoaùi laïc vaø thöông maïi ñang lan traøn, khuyeán khích vieäc khai thaùc tình duïc moät caùch coù heä thoáng vaø laøm hö hoûng caû nhöõng coâ gaùi coøn raát treû khi söû duïng thaân xaùc cuûa hoï ñeå kieám lôïi nhuaän.
Ngöôïc laïi vôùi nhöõng kieåu ñoài truïy naøy, chuùng ta phaûi daønh söï traân troïng lôùn lao bieát bao cho nhöõng phuï nöõ coù moät tình yeâu anh huøng, vaãn tieáp tuïc cöu mang ñöùa con maø hoï ñaõ thuï thai do bò hieáp daâm caùch baát coâng. ÔÛ ñaây chuùng ta nghó ñeán nhöõng haønh ñoäng taøn baïo khoâng chæ trong nhöõng hoaøn caûnh chieán tranh, vaãn coøn xaûy ra raát nhieàu treân theá giôùi, maø caû trong nhöõng xaõ hoäi may maén ñöôïc thònh vöôïng vaø hoøa bình nhöng laïi thöôøng bò tha hoùa bôûi moät neàn vaên hoùa buoâng thaû theo chuû nghóa khoaùi laïc khieán cho xu höôùng hung haêng cuûa nam giôùi caøng theâm traàm troïng. Trong nhöõng tröôøng hôïp naøy, löïa choïn phaù thai luoân laø toäi troïng. Nhöng tröôùc khi ñoå loãi cho ngöôøi phuï nöõ, phaûi quy toäi aùc naøy cho nam giôùi vaø söï ñoàng loõa cuûa moâi tröôøng xaõ hoäi noùi chung.
6. Vì theá lôøi caûm ôn cuûa toâi vôùi phuï nöõ cuõng laø lôøi chaân thaønh keâu goïi moïi ngöôøi, ñaëc bieät laø caùc quoác gia vaø caùc toå chöùc quoác teá, noã löïc heát söùc ñeå traû laïi cho phuï nöõ söï toân troïng ñaày ñuû phaåm giaù vaø vai troø cuûa hoï. ÔÛ ñaây, toâi khoâng theå khoâng baøy toû loøng ngöôõng moä ñoái vôùi nhöõng phuï nöõ thieän chí ñaõ coáng hieán caû cuoäc ñôøi ñeå baûo veä phaåm giaù phuï nöõ baèng caùch ñaáu tranh cho caùc quyeàn cô baûn veà xaõ hoäi, kinh teá vaø chính trò cuûa mình, ñaõ can ñaûm ñöa ra saùng kieán vaøo luùc maø söï daán thaân cuûa hoï bò coi laø khoâng tuaân thuû luaät, laø daáu chæ cuûa söï thieáu nöõ tính, laø bieåu hieän cuûa chuû nghóa phoâ tröông, vaø thaäm chí laø toäi loãi!
Trong Söù ñieäp Ngaøy Hoøa bình Theá giôùi naêm nay, toâi ñaõ löu yù raèng khi nhìn vaøo tieán trình lôùn maïnh cuûa vieäc giaûi phoùng phuï nöõ, coù theå noùi ñaây laø "con ñöôøng ñaày khoù khaên vaø phöùc taïp, vaø ñoâi khi khoâng phaûi laø khoâng coù nhöõng sai laàm. Nhöng veà cô baûn, ñoù laø moät haønh trình tích cöïc, maëc duø vaãn chöa hoaøn thaønh, vì ôû nhieàu nôi treân theá giôùi vaãn coøn nhöõng caûn trôû, khoâng coâng nhaän, toân troïng vaø ñaùnh giaù cao phuï nöõ trong phaåm giaù ñaëc bieät cuûa hoï" (soá 4).
Caàn phaûi tieáp tuïc haønh trình naøy! Nhöng toâi tin raèng bí quyeát ñeå tieán nhanh ñeán muïc tieâu toân troïng hoaøn toaøn phuï nöõ vaø baûn saéc cuûa hoï khoâng chæ ñôn thuaàn laø leân aùn söï phaân bieät ñoái xöû vaø baát coâng, maëc duø coù theå ñoù laø ñieàu caàn thieát. Söï toân troïng nhö vaäy tröôùc heát vaø treân heát phaûi ñaït ñöôïc baèng moät chieán dòch hieäu quaû vaø thoâng minh nhaèm thaêng tieán phuï nöõ, taäp trung vaøo moïi laõnh vöïc cuûa cuoäc soáng phuï nöõ vaø baét ñaàu baèng söï nhìn nhaän cuûa moïi ngöôøi veà phaåm giaù phuï nöõ. Maëc duø coøn nhieàu haïn cheá veà maët lòch söû, chuùng ta coù theå nhaän ra phaåm giaù naøy khi söû duïng chính lyù trí, voán coù khaû naêng hieåu ñöôïc luaät cuûa Chuùa ñöôïc ghi khaéc trong traùi tim cuûa moãi con ngöôøi. Hôn baát cöù ñieàu gì khaùc, lôøi Chuùa môùi giuùp chuùng ta hieåu ñöôïc roõ raøng neàn taûng nhaân hoïc toái haäu cuûa phaåm giaù phuï nöõ, khi chæ ra raèng ñieàu ñoù naèm trong keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa daønh cho nhaân loaïi.
7. Chò em thaân meán, chuùng ta haõy cuøng nhau suy ngaãm laïi ñoaïn vaên tuyeät vôøi trong Kinh thaùnh moâ taû vieäc taïo döïng loaøi ngöôøi vaø ñeà caäp nhieàu ñieàu veà phaåm giaù vaø söù meänh cuûa chò em treân theá giôùi.
Saùch Saùng theá toùm löôïc söï saùng taïo, baèng ngoân ngöõ thi ca vaø töôïng tröng, nhöng heát söùc chaân thöïc: "Thieân Chuùa saùng taïo con ngöôøi theo hình aûnh mình, Ngöôøi saùng taïo con ngöôøi theo hình aûnh Thieân Chuùa; Ngöôøi saùng taïo hoï coù nam coù nöõ" (St 1,27). Haønh ñoäng saùng taïo cuûa Thieân Chuùa dieãn ra theo moät keá hoaïch chính xaùc. Tröôùc heát, Kinh thaùnh noùi raèng con ngöôøi ñöôïc taïo döïng "theo hình aûnh vaø gioáng Thieân Chuùa" (x. St 1,26). Caùch noùi naøy ngay laäp töùc cho thaáy roõ con ngöôøi khaùc vôùi caùc thuï taïo khaùc nhö theá naøo.
Roài Kinh thaùnh noùi, ngay töø ñaàu, con ngöôøi ñaõ ñöôïc taïo döïng "coù nam coù nöõ" (St 1,27). Chính Kinh thaùnh ñöa ra lôøi giaûi thích: maëc duø coù voâ soá caùc thuï taïo khaùc bao quanh, con ngöôøi vaãn thaáy mình coâ ñôn (x. St 2,20). Thieân Chuùa lieàn can thieäp ñeå giuùp con ngöôøi thoaùt khoûi caûnh coâ ñôn aáy: "Con ngöôøi ôû moät mình thì khoâng toát; Ta seõ laøm cho noù moät trôï taù töông xöùng vôùi noù" (St 2,18). Vì theá, ngay töø ban ñaàu vieäc taïo ra ngöôøi phuï nöõ ñaõ mang daáu aán cuûa nguyeân taéc trôï giuùp, trôï giuùp khoâng phaûi laø moät chieàu maø laø hoã töông. Ngöôøi nöõ boå sung cho ngöôøi nam, cuõng nhö ngöôøi nam boå sung cho ngöôøi nöõ: ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ boå sung cho nhau. Nöõ tính theå hieän "con ngöôøi" cuøng moät möùc ñoä nhö nam tính, nhöng theo caùch khaùc vaø boå sung cho nhau.
Khi Saùch Saùng Theá noùi ñeán "trôï giuùp", thì khoâng chæ noùi veà haønh ñoäng, maø caû veà höõu theå nöõa. Nöõ tính vaø nam tính boå sung cho nhau khoâng chæ theo quan ñieåm theå chaát vaø taâm lyù, maø coøn theo quan ñieåm höõu theå hoïc. Chæ nhôø tính löôõng dieän "nam" vaø "nöõ" maø "con ngöôøi" môùi ñöôïc theå hieän troïn veïn.
8. Sau khi taïo döïng ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ, Thieân Chuùa noùi vôùi caû hai: "Haõy sinh soâi naûy nôû cho ñaày maët ñaát vaø thoáng trò maët ñaát" (St 1,28). Khoâng chæ ban cho hoï quyeàn sinh saûn nhö moät phöông tieän ñeå duy trì noøi gioáng loaøi ngöôøi qua caùc thôøi ñaïi, Ngöôøi coøn ban cho hoï traùi ñaát, giao cho hoï quyeàn söû duïng caùc nguoàn taøi nguyeân cuûa noù moät caùch coù traùch nhieäm. Laø moät höõu theå coù lyù trí vaø töï do, con ngöôøi ñöôïc keâu goïi bieán ñoåi boä maët traùi ñaát. Trong nhieäm vuï naøy, veà cô baûn laø nhieäm vuï thuoäc veà vaên hoùa, ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ ñeàu coù traùch nhieäm nhö nhau ngay töø ñaàu. Trong moái töông quan vôï choàng ñeå sinh soâi phaùt trieån, trong nhieäm vuï chung laø thöïc hieän quyeàn thoáng trò traùi ñaát, ngöôøi nöõ vaø ngöôøi nam khoâng phaûn aùnh söï bình ñaúng tónh taïi vaø ngang haøng, cuõng khoâng phaûi söï khaùc bieät mang tính xung ñoät khoâng theå hoøa giaûi vaø khoâng theå traùnh khoûi. Moái töông quan töï nhieân nhaát cuûa hoï, phuø hôïp vôùi keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa, laø "caû hai neân moät", laø töông quan "tuy hai maø moät", cho pheùp moãi ngöôøi traûi nghieäm moái töông quan lieân vò vaø hoã töông nhö moät ôn ban laøm phong phuù vaø trao phoù traùch nhieäm cho hoï.
Vôùi moái töông quan "caû hai neân moät" naøy, Chuùa ñaõ giao phoù khoâng chæ coâng vieäc sinh saûn vaø ñôøi soáng gia ñình, maø coøn caû vieäc laøm neân lòch söû. Trong khi Naêm Quoác teá Gia ñình 1994 taäp chuù vaøo phuï nöõ vôùi tö caùch laø nhöõng ngöôøi meï, thì Hoäi nghò Baéc Kinh, vôùi chuû ñeà "Haønh ñoäng vì Bình ñaúng, Phaùt trieån vaø Hoøa bình", cung caáp cô hoäi toát ñeå naâng cao nhaän thöùc veà nhieàu ñoùng goùp cuûa phuï nöõ ñoái vôùi ñôøi soáng cuûa toaøn theå caùc xaõ hoäi vaø caùc quoác gia. Nhöõng ñoùng goùp naøy chuû yeáu laø veà maët tinh thaàn vaø vaên hoùa, nhöng cuõng veà maët xaõ hoäi-chính trò vaø kinh teá nöõa. Chaéc chaén caùc laõnh vöïc khaùc nhau cuûa xaõ hoäi, quoác gia vaø nhaø nöôùc, cuõng nhö söï tieán boä cuûa toaøn theå nhaân loaïi, ñeàu phaûi mang ôn phuï nöõ veà nhöõng ñoùng goùp cuûa hoï moät caùch saâu naëng!
9. Ngöôøi ta thöôøng coù xu höôùng ño löôøng tieán boä theo caùc tieâu chí cuûa khoa hoïc vaø coâng ngheä. Theo quan ñieåm naøy, ñoùng goùp cuûa phuï nöõ cuõng khoâng phaûi laø khoâng ñaùng keå. Maëc duø vaäy, ñaây khoâng phaûi laø thöôùc ño tieán boä duy nhaát, vaø treân thöïc teá, cuõng khoâng phaûi laø thöôùc ño chính. Quan troïng hôn nhieàu laø chieàu kích xaõ hoäi vaø ñaïo ñöùc, lieân quan ñeán caùc moái töông quan cuûa con ngöôøi vaø caùc giaù trò tinh thaàn. Trong laõnh vöïc naøy, voán thöôøng phaùt trieån theo caùch khoâng deã nhaän ra, baét ñaàu töø caùc moái töông quan haèng ngaøy giöõa moïi ngöôøi, ñaëc bieät laø trong gia ñình, chaéc chaén xaõ hoäi raát naëng nôï ñoái vôùi "thieân tö cuûa phuï nöõ".
ÔÛ ñaây, toâi muoán baøy toû loøng bieát ôn ñaëc bieät vôùi nhöõng ngöôøi phuï nöõ tham gia trong nhieàu laõnh vöïc giaùo duïc khaùc nhau beân ngoaøi gia ñình: nhaø treû, tröôøng phoå thoâng, ñaïi hoïc, cô quan dòch vuï xaõ hoäi, giaùo xöù, hieäp hoäi vaø phong traøo. Baát cöù nôi naøo caàn ñeán coâng taùc giaùo duïc, chuùng ta coù theå thaáy phuï nöõ luoân saün saøng vaø mong muoán coáng hieán heát mình cho ngöôøi khaùc, ñaëc bieät laø phuïc vuï nhöõng ngöôøi yeáu ñuoái nhaát vaø nhöõng ngöôøi khoâng coù khaû naêng töï veä. Trong coâng vieäc naøy, phuï nöõ theå hieän moät kieåu tình maãu töû ñaày tình caûm, vaên hoùa vaø tinh thaàn, coù giaù trò voâ song ñoái vôùi söï phaùt trieån cuûa caù nhaân vaø töông lai cuûa xaõ hoäi. Luùc naøy ñaây, laøm sao toâi laïi khoâng nhaéc ñeán chöùng taù cuûa raát nhieàu phuï nöõ Coâng giaùo vaø caùc Doøng tu nöõ ôû moïi chaâu luïc ñaõ laáy giaùo duïc, ñaëc bieät laø coâng taùc giaùo duïc thieáu nhi nam vaø nöõ, laøm hoaït ñoäng toâng ñoà chính cuûa mình? Laøm sao toâi laïi khoâng nghó ñeán vaø bieát ôn taát caû nhöõng ngöôøi nöõ ñaõ vaø ñang laøm vieäc trong laõnh vöïc chaêm soùc söùc khoûe, khoâng chæ taïi caùc cô sôû coù toå chöùc quy cuû maø caû trong nhöõng hoaøn caûnh raát baáp beânh, ôû nhöõng quoác gia ngheøo nhaát treân theá giôùi, qua ñoù theå hieän tinh thaàn phuïc vuï khoâng ít laàn gaàn nhö töû ñaïo?
10. Vì vaäy, caùc chò em thaân meán, toâi mong raèng caùc chò em seõ suy ngaãm thaáu ñaùo veà yù nghóa cuûa "thieân tö cuûa ngöôøi nöõ", khoâng chæ ñeå thaáy ñöôïc trong cuïm töø naøy moät phaàn cuï theå cuûa keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa caàn ñöôïc ñoùn nhaän vaø toân troïng, maø coøn ñeå cho thieân tö naøy ñöôïc theå hieän ñaày ñuû hôn trong toaøn ñôøi soáng xaõ hoäi, cuõng nhö trong ñôøi soáng cuûa Giaùo hoäi. Chuû ñeà naøy ñaõ ñöôïc thöôøng xuyeân ñeà caäp trong Naêm Thaùnh Maãu vaø chính toâi ñaõ nghieàn ngaãm kyõ vaán ñeà naøy trong Toâng thö Mulieris Dignitatem (1988). Ngoaøi ra, naêm nay, trong böùc Thö vaãn thöôøng ñöôïc göûi cho caùc linh muïc vaøo Thöù Naêm Tuaàn Thaùnh, toâi ñaõ môøi goïi caùc linh muïc ñoïc laïi Mulieris Dignitatem vaø suy ngaãm veà nhöõng vai troø quan troïng maø phuï nöõ ñaõ ñaûm nhaän trong cuoäc soáng cuûa hoï nhö nhöõng ngöôøi meï, ngöôøi chò em vaø nhöõng ngöôøi coäng taùc trong coâng taùc toâng ñoà. Ñaây laø moät khía caïnh khaùc - khoâng gioáng nhö khía caïnh vôï choàng, nhöng cuõng quan troïng - cuûa "söï trôï giuùp" maø theo Saùch Saùng Theá, ngöôøi nöõ ñöôïc môøi goïi mang laïi cho ngöôøi nam.
Giaùo hoäi nhìn thaáy nôi Ñöùc Maria bieåu hieän cao nhaát cuûa "thieân höôùng nöõ giôùi" vaø gaëp ñöôïc nôi Meï nguoàn caûm höùng baát taän. Ñöùc Maria töï goïi mình laø "nöõ tyø cuûa Chuùa" (Lc 1,38). Nhôø vaâng phuïc Lôøi Chuùa, Meï ñaõ chaáp nhaän ôn goïi cao caû maëc daàu khoâng heà deã daøng laø laøm vôï vaø laøm meï trong gia ñình Nazareth. Khi ñaët mình phuïc vuï Chuùa, Meï cuõng ñaët mình phuïc vuï ngöôøi khaùc: phuïc vuï tình yeâu. Chính qua vieäc phuïc vuï naøy, Ñöùc Maria ñaõ soáng kinh nghieäm "trò vì", vöøa maàu nhieäm vöøa ñích thöïc. Khoâng phaûi ngaãu nhieân maø Meï ñöôïc toân xöng laø "Nöõ vöông trôøi ñaát". Toaøn theå coäng ñoàng tín höõu keâu caàu Meï nhö theá; nhieàu quoác gia vaø daân toäc goïi Meï laø "Nöõ vöông" cuûa mình. Ñoái vôùi Meï, "trò vì" laø phuïc vuï, phuïc vuï laø "trò vì"!
Ñoù laø caùch hieåu veà quyeàn bính trong gia ñình, trong xaõ hoäi vaø caû trong Giaùo hoäi. Ôn goïi cô baûn cuûa moãi ngöôøi ñöôïc toû loä trong vieäc "trò vì" naøy, vì moãi ngöôøi ñaõ ñöôïc taïo döïng theo "hình aûnh" cuûa Ñaáng laø Chuùa cuûa trôøi ñaát vaø ñöôïc keâu goïi trôû thaønh döôõng töû cuûa Ngöôøi trong Chuùa Kitoâ. Con ngöôøi laø thuï taïo duy nhaát treân traùi ñaát "maø Thieân Chuùa muoán vì chính noù", nhö Coâng ñoàng Vatican II daïy; hôn nöõa Coâng ñoàng coøn nhaán maïnh raèng con ngöôøi "chæ coù theå gaëp laïi baûn thaân moät caùch troïn veïn khi chaân thaønh trao ban chính mình" (Gaudium et Spes, 24).
Hình thöùc "trò vì" nhö moät ngöôøi meï cuûa Ñöùc Maria heä taïi ñieàu naøy. Meï ñaõ laø moät moùn quaø cho Con cuûa Meï vôùi toaøn theå con ngöôøi mình, thì Meï cuõng trôû thaønh moùn quaø cho nhöõng ngöôøi con - nam vaø nöõ - cuûa taát caû nhaân loaïi, khi khôi leân loøng tín thaùc saâu xa nôi nhöõng ai ñeán vôùi Meï ñeå ñöôïc höôùng daãn treân con ñöôøng nhoïc nhaèn höôùng veà vaän meänh chung cuoäc vaø sieâu vieät ñôøi mình. Moãi ngöôøi ñaït ñöôïc muïc tieâu cuoái cuøng naøy khi trung thaønh vôùi ôn goïi cuûa mình; muïc tieâu naøy ñem laïi yù nghóa vaø höôùng ñi cho nhöõng coâng vieäc ôû traàn theá cuûa caû ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ.
11. Theo quan ñieåm naøy veà "phuïc vuï" - voán dieãn taû "vöông quyeàn" ñích thöïc cuûa con ngöôøi, neáu ñöôïc thöïc hieän vôùi töï do, tính hoã töông vaø tình yeâu - chuùng ta cuõng coù theå chaáp nhaän vieäc coù nhieàu vai troø khaùc nhau maø khoâng heà gaây thieät haïi cho phuï nöõ, mieãn laø söï ña daïng naøy khoâng phaûi laø keát quaû cuûa aùp ñaët ñoäc ñoaùn, maø laø theå hieän neùt ñaëc tröng cuûa ngöôøi nam vaø cuûa ngöôøi nöõ. Ñieàu naøy cuõng ñöôïc aùp duïng ñaëc bieät trong Giaùo hoäi. Neáu Ñöùc Kitoâ - bôûi söï choïn löïa töï do vôùi quyeàn toái cao cuûa Ngaøi, nhö Tin Möøng vaø Truyeàn thoáng lieân tuïc cuûa Giaùo hoäi ñaõ chöùng thöïc caùch roõ raøng - ñaõ chæ uûy thaùc cho ngöôøi nam nhieäm vuï trôû neân "hình aûnh" cuûa göông maët "muïc töû" cuûa Ngaøi vaø "chaøng reå" cuûa Giaùo hoäi qua vieäc thöïc thi chöùc linh muïc thöøa taùc, thì ñieàu ñoù khoâng heà laøm giaûm thieåu vai troø cuûa ngöôøi nöõ, cuõng nhö cuûa nhöõng thaønh vieân khaùc cuûa Giaùo hoäi khoâng coù chöùc thaùnh, bôûi vì moïi ngöôøi ñeàu chia seû cuøng moät phaåm giaù cuûa "chöùc tö teá chung" ñaët neàn taûng nôi bí tích Röûa Toäi. Chuùng ta khoâng neân coi nhöõng vai troø khaùc bieät aáy theo tieâu chí chöùc naêng thöôøng thaáy trong xaõ hoäi loaøi ngöôøi. Nhöng phaûi hieåu theo nhöõng tieâu chí ñaëc bieät cuûa nhieäm cuïc bí tích, nghóa laø nhieäm cuïc cuûa caùc "daáu chæ" ñaõ ñöôïc Thieân Chuùa töï do choïn ñeå hieän dieän giöõa loaøi ngöôøi.
Hôn nöõa, chính khi suy nghó theo nhieäm cuïc caùc daáu chæ naøy, ngay caû ngoaøi laõnh vöïc bí tích, vieäc soáng "nöõ tính" theo göông maãu tuyeät vôøi cuûa Ñöùc Maria vaãn heát söùc yù nghóa. Thaät vaäy, nôi "nöõ tính" cuûa ngöôøi nöõ tín höõu, vaø ñaëc bieät cuûa ngöôøi nöõ soáng ñôøi "thaùnh hieán", coù moät thöù "ngoân söù" noäi taïi (x.Mulieris Dignitatem, 29), moät bieåu tröng coù söùc khôi ñoäng maïnh meõ, moät "tính caùch bieåu töôïng" saâu saéc, ñöôïc hieän thöïc hoùa troïn veïn nôi Ñöùc Maria vaø cuõng dieãn taû chính xaùc baûn chaát cuûa Giaùo hoäi nhö moät coäng ñoàng ñöôïc thaùnh hieán vôùi moät traùi tim "trinh nöõ" toaøn veïn ñeå trôû thaønh "hieàn theâ" cuûa Chuùa Kitoâ vaø "meï" cuûa caùc tín höõu. Neáu xem xeùt tính boå sung "mang tính bieåu töôïng" cuûa caùc vai troø nam vaø nöõ, chuùng ta seõ thaáy roõ hôn hai chieàu kích chính yeáu cuûa Giaùo hoäi: nguyeân lyù "Maria" vaø nguyeân lyù "Toâng ñoà Pheâroâ" (xem ibid. soá 27).
Ñaøng khaùc - nhö toâi ñaõ vieát cho caùc linh muïc trong böùc Thö Ngaøy Thöù Naêm Tuaàn Thaùnh naêm nay - chöùc linh muïc thöøa taùc, trong yù ñònh cuûa Ñöùc Kitoâ, "khoâng phaûi laø bieåu hieän cuûa quyeàn thoáng trò, maø laø bieåu hieän cuûa söï phuïc vuï" (soá 7). Trong vieäc haèng ngaøy töï laøm môùi mình theo aùnh saùng Lôøi Chuùa, Giaùo hoäi caàn caáp baùch nhaán maïnh thöïc teá naøy ngaøy caøng roõ neùt hôn, baèng caùch phaùt trieån tinh thaàn hieäp thoâng cuõng nhö quan taâm thuùc ñaåy moïi phöông tieän tham döï rieâng cuûa Giaùo hoäi, ñoàng thôøi toân troïng vaø coå voõ nhieàu ñaëc suûng caù nhaân vaø coäng ñoaøn ñöôïc Thaàn Khí Chuùa khôi daäy ñeå xaây döïng coäng ñoaøn Kitoâ höõu vaø phuïc vuï con ngöôøi.
Trong laõnh vöïc roäng lôùn cuûa vieäc phuïc vuï aáy, lòch söû hai ngaøn naêm cuûa Giaùo hoäi, maëc duø coøn nhieàu haïn cheá, vaãn thaät söï nhìn nhaän "thieân tö cuûa ngöôøi nöõ"; trong loøng Giaùo hoäi ñaõ thaáy xuaát hieän nhöõng phuï nöõ xuaát saéc, hoï ñeå laïi daáu aán quan troïng vaø höõu ích trong lòch söû. Toâi nghó ñeán voâ soá ngöôøi nöõ laø caùc vò töû ñaïo, caùc vò thaùnh vaø nhöõng nhaø thaàn bí löøng danh. Ñaëc bieät, toâi nghó ñeán thaùnh Cateârina Sienna vaø thaùnh Teâreâsa Avila, ñaõ ñöôïc Ñöùc giaùo hoaøng Phaoloâ VI phong taëng danh hieäu Tieán só Hoäi thaùnh. Vaø laøm sao chuùng ta laïi khoâng nhaéc ñeán bieát bao nhieâu ngöôøi nöõ, ñöôïc ñöùc tin thoâi thuùc, ñaõ daán thaân cho nhöõng saùng kieán xaõ hoäi heát söùc quan troïng, ñeå phuïc vuï nhöõng ngöôøi ngheøo nhaát trong nhöõng ngöôøi ngheøo? Ñôøi soáng cuûa Giaùo hoäi trong thieân nieân kyû thöù ba chaéc haún seõ khoâng thieáu nhöõng bieåu hieän môùi meû vaø ñaùng ngöôõng moä cuûa "thieân tö nöõ giôùi".
12. Bôûi vaäy, chò em thaân meán, chò em coù theå thaáy raèng Giaùo hoäi coù nhieàu lyù do ñeå hy voïng Hoäi nghò saép tôùi cuûa Lieân hieäp quoác taïi Baéc Kinh seõ neâu baät söï thaät troïn veïn veà ngöôøi nöõ. Caàn phaûi nhaán maïnh ñeán "thieân tö cuûa ngöôøi nöõ", khoâng chæ baèng caùch keå ñeán nhöõng phuï nöõ quan troïng vaø noåi tieáng ôû thôøi quaù khöù hay thôøi nay, maø caû nhöõng phuï nöõ bình thöôøng ñaõ theå hieän nöõ tính cuûa mình khi phuïc vuï ngöôøi khaùc trong ñôøi thöôøng. Vì chính khi haèng ngaøy phuïc vuï ngöôøi khaùc, ngöôøi nöõ thöïc hieän ôn goïi saâu xa cuûa mình. Coù leõ coøn hôn caû ngöôøi nam, ngöôøi nöõ thöøa nhaän con ngöôøi, bôûi vì ngöôøi nöõ nhìn baèng con tim. Ngöôøi nöõ khoâng bò leä thuoäc vaøo nhöõng heä thoáng yù thöùc hay chính trò khi nhìn ngöôøi khaùc. Ngöôøi nöõ nhìn ngöôøi khaùc trong neùt cao caû cuõng nhö trong nhöõng giôùi haïn cuûa hoï, ngöôøi nöõ ñeán vôùi hoï ñeå giuùp ñôõ hoï. Baèng caùch aáy, keá hoaïch caên baûn cuûa Ñaáng Taïo Hoùa ñöôïc thöïc hieän trong lòch söû nhaân loaïi; vaø moät veû ñeïp khoâng ngöøng boäc loä nôi nhieàu ôn goïi khaùc nhau; moät veû ñeïp khoâng chæ laø töï nhieân, maø nhaát laø veû ñeïp thieâng lieâng - maø ngay töø ñaàu Thieân Chuùa ñaõ ban cho con ngöôøi vaø ñaëc bieät cho ngöôøi nöõ.
Cuøng vôùi lôøi caàu nguyeän xin Chuùa ban cho cuoäc gaëp gôõ quan troïng taïi Baéc Kinh ñaït ñöôïc keát quaû toát ñeïp, toâi cuõng môøi goïi caùc coäng ñoaøn giaùo hoäi haõy bieán naêm nay thaønh cô hoäi thaønh taâm caûm taï Ñaáng Taïo Hoùa vaø Ñaáng Cöùu Ñoä traàn gian ñaõ ban cho chuùng ta kho taøng lôùn lao naøy, laø chính ngöôøi phuï nöõ. Theo taát caû moïi yù nghóa, phuï nöõ thuoäc veà di saûn taïo thaønh nhaân loaïi vaø chính Giaùo hoäi.
Nguyeän xin Meï Maria laø Nöõ Vöông tình yeâu ñoaùi nhìn ñeán caùc ngöôøi nöõ vaø söù maïng cuûa hoï trong vieäc phuïc vuï nhaân loaïi, phuïc vuï hoøa bình vaø môû roäng Vöông quoác cuûa Thieân Chuùa!
Toâi chuùc laønh cho chò em.
Vatican, ngaøy 29 thaùng 6 naêm 1995,
Leã troïng, kính hai thaùnh Toâng ñoà Pheâroâ vaø Phaoloâ
Gioan Phaoloâ II
Giaùo hoaøng
Trích Baûn tin Hieäp Thoâng / HÑGMVN, Soá 143 (Thaùng 9 & 10 naêm 2024)
(Nguoàn: Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vieät Nam)