Thö cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ
göûi caùc giaùm muïc Hoa Kyø
veà vaán ñeà lieân quan ñeán ngöôøi di cö vaø tò naïn
Thö cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ göûi caùc giaùm muïc Hoa Kyø veà vaán ñeà lieân quan ñeán ngöôøi di cö vaø tò naïn.
Chuyeån ngöõ: Taâm Buøi
Vatican (WHÑ 12-02-2025) - Vaøo ngaøy 10 thaùng 02 naêm 2025, Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ göûi thö ñeán Hoäi ñoàng Giaùm muïc Hoa Kyø veà vaán ñeà lieân quan ñeán ngöôøi di cö vaø tî naïn.
Sau ñaây laø baûn dòch Vieät ngöõ toaøn vaên böùc thö cuûa Ñöùc Thaùnh Cha:
Thö cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ
göûi caùc giaùm muïc Hoa Kyø
Anh em Giaùm muïc thaân meán,
Hoâm nay, toâi vieát thö naøy ñeå göûi ñeán anh em ñoâi lôøi trong nhöõng thôøi khaéc nhaïy caûm maø anh em ñang traûi qua vôùi tö caùch laø Muïc töû cuûa Daân Thieân Chuùa, nhöõng ngöôøi ñang cuøng nhau böôùc ñi taïi Hoa Kyø.
1. Haønh trình töø kieáp noâ leä ñeán töï do maø Daân Israel ñaõ traûi qua, nhö ñöôïc thuaät laïi trong saùch Xuaát Haønh, môøi goïi chuùng ta nhìn vaøo thöïc taïi thôøi ñaïi cuûa mình, voán ñang in ñaäm daáu aán cuûa hieän töôïng di cö. Ñaây laø moät thôøi khaéc quyeát ñònh trong lòch söû ñeå chuùng ta taùi khaúng ñònh khoâng chæ nieàm tin vaøo Thieân Chuùa, Ñaáng luoân gaàn guõi, ñaõ nhaäp theå, trôû thaønh ngöôøi di daân vaø tò naïn, maø coøn caû phaåm giaù voâ bieân vaø sieâu vieät cuûa moãi con ngöôøi.[1]
2. Nhöõng lôøi môû ñaàu naøy khoâng phaûi laø moät laäp luaän mang tính lyù thuyeát. Ngay caû khi chæ xem xeùt sô löôïc hoïc thuyeát xaõ hoäi cuûa Hoäi Thaùnh, chuùng ta cuõng thaáy roõ raèng Chuùa Gieâsu Kitoâ chính laø Emmanuel ñích thöïc (x. Mt 1,23); Ngöôøi khoâng xa laï vôùi kinh nghieäm khaéc nghieät khi bò truïc xuaát khoûi queâ höông mình vì moái ñe doïa ñeán maïng soáng, cuõng nhö kinh nghieäm phaûi laùnh naïn nôi moät xaõ hoäi vaø neàn vaên hoùa xa laï vôùi mình. Con Thieân Chuùa, khi trôû thaønh ngöôøi, cuõng ñaõ choïn soáng noãi bi kòch cuûa kieáp ngöôøi di cö. Toâi muoán nhaéc laïi, trong soá nhieàu ñieàu khaùc, nhöõng lôøi maø Ñöùc Giaùo hoaøng Pioâ XII ñaõ duøng ñeå môû ñaàu Toâng hieán Exsul Familia veà chaêm soùc di daân, ñöôïc xem laø "Ñaïi Hieán chöông" cuûa tö töôûng Hoäi Thaùnh veà di cö:
"Gia ñình Nazareth löu vong - Chuùa Gieâsu, Meï Maria vaø Thaùnh Giuse - nhöõng ngöôøi di cö ñeán Ai Caäp vaø tò naïn ôû ñoù ñeå traùnh côn thònh noä cuûa moät vò vua baát chính, chính laø maãu göông, laø ñieåm töïa vaø nieàm an uûi cho moïi ngöôøi di cö vaø löõ haønh thuoäc moïi thôøi ñaïi vaø quoác gia, cho taát caû nhöõng ai, vì bò baùch haïi hay tuùng thieáu, buoäc phaûi rôøi boû queâ höông, gia ñình thaân yeâu vaø baïn höõu ñeå ñeán nhöõng mieàn ñaát xa laï".[2]
3. Töông töï nhö vaäy, Chuùa Gieâsu Kitoâ, Ñaáng yeâu thöông moïi ngöôøi baèng moät tình yeâu phoå quaùt, daïy chuùng ta phaûi luoân nhìn nhaän phaåm giaù cuûa moãi con ngöôøi, khoâng loaïi tröø ai. Thaät vaäy, khi chuùng ta noùi ñeán "phaåm giaù voâ bieân vaø sieâu vieät," chuùng ta muoán nhaán maïnh raèng giaù trò neàn taûng nhaát cuûa con ngöôøi vöôït leân treân vaø naâng ñôõ moïi caân nhaéc phaùp lyù ñöôïc ñaët ra ñeå ñieàu chænh ñôøi soáng xaõ hoäi. Do ñoù, taát caû caùc Kitoâ höõu vaø taát caû nhöõng ngöôøi thieän chí ñöôïc môøi goïi xem xeùt tính hôïp phaùp cuûa caùc quy ñònh vaø chính saùch coâng döôùi aùnh saùng cuûa phaåm giaù con ngöôøi vaø caùc quyeàn caên baûn cuûa hoï, chöù khoâng phaûi ngöôïc laïi.
4. Toâi ñaõ theo doõi saùt sao cuoäc khuûng hoaûng nghieâm troïng ñang dieãn ra taïi Hoa Kyø lieân quan ñeán vieäc trieån khai chöông trình truïc xuaát haøng loaït. Löông taâm ngay thaúng khoâng theå khoâng coù phaùn ñoaùn pheâ bình vaø baøy toû söï baát ñoàng ñoái vôùi baát kyø bieän phaùp naøo, duø ngaám ngaàm hay coâng khai, ñoàng nhaát tình traïng cö truù baát hôïp phaùp cuûa moät soá ngöôøi di cö vôùi haønh vi phaïm toäi. Ñoàng thôøi, cuõng caàn nhìn nhaän quyeàn töï veä cuûa moät quoác gia vaø vieäc baûo ñaûm an toaøn cho coäng ñoàng tröôùc nhöõng ngöôøi ñaõ phaïm caùc toäi aùc baïo löïc hoaëc nghieâm troïng, duø khi coøn ôû trong nöôùc hay tröôùc khi nhaäp caûnh. Tuy nhieân, haønh ñoäng truïc xuaát nhöõng ngöôøi maø trong nhieàu tröôøng hôïp ñaõ buoäc phaûi rôøi boû queâ höông vì ngheøo ñoùi cuøng cöïc, baát oån, bò boùc loät, baùch haïi hoaëc do moâi tröôøng bò taøn phaù nghieâm troïng, laøm toån haïi ñeán phaåm giaù cuûa bieát bao ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ, vaø cuûa caû gia ñình, vaø ñaåy hoï vaøo tình traïng deã bò toån thöông vaø khoâng coù söï baûo veä.
5. Ñaây khoâng phaûi laø moät vaán ñeà nhoû: moät neàn phaùp quyeàn ñích thöïc ñöôïc kieåm chöùng chính xaùc qua caùch ñoái xöû xöùng nhaân phaåm maø moïi ngöôøi xöùng ñaùng nhaän ñöôïc, ñaëc bieät laø nhöõng ngöôøi ngheøo nhaát vaø bò gaït ra beân leà. Coâng ích ñích thöïc ñöôïc thuùc ñaåy khi xaõ hoäi vaø chính quyeàn, vôùi söï saùng taïo vaø toân troïng nghieâm ngaët caùc quyeàn cuûa moïi ngöôøi - nhö toâi ñaõ khaúng ñònh nhieàu laàn - bieát chaøo ñoùn, baûo veä, thaêng tieán vaø hoäi nhaäp nhöõng ngöôøi yeáu theá, khoâng ñöôïc baûo veä vaø deã bò toån thöông nhaát. Ñieàu naøy khoâng caûn trôû vieäc phaùt trieån moät chính saùch ñieàu chænh di cö coù traät töï vaø hôïp phaùp. Tuy nhieân, vieäc phaùt trieån naøy khoâng theå xaûy ra baèng caùch ñaëc quyeàn cho moät soá ngöôøi maø laïi hy sinh ngöôøi khaùc. Baát cöù ñieàu gì ñöôïc xaây döïng treân neàn taûng cuûa vuõ löïc, chöù khoâng phaûi treân söï thaät veà phaåm giaù bình ñaúng cuûa moãi con ngöôøi, thì khôûi ñaàu ñaõ sai vaø seõ keát thuùc trong thaát baïi.
6. Caùc Kitoâ höõu bieát raát roõ raèng chæ khi khaúng ñònh phaåm giaù voâ bieân cuûa moïi ngöôøi thì chính caên tính cuûa chuùng ta, caû vôùi tö caùch caù nhaân laãn coäng ñoaøn, môùi ñaït ñeán möùc tröôûng thaønh. Ñöùc aùi Kitoâ giaùo khoâng phaûi laø söï môû roäng daàn daàn cuûa nhöõng lôïi ích caù nhaân ñeå roài töø töø bao truøm theâm nhöõng ngöôøi khaùc vaø caùc nhoùm khaùc. Noùi caùch khaùc: con ngöôøi khoâng chæ laø moät caù theå ñôn thuaàn, töông ñoái côûi môû, vôùi moät soá caûm xuùc vò tha! Con ngöôøi laø moät chuû theå coù phaåm giaù, vaø qua moái töông quan neàn taûng vôùi moïi ngöôøi, ñaëc bieät laø vôùi nhöõng ngöôøi ngheøo nhaát, hoï môùi coù theå daàn daàn tröôûng thaønh trong caên tính vaø ôn goïi cuûa mình. Ordo amoris (traät töï cuûa tình yeâu) ñích thöïc maø chuùng ta phaûi coå voõ chính laø ñieàu ñöôïc khaùm phaù qua vieäc suy nieäm khoâng ngöøng veà duï ngoân "Ngöôøi Samaritanoâ nhaân haäu" (x. Lc 10,25-37), töùc laø suy nieäm veà tình yeâu xaây döïng tình huynh ñeä roäng môû cho taát caû moïi ngöôøi, khoâng loaïi tröø ai.[3]
7. Tuy nhieân, neáu moái baän taâm veà caên tính caù nhaân, coäng ñoaøn hay daân toäc khoâng ñaët trong vieãn töôïng naøy, thì noù raát deã ñöa ñeán moät tieâu chí mang tính yù thöùc heä, laøm bieán daïng ñôøi soáng xaõ hoäi vaø aùp ñaët yù chí cuûa keû maïnh nhö laø tieâu chuaån cuûa chaân lyù.
8. Toâi ghi nhaän nhöõng noã löïc quyù baùu cuûa anh em, caùc Giaùm muïc taïi Hoa Kyø thaân meán, khi anh em laøm vieäc chaët cheõ vôùi nhöõng di daân vaø tò naïn, loan baùo Chuùa Gieâsu Kitoâ vaø thaêng tieán caùc quyeàn caên baûn cuûa con ngöôøi. Thieân Chuùa seõ ban thöôûng doài daøo cho taát caû nhöõng gì anh em laøm ñeå baûo veä vaø beânh vöïc nhöõng ngöôøi bò xem laø keùm giaù trò, keùm quan troïng, hoaëc thaäm chí laø keùm nhaân tính!
9. Toâi keâu goïi taát caû caùc tín höõu trong Hoäi Thaùnh Coâng giaùo, cuõng nhö taát caû nhöõng ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ thieän chí, ñöøng ñeå mình bò cuoán theo nhöõng luaän ñieäu gaây chia reõ vaø gaây ra ñau khoå khoâng caàn thieát cho nhöõng anh chò em di daân vaø tò naïn cuûa chuùng ta. Vôùi loøng baùc aùi vaø söï saùng suoát, taát caû chuùng ta ñöôïc môøi goïi soáng tinh thaàn lieân ñôùi vaø tình huynh ñeä, xaây döïng nhöõng nhòp caàu ñeå ngaøy caøng xích laïi gaàn nhau hôn, traùnh xa nhöõng böùc töôøng oâ nhuïc, vaø hoïc caùch trao ban maïng soáng cuûa mình, nhö chính Chuùa Gieâsu Kitoâ ñaõ hieán maïng soáng vì ôn cöùu ñoä cuûa taát caû moïi ngöôøi.
10. Chuùng ta haõy caàu xin Ñöùc Meï Guadalupe che chôû caùc caù nhaân vaø gia ñình ñang soáng trong lo sôï hoaëc ñau khoå vì vaán ñeà di cö vaø/hoaëc bò truïc xuaát. Xin "Ñöùc Trinh Nöõ Da Maøu" (Virgen Morena), Ñaáng ñaõ bieát caùch hoøa giaûi caùc daân toäc töøng ñoái nghòch nhau, ban ôn ñeå taát caû chuùng ta coù theå gaëp laïi nhau nhö anh chò em trong voøng tay töø maãu cuûa Meï, vaø nhôø ñoù tieán theâm moät böôùc trong vieäc xaây döïng moät xaõ hoäi huynh ñeä hôn, bao dung hôn vaø toân troïng phaåm giaù cuûa moïi ngöôøi hôn.
Thaân aùi trong tình huynh ñeä,
Phanxicoâ
Töø Vatican, ngaøy 10 thaùng 2 naêm 2025
- - - - - - - - - - - - - -
[1] x. Boä Giaùo lyù Ñöùc Tin, Tuyeân ngoân Dignitas infinita veà phaåm giaù con ngöôøi, ngaøy 02 thaùng 4 naêm 2024.
[2] Ñöùc Giaùo hoaøng Pioâ XII, Toâng hieán Exsul Familia, ngaøy 1 thaùng 8 naêm 1952:
"Exsul Familia Nazarethana Iesus, Maria, Ioseph, cum ad Aegyptum emigrans tum in Aegypto profuga impii regis iram aufugiens, typus, exemplar et praesidium exstat omnium quorumlibet temporum et locorum emigrantium, peregrinorum ac profugorum omne genus, qui, vel metu persecutionum vel egestate compulsi, patrium locum suavesque parentes et propinquos ac dulces amicos derelinquere coguntur et aliena petere."
[3] x. Ñöùc Giaùo hoaøng Phanxicoâ, Thoâng ñieäp Fratelli tutti, ngaøy 3 thaùng 10 naêm 2020.