Dieãn vaên cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ
daønh cho quyù vieân chöùc cuûa
Toøa thöôïng thaåm Rota ôû Roma naêm 2025
Dieãn vaên cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ daønh cho quyù vieân chöùc cuûa Toøa thöôïng thaåm Rota ôû Roma naêm 2025.
Chuyeån ngöõ: Nt. Anna Ngoïc Dieäp, OP
Vatican (WHÑ 01-02-2025) - Saùng ngaøy 31 thaùng 01 naêm 2025, Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ tieáp caùc thaåm phaùn cuûa Toøa Thöôïng thaåm Rota ôû Roma nhaân dòp khai maïc Naêm Tö Phaùp 2025.
Sau ñaây laø baûn dòch Vieät ngöõ toaøn vaên baøi Dieãn vaên cuûa Ñöùc Thaùnh Cha:
Dieãn vaên cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ
daønh cho quyù vieân chöùc cuûa Toøa thöôïng thaåm Rota ôû Roma
nhaân dòp khai maïc Naêm Tö Phaùp 2025
Hoäi tröôøng Clementine
Thöù Saùu, ngaøy 31 thaùng 01 naêm 2025
Quyù thaåm phaùn cuûa Toøa Thöôïng thaåm thaân meán,
Dòp khai maïc Naêm Tö phaùp cuûa Toøa Thöôïng thaåm Rota Roâma mang ñeán cho toâi cô hoäi ñeå moät laàn nöõa baøy toû söï traân troïng vaø bieát ôn cuûa toâi ñoái vôùi coâng vieäc cuûa quyù vò. Toâi noàng nhieät chaøo ñoùn Ñöùc OÂng Chaùnh aùn cuøng taát caû quyù vò ñang phuïc vuï taïi Toøa Thöôïng thaåm naøy.
Naêm nay ñaùnh daáu kyû nieäm 10 naêm ban haønh hai Töï saéc, Mitis Iudex Dominus Iesus vaø Mitis et Misericors Iesus, qua ñoù toâi ñaõ caûi caùch quy trình tuyeân boá hoân nhaân voâ hieäu. Nhaân dòp gaëp maët truyeàn thoáng naøy, toâi muoán cuøng vôùi quyù vò nhôù laïi tinh thaàn ñaõ thaám nhuaàn cuoäc caûi caùch naøy - moät tinh thaàn maø quyù vò ñaõ aùp duïng vôùi naêng löïc vaø söï taän taâm, vaø vì lôïi ích cuûa toaøn theå tín höõu.
Nhu caàu söûa ñoåi caùc quy taéc lieân quan ñeán thuû tuïc tuyeân boá hoân nhaân voâ hieäu ñaõ ñöôïc neâu roõ trong Thöôïng Hoäi ñoàng Ngoaïi thöôøng naêm 2014, khi caùc Nghò phuï ñeà nghò laøm cho caùc thuû tuïc xeùt xöû trôû neân deã tieáp caän vaø hôïp lyù hôn (x. Relatio Synodi 2014, soá 48). Qua ñoù, caùc Nghò phuï ñaõ nhaán maïnh tính caáp thieát cuûa vieäc hoaøn thaønh söï chuyeån ñoåi muïc vuï cuûa caùc cô caáu trong Giaùo hoäi, voán ñaõ ñöôïc keâu goïi trong Toâng huaán Evangelii gaudium (x. soá 27).
Söï chuyeån ñoåi naøy caøng trôû neân thích hôïp hôn khi lieân quan ñeán vieäc thöïc thi coâng lyù, nhaèm ñaùp öùng caùch toát nhaát ñoái vôùi nhöõng ai tìm ñeán Giaùo hoäi ñeå laøm saùng toû tình traïng hoân nhaân cuûa hoï (x. Baøi dieãn vaên daønh cho Toøa Thöôïng thaåm Rota Roâma, ngaøy 23/01/2015).
Toâi mong muoán giaùm muïc, giaùm muïc giaùo phaän, giöõ vai troø trung taâm trong cuoäc caûi caùch. Thaät vaäy, giaùm muïc chòu traùch nhieäm thöïc thi coâng lyù trong giaùo phaän cuûa mình, vöøa laø ngöôøi baûo ñaûm söï gaàn guõi vaø giaùm saùt caùc toøa aùn, vöøa laø thaåm phaùn, ngöôøi tröïc tieáp ñöa ra quyeát ñònh trong nhöõng tröôøng hôïp maø söï voâ hieäu cuûa hoân nhaân döôøng nhö hieån nhieân, hoaëc thoâng qua processus brevior (thuû tuïc ruùt goïn) nhö moät söï bieåu hieän cuûa söï quan taâm ñeán salus animarum (phaàn roãi caùc linh hoàn).
Vì vaäy, toâi ñaõ thuùc giuïc vieäc loàng gheùp hoaït ñoäng cuûa caùc toøa aùn vaøo hoaït ñoäng muïc vuï giaùo phaän, ñoàng thôøi höôùng daãn caùc giaùm muïc baûo ñaûm raèng caùc tín höõu nhaän thöùc ñöôïc söï toàn taïi cuûa quy trình naøy nhö moät giaûi phaùp khaû thi cho hoaøn caûnh khoù khaên maø hoï ñang gaëp phaûi. Ñoâi khi, thaät ñaùng buoàn khi bieát raèng nhieàu tín höõu khoâng heà hay bieát veà söï toàn taïi cuûa con ñöôøng naøy. Hôn nöõa, ñieàu quan troïng laø "caùc tieán trình xeùt xöû phaûi ñöôïc mieãn phí, ñeå Giaùo hoäi theå hieän# tình yeâu nhöng khoâng cuûa Chuùa Kitoâ, maø nhôø ñoù taát caû chuùng ta ñaõ ñöôïc cöùu ñoä" (Mitis et Misericors Iesus, Lôøi môû ñaàu, VI).
Cuï theå, söï quan taâm cuûa giaùm muïc ñöôïc theå hieän qua vieäc baûo ñaûm, theo luaät ñònh, vieäc thaønh laäp toøa aùn trong giaùo phaän cuûa mình, vôùi ñoäi nguõ nhaân söï ñöôïc ñaøo taïo baøi baûn - goàm caû giaùo só vaø giaùo daân - phuø hôïp vôùi nhieäm vuï naøy; ñoàng thôøi baûo ñaûm raèng hoï thöïc thi coâng vieäc cuûa mình vôùi söï coâng baèng vaø taän taâm. Vieäc ñaàu tö vaøo coâng taùc ñaøo taïo nhöõng ngöôøi thi haønh nhieäm vuï naøy - bao goàm ñaøo taïo veà khoa hoïc, nhaân baûn vaø thieâng lieâng-luoân mang laïi lôïi ích cho caùc tín höõu, nhöõng ngöôøi coù quyeàn ñöôïc xem xeùt caån troïng caùc thænh caàu cuûa hoï, ngay caû khi hoï nhaän ñöôïc phaûn hoài khoâng thuaän lôïi.
Cuoäc caûi caùch naøy ñaõ ñöôïc ñònh höôùng-vaø vieäc thöïc thi vieäc caûi caùch cuõng phaûi ñöôïc ñònh höôùng-bôûi moái quan taâm ñeán phaàn roãi caùc linh hoàn (x. Mitis Iudex, Lôøi môû ñaàu). Chuùng ta ñöôïc môøi goïi bôûi noãi ñau vaø nieàm hy voïng cuûa raát nhieàu tín höõu ñang tìm kieám söï roõ raøng lieân quan ñeán khaû naêng tham gia troïn veïn vaøo ñôøi soáng bí tích. Ñoái vôùi nhieàu ngöôøi ñaõ "traûi qua moät cuoäc hoân nhaân khoâng haïnh phuùc, vieäc xaùc minh söï toàn taïi hoaëc thieáu tính hieäu löïc cuûa daây hoân nhaân laø moät khaû naêng quan troïng; vaø nhöõng ngöôøi naøy caàn ñöôïc hoã trôï treân haønh trình naøy moät caùch nhanh choùng nhaát" (Dieãn vaên daønh cho tham döï vieân khoùa hoïc do Toøa Thöôïng thaåm Rota Roâma toå chöùc, ngaøy 12/03/2016).
Caùc chuaån möïc quy ñònh thuû tuïc toá tuïng phaûi baûo ñaûm moät soá quyeàn vaø nguyeân taéc neàn taûng, tröôùc heát laø quyeàn ñöôïc baøo chöõa vaø giaû ñònh tính hieäu löïc cuûa hoân nhaân. Muïc ñích cuûa tieán trình naøy khoâng phaûi laø "ñeå laøm cho ñôøi soáng tín höõu trôû neân phöùc taïp moät caùch voâ ích, vaø caøng khoâng phaûi ñeå laøm traàm troïng theâm caùc tranh tuïng cuûa hoï, maø ñuùng hôn laø ñeå phuïc vuï söï thaät" (Ñöùc Beâneâñictoâ XVI, Dieãn vaên daønh cho Toøa Thöôïng thaåm Rota Roâma, ngaøy 28/01/2006).
Toâi nhôù ñeán lôøi cuûa Thaùnh Giaùo hoaøng Phaoloâ VI sau khi hoaøn taát cuoäc caûi caùch ñöôïc thöïc hieän qua Töï saéc Motu Proprio Causas matrimoniales. Ngaøi nhaän ñònh raèng: "Trong nhöõng söï ñôn giaûn hoùa [...] ñöôïc ñöa vaøo vieäc xöû lyù caùc vuï aùn hoân nhaân, muïc ñích laø laøm cho tieán trình naøy trôû neân deã daøng hôn, vaø do ñoù mang tính muïc vuï hôn, maø khoâng laøm phöông haïi ñeán caùc tieâu chí veà söï thaät vaø coâng lyù, voán laø ñieàu maø moät phieân toøa phaûi tuaân thuû moät caùch trung thöïc, vôùi tin töôûng raèng traùch nhieäm vaø söï khoân ngoan cuûa caùc vò Muïc töû ñöôïc daán thaân caùch ñaïo ñöùc vaø tröïc tieáp hôn" (Dieãn vaên daønh cho Toøa Thöôïng thaåm Rota Roâma, ngaøy 30/01/1975).
Töông töï nhö vaäy, cuoäc caûi caùch gaàn ñaây nhaèm thuùc ñaåy "khoâng phaûi laø vieäc tuyeân boá hoân nhaân voâ hieäu, maø laø ñaåy nhanh tieán trình-toác ñoä-cuõng nhö söï ñôn giaûn caàn thieát, ñeå nhöõng ñaùm maây nghi ngôø khoâng che phuû taâm hoàn caùc tín höõu" (Mitis Iudex, Lôøi môû ñaàu). Thaät vaäy, ñeå traùnh tình traïng do thuû tuïc quaù phöùc taïp maø caâu noùi "summum ius, summa iniuria" (coâng lyù toái cao coù theå trôû thaønh baát coâng toät cuøng - Cicero, De Officiis, I, 10, 33) trôû thaønh hieän thöïc, toâi ñaõ baõi boû yeâu caàu veà phaùn quyeát ñoàng thuaän keùp vaø khuyeán khích vieäc ra quyeát ñònh nhanh choùng hôn trong caùc vuï aùn maø söï voâ hieäu laø hieån nhieân, nhaèm phuïc vuï lôïi ích cuûa caùc tín höõu vaø mong muoán mang laïi söï bình an cho löông taâm hoï. Thaät laø hieån nhieân-nhöng toâi muoán nhaán maïnh laïi ôû ñaây-laø cuoäc caûi caùch ñaët ra moät thaùch thöùc lôùn ñoái vôùi söï khoân ngoan cuûa quyù vò trong vieäc aùp duïng caùc quy phaïm. Vaø ñieàu naøy "ñoøi hoûi hai nhaân ñöùc lôùn: khoân ngoan vaø coâng lyù, caû hai phaûi ñöôïc soi saùng bôûi ñöùc aùi. Coù moät moái lieân keát maät thieát giöõa khoân ngoan vaø coâng lyù, bôûi vì vieäc thöïc haønhprudentia iuris (söï khoân ngoan trong phaùp luaät) nhaèm ñaït ñeán söï nhaän bieát ñieàu coâng chính trong töøng tröôøng hôïp cuï theå" (Dieãn vaên daønh cho Toøa Thöôïng thaåm Rota Roâma, ngaøy 25 /01/2024).
Moãi ngöôøi tham gia vaøo tieán trình naøy ñeàu tieáp caän thöïc taïi hoân nhaân vaø gia ñình vôùi söï toân kính, bôûi vì gia ñình laø moät phaûn chieáu soáng ñoäng cuûa söï hieäp thoâng tình yeâu nôi Thieân Chuùa Ba Ngoâi (x. Amoris laetitia, soá 11). Hôn nöõa, nhöõng ngöôøi phoái ngaãu ñöôïc keát hôïp trong hoân nhaân ñaõ laõnh nhaän aân hueä baát khaû phaân ly, voán khoâng phaûi laø moät muïc tieâu maø hoï phaûi ñaït ñöôïc baèng noã löïc cuûa mình, cuõng khoâng phaûi laø moät söï haïn cheá ñoái vôùi töï do cuûa hoï, maø laø moät lôøi höùa töø Thieân Chuùa-Ñaáng maø loøng trung tín cuûa Ngaøi laøm cho söï trung tín cuûa con ngöôøi trôû neân khaû thi. Coâng vieäc phaân ñònh cuûa quyù vò veà söï toàn taïi hoaëc khoâng toàn taïi cuûa moät hoân nhaân thaønh söï chính laø moät söù vuï, moät söù vuï phuïc vuï salus animarum (phaàn roãi caùc linh hoàn), bôûi vì noù giuùp caùc tín höõu nhaän bieát hoaëc ñoùn nhaän söï thaät veà hoaøn caûnh caù nhaân cuûa hoï. Thaät vaäy, "moãi phaùn quyeát coâng baèng veà tính thaønh söï hoaëc voâ hieäu cuûa hoân nhaân ñeàu ñoùng goùp vaøo neàn vaên hoùa veà tính baát khaû phaân ly cuûa hoân nhaân, caû trong Giaùo hoäi laãn trong theá giôùi" (Thaùnh Gioan Phaoloâ II, Dieãn vaên tröôùc Toøa Thöôïng thaåm Rota Roâma, ngaøy 29/01/2002).
Anh chò em thaân meán, Giaùo hoäi trao phoù cho anh chò em moät nhieäm vuï khoâng chæ vôùi traùch nhieäm lôùn lao, maø tröôùc heát coøn mang veû ñeïp cao caû: ñoù laø giuùp thanh luyeän vaø phuïc hoài caùc moái töông quan lieân vò. Boái caûnh Naêm Thaùnh maø chuùng ta ñang soáng caøng laøm cho coâng vieäc cuûa anh chò em ñöôïc traøn ñaày hy voïng, moät nieàm hy voïng khoâng laøm thaát voïng (x. Rm 5,5).
Toâi caàu xin cho taát caû anh chò em, peregrinantes in spem (nhöõng ngöôøi haønh höông cuûa hy voïng), ñöôïc traøn ñaày aân suûng cuûa söï hoaùn caûi vui töôi vaø aùnh saùng ñeå ñoàng haønh vôùi caùc tín höõu ñeán vôùi Chuùa Kitoâ, Ñaáng laø vò Thaåm phaùn hieàn laønh vaø giaøu loøng thöông xoùt. Toâi öu aùi ban pheùp laønh cho anh chò em, vaø xin anh chò em, laøm ôn caàu nguyeän cho toâi. Xin caûm ôn!
Nt. Anna Ngoïc Dieäp, OP
Doøng Ña Minh Thaùnh Taâm
Chuyeån ngöõ töø: vatican.va (31/01/2025)