Cöûa Thaùnh vaø thôøi gian thaùnh
Cöûa Thaùnh vaø thôøi gian thaùnh.
Vatican News
(Vatican News 20-12-2024) - Trong tinh thaàn nhöõng ngaøy caän keà Naêm Thaùnh, Nguyeät san "Phuï nöõ Giaùo hoäi Theá giôùi" cuûa Baùo Quan saùt vieân Roma, cuûa thaùng 12 naêm 2024 ñaõ coù moät baøi vieát suy tö veà yù nghóa thaàn hoïc vaø bieåu töôïng cuûa Naêm Thaùnh, trong ñoù nhaán maïnh raèng "khoâng gioáng nhö giôùi laõnh ñaïo trong daân vôùi hình aûnh soùi ñoäi loát muïc töû, Chuùa Gieâsu töï nhaän laø muïc töû ñích thöïc cuûa ñaøn chieân, laø ngöôøi duy nhaát coù theå böôùc vaøo chuoàng chieân qua cöûa, nhöng ngay laäp töùc, Ngöôøi laïi töï nhaän laø cöûa chuoàng chieân".
Ngaøy 24/12/2024, moät vò Giaùo hoaøng cao nieân seõ böôùc qua Cöûa Thaùnh cuûa Ñeàn thôø Thaùnh Pheâroâ, vôùi söï khoù nhoïc nhöng cuõng baèng yù chí. Cöûa ñöôïc goïi laø "thaùnh" vaø ñaõ ñöôïc xaây kín laïi vaøo ngaøy beá maïc cuûa Naêm Thaùnh tröôùc ñoù - Naêm Thaùnh ngoaïi thöôøng ñöôïc khai maïc ngaøy 29/11/2015, dòp kyû nieäm 50 naêm Coâng ñoàng Vatican II vaø ñöôïc daønh rieâng cho loøng thöông xoùt. Söùc maïnh bieåu töôïng cuûa cöû chæ naøy thaät lôùn lao: Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ seõ phaù ñoå böùc töôøng vaø böôùc vaøo Vöông cung Thaùnh ñöôøng maø ngaøy nay ñaïi dieän tröôùc tieân cho trung taâm cuûa Giaùo hoäi Coâng giaùo. Khoâng chæ Ñöùc Thaùnh Cha thöïc hieän cöû chæ naøy, nhöng taát caû moïi ngöôøi ñeàu ñöôïc môøi laøm nhö ngaøi trong suoát naêm. Böôùc qua Cöûa Thaùnh, khoâng chæ veà maët theå lyù, maø hôn nöõa laø trong söï hieäp thoâng vôùi caùc yù chæ cuûa Naêm Thaùnh.
Laàn naøy, vì laø moät Naêm Thaùnh thöôøng leä chöù khoâng phaûi ngoaïi thöôøng, cuøng vôùi Cöûa Thaùnh cuûa Ñeàn thôø Thaùnh Pheâroâ vaø ba Ñeàn thôø khaùc ôû Roâma, Ñöùc Thaùnh Cha seõ môû moät caùnh cöûa khaùc, cöûa nhaø tuø, moät nôi maø chính vì khoâng theå böôùc qua veà maët theå lyù gôïi leân moät caùch maïnh meõ nhu caàu töï do.
Theo thöïc haønh toaøn xaù cuûa Do Thaùi, nhöõng lôøi cuûa ngoân söù Isaia, ñöôïc Chuùa Gieâsu ñeà caäp ñeán chính Ngöôøi trong dieãn töø khai maïc söù vuï Meâsia trong hoäi ñöôøng Nazareth: "Thaàn Khí Chuùa ngöï treân toâi, vì Chuùa ñaõ xöùc daàu taán phong toâi, ñeå toâi loan baùo Tin Möøng cho keû ngheøo heøn. Ngöôøi ñaõ sai toâi ñi coâng boá cho keû bò giam caàm bieát hoï ñöôïc tha, cho ngöôøi muø bieát hoï ñöôïc saùng maét, traû laïi töï do cho ngöôøi bò aùp böùc, coâng boá moät naêm hoàng aân cuûa Chuùa" (Lc 4, 18). Vôùi cöû chæ naøy vaø töø caùnh cöûa ñoù, Ñöùc Thaùnh Cha vaø toaøn theå Giaùo hoäi khoâng chæ böôùc vaøo moät khoâng gian ñöôïc nhìn nhaän laø thaùnh thieâng, nhöng coøn laø moät thôøi gian thaùnh, moät "naêm aân suûng".
Thaùnh hoùa thôøi gian
Naêm Thaùnh laø moät trong nhieàu di saûn maø Kitoâ giaùo coù ñöôïc nhôø Do Thaùi giaùo, ñaëc bieät taàm nhìn vó ñaïi veà thaùnh hoùa thôøi gian. Ñoái vôùi con ngöôøi, thôøi gian cuøng vôùi khoâng gian töôïng tröng cho hoaøn caûnh quan troïng moät caùch tuyeät haûo. Tuy nhieân, thôøi gian cuõng laøm cho con ngöôøi khoù chòu, bôûi laøm cho söï soáng hao moøn vaø caùi cheát ñeán gaàn hôn. Vôùi vieäc "phaùt minh" sabaùt, nghóa laø phaân bieät giöõa thôøi gian daønh cho coâng vieäc cuûa con ngöôøi vaø thôøi gian daønh cho Thieân Chuùa, Israel thöïc hieän moät hoaït ñoäng mang tính quyeát ñònh: con ngöôøi khoâng bò thôøi gian thoáng trò, nhöng chính hoï thoáng trò thôøi gian khi nhaän ra raèng Thieân Chuùa laø chuû thôøi gian bôûi vì Ngöôøi ñaõ in saâu vaøo coâng trình saùng taïo cuûa Ngöôøi luaät ñan xen giöõa hoaït ñoäng vaø nghæ ngôi. Noùi toùm laïi, coù moät ngöôøi maïnh meõ hôn thôøi gian vaø laø ngöôøi duy nhaát coù theå "chuoäc laïi" thôøi gian bôûi vì vôùi moùn quaø söï soáng baát töû, ngöôøi aáy ñaõ loaïi boû ñöôïc "noïc ñoäc" cuûa noù khoûi caùi cheát, nhö Thaùnh Phaoloâ vieát cho caùc Kitoâ höõu ôû Coârintoâ (1Cr 15,55).
Ngaøy thöù baûy, ngaøy sabaùt, ngaøy nghæ, cuõng nhö naêm sabaùt dieãn ra baûy naêm moät laàn, thaùnh hoùa ngaøy, tuaàn vaø thaùng, vaø sau ñoù, vieäc thieát laäp naêm toaøn xaù ñaõ cuûng coá hôn nöõa moâ hình sabaùt baèng caùch gaén chaët noù vôùi moät moät khoaûng thôøi gian daøi hôn: "ñaát phaûi nghæ moät sabaùt kính Ñöùc Chuùa. Trong saùu naêm, caùc ngöôi seõ gieo vaõi trong caùnh ñoàng cuûa caùc ngöôi, trong saùu naêm, caùc ngöôi seõ tæa vöôøn nho cuûa caùc ngöôi, vaø caùc ngöôi seõ thu hoa lôïi. Nhöng naêm thöù baûy seõ laø moät sabaùt, moät thôøi kyø ñaát nghæ, moät sabaùt kính Ñöùc Chuùa [#] Caùc ngöôi phaûi tính baûy tuaàn naêm, nghóa laø baûy laàn baûy naêm; thôøi gian cuûa baûy tuaàn naêm ñoù laø boán möôi chín naêm. Thaùng thöù baûy, ngaøy moàng möôøi trong thaùng, caùc ngöôi seõ thoåi tuø vaø giöõa tieáng reo hoø ; vaøo ngaøy Xaù toäi, caùc ngöôi seõ thoåi tuø vaø trong toaøn xöù caùc ngöôi. Caùc ngöôi seõ coâng boá naêm thöù naêm möôi laø naêm thaùnh vaø seõ tuyeân caùo trong xöù leänh aân xaù cho moïi ngöôøi soáng taïi ñoù [#]. Ñoái vôùi caùc ngöôi, naêm thöù naêm möôi seõ laø thôøi kyø toaøn xaù: caùc ngöôi khoâng ñöôïc gieo, khoâng ñöôïc gaët luùa töï nhieân moïc, khoâng ñöôïc haùi trong vöôøn nho khoâng caét tæa. Vì ñoù laø thôøi kyø toaøn xaù, moät naêm thaùnh ñoái vôùi caùc ngöôi (Lv 25, 1-12). Toùm laïi, trong naêm toaøn xaù, taát caû phaûi trôû veà coäi nguoàn, nghóa laø ñöôïc traû veà trong tay Thieân Chuùa: ñaát ñai nghæ ngôi, nôï naàn ñöôïc tha vaø noâ leä ñöôïc traû töï do vaø thôøi gian cuûa lòch söû ñöôïc thaùnh hoùa.
Lieäu Israel coå xöa coù toân troïng quy ñònh naøy hay khoâng, hay lieäu quy ñònh chæ ñaïi dieän cho yù töôûng cuûa moät moâ hình xaõ hoäi, laø chuû ñeà thaûo luaän giöõa caùc hoïc giaû. Tuy nhieân, thöïc teá laø Kitoâ giaùo thôøi trung coå vaø sau ñoù laø Coâng giaùo Roma ñaõ ñaûm nhaän quy taéc cuûa Naêm Thaùnh sau khi taâm linh hoùa caùc ñöôøng neùt cuûa quy taéc naøy: vieäc tha thöù haäu quaû cuûa toäi loãi thay theá cho vieäc hoaøn traû ñaát vaø lòch söû cho Thieân Chuùa vaø do ñoù vai troø trung gian thieát yeáu cuûa Giaùo hoäi nhaèm ñaït ñöôïc ôn cöùu ñoä ñôøi ñôøi, ñaõ ñöôïc khaúng ñònh moät caùch maïnh meõ. Nhö taùc giaû Thaùnh vònh ñaõ tieân baùo, chính Thieân Chuùa seõ vöôït qua nhöõng caùnh coång cuûa thôøi gian ñeå ñeán vaø cö truù treân traùi ñaát: "Hôõi cöûa ñeàn, haõy caát cao leân, cao leân nöõa, hôõi cöûa ñeàn coå kính, ñeå Ñöùc Vua vinh hieån ngöï vaøo" (Tv 24.7) .
Toâi laø cöûa
Moät thöïc taïi, moät aån duï, moät bieåu töôïng: cöûa coøn ñeà caäp moät caùch maïnh meõ hôn ñeán chieàu kích quan troïng khaùc cuûa Naêm Thaùnh, ñoù laø khoâng gian ñeå ôû, coù theå laø nhaø, thaønh phoá, quoác gia hay cuoäc soáng. Khoâng phaûi luùc naøo chuùng ta cuõng nhaän ra ñieàu ñoù, nhöng haøng ngaøy chuùng ta lieân tuïc ñi qua nhöõng caùnh cöûa, chuùng ta môû vaø ñoùng cöûa. Ñoù laø nhöõng lính canh ñaûm baûo tính ña daïng cuûa khoâng gian vaø xaùc ñònh caùc ñòa ñieåm, thieát laäp baûn ñoà haønh trình cuûa chuùng ta.
Duø to lôùn hay nheï nhaøng, baèng vaøng cuûa Ñieän Kremlin hay baèng vaûi cuûa cöûa leàu traïi tò naïn, nhöõng caùnh cöûa cuõng laø moät aån duï quan troïng veà cuoäc soáng vaø tính hai maët naêng ñoäng cuûa noù, bôûi vì cöûa ñeà caäp ñeán nhöõng haønh ñoäng quan troïng maø chaát löôïng thôøi gian vaø khoâng gian maø noù dieãn ra phuï thuoäc: vaøo-ra hoaëc môû-ñoùng hoaëc ñoùn tieáp-xua ñuoåi. Cuoái cuøng, vì lyù do naøy, cöûa coù theå mang phaåm chaát cuûa moät bieåu töôïng ngay caû trong boái caûnh toân giaùo, nhö ñöôïc theå hieän qua taàm quan troïng cuûa noù trong moät trong nhöõng thôøi ñieåm maïnh meõ ñôøi soáng cuûa Giaùo hoäi Coâng giaùo, ñoù laø Naêm Thaùnh.
Vieäc khaùm phaù yù nghóa bieåu töôïng cuûa "cöûa thaùnh" cuõng coù theå baét ñaàu töø Kinh Thaùnh. Bôûi vì, laø cuoán saùch vó ñaïi veà Thieân Chuùa ôû vôùi con ngöôøi, Kinh Thaùnh coù raát nhieàu cöûa, duø ñaùnh daáu ngöôõng cöûa nhaø hay ngöôõng cöûa thaønh phoá, ñeàu ñeà caäp ñeán nhöõng noäi dung thaàn hoïc roõ raøng. ÔÛ ñaây chuùng ta chæ coù theå nhaéc laïi hai söï kieän töø Cöïu Öôùc vaø moät töø Taân Öôùc, nhöõng ñieàu giuùp chuùng ta xaùc ñònh nhöõng yù nghóa thaàn hoïc coù theå coù cuûa cöûa Naêm Thaùnh.
Sau giaác mô veà chieác thang ôû treân maët ñaát nhöng phaàn phía treân chaïm tôùi trôøi vaø treân ñoù caùc thieân thaàn cuûa Chuùa leân xuoáng, toå phuï Giacoùp nhaän ra raèng nôi maø oâng ñöôïc traûi nghieäm veà Chuùa phaûi ñöôïc thaùnh hieán, do ñoù bieán ñoåi yù nghóa thoâng thöôøng cuûa noù, trôû thaønh moät nôi hieän dieän cuûa Thieân Chuùa, nghóa laø moät nôi maø töø ñoù ngöôøi ta coù theå leân tôùi Trôøi Cao: "Nôi naøy ñaùng sôï thay! Ñaây laø nhaø cuûa Thieân Chuùa, laø cöûa trôøi, chöù khoâng phaûi laø gì khaùc" (St 28,17). Cöûa nhaø Chuùa cho pheùp böôùc vaøo moät khoâng gian "khaùc", nôi Chuùa hieän dieän, nôi nhöõng suy nghó trôû thaønh "nhöõng thò kieán" tieát loä yù nghóa cuûa nhöõng gì chuùng ta ñang soáng. Nhö vaäy, moät caùch aån duï, sinh vaø töû laø nhöõng caùnh cöûa töø ñoù con ngöôøi böôùc vaøo cuoäc soáng vaø töø ñoù con ngöôøi ra ñi, vaø ñoái vôùi Kinh Thaùnh, nhöõng cöûa naøy ñöôïc canh giöõ, nghóa laø, chuùng khoâng xaùc ñònh moät caùch maùy moùc loái ñi giöõa tröôùc vaø sau, nhöng nhö Thaùnh vònh gia, Thieân Chuùa, ñaáng baûo veä söï soáng, "seõ gìn giöõ baïn luùc ra vaøo lui tôùi, töø giôø ñaây cho ñeán maõi muoân ñôøi" (Tv 121,8).
Tuy nhieân, cöûa cuõng canh giöõ loái ñi giöõa beân trong vaø beân ngoaøi, giöõa nhu caàu thuoäc veà ñeå caûm thaáy ñöôïc baûo veä vaø nhu caàu töï do ñeå kín muùc söùc soáng. Vì lyù do naøy, caùch dieãn ñaït mang tính thaàn hoïc saâu saéc nhaát veà traùch nhieäm töôïng tröng cuûa cöûa laø ñieàu mang taàm quan troïng veà maët Kitoâ hoïc khi Chuùa Gieâsu ñoàng nhaát cöûa vôùi chính Ngöôøi.
Trong ñoaïn Tin Möøng Gioan, vöøa gôïi caûm xuùc nhöng vöøa phöùc taïp, Chuùa Gieâsu tröôùc tieân töï nhaän mình laø muïc töû ñích thöïc cuûa ñaøn chieân, bôûi vì khoâng nhö nhöõng nhaø laõnh ñaïo daân laø soùi ñoäi loát muïc töû, Chuùa Gieâsu laø ngöôøi duy nhaát coù theå ñi vaøo chuoàng chieân qua cöûa, nhöng roài ngay sau ñoù, Ngöôøi töï nhaän laø cöûa chuoàng chieân: "Toâi laø cöûa cho chieân ra vaøo. Moïi keû ñeán tröôùc toâi ñeàu laø troäm cöôùp; nhöng chieân ñaõ khoâng nghe hoï" (Ga 10,7). Nhö moïi khi, Chuùa Gieâsu chæ tieát loä caên tính Meâsia cuûa Ngöôøi cho nhöõng ai coù khaû naêng ñi vaøo beân trong böùc aûnh, ñeå naém baét ñöôïc söùc maïnh bieåu töôïng vaø tieàm naêng cuûa noù ñeå chuyeån thaønh moät söï hieän thöïc hoùa treân thöïc teá: ñi qua Ngöôøi, ñaøn chieân seõ coù theå ra ngoaøi maø khoâng sôï haõi ñeå taän höôûng ñoàng coû. Vaø chính nhôø ñi qua Cöûa naøy maø ñaøn chieân seõ coù theå quay trôû laïi ñeå ñöôïc baûo veä khoûi baày soùi.
Khi Ñöùc Thaùnh Cha khai maïc Naêm Thaùnh AÂn Suûng baèng caùch böôùc qua Cöûa Thaùnh vaøo ñeâm Giaùng sinh, ngaøi cuõng seõ yeâu caàu Giaùo hoäi trôû veà vôùi Thieân Chuùa baèng caùch ñi qua caùnh cöûa duy nhaát daãn ñeán ôn cöùu ñoä, caùnh cöûa ñoù laø söï maëc khaûi maø Ngöôøi Con ñaõ thöïc hieän veà Chuùa Cha "Toâi laø cöûa: Ai qua Toâi maø vaøo thì seõ ñöôïc cöùu. Ngöôøi aáy seõ ra vaøo vaø gaëp ñöôïc ñoàng coû" (Ga 10,9).
Nguoàn: vaticannews.va/vi