Neàn taûng Kinh Thaùnh
vaø Saéc chæ cuûa Naêm Thaùnh
Neàn taûng Kinh Thaùnh vaø Saéc chæ cuûa Naêm Thaùnh.
Lm. Pheâroâ Nguyeãn Thanh Tuøng
(WHÑ 23-12-2024) - Tieáp tuïc loaït baøi noùi veà lòch söû caùc Naêm Thaùnh trong doøng lòch söû Giaùo hoäi Coâng giaùo Roâma, baøi naøy trình baøy veà neàn taûng Kinh Thaùnh cuûa Naêm Thaùnh; Saéc chæ Naêm Thaùnh.
Lòch Söû Caùc Naêm Thaùnh Trong Doøng Lòch Söû Giaùo Hoäi Coâng Giaùo Roma
Baøi 2: Neàn taûng Kinh Thaùnh vaø Saéc chæ cuûa Naêm Thaùnh
Trong baøi tröôùc cho chuû ñeà Naêm Thaùnh, chuùng toâi ñaõ trình baøy nhöõng chi tieát veà: YÙ nieäm, teân goïi; Caùc theå loaïi; Chu kyø Naêm Thaùnh vaø vaán ñeà veà aân xaù maø caùc tín höõu ñöôïc höôûng nhaän trong Naêm Thaùnh. Vôùi baøi naøy, chuùng toâi kính môøi Quyù Ñoäc Giaû tìm hieåu veà Neàn taûng Kinh Thaùnh cuûa Naêm Thaùnh; Saéc chæ Naêm Thaùnh, Cöûa Thaùnh vaø vieäc môû Cöûa Thaùnh khi Naêm Thaùnh chính thöùc ñöôïc Ñöùc Thaùnh Cha khai môû taïi Giaùo ñoâ Roâma cuûa Hoäi Thaùnh Coâng Giaùo.
1. Neàn taûng Kinh Thaùnh
Nhö ôû ñeà taøi 1 chuùng toâi ñaõ noùi, Chuùa Gieâsu khi thaønh laäp vaø trao cho Giaùo Hoäi söù maïng laø "Bí tích phoå quaùt cuûa ôn cöùu ñoä",[1] ngaøi ñaõ thieát laäp caùc phöông tieän laø: Lôøi Chuùa, Caùc bí tích vaø caùc thöøa taùc vuï thaùnh, ñeå "Giaùo Hoäi ôû trong Chuùa Kitoâ nhö bí tích hoaëc daáu chæ vaø khí cuï cuûa söï keát hôïp maät thieát vôùi Thieân Chuùa vaø cuûa söï hieäp nhaát toaøn theå nhaân loaïi".[2] Ngoaøi ra, trong tieán trình lòch söû cöùu ñoä, caùch ñaëc bieät qua Giaùo Hoäi, Naêm Thaùnh cuõng laø moät trong nhöõng phöông tieän vaø duïng cuï ñeå qua ñoù, Thieân Chuùa ban aân suûng cöùu ñoä cho con ngöôøi. Do ñoù, Naêm Thaùnh coù neàn taûng töø Kinh Thaùnh Cöïu Öôùc vaø Taân Öôùc, ñöôïc "maïc khaûi" qua chöông trình vaø thaùnh yù nhieäm maàu cuûa Thieân Chuùa.
1.1 Töø Cöïu Öôùc
Kinh Thaùnh Cöïu Öôùc coù raát nhieàu baûn vaên trong caùc saùch: Lv 25; Lv 27, 16-24, Xh 23,10-11, Ñnl 15,1-6 vaø Ds 36,4 Haïn töø "Giubileo" ñöôïc hieåu tröôùc heát laø "tieáng tuø vaø", loaïi keøn laøm töø söøng cuûa con cöøu ñöïc, ñöôïc thoåi vang thaønh tieáng voïng töø Gieârusalem, xuyeân qua khoâng gian ñeán khaép bôø coõi Israel Tìm hieåu trong toaøn boä baûn vaên Kinh thaùnh Cöïu öôùc, coù 27 laàn thuaät ngöõ joel ñöôïc söû duïng vôùi 6 laàn coù nghóa laø "tuø vaø", 21 laàn mang yù nghóa laø "Naêm haân hoan" Chuùng ta cuõng ñoïc caùch chaêm chuù baûn vaên saùch Leâvi vôùi nhöõng quy ñònh veà Naêm Thaùnh nhö sau:
Caùc Naêm Thaùnh. 1Treân nuùi Xi-nai, Ñöùc Chuùa phaùn vôùi oâng Moâ-seâ raèng: 2"Haõy noùi vôùi con caùi Ít-ra-en vaø baùo chuoâng: Khi caùc ngöôøi vaøo ñaát Ta saép ban cho caùc ngöôøi, ñaát phaûi nghæ moät sa-baùt kính Ñöùc Chuùa. 3Trong saùu naêm, (caùc) ngöôøi seõ gieo vaõi trong caùnh ñoàng cuûa (caùc) ngöôi, trong saùu naêm, (caùc) ngöôi seõ tæa vöôøn nho cuûa (caùc) ngöôii, vaø (caùc) ngöôi seõ thu hoa lôïi. 4Nhöõng nam thöù baûy seõ laø moät sa-baùt, moät thôøi kyø ñaát nghæ, moät sa-baùt kính Ñöùc Chuùa: (caùc) ngöôi khoâng ñöôïc gieo vaõi trong caùnh ñoàng cuûa (caùc) ngöôi, khoâng ñöôïc tæa vöôøn nho cuûa caùc ngöôi; 5(caùc) ngöôi khoâng ñöôïc gaët luùa töï nhieân moïc sau muøa gaët, khoâng ñöôïc haùi nhöõng chuøm nho töø vöôøn nho khoâng caét tæa cuûa (caùc) ngöôi: ñoù seõ laø moät naêm ñaát nghæ. 6Saûn phaåm töï nhieân cuûa ñaát trong naêm sa-baùt seõ nuoâi caùc ngöôi, toâi tôù nam nöõ cuûa (caùc) ngöôi, ngöôøi laøm thueâ cuûa (caùc) ngöôi, khaùch troï nhaø (caùc) ngöôi; toùm laïi caùc ngöôøi truù nguï nôi (caùc) ngöôi. 7Coøn gia suùc vaø daõ thuù ôû trong ñaát (caùc) ngöôi, thì taát caû hoa lôïi cuûa ñaát seõ laø löông thöïc cho chuùng".
Naêm Toaøn xaù. 8(Caùc) ngöôi phaûi tính baûy tuaàn naêm, nghóa laø baûy laàn baûy naêm; thôøi gian cuûa baûy tuaàn naêm ñoù laø boán möôi chín naêm. 9Thaùng thöù baûy, ngaøy moàng möôøi trong thaùng, (caùc) ngöôi seõ thoåi tuø vaø giöõa tieáng reo hoø; vaøo ngaøy Xaù toäi, (caùc) ngöôi seõ thoåi tuø vaø trong toaøn xöù caùc ngöôi. 10Caùc ngöôi seõ coâng boá naêm thöù naêm möôi laø Naêm Thaùnh vaø seõ tuyeân caùo trong xöù, leänh AÂn xaù cho moïi ngöôøi soáng taïi ñoù. Ñoái vôùi (caùc) ngöôi, ñoù laø thôøi kyø Toaøn xaù: moãi ngöôøi trong caùc ngöôi seõ trôû veà phaàn sôû höõu cuûa mình, moãi ngöôøi seõ trôû veà doøng hoï cuûa mình. 11Ñoái vôùi caùc ngöôi, naêm thöù naêm möôi seõ laø thôøi kyø Toaøn xaù: caùc ngöôi khoâng ñöôïc gieo, khoâng ñöôïc gaët luùa töï nhieân moïc, khoâng ñöôïc haùi trong vöôøn nho khoâng caét tæa. 12Vì ñoù laø thôøi kyø Toaøn xaù, moät Naêm Thaùnh ñoái vôùi caùc ngöôi, caùc ngöôii seõ aên hoa lôïi cuûaa ñoàngng ruoäng.
13Naêm Toaøn Xaù ñoù, moãi ngöôøi trong caùc ngöôi seõ trôû veà phaàn sôû höõu cuûa mình. 14Neáu caùc ngöôøi baùn caùi gì cho ngöôøi ñoàng baøo hoaëc mua caùi gì töø tay ngöôøi ñoàng baøo, thì ñöøng ai laøm thieät haïi ngöôøi anh em mình. 15Ngöôi seõ mua cuûa ngöôøi ñoàng baøo theo soá naêm sau Naêm Toaøn Xaù, vaø noù seõ baùn cho ngöôøi theo soá naêm thu hoaïch. 16Coøn nhieàu naêm thì ngöôi mua giaù cao, coøn ít naêm thì ngöôi mua giaù thaáp, vì noù baùn cho ngöôi moät soá naêm thu hoaïch. 17Khoâng ai trong caùc ngöôi ñöôïc laøm thieät haïi ngöôøi ñoàng baøo, nhöng (caùc) ngöôi phaûi kính sôï Thieân Chuùa cuûa (caùc) ngöôi, vì Ta laø Ñöùc Chuùa, Thieân Chuùa cuûa (caùc) ngöôi.
Thieân Chuùa baûo ñaûm veà naêm Sabaùt. 18Caùc ngöôi phaûi ñem ra thöïc haønh caùc quy taéc cuûa Ta, phaûi giöõ vaø ñem ra thöïc haønh caùc quyeát ñònh cuûa Ta, vaø caùc ngöôi seõ ñöôïc soáng yeân haøn treân ñaát aáy. 19Ñaát seõ sinh hoa traùi, caùc ngöôi seõ ñöôïc aên no neâ vaø ñöôïc soáng yeân haøn taïi ñoù.
20Coù leõ caùc ngöôi seõ noùi: "Naêm thöù baûy chuùng toâi seõ aên gì, neáu chuùng toâi khoâng gieo vaõi vaø khoâng thu hoa lôïi?" 21Ta seõ truyeàn cho phuùc laønh cuûa Ta ñeán vôùi caùc ngöôi vaøo naêm thöù saùu, vaø phuùc laønh seõ sinh hoa lôïi ñuû cho ba naêm. 22Naêm thöù taùm, caùc ngöôi seõ giep vaõ, nhöng seõ laáy hoa lôïi cuõ maø aên; ñeán naêm thöù chín, ñeán khi gaët hoa lôïi naêm aáy, caùc ngöôi seõ aên hoù lôïi cuõ.
Chuoäc ñaát, chuoäc nhaø. 23Ñaát thì khoâng ñöôïc baùn ñöùt, vì ñaát laø cuûa Ta, coøn caùc ngöôi chæ laø ngoaïi kieàu, laø khaùch troï nhaø Ta. 24Trong toaøn xöù seõ thuoäc quyeàn sôû höõu cuûa caùc ngöôi, caùc ngöôi phaûi cho ta quyeàn chuoäc laïi ñaát. 25Neáu ngöôøi anh em cuûa (caùc) ngöôi laâm caûnh tuùng thieáu vaø phaûi baùn moät phaàn sôû höõu cuûa noù, thì ngöôøi coù quyeàn chuoäc, töùc laø ngöôøi baø con gaàn nhaát, seõ ñeán chuoäc laïi caùi maø ngöôøi anh em noù ñaõ baùn. 26Neáu ai khoâng coù baø con coù quyeàn chuoäc, 27thì noù seõ tính nhöõng naêm töø khi baùn, coøn troäi bao nhieâu, noù seõ traû cho ngöôøi mua, vaø seõ trôû veà phaàn sôû höõu cuûa mình. 28Nhöng neáu noù khoâng kieám ñöôïc phöông tieän ñeå traû tieàn laïi cho ngöôøi kia, thì cuûa noù baùn seõ ôû laïi trong tay ngöôøi mua cho ñeán Naêm Toaøn Xaù; ñeán thôøi kyø Toaøn Xaù, cuûa baùn seõ ra khoûi tay ngöôøi mua, vaø ngöôøi baùn seõ trôû veà phaàn sôû höõu cuûa mình.
29Neáu ngöôøi naøo baùn nhaø ôû, trong moät thaønh coù töôøng luyõ, thì quyeàn chuoäc seõ keùo daøi ñeán heát naêm baùn; quyeàn chuoäc nhaø seõ keùo daøi moät naêm. 30Neáu trong voøng moät naêm troïn maø nhaø khoâng ñöôïc chuoäc, thì nhaø ôû trong thaønh coù töôøng luyõ seõ thuoäc haún veà ngöôøi mua vaø con chaùu noù; vaøo Naêm Toaøn Xaù, nhaø seõ khoâng ra khoûi tay noù. 31Nhaø cöûa trong caùc laøng khoâng coù töôøng luyõ chung quanh, thì ñöôïc keå nhö ñoàng ruoäng; ngöôøi ta coù quyeàn chuoäc nhöõng nhaø aáy, vaø Naêm Toaøn Xaù nhöõng nhaø aáy seõ ra khoûi tay ngöôøi mua.
32Coøn caùc thaønh cuûa caùc thaày Leâ-vi, nhaø cöûa trong caùc thaønh thuoäc quyeàn sôû höõu cuûa chuùng, thì caùc thaày Leâ-vi maõi maõi coù quyeàn chuoäc. 33Duø moät thaày Leâ-vi ñaõ mua, thì nhaø ñaõ baùn - trong moät thaønh laø sôû höõu cuûa noù - seõ ra khoûi tay ngöôøi mua vaøo thôøi kyø Toaøn Xaù, vì nhaø cöûa trong caùc thaønh cuûa caùc thaày Leâ-vi laø sôû höõu cuûa chuùng giöõa con caùi Ít-ra-en. 34Coøn ñoàng coû chung quanh caùc thaønh cuûa chuùng thì khoâng ñöôïc baùn, vì ñoù laø phaàn sôû höõu vónh vieãn cuûa chuùng.
Chuoäc ngöôøi. 35Neáu ngöôøi anh em cuûa (caùc) ngöôi laâm caûnh tuùng thieáu, vaø khoâng traû nôï ñöôïc (caùc)ngöôi, thì (caùc) ngöôi phaûi naâng ñôõ noù, duø noù laø ngoaïi kieàu hay khaùch troï, ñeå noù coù theå soáng beân (caùc) ngöôi. 36Vôùi noù, (caùc) ngöôi khoâng ñöôïc laáy laõi aên lôøi, nhöng (caùc) ngöôi phaûi kính sôï Thieân Chuùa, vaø ngöôøi anh em cuûa (caùc)ngöôi seõ coù theå soáng beân (caùc) ngöôi. 37(Caùc) ngöôi khoâng ñöôïc cho noù vay baïc cuûa (caùc) ngöôi ñeå laáy laõi vaø vay löông thöïc cuûa (caùc) ngöôi ñeå aên lôøi. 38Ta laø Ñöùc Chuùa, Thieân Chuùa cuûa caùc ngöôi, Ñaáng ñaõ ñöa caùc ngöôi ra khoûi ñaát Ai-caäp, ñeå ban cho caùc ngöôi ñaát Ca-na-an vaø ñeå laøm Thieân Chuùa cuûa caùc ngöôi.
39Neáu ngöôøi anh em cuûa (caùc) ngöôi laâm caûnh tuùng thieáu beân caïnh (caùc) ngöôi vaø phaûi baùn mình cho (caùc) ngöôi, thì (caùc) ngöôi khoâng ñöôïc baét noù laøm coâng vieäc cuûa ngöôøi noâ leä; 40noù seõ ôû vôùi (caùc) ngöôi nhö moät ngöôøi laø thueâ, moät khaùch troï, vaø seõ phuïc vuï trong nhaø (caùc) ngöôi cho ñeán Naêm Toøan Xaù; 41khi ñoù, noù cuøng vôùi con caùi noù seõ ra khoûi nhaø (caùc) ngöôi, seõ trôû veà thò toäc mình, seõ trôû veà phaàn sôû höõu cuûa cha oâng noù. 42Quaû theá, chuùng laø toâi tôù cuûa Ta, maø Ta ñaõ ñöa ra khoûi ñaát Ai-caäp, khoâng ñöôïc baùn chuùng nhö noâ leä. 43(Caùc) ngöôi khoâng ñöôïc thoáng trò chuùng caùc haø khaéc, nhön haõy kính sôï Thieân Chuùa cuûa (caùc) ngöôi.
44Toâi tôù nam nöõ maø (caùc) ngöôi seõ coù, phaûi laø nhöõng ngöôøi thuoäc caùc daân toäc chung quanh caùc ngöôi; caùc ngöôi seõ mua toâi tôù nam nöõ töø caùc daân toäc aáy. 45Caùc ngöôi cuõng coù theå mua trong soá con caùi caùc khaùch troï, truù nguï giöõa caùc ngöôi, trong gia ñình cuûa chuùng ñang ôû giöõa caùc ngöôi, nhöõng keû chuùng ñaõ sinh ra treân ñaát caùc ngöôi: chuùng seõ laø sôû höõu cuûa caùc ngöôi. 46Caùc ngöôi seõ ñeå chuùng laïi laøm gia nghieäp cho con caùi caùc ngöôi mai sau; ñeå con caùi caùc ngöôi giöõ laøm sôû höõu. Caùc ngöôi coù theå baét chuùng laøm noâ leä maõi maõi, nhöng anh em con caùi caùc ngöôi laø con caùi Ít-ra-en, thì khoâng ai trong caùc ngöôi ñöôïc thoáng trò caùch haø khaéc.
47Neáu moät ngoaïi kieàu hay khaùch troï giöõa (caùc) ngöôi coù phöông tieän, vaø neáu ngöôøi anh em cuûa (caùc) ngöôi laâm caûnh tuùng thieáu beân caïnh noù vaø phaûi baùn mình cho ngoaïi kieàu ñoù hoaëc ch khaùch troï giöõa (caùc) ngöôi, hoaëc cho con chaùu moät gia ñình ngoaïi kieàu, 48thì sau khi baùn mình, ngöôøi anh em aáy vaãn coù quyeàn chuoäc: moät ngöôøi trong anh em noù coù theå chuoäc noù; 49chuù baùc noù hay con cuûa chuù baùc noù, hay moät ngöôøi baø con ruoät thòt trong gia toäc noù coù theå chuoäc noù; hoaëc neáu coù phöông tieän thì coù theå töï chuoäc mình. 50Vôùi ngöôøi ñaõ mua noù, noù seõ tính thôøi gian töø naêm noù baùn mình cho ñeán Naêm Toaøn Xaù, vaø giaù tieàn baùn noù cöù tuyø soá naêm maø tính, theo löông coâng nhaät cuûa ngöôøi l2m thueâ. 51Neáu coøn nhieàu naêm, thì noù cöù tuøy theo soá naêm aáy maø khaáu tröø vaøo tieàn baùn noù, ñeå traû tieàn chuoäc mình. 52Neáu coøn laïi ít naêm tröôùc Naêm Toøan Xaù, thì noù seõ tính theo soá naêm aáy maø traû tieàn chuoäc. 53Noù seõ ôû vôùi ngöôøi kia nhö moät ngöôøi laøm thueâ töø naêm nooï sang naêm kia, nhöng ngöôøi kia khoâng ñöôïc thoáng trò noù caùch haø khaéc.
54Neáu noù khoâng ñöôïc chuoäc baèng nhöõng caùch treân, thì noù seõ ñöôïc ra ñi, noù cuøng vôùi caùc con noù, vaøo Naêm Toaøn Xaù. 55Thaät vaäy, con caùi Ít-ra-en laøm toâi tôù cho Ta, chuùng laø toâi tôù cuûa Ta, nhöõng keû Ta ñaõ ñöa ra khoûi ñaát Ai-caäp. Ta laø Ñöùc Chuùa, Thieân Chuùa cuûa caùc ngöôi".[3]
Khi so saùnh vôùi Baûn baûy Möôi (LXX), haïn töø "joel", thay vì dòch laø "naêm haân hoan", hay Naêm Hoàng AÂn, Nhoùm Baûy Möôi ñaõ dòch chöõ "yoâvel" thaønh "aphesis", theo Hy ngöõ coù nghóa laø "söï tha thöù", "giaûi thoaùt" hay "xaù toäi".[4]
1.2. Ñeán Taân Öôùc
Trong Kinh Thaùnh Taân öôùc,, baûn vaên Hy laïp khoâng söû duïng haïn töø "Giubileo". Theo Tin möøng Luca, thaùnh söû khoâng ñeà caäp ñeán haïn töø hay haønh ñoäng "giubileo", nhöng söû duïng thuaät ngöõ aùphesis: "Thaàn Khí Chuùa ngöõ treân toâi, vì Chuùa ñaõ xöùc daàu taán phong toâi, ñeå toâi loan baùo Tin Möøng cho keû ngheøo heøn. Ngöôøi ñaõ sai toâi ñi coâng boá cho keû bò giam caàm bieát hoï ñöôïc tha, cho ngöôøi muø bieát hoï ñöôïc saùng maét, traû laïi töï do cho ngöôøi bò aùp böùc, coâng boá moät naêm hoàng aân cuûa Chuùa.[5]
Nhö vaäy, töø yù nghóa chæ veà moät söï kieän vaên hoùa thieâng lieâng ñaëc tröng, söï kieän aáy baét ñaàu baèng tieáng tuø vaø thoåi vang leân, vaø hình aûnh cuûa con cöøu trong dòp leã troïng theå Kippur, töùc Leã Chuoäc Toäi cho Israel, maïc khaûi mang tính caùch tieäm tieán, theo ñoù yù nghóa cuûa Kinh thaùnh lieân quan ñeán Naêm Thaùnh, ñöa daãn chuùng ta ñeán moät khaùi nieäm luaân lyù, ñaïo ñöùc, thöïc haønh mang tính hieän sinh nhö: tha nôï, giaûi phoùng noâ leä. Do ñoù, yù nghóa cuûa Naêm Thaùnh ñaõ ñöôïc chuyeån bieán töø ngoân ngöõ vaø haønh vi phuïng töï sang ngoân ngöõ vaø kinh nghieäm, thöïc haønh ñaïo ñöùc - xaõ hoäi.
Vôùi neàn taûng Kinh thaùnh nhö theá, cho ñeán hieän taïi, Hoäi thaùnh Coâng giaùo chuùng ta khoâng giaûn löôïc Naêm Thaùnh Kitoâ giaùo chæ vôùi nhöõng cöû haønh hay nghi leã beân ngoaøi, nhöng ñaây phaûi laø moät thöïc taïi ñöôïc soáng, ñöôïc thöïc haønh caùch cuï theå, moät yeáu toá taùc ñoäng caùch saâu xa ñeán ñôøi soáng baùc aùi Kitoâ giaùo. Naêm Thaùnh phaûi laø thôøi gian giuùp taùi taïo nieàm tin vaø hy voïng. Vôùi baûn vaên saùch Leâvi treân ñaây, Naêm Toaøn Xaù cuûa Do Thaùi Giaùo baét ñaàu vaøo ngaøy thöù möôøi, ngöôøi ta thoåi tuø vaø: "8Caùc ngöôi phaûi tính baûy tuaàn naêm, nghóa laø baûy laàn baûy naêm; thôøi gian cuûa baûy tuaàn naêm ñoù laø boán möôi chín naêm. 9Thaùng thöù baûy, ngaøy moàng möôøi trong thaùng, caùc ngöôi seõ thoåi tuø vaø giöõa tieáng reo hoø; vaøo ngaøy Xaù toäi, caùc ngöôi seõ thoåi tuø vaø trong toaøn xöù caùc ngöôi. Caùc ngöôi seõ coâng boá naêm thöù naêm möôi laø Naêm Thaùnh vaø seõ tuyeân caùo trong xöù leänh AÂn xaù cho moïi ngöôøi soáng taïi ñoù."[6] Trong Naêm Toaøn Xaù naøy, ñaát ñai cuõng ñöôïc nghæ ngôi theo leänh truyeàn cuûa Thieân Chuùa: "4moät thôøi kyø ñaát nghæ, moät Sabaùt kính Ñöùc Chuùa: caùc ngöôi khoâng ñöôïc gieo vaõi trong caùnh ñoàng cuûa (caùc) ngöôi, khoâng ñöôïc tæa vöôøn nho cuûa caùc ngöôi; 5caùc ngöôi khoâng ñöôïc gaët luùa töï nhieân moïc sau muøa gaët, khoâng ñöôïc haùi nhöõng chuøm nho töø vöôøn nho khoâng caét tæa cuûa caùc ngöôi: ñoù seõ laø moät naêm ñaát nghæ".[7] Nhö vaäy, Naêm Toaøn Xaù cuõng chính laø thôøi gian ñeå con ngöôøi thöïc hieän haønh ñoäng Laudato Si', coäng taùc vaøo coâng trình saùng taïo cuûa Thieân Chuùa, baûo veä moâi tröôøng, goùp phaàn laøm cho vuõ truï thieân nhieân naøy theâm toát ñeïp vaø phong phuù hôn. Ñaøng khaùc, Naêm Thaùnh cuõng laø thôøi gian "xoùa ñoùi, giaûm ngheøo", xaây döïng tình huynh ñeä, coâng baèng, baùc aùi, yeâu thöông. Vieäc xoùa nôï vaø hoaøn traû nguyeân veïn (cho chuû sôû höõu ban ñaàu) nhöõng maûnh ñaát bò chuyeån nhöôïng vaø baùn ñi laø moät ñoøi buoäc cuûa Naêm Toaøn Xaù. Ñaây cuõng laø dòp ñeå phoùng thích tuø nhaân, traû töï do cho noâ leä, giaûi thoaùt ngöôøi bò giam caàm "Neáu ngöôøi anh em cuûa caùc ngöôi laâm caûnh tuùng thieáu, vaø khoâng traû nôï ñöôïc caùc ngöôi, thì caùc ngöôi phaûi naâng ñôõ noù, duø noù laø ngoaïi kieàu hay khaùch troï, ñeå noù coù theå soáng beân caùc ngöôi. Vôùi noù, caùc ngöôi khoâng ñöôïc laáy laõi aên lôøi".[8] "Neáu ngöôøi anh em cuûa caùc ngöôi laâm caûnh tuùng thieáu beân caïnh caùc ngöôi vaø phaûi baùn mình cho caùc ngöôi, thì caùc ngöôi khoâng ñöôïc baét noù laøm coâng vieäc cuûa ngöôøi noâ leä".[9] Coøn Saùch Ñeä Nhò Luaät thì vieát: "Tuyeät nhieân giöõa anh em seõ khoâng coù ngöôøi ngheøo [...] vaø neáu trong anh em coù ngöôøi naøo ñang tuùng thieáu, thì anh em ñöøng coù loøng chai daï ñaù, cuõng ñöøng bo bo giöõ cuûa khoâng giuùp ngöôøi anh em ngheøo tuùng",[10] taát caû caùc vieäc laøm naøy ñeàu nhaèm muïc ñích toân vinh Thieân Chuùa. Coù theå noùi raèng, Naêm Hoàng AÂn laø söï môû roäng luaät Sabaùt cuûa ngöôøi Do thaùi theo caùch thöùc moät tuaàn coù baûy ngaøy, trong ñoù, 6 ngaøy laøm vieäc vaø phaûi coù 1 ngaøy nghæ ngôi ñeå thôø phöôïng Thieân Chuùa. Naêm Toaøn Xaù cuõng laø thôøi gian ñaëc bieät ñeå soáng ñöùc aùi: ñaát ñai phaûi ñöôïc nghæ ngôi vaø noâ leä ñöôïc traû töï do, nôï naàn ñöôïc tha, ñoàng thôøi moïi ngöôøi phaûi soáng ñoaøn keát, yeâu thöông, hoøa hôïp, hoøa giaûi vôùi nhau vaø vôùi caû keû thuø cuûa mình.
Maëc daàu Naêm Thaùnh Kitoâ giaùo coù neàn taûng töø truyeàn thoáng Cöïu öôùc, nhöng ñeán thôøi Taân öôùc, Giaùo hoäi Coâng giaùo ñoùn möøng Naêm Thaùnh vôùi moät chieàu kích troïn veïn hôn, bôûi vì Thieân Chuùa ñaõ thi aân cho nhaân loaïi trong Ñöùc Gieâsu, Ñaáng laø Thieân Chuùa Cöùu Ñoä, laø Ngoâi Lôøi Nhaäp Theå maïc khaûi maàu nhieäm vaø chöông trình cöùu ñoä cuûa Thieân Chuùa cho toaøn theå vuõ hoaøn. Chính vieäc Ñöùc Gieâsu ñeán trong theá gian, Ngaøi ñaõ thöïc söï ñem laïi thôøi kyø hoàng phuùc, thôøi ñaïi cöùu roãi (X. Lc 4,16).
2. Saéc chæ Naêm Thaùnh
Saéc chæ hay Toâng saéc (Bulla Apostolica) laø thö boå nhieäm chöùc vuï trong Giaùo hoäi do Ñöùc Giaùo Hoaøng ban haønh. Nhöng töø ngöõ Bulla cuõng ñöôïc söû duïng ñeå chæ veà con daáu vaø cuõng ñöôïc chæ veà chính Vaên kieän Giaùo hoaøng, coù aán trieän cuûa Ñöùc Thaùnh Cha ñöôïc ñoùng aán treân taøi lieäu quan troïng aáy.
Naêm 1300, khi khai môû Naêm Thaùnh ñaàu tieân trong lòch söû Hoäi thaùnh, Ñöùc Thaùnh Cha Boânifactioâ VIII ñaõ ban haønh Toâng saéc Antiquorum Habet Fida Relatio, ngaøy 22/02/1300.
Gaàn chuùng ta nhaát, ñeå coâng boá vieäc khai môû Naêm Thaùnh thöôøng leä 2025, Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ ban haønh Toâng saéc "Spes Non Confudit"- "Nieàm Hy voïng khoâng laøm thaát voïng", ngaøy 09/5/2024.[11]
Trích trong taäp saùch "Lòch söû caùc naêm thaùnh trong doøng lòch söû Giaùo hoäi Coâng giaùo Roâma", Nxb Toân Giaùo, 11/2024
- - - - - - - - - - - - - - - - -
[1] Coâng ñoàng Vaticano II, Hieán cheá tín lyù veà Giaùo Hoäi (Lumen Gentium), soá 48.
[2] Ibidem, soá 1.
[3] Nhoùm Caùc Giôø Kinh Phuïng Vuï, Kinh thaùnh Cöïu, Taân öôùc, Leâvi chöông 25.
[4] Xin caùo loãi, vì font chöõ Hipri bò loãi treân baûn Word.
[5] Nhoùm Caùc Giôø Kinh Phuïng Vuï, Kinh thaùnh Cöïu, Taân öôùc, Luca chöông 4, 18.
[6] Nhoùm Caùc Giôø Kinh Phuïng Vuï, Kinh thaùnh Cöïu, Taân öôùc, Leâvi 25, 8-9.
[7] Ibidem, Leâvi 25, 4-5.
[8] Ibidem, Leâvi 25, 35-36.
[9] Ibidem, Leâvi 25, 39.
[10] Ibidem, Ñeä Nhò Luaät 15, 4.7.
[11] X. https://hdgmvietnam.com