YÙ nieäm, teân goïi, caùc theå loaïi vaø chu kyø Naêm Thaùnh
YÙ nieäm, teân goïi, caùc theå loaïi vaø chu kyø Naêm Thaùnh.
Lm. Pheâroâ Nguyeãn Thanh Tuøng
(WHÑ 07-11-2024) - Naêm Thaùnh laø gì? Chuùng ta cuøng nhau tìm hieåu veà yù nieäm, teân goïi, hình thöùc, chu kyø thôøi gian vaø neàn taûng Kinh Thaùnh cuûa Naêm Thaùnh, cuõng nhö nhöõng yeáu toá lieân quan ñeán Naêm Thaùnh ñöôïc cöû haønh vaø aân suûng maø caùc tín höõu ñöôïc höôûng nhôø.
Lòch Söû Caùc Naêm Thaùnh Trong Doøng Lòch Söû Giaùo Hoäi Coâng Giaùo Roâma
YÙ nieäm, teân goïi, caùc theå loaïi vaø chu kyø Naêm Thaùnh
Trong ñôøi soáng nhaân loaïi, keå töø khi vuõ truï, vaïn vaät ñöôïc taïo thaønh, nieàm tin, toân giaùo, ôn trôï löïc cuûa caùc thaàn minh luoân laø moät thöïc taïi vaø laø nhu caàu khoâng theå thieáu trong ñôøi soáng cuûa con ngöôøi. Saùch Giaùo lyù cuûa Hoäi thaùnh Coâng giaùo soá 44 xaùc quyeát: "Töï baûn tính vaø do ôn goïi, con ngöôøi laø moät höõu theå coù toân giaùo".[1] Kitoâ giaùo vôùi nieàm tin vaøo Thieân Chuùa duy nhaát vaø tin vaøo Ñöùc Gieâsu Kitoâ - Ñaáng laø Ngoâi Hai Thieân Chuùa nhaäp theå laøm ngöôøi, Ñaáng laø nguoàn maïch ôn cöùu ñoä vaø laø nieàm hy voïng cho cuøng ñích cuoäc soáng cuûa con ngöôøi - Kitoâ höõu caøng xaùc quyeát hôn veà söï caàn thieát cuûa toân giaùo, cuûa aân suûng ban trôï cho nhöõng keû tin, vì nhö Chuùa Gieâsu ñaõ daïy: "Khoâng coù Thaày, caùc con khoâng theå laøm gì ñöôïc" (Ga 15, 5).
Vôùi ba phöông tieän maø Chuùa Gieâsu thieát laäp vaø kyù thaùc cho Giaùo hoäi (Lôøi Chuùa, caùc Bí tích vaø caùc Thöøa taùc vuï thaùnh), ñeå Giaùo hoäi trôû neân khí cuï loan baùo vaø ban phaùt ôn cöùu ñoä caùch höõu hieäu cho toaøn theå nhaân loaïi. Traûi qua doøng lòch söû cöùu ñoä, trong nieàm tin, do bôûi thaùnh yù nhieäm maàu cuûa Thieân Chuùa, Giaùo hoäi coøn moät phöông tieän khaùc ñeå ban aân suûng cöùu ñoä laø Naêm Thaùnh, maø ngay töø thôøi Cöïu öôùc, daân Israel ñaõ soáng vaø cöû haønh; nhôø ñoù, aân suûng, bình an, cuøng vôùi nhieàu hoa traùi toát ñeïp töø Thieân Chuùa ñöôïc ban taëng cho loaøi ngöôøi, cho toaøn theå vuõ truï thieân nhieân vaø muoân vaät, muoân loaøi.
Vaäy, Naêm Thaùnh laø gì? Tröôùc heát, chuùng ta cuøng nhau tìm hieåu veà yù nieäm, teân goïi, hình thöùc, chu kyø thôøi gian vaø neàn taûng Kinh Thaùnh cuûa Naêm Thaùnh, cuõng nhö nhöõng yeáu toá lieân quan ñeán Naêm Thaùnh ñöôïc cöû haønh vaø aân suûng maø caùc tín höõu ñöôïc höôûng nhôø.
1. YÙ nieäm, teân goïi
Danh töø Naêm Thaùnh "jubileù" baét nguoàn töø tieáng Do Thaùi (Hipri): "Yovel" hay "Joâbel", haïn töø naøy coù nhieàu nghóa khaùc nhau vaø cuõng ñöôïc hieåu theo nghóa laø "cöøu ñöïc". Trong Kinh thaùnh, söøng cöøu ñöïc (Shophar) ñöôïc duøng laøm "tuø vaø", ñeå thoåi vang leân khi thoâng baùo Naêm AÂn xaù cuûa ngöôøi Do Thaùi. Thuaät ngöõ naøy ñöôïc dòch sang tieáng Latinh laø jubilaeus (töø jubilaere, "haân hoan" theo baûn Vulgata).
Nhö vaäy, baét nguoàn töø tieáng Do Thaùi, Joâbel (thoåi keøn tuø vaø baùo hieäu Naêm Ñaïi xaù), Naêm Thaùnh trong Giaùo hoäi Coâng giaùo coù neàn taûng khôûi ñi töø Kinh thaùnh Cöïu öôùc. Naêm hoàng aân hay Naêm Thaùnh laø moät bieán coá, hay noùi ñuùng hôn laø moät thôøi kyø hoàng aân, maø qua ñoù Thieân Chuùa ban ôn ñaëc bieät khi con ngöôøi môû loøng ñeå canh taân, thoáng hoái vaø ñoùn nhaän aân suûng Chuùa ban. Theo nguyeân ngöõ Latinh: Annum Jubilaei ñöôïc hieåu laø Naêm Hoàng AÂn hay Naêm Toaøn Xaù. Tuy nhieân, töø Naêm Thaùnh 1475, teân goïi Naêm Thaùnh (Annus Sanctus - Latinh, Anno Santo - YÙ, Anneùe Sainte - Phaùp, Holy Year - Anh) ñöôïc söû duïng phoå bieán vaø mang yù nghóa hôn trong Giaùo hoäi Coâng giaùo, so vôùi danh töø Naêm AÂn xaù (Annum Jubilaei hay Jubilaeum) coù nguoàn goác vaø yù nghóa cuûa Cöïu öôùc vaø Do Thaùi giaùo hôn.
Bôûi vì, maïc duø theo truyeàn thoáng Cöïu öôùc, nhöng Giaùo hoäi Coâng giaùo ñoùn möøng Naêm Thaùnh vôùi moät chieàu kích troïn veïn, bôûi vì Thieân Chuùa ñaõ thöïc hieän coâng trình cöùu ñoä nhaân loaïi trong Ñöùc Gieâsu Kitoâ, Ngoâi Hai Thieân Chuùa, Ñaáng cöùu ñoä duy nhaát cuûa traàn gian. Chính qua maàu nhieäm nhaäp theå, Ñaáng laø Ngoâi Hai Thieân Chuùa ñaõ maëc laáy baûn tính nhaân loaïi cuûa chuùng ta, chính Ngaøi laø Ñaáng khai môû Naêm Hoàng AÂn cöùu ñoä, ñem laïi söï giaûi thoaùt cho muoân vaät, muoân loaøi.[2]
Do ñoù, Naêm Thaùnh laø thôøi gian maø keû coù toäi khi hoái caûi seõ ñöôïc ban ôn tha thöù moïi hình phaït do toäi gaây ra. Trong thôøi gian naøy, con ngöôøi ñöôïc môøi goïi khaån thieát soáng vaø thöïc thi vieäc thoáng hoái vaø canh taân, döùt khoaùt töø boû toäi loãi, soáng moái töông quan tình yeâu vôùi Thieân Chuùa, hoøa giaûi vaø hieäp nhaát vôùi tha nhaân, vôùi vuõ truï vaïn vaät. Caùch ñaëc bieät, Naêm Thaùnh 2025 saép tôùi cuõng laø dòp ñeå Hoäi thaùnh nhìn laïi vaø soáng caên tính cuûa mình, moät Hoäi thaùnh ñang löõ haønh treân ñöôøng döông theá, vôùi nieàm hy voïng tieán veà Nöôùc Caùnh Chung cuûa Thieân Chuùa. Vì theá, qua Toâng saéc vöøa ban haønh cuûa ÑTC Phanxicoâ, "Spes Non Confundit"- "Nieàm Hy voïng khoâng laøm thaát voïng" vaø huy hieäu Naêm Thaùnh 2025, chuùng ta nhaän thaáy caùch roõ neùt ñònh höôùng cuûa Hoäi thaùnh trong Naêm Thaùnh naøy: "Nhöõng ngöôøi haønh höông cuûa hy voïng".
2. Caùc theå loaïi Naêm Thaùnh
Trong Giaùo hoäi Coâng giaùo Roâma, coù hai theå loaïi Naêm Thaùnh ñöôïc cöû haønh goàm: Naêm Thaùnh thoâng thöôøng vaø Naêm Thaùnh ngoaïi thöôøng.
2.1 Naêm Thaùnh thoâng thöôøng
Tính töø naêm 1300 ñeán Naêm Thaùnh 2025, Hoäi thaùnh Coâng giaùo ñaõ coù 26 Naêm Thaùnh thoâng thöôøng, theo chu kyø thôøi gian thay ñoåi: 100 naêm, 50 naêm, 33 naêm vaø 25 naêm.
2.2 Naêm Thaùnh ngoaïi thöôøng
Ngoaøi Naêm Thaùnh thöôøng leä theo chu kyø ñöôïc quy ñònh, vôùi quyeàn thuû laõnh toái cao cuûa Ñaáng keá vò Thaùnh Pheâroâ, caùc Ñöùc Thaùnh Cha coøn khai môû Naêm Thaùnh theo theå thöùc ngoaïi thöôøng, nghóa laø khoâng theo chu kyø. Caùc Naêm Thaùnh naøy ñaùnh daáu nhöõng moác söï kieän lieân quan ñeán cuoäc ñôøi Chuùa Cöùu Theá, hoaëc nhöõng söï kieän quan troïng cuûa Hoäi thaùnh. Trong doøng lòch söû Hoäi Thaùnh Coâng Giaùo, ñaõ coù 3 Naêm Thaùnh vôùi hình thöùc ngoaïi thöôøng goàm: Naêm Thaùnh ngoaïi thöôøng naêm 1933 ôû thôøi Ñöùc Thaùnh Cha Pioâ XI, nhaèm kyû nieäm 1900 naêm Ôn Cöùu Ñoä ñöôïc ban cho nhaân loaïi qua maàu nhieäm töû naïn vaø phuïc sinh cuûa Chuùa Gieâsu Kitoâ; Naêm Thaùnh ngoaïi thöôøng naêm 1983, do Ñöùc Thaùnh Giaùo hoaøng Gioan Phaoloâ II coâng boá, dòp kyû nieäm 1950 naêm Ñöùc Kitoâ chòu cheát vaø soáng laïi ñeå ñem ôn Cöùu roãi cho nhaân loaïi; Vaø Naêm Thaùnh ngoaïi thöôøng naêm 2015, ñöôïc Ñöùc Thaùnh cha Phanxicoâ coâng boá nhaân dòp kyû nieäm 50 naêm ngaøy beá maïc Coâng ñoàng Vaticanoâ II, Naêm Thaùnh Loøng Thöông Xoùt.
Nhö vaäy, traûi qua doøng lòch söû, töø Naêm Thaùnh ñaàu tieân vaøo naêm 1300 ñeán Naêm Thaùnh 2025, Giaùo hoäi Coâng giaùo Roâma ñaõ coù 29 Naêm Thaùnh goàm: 26 Naêm Thaùnh thoâng thöôøng vaø 3 Naêm Thaùnh ngoaïi thöôøng.
3. Caùc chu kyø Naêm Thaùnh
3.1 Chu kyø 100 naêm
Traûi qua doøng lòch söû Giaùo hoäi, Naêm Thaùnh ñaàu tieân ñöôïc khai môû vaøo naêm 1300 vôùi Toâng saéc Antiquorum habet f ida relatio, do Ñöùc Thaùnh Cha Boânifactioâ VIII ban haønh,[4] theo ñoù, Naêm Thaùnh ñöôïc quy ñònh vôùi chu kyø 100 naêm/Naêm Thaùnh.
Toâng saéc Antiquorum Habet Fida Relatio cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Boânifactioâ VIII, ngaøy 22/02/1300
Noäi dung Toâng saéc Antiquorum Habet Fida Relatio vieát nhö sau: "Ta, Giaùo hoaøng Boânifacioâ, döïa theo nhöõng lôøi chöùng ñaùng tin caäy cuûa ngöôøi xöa raèng, coù raát nhieàu söï aân xaù, söï tha toäi ñaõ ñöôïc ban cho hoï khi vieáng thaêm Vöông cung Thaùnh ñöôøng ñaùng kính cuûa caùc Thaùnh Toâng ñoà ôû Roâma. Vì vaäy, theo nhieäm vuï vaø traùch nhieäm, ta tìm kieám vaø vui möøng mang laïi söï cöùu roãi cho moïi ngöôøi. Ta xem xeùt vaø chaáp nhaän töøng söï vieäc xaù toäi vaø aân xaù naøy moät caùch chaéc chaén, vôùi thaåm quyeàn toâng toøa. Ta xaùc nhaän vaø pheâ duyeät chuùng, ngay caû vieäc ta seõ gia haïn vaø cuûng coá chuùng baèng söï boå tuùc cho Vaên kieän naøy. Vaø ñeå caùc Thaùnh Toâng ñoà Pheâroâ vaø Phaoloâ caøng ñöôïc vinh hieån hôn, khi caùc Vöông cung Thaùnh ñöôøng cuûa caùc ngaøi trong thaønh phoá, ñöôïc caùc tín höõu ñeán vieáng thaêm moät caùch nhieät thaønh hôn, ñeå moïi tín höõu nhaän laõnh caùch troïn veïn hôn, nhôø vieäc môû roäng caùc aân suûng thieâng lieâng, ñeán töø nhöõng cuoäc haønh höông naøy.
Hoaëc vôùi nhöõng ai trong naêm naøy vaø trong moät traêm naêm sau ñoù, khi thöïc söï aên naên saùm hoái vaø xöng toäi, thì ta seõ ban cho hoï khoâng chæ moät söï tha thöù toäi loãi troïn veïn vaø roäng raõi, maø coøn nhieàu hôn nöõa, laø toaøn boä söï tha toäi cho hoï. Vì ñieàu naøy, ta tuyeân boá raèng nhöõng ai muoán tham gia vaøo aân xaù maø ta ban, neáu hoï laø ngöôøi Roâma, seõ vieáng thaêm nhöõng Vöông cung Thaùnh ñöôøng naøy trong ba möôi ngaøy lieân tieáp hoaëc bò giaùn ñoaïn vaø ít nhaát moät laàn moät ngaøy; neáu hoï laø khaùch haønh höông hoaëc ngöôøi nöôùc ngoaøi, hoï seõ ñeán vieáng thaêm theo caùch töông töï trong möôøi laêm ngaøy. Nhöng hoï caøng ñeán thöôøng xuyeân vôùi loøng suøng kính, thì coâng ñöùc cuûa hoï caøng lôùn vaø aân xaù caøng coù hieäu quaû".
Ta traøn ñaày tin töôûng vaøo loøng thöông xoùt cuûa Thieân Chuùa toaøn naêng, cuõng nhö vaøo coâng traïng vaø thaåm quyeàn cuûa caùc Toâng ñoà, theo yù kieán cuûa caùc Hoàng y vaø söï tin töôûng vaøo quyeàn Toâng ñoà cuûa ta, ñeán taát caû moïi ngöôøi, nhöõng ai thaät loøng saùm hoái vaø xöng toäi, ñeán kính vieáng caùc Vöông cung Thaùnh ñöôøng vôùi loøng toân kính trong naêm 1300 naøy, baét ñaàu vaøo ngaøy giaùng sinh cuûa Chuùa Gieâsu Kitoâ vaø moãi traêm naêm sau ñoù."
3.2 Chu kyø 50 naêm
Tuy nhieân, chu kyø 100 naêm, laø quaù daøi cho moät ñôøi ngöôøi mong manh, ngaén nguûi, choùng qua. Neáu moät ngöôøi ñöôïc sinh ra sau khi Naêm Thaùnh vöøa keát thuùc, thì khoù coù theå ñöôïc höôûng moät laàn Naêm Thaùnh trong ñôøi! Döôùi trieàu ñaïi cuûa Ñöùc Thaùnh cha Cleâmenteâ VI,[5] trong boái caûnh thôøi kyø "Löu ñaøy Avignon" cuûa 7 trieàu ñaïi Giaùo hoaøng, naèm giöõa vuøng ñaát cuûa nöôùc Phaùp hieän nay.[6] Khi aáy, nhieàu phaùi ñoaøn ñeán Avignon ñeå trieàu yeát Giaùo hoaøng, vôùi söï tham gia cuûa nhieàu nhaân vaät noåi tieáng luùc baáy giôø nhö Cola di Rienzo (moät chính trò gia vaø nhaø laõnh ñaïo ngöôøi YÙ), Petrarque (moät nhaø thô tröù danh cuûa thôøi ñaïi naøy). Tham gia phaùi ñoaøn ñaõ ñeán Avignon vaøo cuoái thaùng 11 naêm 1342, Petrarque ñaõ gôûi kieán nghò leân Ñöùc Cleâmenteâ VI vôùi moät "böùc thö luïc ngoân daøi gaàn ba traêm caâu" ñeå xin ruùt ngaén thôøi gian Naêm Thaùnh theo thôøi gian 50 naêm. Petrarque ñöa ra laäp luaän döïa treân söï giôùi haïn veà naêm, thaùng soáng cuûa moät ñôøi ngöôøi, nhö Vònh gia ñaõ vieát: "Tính tuoåi thoï, trong ngoaøi baûy chuïc, maïnh gioûi chaêng laø ñöôïc taùm möôi, maø phaàn lôùn chæ laø gian lao khoán khoå, cuoäc ñôøi thaám thoaùt, chuùng con ñaõ khuaát roài".[7] Theo ñoù, Petrarque cuõng lyù luaän: "Vaäy thì ai, giöõa loaøi ngöôøi, lieäu chuùng ta coù theå hy voïng ñaït ñeán giôùi haïn toät cuøng cuûa tuoåi giaø khoâng? Ai coù theå töï haøo ñaõ hoaøn thaønh chu kyø traêm naêm? Cuøng luùc chuùng ta sinh ra vaø cheát ñi...".[8]
Nhaän thaáy nhu caàu chung cuûa Giaùo hoäi vaø kieán nghò cuûa Petrarque laø hôïp lyù do söï moûng gioøn vaø mau qua cuûa cuoäc soáng con ngöôøi, vaø laø ñieàu caàn thieát cho ôn cöùu ñoä cuûa nhaân loaïi, Ñöùc Thaùnh cha Cleâmenteâ VI ñaõ ban haønh Toâng saéc Unigentus Dei Filius, theo ñoù, chu kyø Naêm Thaùnh töø 100 naêm ñöôïc ruùt xuoáng theo thôøi gian 50 naêm. Chu kyø naøy trôû thaønh hieän thöïc vôùi Naêm Thaùnh naêm 1350, cuõng thuoäc trieàu ñaïi Ñöùc Cleâmenteâ VI.
3.3 Chu kyø 33 naêm
Ñeán thôøi Ñöùc Thaùnh Cha Greâgorioâ XI,[9] qua Toâng Saéc Salvator Noster Dominus, ngaøy 29/4/1373, ban haønh taïi Avignon, qua ñoù Ñöùc Greâgoârioâ XI laáy chu kyø Naêm Thaùnh theo tuoåi ñôøi cuûa Chuùa Gieâsu, vôùi 33 naêm cho moät chu kyø Naêm Thaùnh. Tuy nhieân, chu kyø 33 naêm vôùi nhöõng con soá leû, coù phaàn khoù tính vaø khoù nhôù. Vaø neáu tính theo chu kyø 33 naêm, Naêm Thaùnh tieáp theo leõ ñöôïc cöû haønh vaøo naêm 1383, nhöng Naêm Thaùnh naøy ñaõ khoâng ñöôïc cöû haønh, bôûi vì, sau khi keát thuùc thôøi "Löu ñaøy Avignon" cuûa baûy vò Giaùo hoaøng, Giaùo hoäi laïi rôi vaøo tình traïng "Ñaïi ly giaùo Taây phöông",[10] ñaây laø thôøi kyø hoãn ñoän vôùi hai Giaùo hoaøng vaø coù luùc ñeán ba ngöôøi cuøng luùc tranh chaáp ngoâi vò Giaùo hoaøng. Do ñoù, Naêm Thaùnh theo chu kyø 33 naêm naøy ñaõ khoâng ñöôïc dieãn ra. Thay vaøo ñoù, ôû thôøi Ñöùc Thaùnh Cha Boânifactioâ IX, qua Toâng saéc Dudum Felicis Recordationis, ngaøy 11/6/1390, ngaøi ñaõ khai môû Naêm Thaùnh vaøo naêm 1390. Cuõng döôùi thôøi Ñöùc Boânifactioâ IX, trong boái caûnh Ñaïi ly giaùo Taây phöông, ôû phía Avignon, vôùi nguïy giaùo hoaøng Beâneâdictoâ XIII, oâng ñaõ tuyeân boá môû moät "naêm thaùnh": khaùc vaøo naêm 1400 tính theo chu kyø 50 naêm. Nhöng laø nguïy giaùo hoaøng, Beâneâdictoâ XIII khoâng coù thaåm quyeàn chính thöùc, neân "naêm thaùnh" naêm 1400 bò Ñöùc Boânifactioâ IX ôû Roâma luùc baáy giôø baùc boû vaø do ñoù, theo doøng Lòch söû Caùc Naêm Thaùnh, söï kieän ñöôïc goïi laø "naêm thaùnh 1400" khoâng ñöôïc coâng nhaän. Vì theá, tính ñeán Naêm Thaùnh 2025 naøy, Giaùo Hoäi Coâng Giaùo Roâma chæ vôùi 29 Naêm Thaùnh chöù khoâng laø con soá 30 Naêm Thaùnh, vì "naêm thaùnh 1400" laø baát hôïp phaùp, duø daân chuùng töø Avignon, töø Phaùp cuõng ñeán Roâma, nhöng Ñöùc Boânifacioâ IX tuyeân boá, khoâng môû kho taøng aân xaù trong söï kieän 1400 naøy vaø naêm 1400 khoâng ñöôïc keå laø Naêm Thaùnh chính thöùc trong "Tableau" heä thoáng Naêm Thaùnh cuûa trang Web chính thöùc cuûa Vatican.
Sau khi chaám döùt thôøi kyø Ñaïi ly giaùo Taây phöông, qua Coâng ñoàng Constancia (1414-1418), khi Ñöùc Martinoâ V ñöôïc baàu choïn laøm Giaùo hoaøng chính thöùc vaø hôïp phaùp,[11] ngaøi vaãn duy trì chu kyø 33 naêm cuûa Naêm Thaùnh theo quy ñònh cuûa Ñöùc Greâgorioâ XI, vôùi Toâng Saéc Salvator Noster Dominus, ngaøy 29/4/1373. Do ñoù, moät laàn nöõa, Ñöùc Martinoâ V tieáp tuïc phuû nhaän Naêm Thaùnh naêm 1400, ngaøi caên cöù theo moác Naêm Thaùnh 1390 ñeå coâng boá Naêm Thaùnh 1423, vôùi chu kyø thôøi gian 33 naêm cho Naêm Thaùnh luùc baáy giôø (1390 - 1423).
3.4. Chu kyø 25 naêm
Chu kyø 25 naêm ñöôïc nhieàu Giaùo hoaøng xaùc quyeát nhö: Ñöùc Thaùnh Cha Phaoloâ II,[12] qua Toâng saéc Ineffabilis Providentia, ngaøy 19/4/1470; Ñöùc Thaùnh Cha Giulioâ III,[13] vôùi Toâng saéc Si pastores ovium, ngaøy 24/2/1550; Ñöùc Thaùnh Cha Sixtoâ IV,[14] qua Toâng saéc Salvator Noster Dei Patris, ngaøy 26/3/1472, ñaõ taùi xaùc nhaän chu kyø Naêm Thaùnh vôùi 25 naêm.
Nhö vaäy, chu kyø 25 naêm cho moät Naêm Thaùnh theo theå thöùc thoâng thöôøng ñaõ ñöôïc Giaùo hoäi "ñoùng aán" töø Naêm Thaùnh 1475 cho ñeán thôøi ñaïi chuùng ta vôùi Naêm Thaùnh 2000, vaø Naêm Thaùnh 2025.
4. AÂn xaù
Trong Naêm Thaùnh, moät trong nhöõng "hoa traùi" ñaëc bieät quan troïng maø caùc tín höõu ñöôïc höôûng nhaän, ñoù laø AÂn xaù. Vaäy khi höôûng nhaän aân xaù, chuùng ta hieåu theá naøo veà aân suûng naøy? Hay noùi caùch khaùc, aân xaù laø gì?
Saùch Giaùo lyù cuûa Hoäi thaùnh Coâng giaùo ñònh nghóa: "AÂn xaù laø vieäc tha thöù tröôùc maët Thieân Chuùa, khoûi nhöõng hình phaït taïm ñaùng chòu vì nhöõng toäi loãi ñaõ phaïm, duø nhöõng toäi ñoù ñaõ ñöôïc tha thöù. Ñeå höôûng AÂn xaù, ngöôøi Kitoâ höõu phaûi hoäi ñuû nhöõng ñieàu kieän ñöôïc thaåm quyeàn cuûa Hoäi thaùnh quy ñònh, vì vôùi tö caùch laø thöøa taùc vieân cuûa ôn cöùu chuoäc, Hoäi thaùnh coù thaåm quyeàn phaân phaùt vaø chia seû kho taøng coâng phuùc cuûa Ñöùc Kitoâ vaø Caùc Thaùnh. AÂn xaù coù theå laø töøng phaàn hay toaøn phaàn, tuøy theo möùc ñoä giaûi thoaùt töøng phaàn hay troïn veïn caùc hình phaït taïm ñaùng phaûi chòu vì toäi".[15] Ñieàu ñoù nghóa laø gì? Chuùng ta taïm giaûi thích caùch ngaén goïn nhö sau: Khi con ngöôøi phaïm toäi, toäi loãi aáy gaây ra nhöõng haäu quaû laøm ñoå vôõ moái töông quan vôùi Thieân Chuùa, vôùi tha nhaân, vôùi chính mình vaø vôùi caû vuõ truï vaïn vaät.[16] Trong ñôøi soáng, chuùng ta thöôøng nghe noùi vaán ñeà: "Toäi vaø Vaï". Khi phaïm toäi, neáu ngöôøi Kitoâ höõu thaønh taâm thoáng hoái aên naên, tìm ñeán vôùi Bí tích Hoøa Giaûi nôi Toøa Giaûi toäi, nhöõng toäi loãi naøy ñöôïc tha thöù nhôø hieäu quaû bí tích. Nhöng haäu quaû do toäi gaây ra, töùc caùi "vaï", hoái nhaân phaûi ñeàn buø caùch caân xöùng theo luaät luaân lyù Coâng Giaùo veà coâng baèng. Coù nhöõng haäu quaû chuùng ta ñeàn traû ñöôïc ôû ñôøi naøy, nhöng coù nhöõng haäu quaû phaûi ñeàn buø caân xöùng ôû ñôøi sau nôi Luyeän toäi. Do vaäy, ñieàu kieän ñeå höôûng nhaän aân xaù laø phaûi xöng thuù moïi toäi loãi qua vieäc laõnh nhaän bí tích Hoøa giaûi, ñeå khi laõnh nhaän AÂn xaù, chuùng ta ñöôïc tha caû nhöõng hình phaït laø haäu quaû cuûa toäi gaây ra. Vì theá, saùch Giaùo lyù cuûa Hoäi thaùnh daïy: "Ñeå höôûng AÂn xaù, ngöôøi Kitoâ höõu phaûi hoäi ñuû nhöõng ñieàu kieän ñöôïc thaåm quyeàn cuûa Hoäi thaùnh quy ñònh", trong ñoù coù vieäc laõnh nhaän Bí tích Hoøa Giaûi vaø laøm caùc vieäc laønh phuùc ñöùc, giuùp ñôõ cho keû ngheøo heøn, doác loøng chöøa boû toäi loãi, soáng hoøa giaûi, baùc aùi, yeâu thöông, tha thöù... nhö chính Chuùa ñaõ yeâu thöông, tha thöù vaø cöùu ñoä chuùng ta.
Ñeán ñaây, chuùng toâi xin taïm döøng baøi 1 veà chuû ñeà Naêm Thaùnh vaø kính môøi Quyù ñoäc giaû tieáp tuïc tìm hieåu Naêm Thaùnh vôùi baøi 2 seõ trình baøy veà: Neàn taûng Kinh Thaùnh cuûa Naêm Thaùnh; Saéc chæ Naêm Thaùnh; Cöûa Thaùnh vaø Vieäc môû cöûa Thaùnh trong phaàn tieáp theo.
Trích trong taäp saùch "Lòch söû caùc naêm thaùnh trong doøng lòch söû Giaùo hoäi Coâng giaùo Roâma", Nxb Toân Giaùo, 11/2024
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
[1] Saùch Giaùo lyù cuûa Hoäi thaùnh Coâng giaùo. Baûn dòch cuûa UÛy ban Giaùo lyù Ñöùc tin tröïc thuoäc Hoäi ñoàng Giaùm muïc Vieät Nam, NXB Toân Giaùo - Haø Noäi 2009.
[2] X. Lc 4,16-30.
[3] https://www.iubilaeum2025.va/fr/giubileo-2025/logo.html
[4] Ñöùc Giaùo hoaøng Boânifactioâ VII vôùi trieàu ñaïi töø 24/12/1294 ñeán 11/10/1303; X. 266 Trieàu ñaïi Giaùo hoaøng trong doøng lòch söû Giaùo hoäi - Pheâroâ Nguyeãn Thanh Tuøng, NXB Toân Giaùo - Haø Noäi 2024, tr 224-225; X. Dictionaire deù Papes, Ivan Gobry, EÙditeur Pygmalion, pp 64-69; X. Dictionaire Histoirique de la Papauteù, sour la direction de Philippe Levillain, EÙditeur Fayard, pp 233 - 236.
[5] Ñöùc Cleùmenteù VI laø vò Giaùo hoaøng thöù tö trong 7 Giaùo hoaøng thôøi "Löu ñaøy Avignon" (07/5/1314 - 06/12/1352); X. 266 Trieàu ñaïi Giaùo hoaøng trong doøng lòch söû Giaùo hoäi - Pheâroâ Nguyeãn Thanh Tuøng, NXB Toân Giaùo - Haø Noäi 2024, tr 231-232; X. Dictionaire deù Papes, Ivan Gobry, EÙditeur Pygmalion, pp 107-109; Dictionaire Histoirique de la Papauteù, sour la direction de Philippe Levillain, EÙditeur Fayard, pp 369-372.
[6] Thôøi kyø naøy, Giaùo hoäi ñang xaûy ra bieán coá goïi laø cuoäc "Löu ñaøy Avignon", nghóa laø caùc giaùo hoaøng khoâng ôû taïi Roâma suoát thôøi gian gaàn 70 naêm, vôùi 7 trieàu Giaùo hoaøng ôû Avignon töø 1309 ñeán 1378.
[7] Nhoùm phieân dòch Caùc Giôø Kinh Phuïng Vuï, Thaùnh vònh 90, 10.
[8] Ugo Dotti, "Peùtrarque", Paris, 1987.
[9] Ñöùc Thaùnh Cha Greâgoârioâ XI (30/12/1370 - 26/3/1378), laø vò Giaùo hoaøng cuoái cuøng cuûa thôøi "Löu ñaøy Avignon". Ngaøi chính thöùc rôøi Avignon ngaøy 13/9/1376, vaø veà ñeán Roâma ngaøy 13/01/1377, chaám döùt thôøi kyø caùc Giaùo hoaøng "löu ñaøy Avignon". Ngaøi qua ñôøi taïi Roâma ngaøy 26/3/1378; X. 266 Trieàu ñaïi Giaùo hoaøng trong doøng lòch söû Giaùo hoäi - Pheâroâ Nguyeãn Thanh Tuøng, NXB Toân Giaùo - Haø Noäi 2024, tr 234-235; X. Dictionaire deù Papes, Ivan Gobry, EÙditeur Pygmalion, pp 217-218; X. Dictionaire Histoirique de la Papauteù, sour la direction de Philippe Levillain, EÙditeur Fayard, pp 756-758.
[10] Sau khi chaám döùt thôøi "Löu ñaøy Avignon" (1309-1378) vôùi 7 trieàu ñaïi Giaùo hoaøng Cuoäc Ñaïi ly giaùo Taây phöông noái tieáp (1378-1417).
[11] Vôùi Ñöùc Thaùnh Cha Martinoâ V (11/9/1417-20/02/1431), Giaùo hoäi chaám döùt cuoäc Ñaïi ly giaùo Taây phöông. X. 266 Trieàu ñaïi Giaùo hoaøng trong doøng lòch söû Giaùo hoäi - Pheâroâ Nguyeãn Thanh Tuøng, NXB Toân Giaùo - Haø Noäi 2024, tr 241-242; X. Dictionaire des Papes, Ivan Gobry, EÙditeur Pygmalion, pp 382-383; X. Dictionaire Histoirique de la Papauteù, sour la direction de Philippe Levillain, EÙditeur Fayard, pp 1096-1010.
[12] Ñöùc Thaùnh Cha Phaoloâ II (30/8/1464 - 26/7/1471); X. 266 Trieàu ñaïi Giaùo hoaøng trong doøng lòch söû Giaùo hoäi - Pheâroâ Nguyeãn Thanh Tuøng, NXB Toân Giaùo - Haø Noäi 2024, tr 262; X. Dictionaire deù Papes, Ivan Gobry, EÙditeur Pygmalion, pp 339 - 340; X. Dictionaire Histoirique de la Papauteù, sour la direction de Philippe Levillain, EÙditeur Fayard, pp 983-985.
[13] Ñöùc Giulioâ III (07/02/1550 - 23/3/1555), vò Giaùo hoaøng cuûa thôøi Coâng ñoàng Trentoâ. X. 266 Trieàu ñaïi Giaùo hoaøng trong doøng lòch söû Giaùo hoäi - Pheâroâ Nguyeãn Thanh Tuøng, NXB Toân Giaùo - Haø Noäi 2024, tr 247; X. Dictionaire deù Papes, Ivan Gobry, EÙditeur Pygmalion, p 403; X. Dictionaire Histoirique de la Papauteù, sour la direction de Philippe Levillain, EÙditeur Fayard, pp 1261-1263
[14] Ñöùc Thaùnh Cha Sixtoâ IV (09/8/1471 - 12/8/1484); X. 266 Trieàu ñaïi Giaùo hoaøng trong doøng lòch söû Giaùo hoäi - Pheâroâ Nguyeãn Thanh Tuøng, NXB Toân Giaùo - Haø Noäi 2024, tr 248-249; X. Dictionaire deù Papes, Ivan Gobry, EÙditeur Pygmalion, pp 456-457; X. Dictionaire Histoirique de la Papauteù, sour la direction de Philippe Levillain, EÙditeur Fayard, pp 1590-1593.
[15] UÛy ban Giaùo lyù Ñöùc tin, tröïc thuoäc HÑGMVN, Saùch Giaùo lyù Hoäi thaùnh Coâng giaùo, soá 1471.
[16] X. Nhoùm Caùc Giôø Kinh Phuïng Vuï, Saùch Saùng Theá, chöông 3.