Söï thaønh thai voâ nhieãm cuûa Ñöùc Maria
Söï thaønh thai voâ nhieãm cuûa Ñöùc Maria.
Lm. Leâ Coâng Ñöùc dòch
(WHÑ 16-12-2024) - Söï thaønh thai voâ nhieãm cuûa Ñöùc Maria:
1. Vaøi ghi chuù lòch söû
Vieäc coâng boá tín ñieàu veà söï Thaønh Thai Voâ Nhieãm cuûa Ñöùc Trinh Nöõ Maria voán coù moät lòch söû laâu daøi ñaèng sau noù. Veà maët lòch söû, ñaây laø moät vaán ñeà ñaõ ñöôïc tranh caõi nhieàu. Cho ñeán cuoái theá kyû thöù 7, Giaùo hoäi Ñoâng phöông ñaõ thieát laäp leã Ñöùc Trinh Nöõ Thaønh Thai, ñöôïc cöû haønh sau caùc leã Truyeàn Tin vaø Thaønh Thai cuûa Chuùa Gieâsu vaø cuûa Gioan Taåy giaû. Ñöùc Maria ñöôïc möøng nhö 'panhagia', ngöôøi phuï nöõ hoaøn toaøn thaùnh thieän khoâng coù daáu veát toäi loãi naøo. Chính ôû Giaùo hoäi Taây phöông maø caùc khoù khaên chính yeáu ñaõ noåi leân.
Caùch rieâng keå töø thôøi thaùnh Augustinoâ, tình traïng toäi loãi cuûa moïi con ngöôøi, hay tính phoå caäp cuûa toäi nguyeân toå, ñöôïc nhaán maïnh ñeå neâu baät nhu caàu phoå quaùt veà söï cöùu ñoä xuyeân qua aân suûng cuûa Thieân Chuùa trong Chuùa Gieâsu Kitoâ. Trong boái caûnh naøy, vieäc tuyeân boá raèng Ñöùc Maria khoâng chia seû trong toäi nguyeân toå döôøng nhö ñoàng nghóa vôùi vieäc phuû nhaän khoâng chæ söï cöùu chuoäc vaø cöùu ñoä cuûa ngaøi bôûi Chuùa Gieâsu Kitoâ, maø coøn haøm yù phuû nhaän ñaëc tính phoå quaùt cuûa haønh ñoäng cöùu chuoäc. Söï thaùnh thieän troïn veïn vaø söï töï do cuûa Ñöùc Maria ñoái vôùi toäi loãi laø moät truyeàn thoáng phoå quaùt trong Giaùo hoäi. Truyeàn thoáng chuû tröông raèng Ñöùc Maria ñaõ khoâng phaïm toäi caù nhaân, bôûi vì ngaøi ñöôïc thaùnh hoùa trong loøng thaân maãu vaø ñöôïc giaûi thoaùt khoûi fomes peccati (söï ham muoán thöôøng xuyeân bò roái loaïn laø nguoàn goác cuûa moïi toäi caù nhaân), khoâng phaûi ôû khoaûnh khaéc ñaàu tieân, maø ôû khoaûnh khaéc thöù hai cuûa hieän höõu cuûa ngaøi. Ñaây laø quan ñieåm cuûa caùc nhaø thaàn hoïc coù theá giaù nhö thaùnh Toâma Aquinoâ[1] vaø thaùnh Bonaventura.[2] Theo ñoù caùc vò naøy tin raèng Ñöùc Maria Thaùnh Thieän khoâng voâ nhieãm ôû khoaûnh khaéc ñaàu tieân thaønh thai, nhöng nhôø Chuùa Gieâsu Kitoâ, ngaøi ñöôïc cöùu chuoäc khoûi toäi nguyeân toå ôû khoaûnh khaéc thöù hai vaø ñöôïc thaùnh hoùa.
John Duns Scotus, nhaø thaàn hoïc Doøng Phanxicoâ, ñaõ traû lôøi cho nhöõng phaûn bieän aáy baèng caùch khaúng ñònh raèng Ñöùc Maria coù ñöôïc söï vieân maõn toaøn veïn cuûa aân suûng ngay töø khoaûnh khaéc ñaàu tieân thaønh thai, nhôø ôû söï cöùu chuoäc hoaøn haûo nhaát ngaøi nhaän ñöôïc bôûi Ñaáng Cöùu Chuoäc hoaøn haûo nhaát, söï cöùu chuoäc aáy bao goàm caû vieäc ngaøi ñöôïc gìn giöõ cho khoûi moïi toäi loãi. Ñaáng Cöùu Chuoäc hoaøn haûo nhaát laø Ñaáng ban ôn ñeå traùnh cho toäi loãi khoûi xaâm nhaäp moät con ngöôøi. Duns Scotus khoâng thaáy khoù khaên gì khi ñöa ra loaïi suy sau ñaây: Neáu, theo giaùo huaán truyeàn thoáng cuûa Augustinoâ, Ñöùc Maria ñöôïc ban ôn khi ñaõ lôùn vaø do ñoù ñöôïc gìn giöõ cho khoûi moïi toäi caù nhaân, thì ñieàu gì ngaên caûn vieäc ngaøi ñöôïc ban ôn töø khoaûnh khaéc ñaàu tieân hieän höõu vaø ñöôïc giöõ cho khoûi toäi nguyeân toå? [3] Theo Scotus, 'chuùng ta khoâng theå goïi Ñöùc Kitoâ laø Ñaáng Cöùu Chuoäc hoaøn haûo nhaát, cuõng khoâng theå goïi Ñöùc Maria laø con ngöôøi ñöôïc cöùu chuoäc hoaøn haûo nhaát tröø phi chuùng ta khaúng ñònh raèng ngaøi ñöôïc giöõ gìn khoûi toäi nguyeân toå'. [4] Vaøo caùc theá kyû 15 vaø 16, söï giaèng co tieáp tuïc giöõa nhöõng ngöôøi chuû tröông 'coù nhieãm' vaø nhöõng ngöôøi chuû tröông 'voâ nhieãm' [taïi khoaûnh khaéc ñaàu tieân]. Cho tôùi cuoái theá kyû 15, leã Ñöùc Maria Thaønh Thai ñaõ ñöôïc chính thöùc aùp duïng ôû Roâma. Trong caùc theá kyû 17 vaø 18, giaùo huaán veà 'Voâ Nhieãm' khoâng bò leân aùn cuõng khoâng ñöôïc khaúng ñònh. Caùc giaùo hoaøng ñaõ traùnh nhaân danh chính mình ñeå noùi veà 'söï Thaønh Thai Voâ Nhieãm', thay vaøo ñoù caùc ngaøi noùi veà 'Ñöùc Trinh Nöõ Voâ Nhieãm'. Tuy nhieân, töø thôøi cuûa Saéc chæ 'Sollicitudo' do Giaùo hoaøng Alexander VII coâng boá ngaøy 8 thaùng 12 naêm 1661, thì vaán naïn naøy trong thöïc tieãn ñöôïc giaûi quyeát theo höôùng khaúng ñònh giaùo thuyeát veà söï Thaønh Thai Voâ Nhieãm cuûa Ñöùc Maria, ñaáng ñöôïc gìn giöõ cho khoûi moïi daáu veát toäi loãi ngay töø khoaûnh khaéc ñaàu tieân hieän höõu.
Vaøo ngaøy 8.12.1854, Giaùo hoaøng Pioâ IX ñaõ xaùc ñònh tín ñieàu Ñöùc Maria Thaønh Thai Voâ Nhieãm baèng tuyeân boá nhö sau:
Giaùo lyù khaúng ñònh raèng Ñöùc Trinh Nöõ Maria Dieãm Phuùc ngay töø khoaûnh khaéc ñaàu tieân thaønh thai, nhôø moät ñaëc aân ñoäc ñaùo cuûa Thieân Chuùa toaøn naêng vaø nhôø coâng nghieäp cuûa Chuùa Kitoâ Gieâsu, Ñaáng Cöùu Ñoä loaøi ngöôøi, ñaõ ñöôïc giöõ gìn khoûi moïi veát nhô cuûa toäi nguyeân toå, laø moät giaùo lyù ñöôïc Thieân Chuùa maëc khaûi vaø do ñoù phaûi ñöôïc moïi tín höõu tin töôûng caùch chaéc chaén vaø beàn vöõng. [5]
Vieäc xaùc ñònh tín ñieàu naøy khôûi ñi töø giaû ñònh raèng moïi con ngöôøi ñeàu ñöôïc sinh ra bò hoen nhieãm bôûi toäi nguyeân toå; tuy nhieân Ñöùc Maria nhôø moät ñaëc aân ñaëc bieät, ñaõ khoâng bò nhieãm nhö theá ngay töø khoaûnh khaéc thaønh thai.
Trong suoát moät phaàn tö theá kyû qua (thuoäc nöûa sau theá kyû 20), caùc nhaø thaàn hoïc ñaõ tranh luaän veà vaán ñeà toäi nguyeân toå. Moãi phaùt bieåu môùi veà vaán ñeà naøy - xeùt theo luaän lyù - ñaõ gaén vôùi moät giaûi thích chuyeân bieät veà tín ñieàu Thaønh Thai Voâ Nhieãm. Roài ñeán löôït caùc nhaø thaàn hoïc khaùc, khoûi ñi töø vieäc baûo veä tín ñieàu Thaønh Thai Voâ Nhieãm, ñaõ khaúng ñònh giaùo huaán truyeàn thoáng veà toäi nguyeân toå, xaùc quyeát raèng neáu söï toàn taïi cuûa toäi nguyeân toå bò phuû nhaän, thì noäi dung cuûa tín ñieàu Thaønh Thai Voâ Nhieãm seõ hoùa thaønh troáng roãng. [6]
2. Moät soá giaû ñònh
Khi muoán bieän minh cho söï xaùc nhaän tín ñieàu Thaønh Thai Voâ Nhieãm nhö ñöôïc coâng boá bôûi Ñöùc Pioâ IX trong Saéc chæ 'Ineffabilis Deus', caùc nhaø thaàn hoïc khoâng theå boû qua nhöõng vaán naïn nhö sau:
1. Giaùo hoäi döïa vaøo loaïi thoâng tin naøo (theo Thaùnh Kinh hay theo Truyeàn thoáng) ñeå bieát ñieàu gì ñaõ xaûy ra 'ôû khoaûnh khaéc ñaàu tieân' hay 'töø khoaûnh khaéc ñaàu tieân' Ñöùc Maria thaønh thai? Ñaây laø caâu hoûi ñaùng ñaët ra, vì khoâng coù baûn vaên Thaùnh Kinh naøo cung caáp thoâng tin naøy, cuõng khoâng coù baát kyø tuyeân boá naøo veà ñieàu naøy trong Truyeàn thoáng Giaùo phuï Taây phöông lieân quan tôùi toäi nguyeân toå (ngöôøi ta chæ caàn nhaéc laïi quan ñieåm cuûa thaùnh Augustinoâ). Tín ñieàu naøy ñaõ khoâng phaùt xuaát töø moät maëc khaûi 'minh nhieân' noùi vôùi chuùng ta veà ñieàu gì ñaõ xaûy ra trong khoaûnh khaéc ñaàu tieân Ñöùc Maria hieän höõu. Caùc cuoäc giaèng co hoài theá kyû 15 vaø 16 giöõa nhöõng ngöôøi chuû tröông 'coù nhieãm' vaø nhöõng ngöôøi chuû tröông 'voâ nhieãm' laø moät chæ daáu cho thaáy thieáu söï thoâng tin nhö theá.
2. Phaûi chaêng söï vaâng phuïc cuûa ñöùc tin maø chuùng ta phaûi coù ñoái vôùi ñònh thöùc cuûa tín ñieàu naøy baét buoäc chuùng ta phaûi chaáp nhaän - nhö ñöôïc xaùc ñònh theo tín lyù - caùch nhaän hieåu veà toäi nguyeân toå vaø veà aân suûng voán thuoäc veà Giaùo hoäi cuûa theá kyû 19? Thaät vaäy, töø ñoù ñeán nay caû cöùu ñoä luaän (nhöõng luaän chöùng thaàn hoïc veà söï cöùu ñoä-cöùu chuoäc) laãn thaàn hoïc veà toäi (hamartology) ñaõ coù nhöõng böôùc tieán raát quan troïng, trong khi thaàn hoïc veà aân suûng ñaõ ngaøy caøng söû duïng moät soá chìa khoùa dieãn dòch raát khaùc bieät. Phaûi chaêng chuùng ta vaãn coù theå duøng nhöõng chìa khoùa môùi naøy ñeå giaûi thích tín ñieàu veà Voâ Nhieãm? Phaûi chaêng ta khoâng theå noùi raèng neáu tín ñieàu naøy ñöôïc phaùt bieåu hoâm nay, raát coù theå noù seõ duøng nhöõng töø khoùa khaùc, nhöõng töø khoùa vöøa khoâng phuû nhaän ñieàu ñaõ ñöôïc chính thöùc khaúng ñònh vöøa vöôït quaù noù vaø ñaët noù vaøo trong moät toång hôïp cao hôn?
Caâu traû lôøi cho nhöõng daáu hoûi treân - maø toâi cho laø raát neàn taûng - ñoøi hoûi chuùng ta phaûi höôùng söï chuù yù cuûa mình ñeán nhöõng cô sôû lòch söû duy nhaát maø mình coù ñöôïc, cuõng nhö höôùng ñeán nhöõng cô sôû thaàn hoïc maø mình ñöôïc cung caáp, ñeå nhaän hieåu chuùng.
(1) Nhöõng cô sôû lòch söû (töùc thuoäc Thaùnh Kinh vaø Truyeàn thoáng) cuûa tín ñieàu veà Thaønh Thai Voâ Nhieãm. Cô sôû Thaùnh Kinh duy nhaát laø hình aûnh chuùng ta nhaän ñöôïc qua vieäc ñoïc hieåu toång quaùt veà con ngöôøi cuûa Ñöùc Maria trong Taân Öôùc, döôùi aùnh saùng cuûa Cöïu Öôùc. Chuùng ta ñaõ suy ngaãm hình aûnh Thaùnh Kinh veà Ñöùc Maria trong caùc chöông tröôùc, vaø chuùng ta seõ khoâng nhaéc laïi ôû ñaây. Toâi chæ muoán nhaán maïnh khaúng ñònh cuûa Thaùnh Kinh khoâng chæ veà maãu tính trinh khieát cuûa Ñöùc Maria - vôùi tham chieáu ñeán ngaøi laø moät suoái nguoàn thaùnh thieän xuyeân qua hoaït ñoäng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, Ñaáng ñaõ ban naêng löïc vaø thaùnh hieán ngaøi ñeán noãi Con cuûa ngaøi seõ laø 'Thaùnh' vaø seõ ñöôïc goïi laø Con Ñaáng Toái Cao - maø toâi coøn muoán nhaán maïnh ñeán ngaøi laø moät khuoân maãu cuûa ñöùc tin nöõa.
Ngay töø ñaàu thôøi ñaïi haäu Toâng ñoà, caùc Giaùo phuï ñaõ noùi veà Ñöùc Maria nhö 'Eva môùi', nhö 'Ñöùc Trinh Nöõ', vaø nhö hình aûnh hoaøn haûo cuûa Giaùo hoäi. Ñaõ coù moät söï nhaán maïnh ngaøy caøng hôn veà söï thaùnh thieän cuûa ngaøi. Ngaøi ñöôïc goïi laø 'panhagía', ñaáng 'toaøn thaùnh'. Ña soá caùc Giaùo phuï xaùc quyeát ngaøi töï do khoûi toäi loãi, nghóa laø khoâng dính beùn baát cöù loaïi toäi caù nhaân naøo.
Phaûi chaêng nhöõng cô sôû naøy töï chuùng ñaõ ñuû?
(2) Nhöõng cô sôû thaàn hoïc cuûa tín ñieàu veà Thaønh Thai Voâ Nhieãm. Tín ñieàu naøy gaén keát chaët cheõ vôùi chuû ñeà veà toäi nguyeân toå. Tuy nhieân, thaät quan troïng vieäc ta phaûi noùi ngay raèng khoâng ñöôïc giaûi thích sai laïc tín ñieàu veà toäi nguyeân toå theo nghóa khaúng ñònh raèng khoaûnh khaéc moät ngöôøi ñöôïc taïo ra thì ngöôøi aáy ôû trong tình traïng toäi loãi roài, nhö theå 'vieäc truyeàn sinh laø moät troïng toäi', hay nhö theå 'khoâng coù toäi aùc naøo teä hôn vieäc truyeàn sinh, vì noù taïo ra moät keû thuø cuûa Thieân Chuùa'.[7] Vieäc truyeàn sinh cho moïi con ngöôøi cuõng laø moät haønh ñoäng taïo döïng cuûa Thieân Chuùa vaø laø moät söï tham döï vaøo söï saùng taïo toát laønh cuûa Thieân Chuùa. Töø quan ñieåm cuûa Thieân Chuùa, ñaây laø khoaûnh khaéc trong ñoù Thieân Chuùa taïo neân moät höõu theå toát laønh vaø coù söï töï do cuûa moät 'caùi toâi' hoaøn toaøn ñoäc ñaùo - vaø taát caû ñieàu naøy laø 'trong Ñöùc Kitoâ Gieâsu', nhö moät tieáng goïi ñi vaøo cuoäc ñoái thoaïi lieân vò vôùi Thieân Chuùa (GS, soá 19). Vì theá, tín ñieàu ôû ñaây khoâng theå ñöôïc hieåu nhö laø moät khaúng ñònh raèng chæ moät mình Ñöùc Maria, xuyeân qua moät ñaëc aân duy nhaát, ñöôïc taïo neân theo caùch tích cöïc naøy, coøn nhöõng con ngöôøi khaùc thì khoâng nhö theá.
Tuy nhieân, söï xaùc ñònh tín ñieàu naøy qui chieáu ñeán caû toäi nguyeân toå laãn söï giöõ gìn Ñöùc Maria khoûi toäi aáy. Sau ñaây laø moät vaøi suy tö ngaén veà chuû ñeà:
- Toäi nguyeân toå khoâng phaûi laø moät di saûn coù tính sinh hoïc.
- Toäi nguyeân toå khoâng bao goàm vieäc Thieân Chuùa laøm cho chuùng ta laø con caùi cuûa Añam phaûi chòu toäi cuûa toå tieân mình, nhö theå toäi cuûa Añam tieáp tuïc ñöôïc qui gaùn cho chuùng ta 'töø ñôøi naøy sang ñôøi khaùc'.
- Toäi nguyeân toå khoâng ñöôïc ñoàng hoùa vôùi söï baát toaøn thieát yeáu cuûa nhöõng tình traïng tieán hoùa thaáp hôn so vôùi nhöõng tình traïng tieán hoùa cao hôn.
- Toäi nguyeân toå, nhö chuùng ta kinh nghieäm noù (peccatum originale originatum), laø heä quaû cuûa nhöõng toäi khaùc ñi tröôùc vaø, xeùt caên nguyeân, laø heä quaû cuûa moät toäi ñaàu tieân (peccatum originale originans). Thaät vaäy, söï döõ luaân lyù, söï choáng laïi keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa, thì hieän dieän giöõa chuùng ta. Nhöng ngay caû khi töï do haønh ñoäng, chuùng ta cuõng thaáy mình bò ñieàu kieän hoùa bôûi moät tình traïng söï döõ luaân lyù chi phoái ñeán mình moät caùch thaâm saâu. Nhöõng quyeát ñònh xaáu xa taän neàn taûng cuûa toå tieân chuùng ta vaãn coøn ñoù moät caùch khaùch quan trong lòch söû. Trong lòch söû cuûa chuùng ta, coù nhieàu vieäc laøm teä haïi vaãn coøn ñoù ngay caû sau khi chuû theå gaây ra chuùng ñaõ maát ñi. Vì theá, theo luaän lyù chuùng ta phaûi giaû thieát raèng coù moät vieäc laøm teä haïi ñaàu tieân maø nhöõng con ngöôøi ñeán sau ñaõ khoâng coù khaû naêng thaéng vöôït ñöôïc, vaø nhieàu ngöôøi khaùc coøn theâm vaøo ñoù söï ñoàng loõa toäi loãi cuûa chính mình nöõa.
- Chuùng ta kinh nghieäm toäi nguyeân toå nhö laø aûnh höôûng cuûa nhieàu doøng löu chuyeån toài teä ngaên caûn con ngöôøi hieäp thoâng vôùi keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa. Keá hoaïch naøy coát ôû vieäc Thieân Chuùa chia seû söï soáng cuûa Ngaøi cho chuùng ta, vaø ñænh ñieåm laø Chuùa Gieâsu. Toäi loãi laø moät tieáng noùi 'khoâng' cuûa baûn tính con ngöôøi ñoái vôùi vieäc Thieân Chuùa töï truyeàn thoâng chính Ngaøi, maø roát cuoäc laø noùi 'khoâng' vôùi Chuùa Gieâsu Kitoâ - tieáng noùi 'khoâng' aáy ñöôïc noái theâm bôûi söï ñoàng loõa caùch töï nguyeän cuûa caù nhaân ngöôøi ta. Tình hình nhö vaäy ñaùng ra khoâng neân xaûy ra! Noù khoâng thuoäc veà keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa! Vì theá ta goïi noù laø toäi loãi.
- Trong hoaøn caûnh hieän taïi cuûa mình, chuùng ta cuõng kinh nghieäm nhieàu doøng löu chuyeån tích cöïc: 'AÂn suûng hoaït ñoäng caùch voâ hình trong traùi tim cuûa nhöõng ngöôøi thieän chí' (GS, soá 22); 'Baèng cuoäc nhaäp theå, Con Thieân Chuùa caùch naøo ñoù ñaõ keát hôïp chính Ngöôøi vôùi moãi con ngöôøi' (GS soá 22); 'Thaàn Khí cuûa Thieân Chuùa ñoå traøn treân toaøn theá giôùi' (GS soá 11). Chuùng ta cuõng neân noùi veà 'aân suûng nguyeân thuûy' tuoân chaûy töø Ñöùc Kitoâ cho moïi con ngöôøi, vaø aân suûng aáy tìm thaáy nhöõng coâng cuï chuyeån thoâng xuaát saéc nôi nhieàu con ngöôøi.
Hieåu caùc söï vieäc theo nghóa naøy, chuùng ta coù theå noùi raèng 'vieäc ñöôïc giöõ cho khoûi vaáy nhieãm moïi veát nhô toäi nguyeân toå' coù nhöõng yù nghóa sau ñaây:
- Ngay caû duø nhöõng tình traïng khaùch quan hoùa cuûa söï döõ con ngöôøi vaø nhöõng doøng löu chuyeån toài teä ñang hieän dieän vaø hoaït ñoäng trong theá giôùi (nhö chuùng voán theá ngay caû trong theá giôùi cuûa Ñöùc Maria), vaø ngay caû duø nhöõng doøng löu chuyeån toài teä naøy maïnh ñeán noãi con ngöôøi khoâng theå töï mình vöôït qua chuùng, thì baèng moät ñaëc aân duy nhaát cuûa Thieân Chuùa vaø xuyeân qua haønh ñoäng cöùu chuoäc cuûa Con mình, Ñöùc Maria ñaõ khoâng bò aûnh höôûng bôûi nhöõng doøng löu chuyeån toài teä naøy vaø ngaøi ñaõ coù theå vöôït qua chuùng.
- Trong söï thaønh thai cuûa Ñöùc Maria, khoâng coù hieän töôïng sinh hoïc ñaëc bieät naøo lieân can vaøo, bôûi vì toäi nguyeân toå khoâng phaûi laø moät di saûn coù tính sinh hoïc.
- Ñieàu ñoù cuõng khoâng coù nghóa raèng Thieân Chuùa chæ khoâng gaùn cho Ñöùc Maria moät toäi maø Ngaøi gaùn cho moïi con ngöôøi khaùc, vì toäi nguyeân toå khoâng phaûi laø moät söï chia seû toäi loãi bôûi moïi con ngöôøi do bôûi toäi cuûa Añam.
- Ñieàu ñoù cuõng khoâng coù nghóa raèng Ñöùc Maria ñaõ khoâng phaïm moät toäi maø moïi ngöôøi khaùc ñeàu phaïm, vì khoâng ñöôïc laãn loän toäi nguyeân toå vôùi moät toäi caù nhaân; noù ñöôïc goïi laø toäi 'theo caùch loaïi suy' maø thoâi (Karl Rahner).
- Noù coù nghóa raèng ngay töø ñaàu cuûa ñôøi soáng mình, nhôø aân suûng, Ñöùc Maria ñaõ khoâng chia seû trong tình traïng baát löïc cuûa nhaân loaïi trong vieäc tìm gaëp Thieân Chuùa vaø trong vieäc tieáp nhaän söï töï thoâng truyeàn ñaày hoàng phuùc cuûa Thieân Chuùa.
- Ñöùc Maria, ñònh vò trong lòch söû con ngöôøi, nôi maø moät traän chieán ñaày kòch tính giöõa thieän vaø aùc ñang dieãn ra khoác lieät, ñaõ ñöôïc gìn giöõ khoûi aûnh höôûng cuûa söï döõ vaø ñöôïc trao naêng löïc ñeå vöôït qua nhöõng theá löïc vaø nhöõng trung gian xaáu nhôø aân suûng cuûa Thieân Chuùa, laø aân suûng ñöôïc ban cho ngaøi tröôùc heát qua Con cuûa ngaøi. Ñöùc Maria ñaõ vöôït thaéng söï baát löïc cuûa baûn tính töï nhieân ñeå ñoùn nhaän söï töï thoâng truyeàn cuûa Thieân Chuùa. Vaø vì söï baát löïc naøy cuûa baûn tính con ngöôøi ñaùng ra khoâng neân toàn taïi - bôûi noù ñi ngöôïc vôùi keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa - neân Ñöùc Maria ñöôïc thaáy laø ngöôøi phuï nöõ 'choáng laïi' quyeàn löïc cuûa toäi loãi.
Theo söï xaùc ñònh tín ñieàu veà söï Thaønh Thai Voâ Nhieãm, Ñöùc Maria ñöôïc gìn giöõ 'bôûi moät ñaëc aân ñoäc ñaùo cuûa Thieân Chuùa toaøn naêng, nhôø coâng nghieäp cuûa Chuùa Gieâsu Kitoâ, Ñaáng Cöùu Ñoä loaøi ngöôøi'. Tuyeân boá thaàn hoïc naøy hieåu söï cöùu chuoäc theo nghóa 'luaân lyù-tö phaùp': Chuùa Gieâsu Kitoâ, qua cuoäc khoå naïn vaø caùi cheát cuûa Ngöôøi, 'ñaõ ñaït ñöôïc cho chuùng ta' moùn quaø cöùu ñoä, söï tha thöù vaø aân suûng töø Chuùa Cha. Nhö vaäy Ñöùc Maria ñaõ ñöôïc cöùu chuoäc vaø ban aân suûng bôûi Chuùa Cha 'döïa vaøo coâng traïng ñöôïc thaáy tröôùc cuûa Chuùa Kitoâ'. Tuy nhieân, ñaây khoâng phaûi laø caùch duy nhaát ñeå hieåu ôn cöùu ñoä theo goùc nhìn thaàn hoïc, vaø ñaây khoâng phaûi laø nhaõn giôùi Taân Öôùc duy nhaát. Chính Chuùa Gieâsu laø ôn cöùu ñoä. Hieäp thoâng vôùi Chuùa Gieâsu laø hieäp thoâng vôùi aân suûng. Chuùa Gieâsu laø AÂn suûng cho theá giôùi cuûa moïi thôøi. Ngöôøi laø 'Alpha vaø OÂmeâga'; 'moïi söï ñöôïc taïo duïng nhôø Ngöôøi vaø cho Ngöôøi'; 'tröôùc khi coù Abraham, ñaõ coù Ngöôøi'. Tröôùc sau khoâng bao giôø coù söï cöùu ñoä maø khoâng coù söï hieäp thoâng vôùi Con cuûa Chuùa Cha, Ñaáng ñaõ laøm ngöôøi. Vì theá, söï xaùc ñònh tín ñieàu naøy coù theå ñöôïc ñoïc laïi theo caùch sau ñaây: Söï hieän höõu cuûa Ñöùc Maria phaûi ñöôïc hieåu laø moät söï hieän höõu hoaøn toaøn hieäp thoâng vôùi Chuùa Gieâsu Kitoâ, töø ñaàu cho ñeán cuoái, vaø vì theá laø moät ñôøi soáng hoaøn toaøn hieäp thoâng vôùi AÂn suûng, vôùi ôn cöùu ñoä. Chuùa Gieâsu Kitoâ laø Bí tích cuûa Thieân Chuùa Ñaáng Cöùu Ñoä, vaø Ngöôøi vaãn luoân laø nhö vaäy ñoái vôùi Ñöùc Maria. Chuùa Gieâsu Kitoâ laø Ñaáng Giaûi Phoùng cuûa Ñöùc Maria.
3. Phaûi chaêng Giaùo hoäi coù quyeàn tuyeân boá taát caû nhöõng ñieàu naøy veà Ñöùc Maria?
Xaùc tín rieâng cuûa toâi laø 'Coù'. Giaùo hoäi coù quyeàn vaø coù theå laøm ra moät soá caùch ñoïc 'truy nguoàn'. Hieän töôïng naøy ñaõ ñöôïc thaáy roõ ôû Israel coå thôøi. Caùc nhaø chuù giaûi Thaùnh Kinh noùi veà nhöõng trình thuaät 'taàm nguyeân', nghóa laø nhöõng trình thuaät nhaém goïi teân nhöõng nguoàn goác caùc söï vaät maø veà sau Israel ñaõ laøm hay ñaõ kinh nghieäm. Coù nhöõng giaûi thích coù tính taàm nguyeân veà caùc muøa, caùc leã möøng vaø caùc thieát cheá. Sau khi yù thöùc mình laø 'daân cuûa Thieân Chuùa', Israel ñi tôùi töï vaán mình veà nguoàn goác cuûa moïi daân toäc, vaø thaäm chí veà nguoàn goác cuûa theá giôùi. Caùc trình thuaät trong saùch Saùng theá phaàn lôùn laø nhöõng trình thuaät coù tính taàm nguyeân hay nhöõng caùch ñoïc coù tính truy nguoàn veà hieän taïi cuûa Israel. Dó nhieân, khi vieát nhöõng trình thuaät naøy, Israel ñaõ coù moät soá yeáu toá cho moät caâu traû lôøi ñoái vôùi nhöõng vaán ñeà ñaët ra, nhöng khoâng theå naøo ñuû ñeå goïi ñoù laø 'nhöõng trình thuaät töø thò chöùng nhaân'. Khoâng coù nhaân chöùng naøo cho cuoäc saùng taïo theá giôùi vaø con ngöôøi, cuõng khoâng coù nhaân chöùng naøo cho vieäc phaïm toäi ñaàu tieân. Israel ñaõ vaän duïng nhöõng truyeän thaàn thoaïi coù saün, vieát laïi chuùng trong aùnh saùng ñöùc tin Giavít cuûa mình, vaø cung caáp moät trình thuaät taàm nguyeân 'môùi', maø ít nhaát trong 'nhöõng khaúng ñònh neàn taûng' cuûa noù thì ñuùng thaät vaø coù tính lòch söû.
Chuùng ta cuõng tìm thaáy moät soá yeáu toá cuûa vieäc ñoïc coù tính truy nguoàn trong nhöõng trình thuaät veà thôøi thô aáu cuûa Maùttheâu vaø Luca. Khoâng coù ñuû caùc nguoàn thò chöùng nhaân, Giaùo hoäi cuûa Taân Öôùc ñaõ suy gaãm veà caùc nguoàn goác cuûa Chuùa Gieâsu töø khôûi ñieåm laø kinh nghieäm cuûa mình veà Chuùa Gieâsu nhö moät vò ngoân söù cuûa Nöôùc Thieân Chuùa ñaõ cheát vaø soáng laïi.
Giaùo hoäi cuõng coù theå thöïc hieän caùch ñoïc 'truy nguoàn' naøy. Chuùa Thaùnh Thaàn ngöï trong Giaùo hoäi. Chuùa Thaùnh Thaàn (laø vò Thaày noäi taâm trong loøng caùc tín höõu) ban cho Giaùo hoäi - trong haønh trình xuyeân lòch söû cuûa mình - moät 'caûm thöùc ñaëc bieät' ñeå naém baét moïi ñieàu ñeán töø Thieân Chuùa.
Lòch söû cuûa tín ñieàu veà söï Thaønh Thai Voâ Nhieãm coù theå ñöôïc giaûi thích nhö moät 'caùch ñoïc truy nguoàn'. Xuyeân qua caùc theá kyû, Giaùo hoäi ñaõ daùn maét vaøo Ñöùc Maria vaø ñaõ chieâm ngaém ngaøi nhö ngaøi hieån hieän trong Taân Öôùc. Khi taäp chuù vaøo hình aûnh Ñöùc Maria trong Tin Möøng, Giaùo hoäi baét ñaàu truy vaán ñeán goác reã, ñeán nguyeân lyù (theo caû yù nghóa höõu theå hoïc laãn bieân nieân söû) veà taát caû nhöõng gì ñaõ xaûy ra nôi ngaøi. Ñöôïc thuùc ñaåy bôûi Chuùa Thaùnh Thaàn vaø ñöôïc hoã trôï bôûi Lôøi Thieân Chuùa, Giaùo hoäi ñaõ khaùm phaù ra nhöõng ñieàu sau ñaây:
- Neáu moïi ôn goïi cuûa Kitoâ höõu ñeàu coù tieàn söû tính cuûa noù ('trong Ñöùc Kitoâ, Thieân Chuùa ñaõ choïn chuùng ta tröôùc khi taïo thaønh vuõ truï'; 'Thieân Chuùa ñaõ keâu goïi chuùng ta töø trong loøng meï'), thì ôn goïi cuûa Ñöùc Maria cuõng coù tieàn söû tính cuûa noù. Maria ñöôïc choïn laøm Thaùnh Maãu cuûa Chuùa Gieâsu - nhö ngaøi quaû thöïc laø vaäy theo lôøi chöùng cuûa Thaùnh Kinh - tröôùc khi taïo thaønh vuõ truï, vaø ngay töø trong loøng thaân maãu cuûa ngaøi.
- Neáu Chuùa Cha ñaõ ñònh cho taát caû chuùng ta, trong Ñöùc Gieâsu Kitoâ, trôû neân tinh tuyeàn thaùnh thieän tröôùc nhan Ngaøi, ñaày traøn Tình yeâu' (Ep 1,4), thì ñieàu naøy phaûi ñuùng caùch rieâng cho Ñöùc Maria, bôûi söï tính tuyeàn thaùnh thieän cuûa Ñöùc Maria vaãn luoân laø moät kyù öùc soáng ñoäng trong Giaùo hoäi.
- Neáu Ñöùc Maria ñaõ thöa tieáng 'vaâng' hay 'fiat' moät caùch troïn veïn vaø voâ ñieàu kieän nhö theá ñoái vôùi Lôøi Thieân Chuùa, thì ñoù khoâng phaûi ngaãu nhieân, maø vì caâu traû lôøi cuûa ngaøi ñaõ coù moät soá böôùc ñi tröôùc raát saâu saéc trong cuoäc ñôøi ngaøi. Ñoù bôûi vì ngaøi laø 'nöõ töû vöõng tin' vaø 'ñöôïc suûng aùi' troãi vöôït, vì ngaøi hoaøn toaøn môû loøng vaø ngoan ngoaõn vôùi Thieân Chuùa. Moät tieáng 'vaâng' vôùi Thieân Chuùa coù kích thöôùc roäng lôùn ñeán noãi huy ñoäng toaøn theå cuoäc ñôøi cuûa ngaøi nhö theá phaûi coù nhöõng goác reã saâu xa vaø thaùnh thieän. Ñöùc Maria laø moät trong soá ít ngöôøi maø Taân Öôùc chæ coù nhöõng ñieàu tích cöïc ñeå ñeà caäp.
- Neáu Ñöùc Maria ñöôïc chieâm ngaém - giaùn tieáp bôûi Taân Öôùc vaø tröïc tieáp bôûi Truyeàn thoáng - nhö laø 'Eva môùi', thì laøm sao ngaøi coù theå laø nhö vaäy neáu nhö coù baát cöù daáu veát naøo cuûa 'Eva cuõ' nôi ngaøi? Laøm sao Ñöùc Maria coù theå laø cung loøng trinh maãu sinh ra 'Nhaân loaïi môùi', neáu nhö coù baát cöù daáu veát naøo cuûa 'nhaân loaïi cuõ' nôi ngaøi?
Maàu nhieäm Thaønh Thai Voâ Nhieãm cuûa Ñöùc Maria laø maàu nhieäm veà söï keát hôïp dieäu kyø cuûa moät tieáng goïi töø Thieân Chuùa vaø söï ñaùp traû cuûa con ngöôøi ñoái vôùi tieáng goïi aáy. Trong tröôøng hôïp ñaëc bieät duy nhaát naøy, Giaùo hoäi - khi chieâm ngaém maàu nhieäm Thieân Chuùa nôi Ñöùc Maria, suy ngaãm trong loøng mình taát caû nhöõng gì Phuùc AÂm noùi veà ngaøi, caûm nhaän söï hieän dieän maät thieát cuûa Ñöùc Maria trong kinh nghieäm cuûa chính mình, vaø dieãn dòch taát caû nhöõng ñieàu naøy qua ñaëc suûng nhaän bieát chaân lyù (x. Dei Verbum, soá 8) - ñaõ caûm thaáy ñöôïc thuùc ñaåy phaûi toân vinh Thieân Chuùa Ba Ngoâi baèng vieäc xaùc ñònh tín ñieàu naøy.
4. YÙ nghóa Kitoâ hoïc vaø Giaùo hoäi hoïc cuûa tín ñieàu naøy
Tín ñieàu veà söï Thaønh Thai Voâ Nhieãm tröôùc heát laø moät tín ñieàu coù tính kieåu thöùc. Trong ñoù dieãn taû troïn taàm möùc naêng löïc cöùu chuoäc vaø cöùu ñoä cuûa Thieân Chuùa Cha trong Chuùa Gieâsu Kitoâ. Chuùa Gieâsu cöùu ñoä con ngöôøi, khoâng chæ baèng caùch cöùu chuoäc hoï khoûi toäi loãi vaø khoûi nhöõng doøng löu chuyeån toài teä maø neáu khoâng thì seõ boùp ngheït hoï cho ñeán cheát; Chuùa Gieâsu laø Ñaáng Cöùu Ñoä cuûa con ngöôøi baèng vieäc giöõ gìn hoï khoûi toäi loãi vaø trao ban cho hoï nhöõng xung naêng tích cöïc cuûa aân suûng ñem laïi söï soáng. Ñaây laø kinh nghieäm tích hôïp cuûa Giaùo hoäi veà söï cöùu chuoäc-cöùu ñoä. Kinh nghieäm naøy ñöôïc theå hieän moät caùch kieåu thöùc nôi Ñöùc Maria. Trong boái caûnh tieáng goïi - truyeàn tin cuûa ngaøi, Ñöùc Maria ñaõ soáng trong hieäp thoâng hoaøn toaøn vôùi Chuùa Gieâsu, vò Thieân Chuùa Cöùu Ñoä ngaøi, vaø daâng hieán chính mình moät caùch voâ ñieàu kieän ñeå laøm toâi tôù cuûa Chuùa. Söï hieäp thoâng cuûa ngaøi vôùi Chuùa Gieâsu ñaõ gìn giöõ ngaøi khoûi toäi loãi, vaø vieäc ngaøi toaøn taâm böôùc theo Chuùa Gieâsu ñaõ daãn caùc böôùc chaân cuûa ngaøi ñeán 'nhöõng nguoàn nöôùc thaûnh thôi'; moái töông quan saâu xa trong ñöùc tin cuûa Ñöùc Maria vôùi Con cuûa ngaøi laø söï baûo veä ngaøi khoûi moïi noïc ñoäc cuûa toäi loãi.
Tín ñieàu veà söï Thaønh Thai Voâ Nhieãm daïy chuùng ta caùch saâu xa veà caùch maø chuùng ta ñöôïc cöùu ñoä: Chuùng ta khoâng chæ ñöôïc giaûi phoùng khoûi toäi loãi, nhöng treân heát laø ñöôïc gìn giöõ khoûi toäi. Nhöõng ai trong chuùng ta ñang coá gaéng soáng trong Chuùa Gieâsu Kitoâ haún coù nhieàu kinh nghieäm veà söï gìn giöõ nhö vaäy. Giaùo hoäi, vôùi caùc coäng ñoaøn, caùc caù nhaân vaø caùc cô cheá cuûa mình, laø bí tích vó ñaïi qua ñoù Chuùa Gieâsu gìn giöõ vaø giaûi phoùng 'nhöõng keû maø Chuùa Cha ban cho Ngöôøi'. Ñöùc Maria laø ngöôøi tröôùc heát vaø treân heát, nhöng khoâng phaûi laø ngöôøi duy nhaát, kinh nghieäm söï gìn giöõ naøy. Ngaøi laø kieät taùc cuûa söï cöùu chuoäc, nhöng ngaøi khoâng phaûi laø ngöôøi duy nhaát ñöôïc cöùu chuoäc. Tín ñieàu veà söï Thaønh Thai Voâ Nhieãm cho ta thaáy raèng söï cöùu chuoäc bôûi Chuùa Gieâsu Kitoâ, Ñaáng Cöùu Chuoäc Hoaøn Haûo, thì phoå quaùt, nghóa laø söï cöùu chuoäc aáy taùc ñoäng ñeán moïi con ngöôøi xuaát hieän trong theá giôùi naøy, töø khoaûnh khaéc ñaàu tieân hieän höõu cuûa moãi ngöôøi. Vì 'ôû ñaâu toäi loãi ñaày traøn, ôû ñoù aân suûng chöùa chan' (Rm 5,20). Ñoái vôùi nhöõng ai ñöôïc sinh ra cho söï soáng môùi, aûnh höôûng cuûa 'Añam môùi' thì maïnh meõ hôn nhieàu so vôùi aûnh höôûng cuûa Añam ñaàu tieân. Moïi ngöôøi ñöôïc sinh ra trong moät traän chieán trong ñoù cuoäc chieán giöõa AÂn suûng vaø Toäi loãi ñang dieãn ra khoác lieät, nhöng ñoù cuõng laø moät traän chieán maø 'aân suûng ñaõ chieán thaéng roài theo nhaõn giôùi caùnh chung' (Karl Rahner). 'Taát caû nhöõng ñieàu naøy ñuùng khoâng chæ ñoái vôùi caùc Kitoâ höõu, maø coøn ñoái vôùi taát caû moïi ngöôøi thieän chí coù aân suûng hoaït ñoäng trong loøng hoï theo moät caùch khoâng nhìn thaáy ñöôïc. Vì Ñöùc Kitoâ ñaõ cheát cho taát caû moïi ngöôøi, vaø vì quaû thaät ôn goïi cuoái cuøng cuûa ngöôøi ta laø moät ôn goïi duy nhaát vaø coù tính thaàn linh, neân chuùng ta phaûi tin raèng Chuùa Thaùnh Thaàn - theo caùch maø chæ Thieân Chuùa bieát - cung caáp cho moïi ngöôøi khaû naêng gaén keát vôùi maàu nhieäm vöôït qua naøy. Ñoù laø maàu nhieäm lôùn lao veà con ngöôøi, vaø ñoù laø moät maàu nhieäm cao caû nhö ñöôïc caùc tín höõu nhìn thaáy trong aùnh saùng cuûa maëc khaûi Kitoâ giaùo (GS, soá 22). Trong söï töï do cuûa mình, con ngöôøi coù theå vaø thöïc teá haønh ñoäng choáng laïi keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa vaø choáng laïi Tin Möøng cuûa Chuùa Gieâsu. Nhöng Ñaáng Cöùu Chuoäc coù theå ñaõ laøm gì hôn cho Daân cuûa Ngöôøi? Tín ñieàu veà söï Thaønh Thai Voâ Nhieãm tröôùc heát laø moät lôøi loan baùo 'ñeå toân vinh Thieân Chuùa Ba Ngoâi chí thaùnh vaø duy nhaát'. Vaø ñoái vôùi chuùng ta Ñöùc Maria laø kieåu thöùc, laø maãu göông cho moät söï ñaùp traû trung thaønh vaø troïn veïn ñoái vôùi Ñaáng Giaûi Phoùng chuùng ta.
Bôûi chính söï kieän raèng ngaøi laø ngöôøi tin ñaàu tieân, Ñöùc Maria cuõng laø 'Hoäi Thaùnh ôû phoâi thai'. Ngaøi laø ecclesia immaculata (Giaùo hoäi voâ nhieãm). 'Trong tö caùch laø Trinh nöõ vaø laø Meï, Ñöùc Maria vaãn luoân laø moät "khuoân maãu thöôøng haèng" cho Giaùo hoäi' (Redemptoris Mater, soá 42). Trong Ñöùc Maria Voâ Nhieãm, Giaùo hoäi khaùm phaù chính mình; nôi ngaøi Giaùo hoäi tìm thaáy söï thaät veà chính mình vaø ôn goïi nguyeân thuûy cuûa mình. Giaùo hoäi hoïc hoûi töø Ñöùc Maria ñeå bieát soáng hieäp thoâng vôùi Ñaáng Cöùu Chuoäc vaø vôùi Thaàn Khí cuûa Ngöôøi. Trong möùc ñoä Giaùo hoäi laøm theá, Giaùo hoäi seõ trôû thaønh voâ nhieãm vaø seõ choáng laïi toäi loãi cuõng nhö aûnh höôûng cuûa toäi loãi. Ñöùc Maria, trong tö caùch ñaáng Voâ Nhieãm, coù theå daâng leân Thieân Chuùa tieáng 'xin vaâng' thuaàn khieát, khoâng gôïn tí boùng môø cuûa toäi loãi hay cuûa söï lung lay naøo. Giaùo hoäi nhaän ra nôi Ñöùc Maria hình aûnh hoaøn haûo nhaát cuûa chính mình. Vôùi ngaøi, Giaùo hoäi mong muoán noùi tieáng 'vaâng' troïn veïn tröôùc Lôøi Thieân Chuùa. Giaùo hoäi bieát raèng mình seõ trôû neân töï do hôn vaø sinh hoa traùi nhieàu hôn theo möùc ñoä mình gaén boù chaët cheõ hôn vôùi Chuùa Gieâsu vaø vôùi Thaàn Khí cuûa Ngöôøi.
5. YÙ nghóa Thaàn khí hoïc cuûa tín ñieàu: Ñöùc Maria ñöôïc thaùnh hieán bôûi Chuùa Thaùnh Thaàn
Tín ñieàu veà söï Thaønh Thai Voâ Nhieãm ñaõ dieãn taû söï thaät raèng ngay töø giaây phuùt ñaàu tieân hieän höõu vaø khoâng do bôûi coâng traïng naøo cuûa ngaøi, Ñöùc Maria ñaõ ñöôïc ban ôn noái keát vôùi Thaàn khí Thieân Chuùa, nhôø ñoù ngaøi ñöôïc gìn giöõ khoûi toäi nguyeân toå vaø khoûi baát cöù toäi loãi caù nhaân naøo. Ñöôïc nieâm phong trong tình yeâu cöùu chuoäc vaø thaùnh hoùa cuûa Thieân Chuùa ngay töø luùc baét ñaàu hieän höõu, Ñöùc Maria ñaõ ñöôïc chuaån bò saün ñeå thi haønh chöùc vuï laøm Meï cuûa Con Thieân Chuùa, theo nhö yù ñònh cuûa Thieân Chuùa. Söï tuyeân boá tín ñieàu naøy ñoïc laïi - theo caùch truy nguoàn - lôøi höùa daønh cho Ñöùc Maria raèng Thaùnh Thaàn seõ ngöï xuoáng treân ngaøi, vaø suy dieãn raèng Thaùnh Thaàn voán ñaõ thaùnh hoùa ngaøi taïi khoaûnh khaéc ñaàu tieân thaønh thai, vì ngaøi ñaõ ñöôïc choïn 'töø trong loøng thaân maãu' ñeå laøm meï cuûa Ñaáng Meâsia vaø laøm moät ngöôøi tin, quaû thaät laø tröôùc khi taïo thaønh vuõ truï, nhö Gieâreâmia (Gr 1,5), nhö Phaoloâ (Gl 1,15) vaø nhö taát caû caùc Kitoâ höõu (Ep 1,4-5). Noùi caùch khaùc, Giaùo hoäi coâng boá raèng Ñöùc Maria ñaõ ñöôïc goïi vaø ñöôïc thaùnh hieán khoâng chæ ôû giaây phuùt truyeàn tin-tieáng goïi (maø Luca, vaø Maùttheâu coâ ñoïng hôn nhieàu, noùi vôùi chuùng ta), nhöng ngaøi ñaõ ñöôïc keâu goïi vaø thaùnh hieán cho söù maïng cuûa ngaøi ngay töø giaây phuùt ñaàu tieân thaønh thai. Nhöõng lôøi cuûa saùch Gieâreâmia ñöôïc aùp duïng cho ngaøi:
Tröôùc khi döïng neân ngöôi trong loøng meï, Ta ñaõ bieát ngöôi,
vaø tröôùc khi ngöôi ñöôïc sinh ra, Ta ñaõ thaùnh hieán ngöôi (Gr 1,5).
Tieáng goïi vaø söï thaùnh hieán cuûa Ñöùc Maria töø khoaûnh khaéc thaønh thai chöùng thöïc cho söï kieän raèng nguoàn goác cuûa ngaøi, söï baét ñaàu hieän höõu cuûa ngaøi, do chính Thieân Chuùa thieát ñònh.
'Thieân Chuùa, Ñaáng ñaõ baét ñaàu thöïc hieän nôi ngaøi moät vieäc toát laønh nhö theá, ñaõ ñöa coâng vieäc aáy tôùi choã hoaøn thaønh, cho ñeán ngaøy cuûa Ñöùc Gieâsu Kitoâ' (x. Pl 1,6). Coù theå noùi, ôû luùc ban ñaàu caû cuoäc soáng cuûa Ñöùc Maria ñaõ ñöôïc haøm chöùa moät caùch phoâi thai. Thieân Chuùa, trong söï töï do tuyeät ñoái, khoâng bò thuùc baùch bôûi baát cöù ai khaùc, ñaõ hoaïch ñònh cuoäc ñôøi cuûa Ñöùc Maria. Nhöng keá hoaïch naøy ñaõ ñöôïc thöïc hieän baèng moät lôøi yeâu thöông chaân thöïc, baèng moät haønh ñoäng ñem laïi nieàm vui, baèng moät daáu laï khoâng ñeå leân aùn nhöng ñeå cöùu ñoä. Thieân Chuùa noùi lôøi cuûa yeâu thöông vaø cuûa nieàm vui naøy cho Ñöùc Maria ngay töø ban ñaàu. Vaø ñieàu maø Thieân Chuùa ñaõ laøm moät laàn cho ngaøi thì cuõng coù taàm quan troïng ñoái vôùi taát caû chuùng ta. Töø khoaûnh khaéc ñaàu tieân cho ñeán cuoâi cuøng, toaøn theå hieän höõu cuûa Ñöùc Maria ñöôïc nieâm phong trong tình yeâu cöùu chuoäc cuûa Thieân Chuùa, moät tình yeâu maïnh meõ hôn toäi loãi raát nhieàu. Hôn nöõa, phaûi noùi raèng khi Thieân Chuùa döï phoùng caùc keá hoaïch cuûa Ngaøi, Ngaøi baét ñaàu töø keát ñieåm cuûa chuùng; vaø ñieàu naøy ñuùng moät caùch ñaëc bieät ñoái vôùi Ñöùc Maria. Thieân Chuùa ñaõ keâu goïi vaø thaùnh hieán Ñöùc Maria ñeå nhaém ñeán chöùc naêng ngaøi seõ chu toaøn trong lòch söû cöùu ñoä trong tö caùch laø Meï vaø laø ngöôøi tin.[8]
Tín ñieàu veà söï Thaønh Thai Voâ Nhieãm, vì theá, noùi veà ôn goïi vaø söï thaùnh hieán cuûa Ñöùc Maria nhö aân suûng tinh thuaàn töø Thieân Chuùa, laø aân suûng taùc ñoäng khoâng chæ moät khoaûnh khaéc hieän höõu cuûa ngaøi, nhöng oâm laáy toaøn theå hieän höõu aáy töø ñaàu ñeán cuoái. Tín ñieàu naøy noùi veà tính toái thöôïng cuûa aân suûng treân moïi saùng kieán cuûa con ngöôøi. Theo nghóa naøy, tín ñieàu veà söï Thaønh Thai Voâ Nhieãm cuûa Ñöùc Maria dieãn taû, moät caùch lyù töôûng vaø coù tính truy nguoàn, veà nhöõng gì xaûy ra - ít nhaát töø quan ñieåm cuûa Thieân Chuùa - nôi taát caû nhöõng ai ñöôïc keâu goïi bôûi Thieân Chuùa vaø tin, ngay töø luùc baét ñaàu ñôøi soáng mình.
(Joseph Paredes, Mary and the Kingdom of God: A synthesis of Mariology, St. Paul Publications, 1990, pp. 221-232)
Lm. Leâ Coâng Ñöùc dòch
Nguoàn: Xuaân Bích Vieät Nam (11/12/2024)