Caùc giaùo hoäi Syria sau Assad:
Taùi thieát töø quyeàn coâng daân
Caùc giaùo hoäi Syria sau Assad: Taùi thieát töø quyeàn coâng daân.
Vuõ Vaên An
Damascus (VietCatholic News 16-12-2024) - Fady Noun, treân AsiaNews ngaøy 16 thaùng 12 naêm 2024, cho hay nhöõng ñieàu sau: Caùc Ki-toâ höõu Syria nín thôû chôø ñôïi vì sôï luaät Sharia ñöôïc ban haønh vaø chôø ñôïi moät hieán phaùp môùi. Ñöùc Thöôïng phuï Maronite vaø caùc giaùm muïc cuûa nhieàu Giaùo hoäi khaùc nhau baûo veä yù töôûng veà quyeàn coâng daân vaø quyeàn bình ñaúng. Söï töï pheâ bình cuûa Toång giaùm muïc Maronite cuûa Damascus, ngöôøi thöøa nhaän raèng 'thieáu can ñaûm' khi 'noùi söï thaät' veà nhöõng haønh ñoäng taøn baïo do cheá ñoä bò laät ñoå gaây ra.
Thöïc vaäy, Ngöôøi ñöùng ñaàu Giaùo hoäi Maronite, Ñöùc Thöôïng phuï Beshara Rai, ñaõ khuyeán khích caùc Ki-toâ höõu Syria - bò treo lô löûng giöõa hy voïng vaø noãi sôï haõi veà töông lai - vaø ngaøy nay ñaõ giaûm xuoáng coøn moät nhoùm thieåu soá nhoû beù hôn bao giôø heát (daân soá ñaõ giaûm hai phaàn ba keå töø khi baét ñaàu cuoäc noäi chieán naêm 2011) ôû laïi ñaát nöôùc cuûa hoï.
Lôøi môøi keøm theo lôøi khuyeân nhuû kieân quyeát tham gia vaøo coâng cuoäc taùi thieát queâ höông, döïa söï taùi sinh naøy 'treân nguyeân taéc coâng daân vaø bình ñaúng, khoâng phaân bieät ñoái xöû treân cô sôû toân giaùo, tín ngöôõng, saéc toäc hoaëc vaên hoùa'.
Ñöùc Hoàng Y ñaõ ñöa ra lôøi keâu goïi trong baøi giaûng Thaùnh leã Chuùa Nhaät ñöôïc cöû haønh ngaøy 15 thaùng 12 naêm 2024, trong ñoù ngaøi noùi veà tình hình cuûa caùc Ki-toâ höõu ôû Syria sau söï suïp ñoå cuûa cheá ñoä Bashar al-Assad.
Nhaø ñoäc taøi laâu naêm ñaõ bò laät ñoå bôûi moät lieân minh goàm nhöõng phieán quaân vaø nhöõng ngöôøi choáng ñoái do nhoùm Hoài giaùo Hay'at Tahrir al-Sham (Hts) laõnh ñaïo. 'Syria laø caùi noâi cuûa ñaïo Thieân chuùa trong khu vöïc', vò giaùo chuû, ngöôøi maø Giaùo hoäi cuûa ngaøi ñöôïc thaønh laäp taïi Antioch, moät trong nhöõng thaønh phoá chính cuûa Syria vaøo thôøi La Maõ, vaø laáy teân laø "Thöôïng phuï cuûa Antioch vaø toaøn boä phöông Ñoâng", nhaéc laïi.
Bình luaän veà nhöõng lôøi "an uûi" cuûa thuû lónh Hts, Ahmed el-Chareh, coøn goïi laø Abu Mohammad al-Jolani, ngöôøi ñaõ khuyeán khích caùc Ki-toâ höõu khoâng thay ñoåi caùch soáng cuûa mình, Ñöùc Thöôïng phuï noùi theâm: " Caùc Ki-toâ höõu phaûi soáng söï hieän dieän töï nhieân vaø tích cöïc cuûa mình trong xaõ hoäi Syria, trôû thaønh moät thaønh phaàn chaân chính vaø thieát yeáu cuûa xaõ hoäi ñoù".
Veà vaán ñeà naøy, truyeàn hình Lebanon ñaõ phaùt soùng leã thaép saùng caây thoâng Noel tröôùc Nhaø thôø Ñöùc Baø ôû Tartous, treân bôø bieån Syria, vôùi söï hieän dieän cuûa giaùm muïc Maronite ñòa phöông, Antoine Chbeir.
Theo baùo caùo cuûa AFP, taïi Aleppo, Giaùo hoäi Latinh ñaõ ngay laäp töùc ñoøi laïi moät taøi saûn do ñaûng Baath chieám giöõ, ñaûng ñaõ naém quyeàn trong hôn saùu möôi naêm vaø treo côø Vatican taïi ñoù. Lôøi khuyeân nhuû cuûa Ñöùc Thöôïng phuï ñöôïc ñöa ra vaøo thôøi ñieåm söï thaät ñang ñöôïc phôi baøy vaø nhöõng tin ñoàn ñang lan truyeàn veà baûn chaát baát nhaân cuûa cheá ñoä caûnh saùt do Toång thoáng Hafez el-Assad thaønh laäp, ngöôøi leân naém quyeàn vaøo naêm 1971, vaø sau ñoù laø con trai oâng, ngöôøi keá nhieäm oâng.
Gia toäc Assad, thuoäc nhoùm thieåu soá Alawite, ñaõ cai trò Syria baèng baøn tay saét trong 53 naêm, nhaân danh moät "lieân minh cuûa caùc nhoùm thieåu soá" ñaõ bieán Hoài giaùo Sunni, nhoùm chieám ña soá ôû Syria, thaønh quyû vaø ñaëc bieät daãn ñeán vieäc ñaøn aùp cuoäc noåi daäy cuûa Anh em Hoài giaùo ôû Hama (thaùng 2 naêm 1982), trong ñoù haøng chuïc nghìn ngöôøi Syria ñaõ bò thaûm saùt.
Töï pheâ bình
Lieân quan ñeán vaán ñeà naøy, vaø laàn ñaàu tieân tröôùc coâng chuùng, Toång giaùm muïc Maronite cuûa Damascus, Ñöùc cha Samir Nassar, ñaõ töï pheâ bình haønh vi cuûa caùc Giaùo hoäi ôû Syria. "Chuùng toâi ñaõ khoâng ñuû can ñaûm", ngaøi thöøa nhaän, " noùi leân söï thaät".
Haøng traêm nghìn ngöôøi Syria ñaõ bò giam caàm trong nhöõng ñieàu kieän khoâng theå dieãn taû ñöôïc, bò gieát hoaëc "bieán maát" döôùi cheá ñoä ñoäc taøi naøy. Phaùt bieåu vôùi Caroline Hayek, phoùng vieân ñaëc bieät cuûa L'Orient-Le Jour (LOJ), vò toång giaùm muïc ñaõ moâ taû moät Syria nôi moïi ngöôøi, keå caû giaùo só, ñeàu "bò giaùm saùt 24 giôø" vaø nôi chính ngaøi, khi coøn taïi nhieäm, ñaõ chia seû yù töôûng cuûa mình "baèng gioïng thì thaàm", ngay caû beân ngoaøi Syria.
'Caùc cô quan maät vuï, 'moukhabarat', coù maët ôû khaép moïi nôi,' Ñöùc Cha Nassar nhaán maïnh. Hoï laøm ñaàu beáp, ngöôøi khuaân vaùc, ngöôøi giöõ ñoà thaùnh [...]. Coù möôøi boán cô quan tình baùo vaø baùo caùo haøng ngaøy [...]. Moïi ngöôøi ñeàu kieåm soaùt moïi ngöôøi khaùc,' ngaøi noùi tieáp, 'vaø nhieàu linh muïc cuõng tham gia vaøo heä thoáng naøy. Moät ngaøy noï, hoï thaäm chí coøn tìm thaáy moät chieác micro trong moät chieác buùt trong ngaên keùo cuûa toâi...'. Töø nay trôû ñi, vò giaùm muïc keát luaän, 'chuùng ta khoâng ñöôïc suy nghó nhö moät coäng ñoàng, maø laø nhö nhöõng coâng daân'.
'Caùch maïng caùi nhìn'
Ñaây laø lôøi cuûa Ñöùc Toång Giaùm Muïc Coâng Giaùo Syria taïi Homs, Hama vaø Dabek, Ñöùc Cha Jacques Mourad, taïi moät cuoäc hoïp baùo ñöôïc toå chöùc taïi Damascus vaøo ngaøy 13 thaùng 12 bôûi hieäp hoäi L'ouvre d'Orient cuûa Phaùp, hieäp hoäi naøy ñaõ coù maët taïi Syria trong hôn 150 naêm.
Laø moät thaønh vieân cuûa coäng ñoàng Mar Musa, do Cha Paolo Dall'Oglio, moät tu só Doøng Teân, ngöôøi ñaõ maát tích ôû Syria töø naêm 2013, thaønh laäp, vò toång giaùm muïc, bò nhoùm Nhaø nöôùc Hoài giaùo baét laøm con tin vaøo naêm 2015, ñaõ baûo veä yù töôûng veà moät 'cuoäc caùch maïng caùi nhìn'. 'Chuùng ta caàn phaûi laøm vieäc ñeå giaûi phoùng caùi nhìn cuûa mình. Chuùng ta phaûi chöõa laønh kyù öùc cuûa mình,' ngaøi nhaán maïnh. 'Chuùng ta haõy giuùp ñôõ nhaø nöôùc môùi naøy, ngay caû khi noù töï nhaän laø ngöôøi Hoài giaùo [...]. Chuùng ta ñöôïc keâu goïi ñaûm nhaän traùch nhieäm cuûa mình ñoái vôùi ñaát nöôùc naøy'.
Tuy nhieân, Ñöùc Cha Mourad ñaõ leân tieáng phaûn ñoái keá hoaïch bieán luaät sharia (luaät Hoài giaùo) thaønh nguoàn goác cuûa caùc ñònh cheá, nhö moät soá oâng chuû môùi cuûa Syria ñaõ tuyeân boá, bao goàm Boä tröôûng Tö phaùp cuûa chính phuû laâm thôøi (taïi vò cho ñeán thaùng 3 naêm 2025).
'Chuùng toâi ñaõ ñaáu tranh choáng laïi söï baát coâng,' ngaøi noùi, "nhöng khoâng phaûi ñeå luaät Sharia coù theå thay theá Cung ñieän Coâng lyù". Cuoái cuøng, vò giaùo só keâu goïi dôõ boû leänh tröøng phaït cuûa Hoa Kyø vaø quoác teá ñoái vôùi Syria, noùi raèng 'nhöõng leänh tröøng phaït naøy khoâng aûnh höôûng ñeán giai caáp thoáng trò, nhöng ñaõ khieán ngöôøi daân rôi vaøo caûnh ngheøo ñoùi. Taùm möôi phaàn traêm ngöôøi Syria soáng döôùi möùc ngheøo khoå'.