Taïi Corsica, nhöõng baøi haùt thaùnh thieâng vaø theá tuïc
seõ chaøo ñoùn Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ
Taïi Corsica, nhöõng baøi haùt thaùnh thieâng vaø theá tuïc seõ chaøo ñoùn Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ.
Vuõ Vaên An
Corsica (VietCatholic News 14-12-2024) - Jean-Baptiste Noeù, treân National Catholic Register, ngaøy 14 thaùng 12 naêm 2024, vieát raèng Corsica laø moät trong soá ít vuøng laõnh thoå cuûa Phaùp coù moät tieát muïc caùc baøi haùt thaám ñaãm lòch söû vaø vaãn ñöôïc söû duïng cho ñeán ngaøy nay, nhöõng baøi haùt keát hôïp giöõa thaùnh thieâng vaø theá tuïc vaø seõ ñöôïc öu tieân trong chuyeán thaêm cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng.
Thöïc vaäy, Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ ñang ñeán thaêm Corsica ñeå tham gia moät hoäi thaûo veà loøng ñaïo ñöùc bình daân ôû Ñòa Trung Haûi. Moät yeáu toá coát loõi cuûa loøng ñaïo ñöùc bình daân naøy laø nhöõng baøi haùt, caû toân giaùo laãn theá tuïc, ñöôïc truyeàn qua nhieàu theá heä vaø ñöôïc taát caû ngöôøi daân Corsica haùt. Nhöõng baøi haùt naøy seõ ñöôïc ñaët ôû vò trí trang troïng trong Thaùnh leã, chöùng minh cho söï ña daïng to lôùn cuûa di saûn Corsica.
Nhöõng baøi haùt naøy ñi keøm vôùi Thaùnh leã vaø caùc söï kieän gia ñình lôùn nhö ñaùm cöôùi vaø leã röûa toäi, cuõng nhö cuoäc soáng haøng ngaøy. Truyeàn thoáng naøy ñöôïc baûo toàn vaø truyeàn laïi bôûi caùc hoäi ñoaøn, nhöng cuõng bôûi nhieàu ca ñoaøn, chuû yeáu laø nam giôùi, vaø bôûi caùc gia ñình. Ñeå ñaùnh daáu chuyeán thaêm cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng, moät hoäi ñoaøn môùi (hay "huynh ñoaøn") seõ ñöôïc thaønh laäp ñaëc bieät cho dòp naøy, daønh rieâng cho Thaùnh Anthony xöù Ajaccio.
"Huynh ñoaøn coù chöùc naêng keùp: toân giaùo vaø xaõ hoäi. Hoäi coù traùch nhieäm toå chöùc ñôøi soáng Kitoâ giaùo, nhöng cuõng giuùp ñôõ nhöõng ngöôøi ngheøo nhaát vaø hoã trôï ngöôøi giaø. Hoäi ñoaøn gaén lieàn vôùi moät giaùo xöù vaø do ñoù gaén lieàn vôùi moät vò thaùnh cuï theå", Yannick Campo, moät nhaø baùo cuûa Le Petit Bastiais giaûi thích.
Nhöõng huynh ñoaøn nhö vaäy coù lòch söû laâu ñôøi trong neàn vaên hoùa cuûa vuøng ñaûo Phaùp.
"Haàu heát caùc huynh ñoaøn laø hoäi ñoaøn cuûa nhöõng ngöôøi aên naên döôùi söï baûo veä cuûa Thaùnh Giaù. Nôi maø caùc hoäi ñoaøn gaëp nhau ñöôïc goïi laø Thaùnh Giaù. Caùc hoäi ñoaøn maëc ñoà traéng: Hoï laø nhöõng ngöôøi aên naên da traéng. Vaøo nhöõng naêm 1770, vua Phaùp ñaõ aùp ñaët moät chieác aùo choaøng ñeå phaân bieät caùc hoäi ñoaøn. Moãi maøu aùo choaøng coù moät yù nghóa rieâng: ñoû, töû ñaïo; xanh, thaùnh giaù; ñen, Thaùnh Gioan Taåy Giaû hoaëc daáu hieäu tang leã trong Thaùnh leã caàu cho ngöôøi cheát", Paul-Noel Giacomoni, thaønh vieân cuûa caùc hoäi ñoaøn Patrimonio cho bieát.
Ca haùt ñoùng vai troø chính trong caùc hoäi ñoaøn. Haàu heát caùc baøi thaùnh ca ñeàu baèng tieáng Latinh.
"Tieáng Latinh luoân ñöôïc söû duïng ôû Corsica vaø chöa bao giôø bò boû rôi. Vì vaäy, vieäc söû duïng tieáng Latinh laø hoaøn toaøn bình thöôøng vaø vaãn ñöôïc söû duïng trong phuïng vuï. Caùc giaùo só Corsica ñeå caùc hoäi ñoaøn laøm vieäc cuûa hoï; hoï khoâng can thieäp ñeå thay ñoåi caùc baøi haùt. Coù moät kyõ thuaät hôïp xöôùng coù nghóa laø caùc baøi haùt chæ coù theå ñöôïc haùt baèng tieáng Latinh," Giacomoni giaûi thích.
Moät caùi nhìn thoaùng qua veà söï phong phuù veà aâm nhaïc naøy seõ ñöôïc trình baøy vaøo ngaøy 15 thaùng 12 naêm 2024 trong chuyeán thaêm cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng.
Baøi haùt ñaàu tieân ñöôïc trình dieãn laø Terra Corsa cuûa Patrick Fiori. Moät baøi haùt ñöông thôøi toân vinh Corsica, Terra Corsa laáy caûm höùng töø söï hoøa aâm truyeàn thoáng vaø söï thaønh thaïo a cappella cuûa caùc baøi haùt Corsica. Baøi haùt theá tuïc naøy seõ ñöôïc trình dieãn tröôùc maët Ñöùc Giaùo Hoaøng vaøo buoåi saùng.
Ñoái vôùi Thaùnh leã, chöông trình seõ cöïc kyø phong phuù. Haàu heát caùc baøi haùt laø nhöõng lôøi caàu nguyeän kinh ñieån töø phuïng vuï Roâma, ñöôïc haùt baèng tieáng Latinh vaø tieáng Corsica, ñöôïc trình baøy maø khoâng caàn nhaïc cuï vaø a cappella.
Baøi thaùnh ca môû ñaàu cuûa Thaùnh leã seõ ñöôïc haùt bôûi daøn hôïp xöôùng giaùo phaän Ajaccio, goàm 350 ca só vaø ñöôïc chæ ñaïo bôûi Jean-Louis Blaineau, ca tröôûng cuûa Ch#ur de Sarteøne. Ñöôïc thaønh laäp vaøo naêm 1995 bôûi Jean-Paul Poletti vaø goàm saùu ngöôøi ñaøn oâng, Ch#ur de Sarteøne ñaõ ñoåi môùi caùch tieáp caän di saûn ñoái vôùi baøi haùt Corsica. Poletti ñaõ tieán haønh nghieân cöùu saâu roäng trong kho löu tröõ, saùch phuïng vuï vaø saùch baøi haùt ñeå khoâi phuïc kyù öùc vaø lòch söû cuûa caùc baøi haùt thaùnh thieâng, maø oâng ñaõ keát hôïp vôùi caùc baøi haùt theá tuïc. Raát nhieàu coâng trình ñaõ ñöôïc thöïc hieän treân caùc baøi thaùnh ca thôøi trung coå cuûa doøng Phanxicoâ, vì huynh ñoaøn naøy ñoùng vai troø quan troïng trong vieäc truyeàn baù phuùc aâm cuûa Corsica. Daøn hôïp xöôùng Sarteøne raát muoán truyeàn ñaït kieán thöùc cuûa mình vaø tham gia ñaøo taïo caùc ca só treû hôn, cuõng nhö quaûng baù baøi haùt Corsica ra ngoaøi hoøn ñaûo baèng caùch toå chöùc nhieàu buoåi hoøa nhaïc treân khaép theá giôùi.
Phaàn introit [ca nhaäp leã] seõ ñöôïc haùt baèng tieáng Corsica bôûi nhoùm Chjami Aghjales. Ñöôïc thaønh laäp vaøo naêm 1977 taïi Bastia, nhoùm naøy ñaõ ñoùng goùp vaøo vieäc ñoåi môùi vaên hoùa Corsica thoâng qua baøi haùt, taäp hôïp nhieàu thanh nieân töø caùc khu phoá lao ñoäng vaø keát hôïp caùc baøi haùt theá tuïc vaø thaùnh ca. Chjami Aghjales ñaõ dòch moät soá baøi haùt caùch maïng cuûa Lieân Xoâ vaø Nam Myõ sang tieáng Corsica, cuõng nhö laøm soáng laïi nhöõng taùc phaåm kinh ñieån cuûa aâm nhaïc Corsica. Laø moät phaàn cuûa luaän lyù chính trò Theá giôùi thöù ba cuûa nhöõng naêm 1970, Chjami Aghjales ñaïi dieän cho chuû nghóa daân toäc caùnh taû, hieän ñang suy yeáu ôû Corsica nhöng ñaõ ñaùnh daáu moät kyû nguyeân vaø caùc cuoäc ñaáu tranh chính trò coù caáu truùc.
U Domu, moät nhoùm ña aâm lieân keát vôùi Nhaø thôø Ajaccio, seõ haùt Kyrie [kinh thöông xoùt], trong khi Offertory [kinh daâng leã]seõ ñöôïc trình baøy bôûi hôn 1,300 thaønh vieân cuûa nhieàu hoäi ñoaøn Corsica khaùc nhau.
Caùc huynh ñoaøn ñaõ ñoùng moät vai troø xaõ hoäi, vaên hoùa vaø toân giaùo quan troïng ôû Corsica. Lieân keát vôùi caùc khu phoá vaø moät hoaëc nhieàu vò thaùnh baûo trôï, hoï chaêm soùc nhöõng ngöôøi deã bò toån thöông, tham gia vaøo vieäc baûo trì nhaø thôø vaø toå chöùc caùc nghi leã toân giaùo nhö tang leã, leã Röôùc leã laàn ñaàu vaø leã röûa toäi. Ñöôïc coi laø loãi thôøi, hoï ñaõ khoâng coøn ñöôïc söû duïng vaøo nhöõng naêm 1970 vaø ñoâi khi thaäm chí coøn bò caùc linh muïc vaø giaùm muïc phaûn ñoái nhaân danh "söï hieän ñaïi". Nhaän thöùc ñöôïc vai troø thieát yeáu cuûa hoï trong vieäc thöïc haønh ñöùc tin vaø loøng ñaïo ñöùc bình daân, caùc huynh ñoaøn ñaõ ñöôïc hoài sinh keå töø nhöõng naêm 2000 vaø Hoàng Y Francois Bustillo cuûa Ajaccio ñaõ ñöa hoï trôû thaønh moät trong nhöõng öu tieân phaùt trieån cuûa giaùm muïc ñoaøn cuûa mình. Do ñoù, vieäc hoï tham gia Thaùnh leã cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng seõ laø moät khoaûnh khaéc quan troïng ñoái vôùi hoï vaø laø moät caùch höõu hình ñeå theå hieän möùc ñoä gaén boù chaët cheõ cuûa hoï vôùi cuoäc soáng haøng ngaøy cuûa ngöôøi daân Corsica.
Thaùnh leã seõ keát thuùc baèng quoác ca Corsica, Dio vi salvi Regina ("Chuùa cöùu roãi Nöõ hoaøng"). Ñöôïc saùng taùc vaøo naêm 1635 bôûi tu só Doøng Teân Francois de Geronimo, ngöôøi ñaõ tieáp thu nhöõng baøi thaùnh ca thôøi trung coå cuûa Salve Regina, baøi thaùnh ca veà Ñöùc Meï Maria naøy ñaõ ñöôïc choïn laøm quoác ca cuûa Corsica vaøo naêm 1735 sau khi ngöôøi Corsica noåi loaïn choáng laïi söï thoáng trò cuûa ngöôøi Genova. Nhöõng ngöôøi noåi loaïn ñaõ ñaët mình döôùi söï baûo veä cuûa Ñöùc Trinh Nöõ Maria, haùt baøi thaùnh ca naøy khi hoï ra traän, do ñoù, noù ñöôïc choïn laøm quoác ca. Ñoái vôùi ngaøy leã quoác gia cuûa Corsica, noù ñöôïc aán ñònh vaøo ngaøy 8 thaùng 12, ñeå toân vinh Ñöùc Meï Voâ nhieãm Nguyeân toäi, maëc duø tín ñieàu veà Ñöùc Meï Voâ nhieãm Nguyeân toäi khoâng ñöôïc coâng boá cho ñeán moät theá kyû sau. Ngaøy nay, Dio vi salvi Regina vaãn ñöôïc haùt, taïi caùc cuoäc thi theå thao, ñaëc bieät laø boùng ñaù vaø caùc söï kieän gia ñình, vaø ngaøy 8 thaùng 12 vaãn ñöôïc coi laø moät trong nhöõng ngaøy leã ngaân haøng cuûa Corsica. Thöïc teá laø Thaùnh leã keát thuùc baèng baøi haùt naøy minh hoïa cho moái lieân heä toàn taïi giöõa nguoàn goác thieâng lieâng vaø theá tuïc cuõng nhö Coâng Giaùo cuûa Corsica.
"Corsica laø nôi theo ñaïo Thieân chuùa saâu saéc," Giacomoni giaûi thích. "Nhieàu ngöôøi treû xaêm hình thaùnh giaù treân ngöôøi hoaëc ñeo thaùnh giaù quanh coå, ñaây laø moät quan ñieåm khaùc veà chuû nghóa theá tuïc, khoâng gioáng nhö phaàn coøn laïi cuûa nöôùc Phaùp. Corsica ñaõ ñöôïc Ñöùc Trinh Nöõ Maria baûo veä keå töø theá kyû 18, ngöôøi laø nöõ hoaøng cuûa Corsica. Ñöùc Hoàng Y ñeán caùc saân vaän ñoäng boùng ñaù maø khoâng gaëp baát cöù vaán ñeà gì. Ngaøi hoaøn toaøn coù theå ôû beân moïi ngöôøi, vaø moïi ngöôøi thaáy vieäc Ñöùc Hoàng Y coù maët laø ñieàu bình thöôøng."
Do ñoù, chuyeán thaêm Corsica cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng laø moät dòp vui möøng cho toaøn boä Corsica vaø laø hình maãu cho nöôùc Phaùp.