Dieãn vaên cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ
cho caùc tham döï vieân cuoäc hoïp
ñöôïc toå chöùc bôûi Toøa Thöôïng thaåm Rota ôû Roâma naêm 2024
Dieãn vaên cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ cho caùc tham döï vieân cuoäc hoïp ñöôïc toå chöùc bôûi Toøa Thöôïng thaåm Rota ôû Roâma naêm 2024.
Chuyeån ngöõ: Tyù Linh
Vatican (Xuaân Bích Vieät Nam 24-11-2024) - Trong baøi phaùt bieåu vaøo thöù Baûy 23 thaùng 11 naêm 2024, vôùi caùc tham döï vieân khoùa ñaøo taïo cuûa Toøa Thöôïng thaåm Rota ôû Roâma, Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ taäp trung vaøo coâng lyù, baùc aùi vaø söï thaät, caû ba "cuøng ñi vôùi nhau", bôûi vì "vaø neáu anh chò em coi thöôøng moät ñieàu, nhöõng ñieàu khaùc seõ maát ñi tính xaùc thöïc cuûa chuùng". Döôùi ñaây laø baøi phaùt bieåu cuûa Ñöùc Thaùnh Cha:
Dieãn vaên cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ
cho caùc tham döï vieân cuoäc hoïp ñöôïc toå chöùc bôûi Toøa Thöôïng thaåm Rota ôû Roâma
Hoäi tröôøng Clementine
Thöù baûy, ngaøy 23 thaùng 11 naêm 2024
Thöa Ñöùc Hoàng y,
caùc Ñöùc Giaùm muïc,
Anh chò em thaân meán, chaøo anh chò em!
Toâi vui möøng ñöôïc gaëp anh chò em vaøo cuoái khoùa ñaøo taïo do Toøa Thöôïng Thaåm Roâma toå chöùc vôùi chuû ñeà Ministerium Iustitiae et Caritatis in Veritate (Thöøa taùc vuï Coâng lyù vaø Baùc aùi trong Chaân lyù). Toâi thaân aùi chaøo moãi ngöôøi trong anh chò em, vaø toâi caùm ôn Toång tröôûng Toøa Thöôïng Thaåm vaø nhöõng ngöôøi ñaõ coäng taùc trong nhöõng ngaøy hoïc taäp vaø suy tö naøy. Nhöõng ngaøy naøy ñaõ cho anh chò em cô hoäi xem xeùt nhöõng thaùch thöùc phaùp lyù vaø muïc vuï lieân quan ñeán hoân nhaân vaø gia ñình. Ñieàu naøy raát quan troïng. Ñoù laø moät lónh vöïc toâng ñoà roäng lôùn, nhöng cuõng phöùc taïp vaø teá nhò, caàn phaûi coáng hieán söùc löïc vaø loøng nhieät tình, vôùi yù höôùng coå vuõ Tin Möøng veà gia ñình vaø söï soáng.
"Baùc aùi trong chaân lyù, maø Chuùa Gieâsu Kitoâ laøm chöùng baèng cuoäc soáng traàn theá vaø ñaëc bieät baèng caùi cheát vaø söï phuïc sinh cuûa Ngöôøi, laø ñoäng löïc chính ñaèng sau söï phaùt trieån ñích thöïc cuûa moãi ngöôøi vaø cuûa toaøn theå nhaân loaïi. Tình yeâu - caritas - laø moät söùc maïnh phi thöôøng khieán con ngöôøi löïa choïn daán thaân can ñaûm vaø quaûng ñaïi trong lónh vöïc coâng lyù vaø hoøa bình. Ñoù laø moät söùc maïnh coù nguoàn goác töø Thieân Chuùa, laø Tình Yeâu Vónh Cöûu vaø laø Chaân Lyù Tuyeät Ñoái". Vôùi nhöõng lôøi naøy, Ñöùc Beâneâñíctoâ XVI ñaõ baét ñaàu Thoâng ñieäp Caritas in veritate[1], trong ñoù ngaøi trình baøy hoïc thuyeát xaõ hoäi cuûa Giaùo hoäi töø vieãn caûnh veà moái quan heä giöõa baùc aùi vaø coâng lyù, vaø giöõa baùc aùi vaø coâng lyù vôùi chaân lyù. Ñoù laø nhöõng töø aùp duïng cho toaøn boä lónh vöïc xaõ hoäi daân söï, nhöng ñöôïc chöùng toû laø hoaøn toaøn thích ñaùng khi xem xeùt caùc moái quan heä giöõa caùc tín höõu, giöõa hoï vôùi caùc muïc töû, trong Daân Thieân Chuùa. Do ñoù, thaät thích hôïp khi coi söù maïng cuûa Toøa Thöôïng Thaåm Roâma laø ministerium iustitiae et caritas in Veritate - thöøa taùc vuï coâng lyù vaø baùc aùi trong chaân lyù - vaø caùch moâ taû naøy coù theå ñöôïc môû roäng cho taát caû caùc toøa aùn cuûa Giaùo hoäi; quaû thöïc, noù bao truøm moïi hoaït ñoäng muïc vuï cuûa Giaùo hoäi, voán laø ñoái töôïng cuûa hoäi nghò naøy.
Ñieåm maáu choát cuûa thoâng ñieäp toâi muoán ñeå laïi cho anh chò em hoâm nay laø: anh chò em ñöôïc keâu goïi yeâu meán coâng lyù, baùc aùi vaø chaân lyù, vaø noã löïc haèng ngaøy ñeå thöïc hieän chuùng trong coâng vieäc cuûa anh chò em vôùi tö caùch laø nhöõng nhaø giaùo luaät vaø trong moïi nhieäm vuï anh chò em thöïc hieän ñeå phuïc vuï caùc tín höõu. Ñoù laø vaán ñeà yeâu meán caû ba cuøng moät luùc, bôûi vì chuùng ñi cuøng nhau - ba ñieàu naøy, phaûi khoâng? Coâng lyù, baùc aùi vaø chaân lyù, chuùng ñi cuøng nhau - vaø neáu anh chò em coi thöôøng moät ñieàu, nhöõng ñieàu khaùc seõ maát ñi tính xaùc thöïc cuûa chuùng. Thaät vaäy, maãu göông cuûa chuùng ta laø Chuùa Gieâsu Kitoâ, Ñaáng laø Söï Thaät, vaø laø coâng baèng vaø giaøu loøng thöông xoùt.
Khoâng coù coâng lyù maø khoâng coù baùc aùi, cuõng nhö khoâng coù baùc aùi maø khoâng coù coâng lyù. Baùc aùi maø khoâng coù coâng lyù thì khoâng phaûi laø baùc aùi. Coâng lyù laø moät nhaân ñöùc baûn leà heát söùc quan troïng, giuùp trao cho moãi ngöôøi caùc quyeàn cuûa hoï. Vaø nhaân ñöùc naøy chaéc chaén cuõng phaûi ñöôïc soáng trong Giaùo hoäi: caùc quyeàn cuûa tín höõu vaø caùc quyeàn cuûa chính Giaùo hoäi ñoøi hoûi ñieàu ñoù. Tuy nhieân, khoâng coù coäng ñoàng nhaân loaïi naøo, vaø caøng khoâng coù trong Giaùo hoäi, vieäc toân troïng quyeàn lôïi laø ñuû; caàn phaûi vöôït leân treân caùc quyeàn lôïi, vôùi loøng nhieät thaønh cuûa baùc aùi, tìm kieám thieän ích cho ngöôøi khaùc qua vieäc hieán daâng cuoäc soáng cuûa chính mình moät caùch quaûng ñaïi. Caàn phaûi soáng tình yeâu phuïc vuï, bôûi vì "coâng lyù chæ ñöôïc hieåu döôùi aùnh saùng cuûa... tình yeâu"[2]. Ngay caû trong caùc nghóa vuï phaùp lyù cuûa mình, anh chò em cuõng phaûi luoân nhôù ñieàu naøy: moïi ngöôøi phaûi ñöôïc ñoái xöû khoâng chæ theo coâng lyù, moät ñieàu khoâng theå traùnh khoûi, maø coøn vaø treân heát phaûi vôùi loøng baùc aùi. Ñöøng bao giôø queân raèng nhöõng ai ñeán gaëp anh chò em ñeå xin thi haønh phaän vuï trong Giaùo hoäi cuûa anh chò em, phaûi luoân gaëp ñöôïc khuoân maët cuûa Meï chuùng ta, Giaùo hoäi thaùnh thieän, yeâu thöông taát caû con caùi mình vôùi loøng dòu daøng.
Vì vaäy, caàn phaûi traùnh moät neàn coâng lyù laïnh luøng chæ mang tính phaân phoái maø khoâng vöôït quaù noù, töùc laø khoâng coù loøng thöông xoùt. Coù theå aùp duïng vaøo coâng lyù ñieàu maø thoâng ñieäp Fratelli tutti tuyeân boá: "Con ngöôøi coù theå phaùt trieån moät soá thoùi quen voán coù theå xuaát hieän nhö nhöõng giaù trò ñaïo ñöùc: loøng duõng caûm, söï ñieàu ñoä, söï chaêm chæ vaø nhöõng nhaân ñöùc töông töï. Tuy nhieân, neáu phaûi höôùng daãn caùc haønh vi cuûa caùc nhaân ñöùc luaân lyù khaùc nhau moät caùch ñuùng ñaén, thì caàn phaûi tính ñeán möùc ñoä chuùng thuùc ñaåy söï côûi môû vaø hieäp nhaát vôùi ngöôøi khaùc. Vaø ñieàu ñoù coù theå thöïc hieän ñöôïc nhôø loøng baùc aùi maø Thieân Chuùa phuù ban. Khoâng coù baùc aùi, coù leõ chuùng ta coù theå sôû höõu nhöõng nhaân ñöùc beà ngoaøi, khoâng coù khaû naêng duy trì cuoäc soáng chung"[3].
Nhöng khoâng ai coù theå chuû tröông moät loøng baùc aùi maø khoâng coù söï coâng lyù. Treân thöïc teá, Ñöùc Thaùnh Cha Beâneâñíctoâ tieáp tuïc giaûi thích, "Baùc aùi vöôït xa söï coâng lyù, bôûi vì yeâu thöông laø cho ñi, taëng ban nhöõng gì laø 'cuûa toâi' cho ngöôøi khaùc; nhöng noù khoâng bao giôø thieáu coâng lyù, voán thoâi thuùc chuùng ta trao cho ngöôøi khaùc nhöõng gì laø "cuûa hoï", nhöõng gì thuoäc veà hoï do con ngöôøi hoaëc haønh ñoäng cuûa hoï. Toâi khoâng theå 'cho' - cho - nhöõng gì cuûa toâi cho ngöôøi khaùc, maø khoâng trao cho hoï nhöõng gì thuoäc veà hoï moät caùch coâng baèng. Neáu chuùng ta yeâu thöông ngöôøi khaùc baèng loøng baùc aùi, thì tröôùc heát chuùng ta caàn coâng baèng ñoái vôùi hoï"[4]. Chính vì anh chò em yeâu thöông moãi vaø moïi thaønh vieân tín höõu, neân haõy trau doài söï nhaïy caûm veà maët phaùp lyù cuûa anh chò em, khoâng ñöôïc hieåu, nhö ngöôøi ta thöôøng nghó, nhö moät söï hoaøn thaønh ñôn thuaàn caùc thuû tuïc voán phaûi coù, nhöng nhö laø moät söï thöøa nhaän tinh teá veà nhöõng gì caáu thaønh moät quyeàn thöïc söï cuûa nhaân vò trong Giaùo hoäi. Phaåm giaù voâ haïn cuûa hoï phaûi ñöôïc toân troïng moät caùch maãu möïc trong caùc moái quan heä beân trong Giaùo hoäi.
Nhöng nhöõng noãi sôï haõi khoâng caàn thieát phaûi ñöôïc vöôït qua. Tröôùc heát, noãi sôï coâng lyù, nhö theå noù coù theå laøm xoùi moøn hoaëc laøm suy giaûm loøng baùc aùi. Khi xem xeùt kyõ hôn, noãi sôï haõi ñoù baét nguoàn töø quan nieäm sai laàm veà coâng lyù, bò coi laø moät yeâu saùch ích kyû vaø coù tieàm naêng gaây xung ñoät. Baûn chaát cuûa coâng lyù laø moät ñieàu gì ñoù hoaøn toaøn khaùc: ñoù laø moät nhaân ñöùc vò tha tuyeät vôøi höôùng tôùi thieän ích cuûa ngöôøi khaùc. Khi ñoù, neáu ngöôøi kia coù theå vaø ñoâi khi phaûi yeâu caàu quyeàn cuûa mình ñöôïc toân troïng, thì ñieàu naøy giaû ñònh tính khaùch quan cuûa nhöõng gì phaûi traû. Vôùi tö caùch laø nhöõng ngöôøi haønh ngheà luaät, anh chò em coù nhieäm vuï raát quan troïng laø giuùp xaùc ñònh ñaàu laø quyeàn vaø nghóa vuï cuûa caùc tín höõu vaø chuùng phaûi ñöôïc baûo veä nhö theá naøo, cuõng nhö baèng caùc phieân toøa, voán raát caàn thieát khi chuùng vì lôïi ích cuûa Giaùo hoäi vaø taát caû caùc thaønh vieân cuûa Giaùo hoäi.
Ngöôøi ta cuõng khoâng theå sôï loøng baùc aùi, vaø loøng thöông xoùt nhö bieåu hieän ñaëc tröng cuûa baùc aùi. Baùc aùi khoâng xoùa boû coâng lyù; noù khoâng töông ñoái hoùa caùc quyeàn. Nhaân danh tình yeâu, ngöôøi ta khoâng theå boû beâ nhieäm vuï coâng lyù. Chaúng haïn, ngöôøi ta khoâng theå giaûi thích caùc quy ñònh hieän haønh veà tieán trình hoân nhaân nhö theå, trong vieäc theo ñuoåi söï gaàn guõi vaø nhanh choùng moät caùch coù traùch nhieäm, chuùng haøm yù laøm suy yeáu caùc ñoøi hoûi cuûa coâng lyù. Veà phaàn mình, loøng thöông xoùt khoâng huûy boû coâng lyù, traùi laïi, noù thuùc giuïc chuùng ta soáng coâng lyù moät caùch dòu daøng hôn nhö hoa traùi cuûa loøng traéc aån ñoái vôùi ñau khoå cuûa tha nhaân. Thaät vaäy, "loøng thöông xoùt chính laø neàn taûng cuûa ñôøi soáng Giaùo hoäi", ñoù laø neàn taûng. "Taát caû hoaït ñoäng muïc vuï cuûa Giaùo hoäi phaûi ñöôïc taäp trung vaøo söï dòu daøng maø Giaùo hoäi daønh cho caùc tín höõu". Ba thaùi ñoä cuûa Chuùa, phaûi khoâng? Söï gaàn guõi, loøng thöông xoùt vaø söï dòu daøng. Chuùa gaàn guõi, Ngöôøi nhaân haäu, Ngöôøi dòu daøng. Khoâng coù ñieàu gì trong lôøi rao giaûng vaø chöùng taù cuûa Giaùo hoäi cho theá giôùi coù theå thieáu loøng thöông xoùt. Tính khaû tín cuûa Giaùo hoäi ñöôïc theå hieän qua caùch Giaùo hoäi theå hieän tình yeâu thöông xoùt vaø traéc aån"[5].
Söï hoøa hôïp giöõa baùc aùi vaø coâng lyù ñöôïc soi saùng trong vieäc caû hai cuøng nhau höôùng tôùi chaân lyù. Baùc aùi ñích thöïc vaø coâng lyù ñích thöïc: ñaây laø vieãn caûnh haáp daãn vaø thaùch thöùc ñaày loâi cuoán cuûa vieäc phuïc vuï Giaùo hoäi cuûa anh chò em. Ñieàu naøy ñaõ ñöôïc nhaéc laïi ngay trong phaàn môû ñaàu cuûa thoâng ñieäp Caritas in veritate cuûa Ñöùc Beâneâñíctoâ XVI. Veà vaán ñeà naøy, ngaøi daïy raèng: "Chæ trong chaân lyù thì loøng baùc aùi môùi toûa saùng, chæ trong chaân lyù thì baùc aùi môùi coù theå ñöôïc soáng moät caùch ñích thöïc. Chaân lyù laø aùnh saùng mang laïi yù nghóa vaø giaù trò cho baùc aùi. AÙnh saùng ñoù vöøa laø aùnh saùng lyù trí vöøa laø aùnh saùng ñöùc tin, qua ñoù trí tueä ñaït ñeán chaân lyù töï nhieân vaø sieâu nhieân cuûa baùc aùi: trí tueä hieåu ñöôïc yù nghóa cuûa noù nhö laø quaø taëng, söï chaáp nhaän vaø söï hieäp thoâng. Khoâng coù chaân lyù, loøng baùc aùi seõ thoaùi hoùa thaønh tình caûm uûy mò. Tình yeâu trôû thaønh moät caùi voû troáng roãng, ñöôïc ñoå ñaày moät caùch tuøy tieän. Trong moät neàn vaên hoùa khoâng coù chaân lyù, ñaây laø moái nguy hieåm cheát ngöôøi maø tình yeâu phaûi ñoái maët"[6].
Thöa anh chò em, Giaùo hoäi ñaët raát nhieàu tin töôûng vaøo anh chò em, vôùi tö caùch laø nhöõng ngöôøi thöïc thi coâng lyù vaø baùc aùi trong chaân lyù. Caàu mong baàu khoâng khí laøm vieäc cuûa anh chò em laø baàu khoâng khí hy voïng, voán laø taâm ñieåm cuûa Naêm Thaùnh saép ñeán gaàn. Lôøi khuyeân toâi ñöa ra trong Saéc leänh trieäu taäp Naêm Thaùnh coù theå ñöôïc aùp duïng cho anh chò em: "Ngay baây giôø chuùng ta haõy höôùng tôùi nieàm hy voïng naøy! Qua chöùng taù cuûa chuùng ta, xin cho nieàm hy voïng lan toûa ñeán taát caû nhöõng ai ñang lo aâu tìm kieám noù. Öôùc gì caùch soáng cuûa chuùng ta noùi vôùi hoï baèng raát nhieàu lôøi: 'Haõy caäy troâng vaøo Chuùa, maïnh baïo leân, can ñaûm leân naøo! Haõy caäy troâng vaøo Chuùa!' (Tv 27, 14). Xin cho söùc maïnh cuûa nieàm hy voïng traøn ñaày nhöõng ngaøy soáng cuûa chuùng ta, khi chuùng ta tin töôûng chôø ñôïi söï quang laâm cuûa Chuùa Gieâsu Kitoâ, Ñaáng ñaùng ñöôïc ca ngôïi vaø toân vinh, baây giôø vaø maõi maõi"[7].
Vì söù maïng cuûa anh chò em vaø vì söï neân thaùnh cuûa anh chò em trong söù maïng ñoù, toâi thaân aùi ban pheùp laønh cho anh chò em. Vaø xin ñöøng queân caàu nguyeän cho toâi. Caûm ôn anh chò em!
Tyù Linh
Chuyeån ngöõ töø: vatican.va
Nguoàn: xuanbichvietnam.net
- - - - - - - - - - - -
[1] Thoâng ñieäp Caritas in veritate, 1.
[2] Thoâng ñieäp Dilexit nos (24/10/2024), 197.
[3] 3/10/2020, 91.
[4] Thoâng ñieäp Caritas in veritate (29/6/2009), 6; cf Thaùnh Phaoloâ VI, Thoâng ñieäp Populorum progressio (26/3/1967), 22.
[5] Saéc leänh Misericordiae vultus (11/4/2015), 10.
[6] Thoâng ñieäp Caritas in veritate (29/6/2009), 3.
[7] Saéc leänh Spes non confundit (9/3/2024), 25.