Ñöùc Thaùnh cha keâu goïi
caûnh giaùc veà trí tueä nhaân taïo
Ñöùc Thaùnh cha keâu goïi caûnh giaùc veà trí tueä nhaân taïo.
G. Traàn Ñöùc Anh, O.P.
Vatican (RVA News 23-06-2024) - Ñöùc Thaùnh cha Phanxicoâ keâu goïi caûnh giaùc veà trí tueä nhaân taïo haàu ñöøng ñeå kyõ thuaät thoáng trò con ngöôøi.
Ngaøi ñöa ra lôøi môøi goïi treân ñaây, trong buoåi tieáp kieán saùng hoâm 22 thaùng Saùu naêm 2024, daønh cho caùc tham döï vieân vöøa keát thuùc Hoäi nghò do Quyõ "Centesimus Annus, Naêm thöù 100 Phoø Giaùo hoaøng", toå chöùc taïi Hoïc vieän Augustinianum, gaàn Vatican veà chuû ñeà: "Trí tueä nhaân taïo saùng taïo vaø moâ hình kyõ thuaät trò: laøm sao thaêng tieán an ninh cuûa nhaân loaïi, chaêm soùc thieân nhieân vaø moät theá giôùi hoøa bình".
Dieãn vaên cuûa Ñöùc Thaùnh cha
Trong dieãn vaên, Ñöùc Thaùnh cha nhaéc laïi laø ngaøi ñaõ maáy laàn leân tieáng veà vaán ñeà trí tueä nhaân taïo. Ví duï, trong Söù ñieäp ñaàu naêm 2024, nhaân ngaøy Hoøa bình Theá giôùi vaø baøi tham luaän môùi ñaây, ngaøy 14 thaùng Saùu naêm 2024, taïi Hoäi nghò cuûa khoái G7. Ñöùc Thaùnh cha ca ngôïi noã löïc trong Hoäi nghò cuûa Quyõ Naêm thöù 100 Phoø Giaùo hoaøng nhaém môøi goïi söï coäng taùc cuûa nhieàu chuyeân gia ña ngaønh, ñeå cöùu xeùt taát caû nhöõng khía caïnh hieän nay vaø vieãn töôïng cuûa trí tueä nhaân taïo, nhöõng lôïi ñieåm noù coù theå mang laïi veà phöông dieän saûn xuaát vaø taêng tröôûng, nhöng caû nhöõng ruûi ro nguy hieåm coù theå ñi keøm, ñeå xaùc ñònh roõ nhöõng phöông thöùc ñuùng ñaén haàu phaùt trieån hôïp luaân lyù ñaïo ñöùc, söû duïng vaø quaûn lyù trí tueä nhaân taïo.
Ñöùc Thaùnh cha ñaëc bieät nhaéc ñeán lôøi khaúng ñònh cuûa oâng Stephen Hawking (1942-2018), nhaø vuõ truï luaän, vaät lyù vaø toaùn hoïc ngöôøi Anh, ñaõ noùi raèng: "Söï phaùt trieån trí tueä nhaân taïo hoaøn toaøn coù theå coù nghóa laø söï chaám döùt loaøi ngöôøi... Noù seõ töï phaùt trieån vaø töï thieát keá theo moät toác ñoä ngaøy caøng gia taêng. Con ngöôøi thì bò giôùi haïn do tieán trình tieán hoùa sinh hoïc chaäm chaïp, khoâng theå caïnh tranh vaø seõ bò qua maët" (Phoûng vaán daønh cho BBC). Phaûi chaêng ñoù laø ñieàu chuùng ta muoán?
"Caâu hoûi cô baûn maø anh chò em töï hoûi laø: trí tueä nhaân taïo duøng laøm gì? Phaûi chaêng noù ñaùp öùng caùc nhu caàu cuûa nhaân loaïi, caûi tieán an sinh vaø söï phaùt trieån toaøn dieän con ngöôøi, hay nhaém laøm giaøu vaø gia taêng quyeàn löïc, voán ñaõ cao cuûa moät thieåu soá caùc chuyeân gia kyõ thuaät vó ñaïi, duø coù gaây nguy hieåm cho nhaân loaïi?"
Caâu traû cho vaán naïn treân ñaây tuøy thuoäc bao nhieâu yeáu toá vaø nhieàu khía caïnh ñöôïc nghieân cöùu. Vaø Ñöùc Thaùnh cha ñeà nghò moät soá caâu hoûi ñeå khích leä caùc chuyeân gia tham döï hoäi nghò ñaøo saâu theâm. Ví duï:
Caàn ñaøo saâu vaán ñeà teá nhò vaø chieán löôïc lieân quan ñeán traùch nhieäm caùc quyeát ñònh ñöôïc ñeà ra, khi söû duïng trí tueä nhaân taïo...
Caàn xaùc ñònh nhöõng cô may khuyeán khích vaø coù moät söï quy luaät hoùa höõu hieäu, moät ñaøng, kích thích söï canh taân luaân lyù ñaïo ñöùc höõu ích cho söï tieán boä cuûa nhaân loaïi, ñaøng khaùc, ñeå caám hoaëc giôùi haïn nhöõng coâng hieäu khoâng ñöôïc mong muoán.
Taát caû giôùi giaùo duïc, huaán luyeän vaø truyeàn thoâng caàn khôûi söï tieán trình coù phoái hôïp, ñeå gia taêng söï hieåu bieát vaø yù thöùc caùch thöùc söû duïng ñuùng ñaén trí tueä nhaân taïo vaø ñeå thoâng truyeàn cho caùc theá heä treû, töø tuoåi thô, khaû naêng pheâ bình ñoái vôùi caùc duïng cuï aáy.
Caàn thaåm ñònh nhöõng haäu quaû cuûa trí tueä nhaân taïo ñoái vôùi giôùi lao ñoäng. Caàn ñoân ñoác moät quy trình ñaøo taïo laïi chuyeân moân vaø chaáp nhaän nhöõng hình thöùc thích hôïp ñeå taïo ñieàu kieän di chuyeån nhöõng ngöôøi bò dö thöøa sang caùc hoaït ñoäng khaùc.
Caàn cöùu xeùt kyõ löôõng caùc coâng hieäu tích cöïc vaø tieâu cöïc cuûa trí tueä nhaân taïo trong laõnh vöïc an ninh vaø quyeàn rieâng tö.
Caàn cöùu xeùt vaø ñaøo saâu nhöõng haäu quaû cuûa trí tueä nhaân taïo treân khaû naêng töông quan vaø nhaän thöùc cuûa con ngöôøi, vaø caùch haønh xöû cuûa hoï. Chuùng ta khoâng theå chaáp nhaän ñeå cho nhöõng khaû naêng naøy bò thu heïp hoaëc bò aûnh höôûng cuûa moät duïng cuï kyõ thuaät, nghóa laø tuøy thuoäc ngöôøi sôû höõu vaø söû duïng chuùng.
Ñöùc Thaùnh cha nhaán maïnh raèng: "Töông lai cuûa neàn kinh teá, vaên minh, vaø cuûa chính nhaân loaïi seõ ñöôïc ñònh hình trong laõnh vöïc ñoåi môùi kyõ thuaät. Chuùng ta khoâng ñöôïc boû lôõ cô hoäi suy tö vaø haønh ñoäng moät caùch môùi meû, vôùi taâm trí vaø ñoâi tay, ñeå höôùng söï ñoåi môùi tôùi moät caáu hình taäp trung vaøo söï toái thöôïng cuûa phaåm giaù con ngöôøi".
Sau cuøng, Ñöùc Thaùnh cha ñaët ra moät söï khieâu khích: "Chuùng ta coù chaéc chaén muoán tieáp tuïc goïi laø "Söï thoâng minh" ñieàu khoâng phaûi laø thoâng minh hay khoâng? Chuùng ta haõy suy nghó vaø töï hoûi xem vieäc söû duïng khoâng thích hôïp töø quan troïng nhö theá, moät töø raát hôïp vôùi con ngöôøi, phaûi chaêng ñoù ñaõ laø moät söï nhöôïng boä ñoái vôùi quyeàn löïc kyõ thuaät trò hay khoâng?"
(Sala Stampa 22-6-2024)