Coâng boá vaên kieän
veà "Giaùm Muïc Roma"
Coâng boá vaên kieän veà "Giaùm Muïc Roma".
G. Traàn Ñöùc Anh, O.P.
Vatican (RVA News 14-06-2024) - Saùng ngaøy 13 thaùng Saùu naêm 2024, Boä Hieäp nhaát caùc tín höõu Kitoâ ñaõ coâng boá vaên kieän töïa ñeà "Giaùm Muïc Roma, Quyeàn toái thöôïng vaø söï ñoàng nghò trong caùc cuoäc ñoái thoaïi ñaïi keát vaø trong caùc caâu traû lôøi veà Thoâng ñieäp "Ut unum sint".
Vaên kieän daøi 150 trang, ñöôïc Ñöùc Hoàng y Boä tröôûng Kurt Koch giôùi thieäu trong cuoäc hoïp baùo, taïi Phoøng Baùo chí Toøa Thaùnh.
Ñaây laø moät vaên kieän nghieân cöùu, ñöôïc coâng boá vôùi söï chaáp thuaän cuûa Ñöùc Thaùnh cha, toång hôïp laàn ñaàu tieân caùc caâu traû lôøi cho Thoâng ñieäp veà söï hieäp nhaát, do Ñöùc Giaùo hoaøng Gioan Phaoloâ II coâng boá ngaøy 25 thaùng Naêm naêm 1995, vaø caùc cuoäc ñoái thoaïi ñaïi keát veà vaán ñeà quyeàn toái thöôïng cuûa Ñöùc Giaùo hoaøng vaø ñoàng nghò tính, voán laø ñaëc tính cuûa caùc Giaùo hoäi Ñoâng phöông.
Vaên kieän khaúng ñònh raèng maëc duø taát caû caùc cuoäc ñoái thoaïi ñaïi keát khoâng baøn veà ñeà taøi naøy ôû cuøng möùc ñoä hoaëc vôùi cuøng moät chieàu saâu, nhöng ta vaãn coù theå ghi nhaän moät vaøi loái tieáp caän môùi veà nhöõng vaán ñeà thaàn hoïc gaây tranh luaän nhieàu nhaát giöõa caùc heä phaùi Kitoâ. Moät trong nhöõng thaønh quaû cuûa caùc cuoäc ñoái thoaïi thaàn hoïc laø moät söï ñoïc laïi, vôùi tinh thaàn môùi meû, caùc vaên baûn lieân quan ñeán vai troø cuûa thaùnh Pheâroâ, vieäc hieåu, giaûi thích vaø aùp duïng nhöõng ñoaïn maø trong lòch söû ñaõ trôû thaønh moät chöôùng ngaïi caûn trôû söï hieäp nhaát giöõa caùc tín höõu Kitoâ. "Caùc ñoái taùc trong caùc cuoäc ñoái thoaïi ñöôïc keâu goïi traùnh nhöõng phoùng doïi loãi thôøi veà nhöõng phaùt trieån giaùo lyù sau naøy vaø xeùt laïi vai troø cuûa thaùnh Pheâroâ giöõa caùc toâng ñoà".
Quyeàn toái thöôïng (Primato)
Moät vaán ñeà tranh luaän laø quan nieäm cuûa Coâng giaùo veà quyeàn toái thöôïng cuûa Giaùm muïc Roma nhö moät ñònh cheá do Thieân Chuùa aán ñònh, trong khi phaàn lôùn caùc heä phaùi Kitoâ khaùc coi ñaây chæ laø moät ñònh cheá cuûa con ngöôøi. Vaên kieän môùi cuûa Boä Hieäp nhaát vieát: "Nhöõng giaûi thích roõ raøng ñaõ goùp phaàn ñaët hai giaûi thích ñoái nghòch naøy trong moät vieãn töôïng môùi, nghóa laø xeùt quyeàn toái thöôïng, duø laø moät qui luaät cuûa Thieân Chuùa hay cuûa loaøi ngöôøi, ñeàu thuoäc thaønh phaàn yù Thieân Chuùa ñoái vôùi Giaùo hoäi, qua trung gian cuûa lòch söû loaøi ngöôøi".
Coâng ñoàng chung Vatican I
Moät chöôùng ngaïi lôùn laø nhöõng ñònh tín cuûa Coâng ñoàng chung Vatican I. Moät soá cuoäc ñoái thoaïi ñaïi keát ñaõ ñaït ñöôïc nhöõng tieán boä ñaùng keå trong vieäc ñoïc laïi Coâng ñoàng naøy, keå caû döôùi aùnh saùng caùc boái caûnh lòch söû vaø giaùo huaán cuûa Coâng ñoàng chung Vatican II. Vì theá, coù moät caùch hieåu khaùc ñoái vôùi tín ñieàu veà quyeàn taøi phaùn hoaøn vuõ cuûa Ñöùc Giaùo hoaøng, xaùc ñònh tröông ñoä vaø giôùi haïn cuûa quyeàn naøy. Cuõng vaäy, ngöôøi ta coù theå minh ñònh "Coâng thöùc tín ñieàu Ñöùc Giaùo hoaøng baát khaû ngoä vaø thaäm chí thoûa thuaän veà moät soá khía caïnh lieân quan ñeán muïc ñích cuûa noù, nhìn nhaän söï caàn thieát, trong moät soá hoaøn caûnh, vieäc thöïc thi caù nhaân söù vuï giaùo huaán cuûa Ñöùc Giaùo hoaøng, xeùt vì söï hieäp nhaát Kitoâ laø moät söï hieäp nhaát trong söï thaät vaø tình thöông".
Tuy coù söï minh ñònh nhö theá, nhöng caùc cuoäc ñoái thoaïi ñaïi keát vaãn coøn baøy toû nhöõng lo aâu veà töông quan giöõa söï baát khaû ngoä vaø quyeàn toái thöôïng cuûa Tin möøng, söï khoâng sai laàm cuûa toaøn theå Giaùo hoäi, vieäc thöïc thi ñoaøn theå tính cuûa haøng giaùm muïc vaø caàn thieát cuûa vieäc ñoùn nhaän".
Quyeàn toái thöôïng vaø tính ñoàng nghò (Primato e sinodalitaø)
Vaên kieän cuûa Boä Hieäp nhaát noùi ñeán moät soá nguyeân taéc ñeå thöïc thi quyeàn toái thöôïng cuûa Ñöùc Giaùo hoaøng trong theá kyû XXI: "Thoûa thuaän chung giöõa caùc Giaùo hoäi Kitoâ laø söï leä thuoäc hoã töông giöõa quyeàn toái thöôïng vaø tính ñoàng nghò treân moïi caáp ñoä cuûa Giaùo hoäi vaø söï caàn thöïc thi quyeàn toái thöôïng trong tinh thaàn ñoàng nghò".
Tieáp ñeán, coù söï thoûa thuaän veà töông quan giöõa chieàu kích coäng ñoaøn, döïa treân caûm thöùc ñöùc tin cuûa taát caû caùc tín höõu ñaõ chòu pheùp röûa, chieàu kích ñoaøn theå cuûa haøng Giaùm muïc, vaø chieàu kích caù nhaân ñöôïc bieåu loä qua chöùc vuï ñöùng ñaàu". Trong nhieàu cuoäc ñoái thoaïi, coù söï nhaán maïnh veà söï caàn coù moät quaân bình giöõa vieäc thöïc thi quyeàn toái thöôïng treân bình dieän mieàn vaø hoaøn vuõ. Môøi goïi taûn quyeàn töø trung öông veà ñòa phöông, theo kieåu maãu caùc Giaùo hoäi thöôïng phuï xöa kia. Ngoaøi ra, nguyeân taéc phuï ñôùi (sussidiarietaø) cuõng ñöôïc nhaán maïnh: "Heã vaán ñeà naøo coù theå ñöôïc xöû lyù thích hôïp ôû caáp ñoä thaáp hôn thì khoâng caàn phaûi ñeä leân caáp cao hôn". Moät soá cuoäc ñoái thoaïi ñaïi keát aùp duïng nguyeân taéc naøy ñeå xaùc ñònh moät kieåu maãu coù theå chaáp nhaän ñöôïc, ñoù laø "hieäp nhaát trong söï khaùc bieät vôùi Giaùo hoäi Coâng giaùo".
Nhöõng ñeà nghò thöïc haønh
Ñeà nghò ñaàu tieân laø Giaùo hoäi Coâng giaùo thöïc hieän moät giaûi thích môùi veà giaùo huaán cuûa Coâng ñoàng chung Vatican I. Ñeà nghò phaân bieät roõ raøng hôn giöõa caùc traùch nhieäm cuûa Giaùm muïc Roma, ñaëc bieät laø "giöõa söù vuï toái thöôïng trong Giaùo hoäi Taây phöông vaø söù vuï hieäp nhaát trong coäng ñoàng hieäp thoâng cuûa caùc Giaùo hoäi". Tieáp ñeán, ngöôøi ta mong coù moät söï nhaán maïnh nhieàu hôn veà vieäc thöïc thi söù vuï cuûa Ñöùc Giaùo hoaøng trong Giaùo hoäi ñòa phöông cuûa ngaøi, Giaùo phaän Roma.
Ñeà nghò thöù ba laø phaùt trieån söï ñoàng haønh hay hieäp haønh trong Giaùo hoäi Coâng giaùo. Ñaëc bieät, ñeà nghò "suy tö saâu hôn veà thaåm quyeàn cuûa caùc Hoäi ñoàng Giaùm muïc quoác gia vaø mieàn, veà töông quan giöõa Thöôïng Hoäi ñoàng Giaùm muïc vôùi Giaùo trieàu Roma. Treân bình dieän hoaøn vuõ, nhaán maïnh vieäc caàn coù söï can döï nhieàu hôn cuûa toaøn theå daân Chuùa trong caùc tieán trình thöôïng Hoäi ñoàng". Sau cuøng laø ñeà nghò lieân quan ñeán söï thaêng tieán hieäp thoâng hoaøn vuõ, qua caùc cuoäc gaëp gôõ ñeàu ñaën giöõa caùc thuû laõnh caùc Giaùo hoäi treân bình dieän theá giôùi".
(Vatican News 13-6-2024)