Nhöõng öôùc mô cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ
trong Saéc chæ coâng boá Naêm Thaùnh 2025
Nhöõng öôùc mô cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ trong Saéc chæ coâng boá Naêm Thaùnh 2025.
Salvatore Cernuzio
Vatican (Vat 10-05-2024) - Chieàu ngaøy 9 thaùng 5 naêm 2024, trong giôø Kinh chieàu II Leã Chuùa Leân Trôøi, Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ trao Saéc chæ coâng boá Naêm Thaùnh 2025 coù töïa ñeà "Spes non confundit" - Nieàm Hy voïng khoâng laøm thaát voïng. Trong Saéc chæ, ngaøi ñöa ra caùc lôøi keâu goïi cho caùc tuø nhaân, ngöôøi di cö, ngöôøi beänh, ngöôøi giaø vaø ngöôøi treû laø naïn nhaân cuûa ma tuùy vaø caùc toäi phaïm. Ngaøi tuyeân boá ngaøi seõ môû Cöûa Thaùnh taïi moät nhaø tuø, keâu goïi xoùa nôï cho caùc nöôùc ngheøo, keâu goïi tyû leä sinh cao hôn, chaøo ñoùn ngöôøi di cö vaø toân troïng thuï taïo, vv.
Hy voïng laø ñieàu Ñöùc Thaùnh Cha khaån caàu nhö moät ôn trong Naêm Thaùnh 2025 cho moät theá giôùi bò ñaùnh daáu bôûi söï oàn aøo chaùt chuùa cuûa vuõ khí, söï cheát choùc, söï huûy dieät, söï haän thuø ñoái vôùi ngöôøi khaùc, naïn ñoùi keùm, "nôï sinh thaùi", tyû leä sinh thaáp. Chính hy voïng laø daàu xoa dòu maø Ñöùc Thaùnh Cha muoán boâi treân nhöõng veát thöông cuûa moät nhaân loaïi "ñaõ queân ñi nhöõng bi kòch trong quaù khöù", ñang phaûi chòu "moät thöû thaùch môùi vaø khoù khaên" khi chöùng kieán ""nhieàu daân toäc bò aùp böùc bôûi söï taøn baïo cuûa baïo löïc" hoaëc trong boái caûnh tyû leä ngheøo ñoùi taêng theo caáp soá nhaân, maëc duø thöïc teá laø caùc nguoàn löïc khoâng thieáu vaø chuùng chuû yeáu ñöôïc söû duïng cho chi phí quaân söï.
Spes non confundit, hy voïng khoâng laøm thaát voïng, trích töø Thö göûi tín höõu Roma (Rm 5,5), laø töïa ñeà cuûa Saéc chæ coâng boá Naêm Thaùnh, ñöôïc Ñöùc Thaùnh Cha trao cho caùc Giaùo hoäi treân naêm chaâu luïc chieàu ngaøy 9/5/2024, trong Kinh Chieàu II leã Chuùa Leân Trôøi. Saéc chæ, ñöôïc chia thaønh 25 ñieåm, bao goàm caùc lôøi keâu goïi vaø ñeà xuaát, nhöõng öôùc mô cuûa ngaøi trong Naêm Thaùnh 2025.
Sau ñaây laø moät soá ñieåm chính trong Saéc chæ coâng boá Naêm Thaùnh 2025:
Moät ngaøy chung cho Leã Phuïc Sinh
Trong Saéc chæ, Ñöùc Thaùnh Cha nhaéc laïi hai ngaøy kyû nieäm quan troïng: kyû nieäm 2,000 naêm Ôn Cöùu Ñoä vaøo naêm 2033 vaø 1,700 naêm Coâng ñoàng Ñaïi keát ñaàu tieân ôû Nicea. Trong soá caùc chuû ñeà khaùc, ngaøi cuõng ñeà caäp ñeán vieäc xaùc ñònh thôøi gian cuûa Leã Phuïc sinh. Ngaøi ngaøi nhaán maïnh raèng ngay caû ngaøy nay, "caùc laäp tröôøng khaùc nhau" vaãn ngaên caûn vieäc cöû haønh "söï kieän hình thaønh ñöùc tin" trong cuøng moät ngaøy, vaø nhaéc nhôû raèng tuy nhieân "bôûi moät cô hoäi ñöôïc Chuùa quan phoøng, ñieàu naøy seõ xaûy ra chính vaøo Naêm 2025" (17).
Ñöùc Thaùnh Cha vieát: "Xin cho ñaây laø lôøi keâu goïi taát caû caùc Kitoâ höõu Ñoâng phöông vaø Taây phöông thöïc hieän moät böôùc quyeát ñònh höôùng tôùi söï hieäp nhaát quanh moät ngaøy chung cho leã Phuïc sinh. Ñieàu ñaùng ghi nhôù laø nhieàu ngöôøi khoâng coøn hieåu bieát veà nhöõng lôøi chæ trích trong quaù khöù vaø khoâng hieåu laøm sao coù theå toàn taïi söï chia reõ trong vaán ñeà naøy".
Vieäc môû Cöûa Thaùnh
Giöõa nhöõng "giai ñoaïn quan troïng" naøy, Ñöùc Thaùnh Cha quyeát ñònh raèng Cöûa Thaùnh cuûa Ñeàn thôø Thaùnh Pheâroâ seõ ñöôïc môû vaøo thöù Ba, ngaøy 24 thaùng 12 naêm 2024, töø ñoù baét ñaàu Naêm Thaùnh. Chuùa Nhaät, ngaøy 29 thaùng 12 naêm 2024, Ñöùc Thaùnh Cha seõ môû Cöûa Thaùnh taïi Ñeàn thôø Thaùnh Gioan Laterano, nôi seõ kyû nieäm 1,700 naêm cung hieán vaøo ngaøy 9 thaùng 11 naêm 2024. Sau ñoù, vaøo thöù Tö ngaøy 1 thaùng 1 naêm 2025, Leã Troïng Ñöùc Maria Meï Thieân Chuùa, Cöûa Thaùnh seõ ñöôïc môû taïi Ñeàn thôø Ñöùc Baø Caû. Cuoái cuøng, vaøo ngaøy Chuùa Nhaät, muøng 5 thaùng 1 naêm 2025, Cöûa Thaùnh cuûa Ñeàn thôø Thaùnh Phaoloâ Ngoaïi thaønh seõ ñöôïc môû. Ba Cöûa Thaùnh naøy seõ ñöôïc ñoùng tröôùc Chuùa Nhaät ngaøy 28 thaùng 12 cuøng naêm 2025.
Vaøo ngaøy 29 thaùng 12 naêm 2024, caùc Giaùm muïc seõ phaûi cöû haønh Thaùnh leã taïi taát caû caùc nhaø thôø chính toøa vaø nhaø thôø ñoàng chính toøa khai maïc troïng theå Naêm Thaùnh. Naêm Thaùnh seõ keát thuùc vôùi vieäc ñoùng Cöûa Thaùnh Ñeàn thôø Thaùnh Pheâroâ vaøo ngaøy 6 thaùng 1 naêm 2026, Leã Hieån Linh. (6)
Hoøa bình treân theá giôùi
Ñöùc Thaùnh Cha môøi goïi nhaän ra nieàm hy voïng nôi "nhöõng daáu chæ cuûa thôøi ñaïi", tuy nhieân haõy nhìn vaøo "nhöõng ñieàu toát ñeïp ñang hieän dieän treân theá giôùi ñeå khoâng rôi vaøo côn caùm doã cho raèng mình bò söï aùc vaø baïo löïc ñeø beïp". Ngaøi hy voïng raèng daáu chæ ñaàu tieân cuûa hy voïng trong Naêm Thaùnh "chuyeån thaønh hoøa bình cho theá giôùi, theá giôùi maø moät laàn nöõa laïi thaáy mình chìm ñaém trong bi kòch chieán tranh".
"Queân ñi nhöõng bi kòch trong quaù khöù, nhaân loaïi phaûi ñoái maët vôùi moät thöû thaùch môùi vaø khoù khaên khi chöùng kieán nhieàu daân toäc bò aùp böùc bôûi söï taøn baïo cuûa baïo löïc. Nhöõng daân toäc naøy coøn thieáu ñieàu gì maø hoï chöa phaûi chòu ñöïng? Laøm sao tieáng keâu cöùu tuyeät voïng cuûa hoï khoâng thuùc ñaåy caùc nhaø laõnh ñaïo caùc Quoác gia muoán chaám döùt quaù nhieàu xung ñoät khu vöïc, nhaän thöùc ñöôïc nhöõng haäu quaû coù theå naûy sinh ôû caáp ñoä toaøn caàu? Coù quaù ñaùng khoâng khi mô raèng vuõ khí seõ im tieáng vaø ngöøng mang ñeán söï huûy dieät vaø cheát choùc?". (soá 8)
Lôøi keâu goïi sinh con
Vôùi söï quan taâm, Ñöùc Thaùnh Cha nhìn vaøo "söï suït giaûm tyû leä sinh con" ñöôïc ghi nhaän ôû nhieàu quoác gia vaø vì nhieàu lyù do khaùc nhau: "Nhòp soáng ñieân cuoàng", "nhöõng lo ngaïi veà töông lai", "thieáu ñaûm baûo vieäc laøm vaø baûo trôï xaõ hoäi", "caùc moâ hình xaõ hoäi" trong ñoù vieäc tìm kieám lôïi nhuaän, chöù khoâng phaûi caùc töông quan, chieám öu theá. Do ñoù, coäng ñoàng Kitoâ höõu "khoâng theå ñöùng sau baát kyø ai" trong vieäc uûng hoä nhu caàu coù "moät lieân minh xaõ hoäi vì nieàm hy voïng, mang tính toaøn dieän vaø phi yù thöùc heä, vaø hoaït ñoäng vì moät töông lai ñöôïc ñaùnh daáu baèng nuï cöôøi cuûa nhieàu beù trai vaø beù gaùi ñeán ñeå laáp ñaày quaù nhieàu caùi noâi troáng ôû nhieàu nôi treân theá giôùi". (9)
Keâu goïi toân troïng, ñieàu kieän soáng xöùng ñaùng cho tuø nhaân, baõi boû aùn töû hình
Trong Naêm Thaùnh, Ñöùc Thaùnh Cha keâu goïi chuùng ta ñöa ra "nhöõng daáu hieäu hy voïng höõu hình" cho caùc tuø nhaân "haøng ngaøy, beân caïnh söï khaéc nghieät cuûa tuø ñaøy, coøn phaûi mang caûm xuùc troáng roãng, nhöõng haïn cheá bò aùp ñaët vaø, trong moät soá tröôøng hôïp, thieáu toân troïng". Ñöùc Thaùnh Cha ñeà xuaát vôùi caùc chính phuû laø trong Naêm Thaùnh "caùc hình thöùc aân xaù hoaëc xoùa boû hình phaït" seõ ñöôïc thoâng qua, cuõng nhö "caùc con ñöôøng taùi hoøa nhaäp coäng ñoàng töông öùng vôùi cam keát cuï theå trong vieäc tuaân thuû luaät phaùp". Treân heát, Ñöùc Thaùnh Cha hy voïng raèng "ôû moïi nôi treân traùi ñaát" "moät tieáng noùi" seõ ñöôïc hình thaønh ñeå can ñaûm yeâu caàu "nhöõng ñieàu kieän xöùng ñaùng cho caùc tuø nhaân, toân troïng nhaân quyeàn vaø treân heát laø vieäc baõi boû aùn töû hình, moät bieän phaùp traùi ngöôïc vôùi ñöùc tin Kitoâ giaùo vaø ñieàu naøy phaù huûy moïi hy voïng veà söï tha thöù vaø ñoåi môùi". (10)
Ñeå trao cho caùc tuø nhaân moät daáu hieäu cuï theå cuûa söï gaàn guõi, chính Ñöùc Thaùnh Cha, nhö ngaøi tuyeân boá trong Saéc chæ, seõ môû Cöûa Thaùnh trong moät nhaø tuø.
Nieàm hy voïng cho beänh nhaân vaø nhieät huyeát cho ngöôøi treû
Ñöùc Thaùnh Cha noùi raèng nhöõng daáu hieäu hy voïng cuõng neân ñöôïc trao cho ngöôøi beänh, taïi nhaø hoaëc taïi beänh vieän: "Vieäc ñieàu trò cho hoï laø moät baøi thaùnh ca ca ngôïi phaåm giaù con ngöôøi". (11) Nhöõng ngöôøi treû thöôøng thaáy "öôùc mô cuûa mình suïp ñoå" cuõng caàn coù hy voïng. Ngaøi vieát: "AÛo töôûng veà ma tuùy, nguy cô vi phaïm vaø vieäc tìm kieám söï phuø du taïo ra trong hoï nhieàu hoang mang hôn nhöõng ngöôøi khaùc vaø che giaáu veû ñeïp cuõng nhö yù nghóa cuûa cuoäc soáng, khieán hoï rôi vaøo vöïc thaúm toái taêm vaø ñaåy hoï thöïc hieän nhöõng haønh vi töï huûy hoaïi baûn thaân". "Chuùng ta khoâng theå laøm hoï thaát voïng". (12)
Khoâng coù thaønh kieán vaø kheùp kín ñoái vôùi ngöôøi di cö
Ñöùc Thaùnh Cha moät laàn nöõa yeâu caàu nhöõng mong ñôïi cuûa ngöôøi di cö "khoâng bò thaát voïng bôûi nhöõng thaønh kieán vaø söï kheùp kín". Ngaøi vieát: "Nhieàu ngöôøi löu vong, di dôøi vaø tò naïn, nhöõng ngöôøi bò buoäc phaûi chaïy troán do caùc söï kieän quoác teá gaây tranh caõi ñeå traùnh chieán tranh, baïo löïc vaø phaân bieät ñoái xöû, phaûi ñöôïc ñaûm baûo an toaøn vaø tieáp caän vôùi coâng vieäc vaø giaùo duïc, nhöõng coâng cuï caàn thieát ñeå hoï hoøa nhaäp vaøo boái caûnh xaõ hoäi môùi". (13)
Con soá ngöôøi ngheøo treân theá giôùi laø moät ñieàu tai tieáng
Trong Saéc chæ, Ñöùc Thaùnh Cha khoâng queân nhieàu ngöôøi giaø ñang soáng trong coâ ñôn vaø bò boû rôi. Ngaøi noùi: ñoù laø "moät söï daán thaân" ñoái vôùi coäng ñoàng Kitoâ höõu vaø xaõ hoäi daân söï ñeå "cuøng nhau laøm vieäc vì söï lieân minh giöõa caùc theá heä". (14) Vaø ngaøi khoâng queân "haøng tyû" ngöôøi ngheøo khoâng coù nhöõng thöù thieát yeáu ñeå soáng. Ngaøi noùi: "Chuùng ta gaëp nhöõng ngöôøi ngheøo hoaëc khoù khaên moãi ngaøy vaø ñoâi khi hoï coù theå laø haøng xoùm cuûa chuùng ta. Hoï thöôøng khoâng coù nhaø ôû hoaëc thöùc aên ñaày ñuû trong ngaøy. Hoï phaûi chòu ñöïng söï loaïi tröø vaø thôø ô cuûa nhieàu ngöôøi". Theo Ñöùc Thaùnh Cha, "thaät laø tai tieáng" khi ngöôøi ngheøo chieám phaàn lôùn daân soá cuûa moät theá giôùi "ñöôïc ban taëng nhöõng nguoàn taøi nguyeân khoång loà, phaàn lôùn daønh cho vuõ khí". (15)
Moät quyõ toaøn caàu ñeå xoùa ñoùi
Do ñoù, ñieàu caàn thieát laø "nhöõng ngöôøi giaøu coù phaûi quaûng ñaïi" ñoái vôùi nhöõng ngöôøi thieáu nöôùc vaø löông thöïc: "Ñoùi keùm laø moät tai hoïa gaây tai tieáng trong cô theå nhaân loaïi chuùng ta vaø môøi goïi moïi ngöôøi thöùc tænh löông taâm". Ñöùc Thaùnh Cha laëp laïi lôøi keâu goïi, ñöôïc ñöa ra nhaân dòp Cop28, ñeå "vôùi soá tieàn söû duïng cho vuõ khí vaø caùc chi tieâu quaân söï khaùc, chuùng ta thaønh laäp moät quyõ toaøn caàu ñeå xoùa boû naïn ñoùi vaø vì söï phaùt trieån cuûa caùc nöôùc ngheøo nhaát, ñeå cö daân cuûa hoï khoâng duøng ñeán caùc giaûi phaùp baïo löïc hoaëc löøa ñaûo vaø khoâng bò buoäc phaûi rôøi boû ñaát nöôùc cuûa mình ñeå tìm kieám moät cuoäc soáng xöùng ñaùng hôn". (16)
Xoùa nôï cho caùc nöôùc ngheøo
Moät lôøi môøi chaân thaønh khaùc daønh cho caùc quoác gia giaøu coù nhaát laø "ñoàng yù xoaù nôï cho nhöõng quoác gia khoâng bao giôø coù khaû naêng traû ñöôïc". Ñöùc Thaùnh Cha vieát: "Tröôùc khi laø moät söï cao thöôïng, ñoù laø vaán ñeà coâng lyù, ngaøy nay trôû neân traàm troïng hôn bôûi moät hình thöùc toäi aùc môùi" chaúng haïn nhö "nôï sinh thaùi", ñaëc bieät laø giöõa phía Baéc vaø phía Nam, lieân quan ñeán "söï maát caân baèng thöông maïi vôùi nhöõng haäu quaû trong moâi tröôøng sinh thaùi", chaúng haïn nhö vieäc söû duïng taøi nguyeân thieân nhieân khoâng caân xöùng trong lòch söû cuûa moät soá quoác gia". (16)
Chöùng taù cuûa caùc vò töû ñaïo
Trong Saéc chæ Naêm Thaùnh Ñöùc Thaùnh Cha môøi goïi chuùng ta nhìn vaøo chöùng taù cuûa caùc vò töû ñaïo, thuoäc caùc truyeàn thoáng Kitoâ giaùo khaùc nhau: "Nhöõng haït gioáng hieäp nhaát vì chuùng dieãn taû tính ñaïi keát baèng maùu". Do ñoù, ngaøi baøy toû "mong muoán saâu saéc" raèng trong Naêm Thaùnh "seõ khoâng thieáu moät buoåi cöû haønh ñaïi keát" nhaèm laøm noåi baät "söï phong phuù" cuûa chöùng taù naøy. (20)
Taàm quan troïng cuûa vieäc xöng toäi
Sau ñoù, Ñöùc Thaùnh Cha noùi veà Bí tích Saùm hoái "khoâng chæ laø moät cô hoäi thieâng lieâng toát ñeïp", maø coøn laø "moät böôùc quyeát ñònh, thieát yeáu vaø khoâng theå thieáu ñoái vôùi haønh trình ñöùc tin cuûa moãi ngöôøi". (23) Do ñoù, ngaøi yeâu caàu caùc Giaùo hoäi ñòa phöông phaûi ñaëc bieät quan taâm ñeán vieäc chuaån bò caùc linh muïc vaø tín höõu xöng toäi vaø laõnh nhaän bí tích döôùi hình thöùc caù nhaân.
"Thöïc ra, khoâng coù caùch naøo toát hôn ñeå nhaän bieát Thieân Chuùa hôn laø ñeå mình ñöôïc Ngöôøi hoøa giaûi vaø neám höôûng ôn tha thöù cuûa Ngöôøi".
Coâng vieäc phuïc vuï cuûa caùc Thöøa Sai Loøng Thöông Xoùt seõ ñöôïc tieáp tuïc
Veà vaán ñeà naøy, Ñöùc Thaùnh Cha thoâng baùo raèng caùc Thöøa sai Loøng Thöông Xoùt, ñöôïc thaønh laäp trong Naêm Thaùnh ngoaïi thöôøng, tieáp tuïc thöïc hieän "söù vuï quan troïng" cuûa hoï, vaø môøi goïi caùc Giaùm muïc göûi hoï ñeán nhöõng nôi maø "söï hy voïng bò thöû thaùch maïnh meõ", chaúng haïn nhö nhaø tuø vaø beänh vieän, hoaëc ôû nôi "phaåm giaù con ngöôøi bò chaø ñaïp", "trong nhöõng hoaøn caûnh thieät thoøi nhaát vaø trong boái caûnh bò suy thoaùi naëng neà nhaát". (23)
"Ñöøng ñeå ai bò töôùc ñoaït cô hoäi nhaän ñöôïc ôn tha thöù vaø söï an uûi cuûa Thieân Chuùa".
Haønh höông ñeán Roma
Nhöõng cuoäc haønh höông laø "yeáu toá cô baûn" cuûa moïi söï kieän Naêm Thaùnh. Ñöùc Thaùnh Cha cho bieát seõ coù moät soá haønh trình ñöùc tin ñöôïc thöïc hieän vaøo naêm tôùi taïi Roma beân caïnh nhöõng haønh trình truyeàn thoáng cuûa caùc hang toaïi ñaïo vaø Baûy Nhaø thôø.
"Caùc nhaø thôø Naêm Thaùnh, doïc theo caùc tuyeán ñöôøng vaø trong thaønh phoá, coù theå seõ laø oác ñaûo thieâng lieâng, nôi chuùng ta laøm töôi môùi haønh trình ñöùc tin vaø kín muùc nhöõng nguoàn suoái hy voïng". (5)
Lôøi môøi caùc Giaùo hoäi Ñoâng phöông vaø Chính Thoáng
Ñöùc Thaùnh Cha ngoû "lôøi môøi ñaëc bieät" caùc tín höõu cuûa caùc Giaùo hoäi Ñoâng phöông ñeán Roma, ñaëc bieät laø caùc Giaùo hoäi ñaõ hieäp thoâng vôùi Ngöôøi keá vò Thaùnh Pheâroâ, nhöõng ngöôøi "ñaõ phaûi chòu ñau khoå raát nhieàu, thöôøng cho ñeán hy sinh maïng soáng, vì loøng trung thaønh vôùi Chuùa Kitoâ vaø vôùi Giaùo hoäi". Ñöùc Thaùnh Cha vieát: Nhöõng anh em naøy "phaûi caûm thaáy ñöôïc chaøo ñoùn ñaëc bieät ôû Roma naøy, nôi cuõng laø Meï cuûa hoï vaø löu giöõ nhieàu kyû öùc veà söï hieän dieän cuûa hoï". Ñoái vôùi caùc anh chò em Chính Thoáng, nhöõng ngöôøi ñang traûi qua "cuoäc haønh höông Ñaøng Thaùnh Giaù", bò buoäc phaûi rôøi boû queâ höông cuûa mình vì baïo löïc vaø baát oån, Ñöùc Thaùnh Cha noùi: "Ñoái vôùi hoï, nieàm hy voïng ñöôïc Giaùo hoäi yeâu thöông, raèng Giaùo hoäi seõ khoâng boû rôi hoï, nhöng seõ theo hoï baát cöù nôi naøo hoï ñi, laøm cho daáu chæ Naêm Thaùnh caøng maïnh meõ hôn". (5)
Döøng laïi caàu nguyeän taïi caùc ñeàn thaùnh Ñöùc Meï
Ñöùc Thaùnh Cha cuõng môøi goïi caùc tín höõu haønh höông ñeán caàu nguyeän taïi caùc ñeàn thaùnh Ñöùc Meï ñeå toân kính Ñöùc Maria vaø caàu xin söï baûo veä cuûa Meï, ñeå nhö theá, "ñaëc bieät nhöõng ngöôøi ñau khoå vaø gaëp khoù khaên, seõ coù theå caûm nghieäm ñöôïc söï gaàn guõi cuûa nhöõng ngöôøi meï trìu meán nhaát, ngöôøi khoâng bao giôø boû rôi con mình". (24)
Mong öôùc cuoái cuøng
Ñöùc Thaùnh Cha hy voïng raèng Naêm Thaùnh 2025 seõ giuùp moïi ngöôøi "taùi khaùm phaù nieàm tin töôûng caàn thieát vaøo Giaùo hoäi cuõng nhö vaøo xaõ hoäi, vaøo caùc moái quan heä giöõa caùc caù nhaân, trong caùc moái quan heä quoác teá, vaøo vieäc thaêng tieán phaåm giaù cuûa moãi ngöôøi vaø toân troïng thuï taïo". (25).
(Nguoàn: vaticannews.va/vi)