Ñöùc tieát ñoä khoâng laáy ñi nieàm vui
nhöng laøm chuùng ta haïnh phuùc
Tieáp kieán chung cuûa Ñöùc Thaùnh cha: Ñöùc tieát ñoä khoâng laáy ñi nieàm vui nhöng laøm chuùng ta haïnh phuùc.
G. Traàn Ñöùc Anh, O.P.
Vatican (RVA News 17-04-2024) - Saùng thöù Tö, ngaøy 17 thaùng Tö naêm 2024, ñaõ coù khoaûng 20,000 tín höõu haønh höông ñeán tham döï buoåi Tieáp kieán chung haèng tuaàn cuûa Ñöùc Thaùnh cha Phanxicoâ.
Sau khi Ñöùc Thaùnh cha laøm daáu thaùnh giaù khai maïc buoåi tieáp kieán, moïi ngöôøi ñaõ nghe ñoïc moät ñoaïn trong saùch Huaán Ca (5,2; 6,4;14.4):
"Ñöøng chieàu theo söùc löïc cuûa con maø thoûa maõn nhöõng ñam meâ cuûa loøng mình. Moät con ngöôøi xaáu xa laøm baêng hoaïi chính mình, töï bieán thaønh troø cöôøi cho keû thuø ñòch. Tích luõy maø vong thaân laø tích luõy cho ngöôøi khaùc, ngöôøi khaùc seõ höôûng duøng cuûa caûi noù thu goùp".
Baøi huaán giaùo
Trong baøi giaùo lyù tieáp ñoù, Ñöùc Thaùnh cha tieáp tuïc loaït baøi veà caùc neát xaáu vaø caùc nhaân ñöùc. Baøi thöù möôøi laêm naøy coù töïa ñeà: Ñöùc tieát ñoä.
Môû ñaàu baøi huaán giaùo, Ñöùc Thaùnh cha noùi: Anh chò em thaân meán, chaøo anh chò em!
Hoâm nay, toâi seõ noùi veà nhaân ñöùc truï thöù tö vaø sau cuøng, ñoù laø ñöùc tieát ñoä. Cuøng vôùi ba nhaân ñöùc tröôùc ñoù, nhaân ñöùc naøy chia seû moät lòch söû coù töø thôøi xa xöa vaø khoâng chæ thuoäc veà caùc tín höõu Kitoâ maø thoâi. Ñoái vôùi ngöôøi Hy Laïp, vieäc thöïc haønh caùc nhaân ñöùc coù muïc tieâu laø haïnh phuùc. Trieát gia Aristote vieát cuoán khaûo luaän quan troïng nhaát veà ñaïo ñöùc hoïc, göûi con laø Nicomoco, ñeå giaùo duïc veà ngheä thuaät soáng. Taïi sao taát caû chuùng ta ñeàu tìm kieám haïnh phuùc, nhöng chæ coù moät soá ít ñaït ñöôïc? Ñeå traû lôøi caâu hoûi naøy, Aristote ñeà caäp ñeán ñeà taøi caùc nhaân ñöùc, trong ñoù coù choã quan troïng daønh cho "endraùteia", ñöùc tieát ñoä. Töø Hy Laïp naøy, nghóa ñen coù nghóa laø "coù quyeàn treân baûn thaân". Vì theá, nhaân ñöùc naøy laø khaû naêng töï chuû, ngheä thuaät khoâng ñeå cho mình bò nhöõng ñam meâ thaùo thöù ñaûo loän, ngheä thuaät thieát ñònh traät töï trong ñieàu maø vaên haøo Manzoni goïi laø "söï hoãn loaïn cuûa traùi tim con ngöôøi".
Tieát ñoä laø gì?
Saùch Giaùo lyù cuûa Hoäi thaùnh Coâng giaùo noùi vôùi chuùng ta raèng: "Tieát ñoä laø nhaân ñöùc luaân lyù ñieàu hôïp söï thu huùt cuûa nhöõng khoaùi laïc vaø laøm chuùng ta quaân bình trong vieäc söû duïng nhöõng cuûa caûi". Saùch Giaùo lyù daïy tieáp raèng: "Nhaân ñöùc tieát ñoä ñaûm baûo söï cheá ngöï cuûa yù chí treân caùc baûn naêng vaø duy trì nhöõng öôùc muoán trong giôùi haïn cuûa söï lieâm chính. Ngöôøi tieát ñoä höôùng daãn nhöõng thò duïc giaùc quan cuûa mình, duy trì moät söï thaåm ñònh laønh maïnh, vaø khoâng theo baûn naêng cuûa mình vaø söùc rieâng, chieàu theo nhöõng öôùc muoán cuûa con tim" (n. 1809).
Caùc ñaëc ñieåm cuûa ñöùc tieát ñoä
Vì theá, ñöùc tieát ñoä, nhö tieáng YÙ vaãn noùi, laø nhaân ñöùc coù möùc ñoä ñuùng ñaén. Trong moïi hoaøn caûnh, ta cö xöû moät caùch khoân ngoan, vì nhöõng ngöôøi haønh ñoäng luoân do baûn naêng thuùc ñaåy hoaëc vì höùng khôûi thaùi quaù, sau cuøng thì khoâng ñaùng tin caäy. Trong moät theá giôùi, trong ñoù bao nhieâu ngöôøi haõnh dieän noùi ñieàu hoï nghó. Traùi laïi, ngöôøi tieát ñoä nghó ñieàu mình noùi. Khoâng höùa leøo, nhöng ñaûm nhaän nhöõng cam keát theo möùc ñoä mình coù theå ñaùp öùng.
Caû vôùi nhöõng laïc thuù, ngöôøi tieát ñoä haønh ñoäng vôùi phaùn ñoaùn. Khi ta chieàu theo söï thuùc ñaåy cuûa baûn naêng vaø hoaøn toaøn buoâng thaû theo khoaùi laïc, roát cuoäc chuùng quay trôû laïi choáng chính chuùng ta, laøm cho chuùng ta laâm vaøo moät tình traïng chaùn ngaùn. Bao nhieâu ngöôøi ñaõ muoán thöû taát caû moät caùch "ngaáu nghieán", roát cuoäc maát heát höùng thuù veà moïi chuyeän! Vaäy, toát hôn neân tìm kieám möùc ñoä ñuùng ñaén. Ví duï, ñeå ñaùnh giaù cao moät loaïi röôïu ngon, thöôûng thöùc noù töøng nguïm thì toát hôn laø uoáng öøng öïc moät hôi daøi.
Ngöôøi tieát ñoä bieát caân nhaéc vaø ñaén ño lôøi noùi. Khoâng theå ñeå moät luùc giaän döõ laøm hoûng nhöõng töông quan vaø tình baïn ñeå roài sau ñoù phaûi vaát vaû môùi coù theå haøn gaén ñöôïc. Ñaëc bieät, trong ñôøi soáng gia ñình, nôi maø nhöõng söï ñeø neùn giaûm bôùt, taát caû chuùng ta coù nguy cô khoâng kìm haõm nhöõng caêng thaúng, töùc böïc, giaän döõ. Coù luùc ñeå noùi, coù luùc ñeå im laëng, nhöng caû hai ñeàu ñoøi phaûi coù möùc ñoä ñuùng. Vaø ñieàu naøy coù giaù trò ñoái vôùi bao nhieâu söï, ví duï ôû vôùi nhöõng ngöôøi khaùc vaø ôû moät mình.
Neáu ngöôøi tieát ñoä bieát kieåm soaùt tính noùng giaän cuûa mình, khoâng phaûi vì theá maø chuùng ta thaáy hoï luoân luoân coù khuoân maët thanh thaûn vaø töôi cöôøi. Thöïc vaäy, ñoâi khi cuõng phaûi thònh noä, nhöng luoân luoân ôû theo caùch thöùc ñuùng. Moät lôøi khieån traùch nhieàu khi coù ích hôn so vôùi moät söï im laëng chua cay vaø haäm höïc. Ngöôøi tieát ñoä bieát raèng khoâng coù gì khoù chòu cho baèng söûa sai ngöôøi khaùc, nhöng hoï cuõng bieát raèng ñoù laø ñieàu caàn thieát: chaúng vaäy ngöôøi ta seõ ñeå cho söï aùc ñöôïc töï do taùc ñoäng. Trong moät soá tröôøng hôïp, ngöôøi tieát ñoä dung hoøa ñöôïc giöõa hai thaùi cöïc. Hoï khaúng ñònh caùc nguyeân taéc tuyeät ñoái, ñoøi hoûi nhöõng giaù trò khoâng theå thöông löôïng ñöôïc, nhöng cuõng bieát caûm thoâng vôùi con ngöôøi vaø toû ra thoâng caûm vôùi hoï.
Söï quaân bình
Vì theá, moät ôn cuûa ngöôøi tieát ñoä laø söï quaân bình, moät ñöùc tính vöøa quyù giaù vöøa hieám hoi. Thöïc vaäy, trong theá giôùi chuùng ta, taát caû thuùc ñaåy ñi tôùi söï thaùi quaù. Traùi laïi, ñöùc tieát ñoä keát hieäp toát ñeïp vôùi nhöõng thaùi ñoä phuø hôïp vôùi Tin möøng, nhö söï beù nhoû, kín ñaùo, aån daät, dòu daøng. Ngöôøi tieát ñoä ñaùnh giaù cao söï quyù chuoäng cuûa nhöõng ngöôøi khaùc, nhöng khoâng coi ñoù laø tieâu chuaån duy nhaát cuûa moïi haønh ñoäng vaø lôøi noùi. Hoï nhaïy caûm, bieát khoùc vaø khoâng xaáu hoå vì ñieàu ñoù, nhöng khoâng maëc caûm toäi loãi. Bò thaát baïi, hoï troãi daäy; duø chieán thaéng, hoï coù khaû naêng trôû laïi ñôøi soáng thaàm laëng voán coù. Hoï khoâng tìm kieám nhöõng lôøi hoan hoâ, nhöng bieát caàn nhöõng ngöôøi khaùc.
Khoâng phaûi ñöùc tieát ñoä laøm cho ngöôøi ta u aùm, thieáu nieàm vui. Traùi laïi, hoï neám höôûng toát hôn nhöõng ñieàu toát laønh cuûa cuoäc soáng: ngoài baøn aên vôùi nhau, söï dòu daøng cuûa moät soá tình baïn, tin töôûng tín thaùc vaøo nhöõng ngöôøi khoân ngoan, kinh ngaïc vì nhöõng veû ñeïp cuûa thieân nhieân. Haïnh phuùc vôùi söï ñieàu ñoä laø nieàm vui töôi nôû trong taâm hoàn cuûa ngöôøi nhaän bieát vaø ñaùnh giaù nhöõng gì ñaùng keå trong cuoäc soáng.
Chaøo thaêm vaø keâu goïi
Sau baøi giaùo lyù treân ñaây laø phaàn toùm taét vaø chaøo thaêm baèng caùc ngoân ngöõ khaùc nhau, keøm theo nhöõng lôøi nhaén nhuû cuûa Ñöùc Thaùnh cha.
Baét ñaàu laø tieáng Phaùp, Ñöùc Thaùnh cha chaøo thaêm ñoâng ñaûo caùc giaùo daân vaø caùc hoïc sinh ôû Phaùp, ñoàng thôøi nhaén nhuû raèng: chuùng ta haõy hoïc vun troàng nhaân ñöùc tieát ñoä ñeå bieát kieåm soaùt nhöõng lôøi noùi vaø haønh ñoäng cuûa chuùng ta, haàu traùnh nhöõng tình traïng xung ñoät voâ ích, vaø thaêng tieán hoøa bình trong xaõ hoäi chuùng ta.
Baèng tieáng Anh, Ñöùc Thaùnh cha ñaõ nhaéc ñeán caùc tín höõu ñeán töø Anh quoác, Ailen, Phaàn Lan, Indonesia, Malaysia, Philippines, Haøn Quoác vaø Myõ, ñoàng thôøi caàu chuùc raèng: "Trong nieàm vui cuûa Chuùa Kitoâ phuïc sinh, toâi khaån caàu treân anh chò em vaø gia quyeán tình yeâu thöông xoùt cuûa Thieân Chuùa laø Cha chuùng ta".
Vôùi caùc tín höõu Ba Lan, Ñöùc Thaùnh cha noùi raèng: "Thieân Chuùa ñaõ ban cho quoác gia cuûa anh chò em moät lòch söû vaø vaên hoùa phong phuù, caùc vò ñaïi thaùnh vaø moät queâ höông raát ñeïp. Khi caùm taï vì nhöõng hoàng aân ñoù, anh chò em haõy vun troàng moät töï do tinh thaàn noäi taâm, bieát söû duïng ñieàu ñoä caùc thieän ích tinh thaàn vaø vaät chaát, vaên hoùa vaø ngheä thuaät vaø töø boû taát caû nhöõng gì phaù huûy cuoäc soáng vaø phaåm giaù con ngöôøi".
Keá ñoù, baèng tieáng YÙ, Ñöùc Thaùnh cha chaøo thaêm nhieàu nhoùm linh muïc, tu só cuûa Toång giaùo phaän Milano, baéc YÙ vaø Andria, kyû nieäm thuï phong linh muïc vaø khích leä hoï gaén boù vôùi Chuùa Kitoâ vaø phuïc vuï anh chò em.
Sau cuøng, Ñöùc Thaùnh cha nhaéc ñeán caùc beänh nhaân, ngöôøi cao tuoåi vaø caùc ñoâi taân hoân vaø ngöôøi treû, ñaëc bieät laø bao nhieâu hoïc sinh hieän dieän. Ngaøi caàu chuùc hoï, khi töø kinh thaønh muoân thuôû naøy trôû veà moâi tröôøng soáng cuûa mình, haõy mang chöùng taù daán thaân môùi meû veà ñöùc tin, gaén vôùi vieäc haønh ñoäng, goùp phaàn laøm raïng ngôøi aùnh saùng cuûa Chuùa Kitoâ Phuïc sinh trong theá giôùi.
Buoåi Tieáp kieán chung cuûa Ñöùc Thaùnh cha keát thuùc vôùi kinh Laïy Cha vaø pheùp laønh cuûa Ñöùc Thaùnh cha treân moïi ngöôøi hieän dieän.