Baøi giaûng tónh taâm Giaùo trieàu Roma Muøa Chay 2024:
Baøi 4 - Ta laø söï soáng laïi vaø laø söï soáng
Baøi giaûng tónh taâm Giaùo trieàu Roma Muøa Chay 2024: Baøi 4 - Ta laø söï soáng laïi vaø laø söï soáng.
Nt. Anna Ngoïc Dieäp, OP. chuyeån ngöõ tieáng Vieät
Vatican (WHÑ 19-03-2024) - "Ta laø söï soáng laïi vaø laø söï soáng" laø chuû ñeà cuûa baøi Suy nieäm thöù tö trong loaït baøi giaûng tónh taâm Muøa Chay naêm 2024 daønh cho Giaùo trieàu Roâma, cuûa Ñöùc Hoàng y Raniero Cantalamessa, O.F.M. Cap., giaûng thuyeát vieân phuû Giaùo Hoaøng, vaøo saùng thöù Saùu, ngaøy 15 thaùng 03 naêm 2024.
Sau ñaây laø baûn dòch Vieät ngöõ toaøn vaên baøi giaûng cuûa Ñöùc Hoàng y:
Ñöùc Hoàng y Raniero Cantalamessa, O.F.M. Cap.
Baøi giaûng tónh taâm Muøa Chay cho Giaùo trieàu Roâma
Naêm 2024 - Baøi 4: Ta laø söï soáng laïi vaø laø söï soáng
Trong phaàn chuù giaûi veà caâu "Ta laø" trang troïng cuûa Ñöùc Kitoâ trong Tin Möøng Gioan, chuùng ta ñeán vôùi chöông 11, chöông hoaøn toaøn taäp trung vaøo caâu chuyeän Ladaroâ soáng laïi. Giaùo huaán maø Thaùnh söû Gioan muoán truyeàn ñaït cho Giaùo hoäi vôùi boá cuïc khoân ngoan cuûa chöông naøy coù theå ñöôïc toùm taét ôû ba ñieåm:
Ñieåm thöù nhaát: Chuùa Gieâsu laøm cho baïn cuûa Ngöôøi laø Ladaroâ soáng laïi (Ga 11, 1-44).
Ñieåm thöù hai: Söï soáng laïi cuûa Ladaroâ khieán Chuùa Gieâsu bò keát aùn töû hình (11, 47-50).
Baáy giôø caùc thöôïng teá vaø caùc ngöôøi Phariseâu trieäu taäp Thöôïng Hoäi Ñoàng vaø noùi: "Chuùng ta phaûi laøm gì ñaây? Ngöôøi naøy laøm nhieàu daáu laï. Neáu chuùng ta cöù ñeå oâng aáy tieáp tuïc, moïi ngöôøi seõ tin vaøo oâng aáy, roài ngöôøi Roâma seõ ñeán phaù huûy caû nôi thaùnh cuûa ta laãn daân toäc ta". Moät ngöôøi trong Thöôïng Hoäi Ñoàng teân laø Caipha, laøm thöôïng teá naêm aáy, noùi raèng: "Caùc oâng khoâng hieåu gì caû, caùc oâng cuõng chaúng nghó ñeán ñieàu lôïi cho caùc oâng laø: thaø moät ngöôøi cheát thay cho daân coøn hôn laø toaøn daân bò tieâu dieät!"
Ñieåm thöù ba: Caùi cheát cuûa Chuùa Gieâsu mang laïi söï soáng laïi cho taát caû nhöõng ai tin vaøo Ngöôøi (11, 51-53). Thaäy vaäy, Thaùnh söû giaûi thích:
Ñieàu ñoù, Caipha khoâng töï mình noùi ra, nhöng vì oâng laø thöôïng teá naêm aáy, neân ñaõ noùi tieân tri laø Ñöùc Gieâsu saép phaûi cheát thay cho daân, vaø khoâng chæ thay cho daân maø thoâi, nhöng coøn ñeå quy tuï con caùi Thieân Chuùa ñang taûn maùc khaép nôi veà moät moái. Töø ngaøy ñoù, hoï quyeát ñònh gieát Ñöùc Gieâsu.
Toùm laïi, söï soáng laïi cuûa Ladaroâ gaây ra caùi cheát cuûa Chuùa Gieâsu; caùi cheát cuûa Chuùa Gieâsu mang laïi söï soáng laïi cho taát caû nhöõng ai tin vaøo Ngöôøi!
* * *
Baây giôø chuùng ta coù theå taäp trung vaøo lôøi töï maëc khaûi haøm chöùa trong ngöõ caûnh:
Chuùa Gieâsu noùi vôùi Martha: "Em chò seõ soáng laïi". Martha thöa: "Con bieát em con seõ soáng laïi, khi keû cheát soáng laïi trong ngaøy sau heát". Chuùa Gieâsu noùi vôùi Martha: "Ta laø söï soáng laïi vaø laø söï soáng. Ai tin vaøo Ta, thì duø ñaõ cheát, cuõng seõ ñöôïc soáng. Ai soáng vaø tin vaøo Ta, seõ khoâng bao giôø phaûi cheát" (11, 23-25).
"Ta laø söï soáng laïi!" Chuùng ta coù theå thaéc maéc: Chuùa Gieâsu ñang noùi ñeán söï soáng laïi naøo? Martha nghó tôùi söï soáng laïi cuoái cuøng. Chuùa Gieâsu khoâng phuû nhaän söï soáng laïi naøy "vaøo ngaøy sau heát", ñieàu maø chính Ngöôøi ñaõ höùa ôû nôi khaùc (Ga 6, 54), nhöng ôû ñaây, Chuùa Gieâsu loan baùo moät ñieàu môùi meû: ñoù laø söï soáng laïi baét ñaàu ngay baây giôø cho nhöõng ai tin vaøo Ngöôøi. Thaùnh Augustinoâ chuù giaûi:
"Chuùa Gieâsu muoán noùi vôùi chuùng ta veà söï soáng laïi cuûa ngöôøi cheát, xaûy ra tröôùc söï soáng laïi trong ngaøy sau heát. Vaø ñoù khoâng phaûi laø söï soáng laïi gioáng nhö söï soáng laïi cuûa Ladaroâ hay cuûa con trai baø goùa thaønh Nain... laø nhöõng ngöôøi ñaõ ñöôïc soáng laïi ñeå cheát laàn nöõa" [1].
Nhö chuùng ta coù theå thaáy, yù töôûng veà söï soáng laïi taâm linh vaø hieän sinh dieãn ra ôû ñôøi naøy nhôø ñöùc tin, khoâng phaûi laø ñieàu xa laï trong truyeàn thoáng Kitoâ giaùo. Tính môùi meû xaûy ra khi ai ñoù muoán bieán söï soáng laïi thaønh yù nghóa duy nhaát trong lôøi cuûa Chuùa Gieâsu. Quan ñieåm cuûa Bultmann ñöôïc nhieàu ngöôøi bieát ñeán, maëc duø hieän nay phaàn lôùn ñaõ loãi thôøi, nhöng quan ñieåm ñoù töøng thònh haønh khi toâi ñang nghieân cöùu thaàn hoïc. Theo Bultmann, söï soáng laïi maø Chuùa Gieâsu noùi ñeán bieåu thò moät söï soáng laïi hieän sinh, moät söï thöùc tænh löông taâm, döïa treân ñöùc tin. Chuùng ta ôû trong ranh giôùi giöõa "lôøi keâu goïi quyeát ñònh" mô hoà vaø "quyeát ñònh vì Thieân Chuùa", maø döïa vaøo ñoù Bultmann giaûn löôïc gaàn nhö toaøn boä söù ñieäp Tin Möøng [2].
Nhöng Gioan daønh toaøn boä 2 chöông trong Phuùc aâm cuûa mình ñeå noùi veà söï phuïc sinh thöïc söï trong thaân xaùc cuûa Chuùa Gieâsu, vaø cung caáp moät soá thoâng tin chi tieát nhaát veà söï kieän naøy. Vì vaäy, ñoái vôùi Gioan, ñoù khoâng chæ laø "do Chuùa Gieâsu" ñaõ soáng laïi töø coõi cheát, maø coøn laø chính con ngöôøi cuûa Ngaøi nöõa!
Söï soáng laïi hieän taïi khoâng thay theá söï soáng laïi cuoái cuøng cuûa thaân xaùc nhöng laø söï ñaûm baûo cho söï soáng laïi cuoái cuøng cuûa thaân xaùc. Söï soáng laïi hieän taïi khoâng voâ hieäu hoùa hoaëc laøm cho söï phuïc sinh cuûa Ñöùc Kitoâ töø ngoâi moä trôû neân voâ ích, nhöng hoaøn toaøn döïa treân ñieàu ñoù. Chuùa Gieâsu coù theå noùi "Ta laø söï soáng laïi", bôûi vì Ngöôøi laø Ñaáng Phuïc Sinh! Tröôùc Thaùnh söû Gioan, chính Toâng ñoà Phaoloâ ñaõ khaúng ñònh moái lieân heä khoâng theå taùch rôøi giöõa ñöùc tin Kitoâ vaø söï phuïc sinh thöïc söï cuûa Ñöùc Kitoâ. Thaät höõu ích vaø kòp thôøi khi nhôù laïi nhöõng lôøi saâu saéc cuûa Phaoloâ daønh cho tín höõu Coârintoâ:
Maø neáu Ñöùc Kitoâ ñaõ khoâng choãi daäy, thì lôøi rao giaûng cuûa chuùng toâi troáng roãng, vaø caû ñöùc tin cuûa anh em cuõng troáng roãng. Theá ra, chuùng toâi laø nhöõng chöùng nhaân giaû cuûa Thieân Chuùa, bôûi vì ñaõ choáng laïi Thieân Chuùa maø laøm chöùng raèng Ngöôøi ñaõ cho Ñöùc Kitoâ choãi daäy, trong khi thöïc söï Ngöôøi ñaõ khoâng cho Ñöùc Kitoâ choãi daäy. Vì neáu keû cheát khoâng choãi daäy, thì Ñöùc Kitoâ cuõng ñaõ khoâng choãi daäy. Maø neáu Ñöùc Kitoâ ñaõ khoâng choãi daäy, thì loøng tin cuûa anh em thaät haõo huyeàn, vaø anh em vaãn coøn soáng trong toäi loãi cuûa anh em (1 Cr 15, 14-17).
Chính Chuùa Gieâsu ñaõ cho thaáy söï phuïc sinh cuûa Ngöôøi nhö moät daáu chæ tuyeät vôøi veà tính xaùc thöïc cuûa söù maïng cuûa Ngöôøi. Ñoái vôùi nhöõng ñoái phöông xin Ngöôøi moät daáu laï, Chuùa Gieâsu ñaõ ñöa ra moät caâu traû lôøi khoù coù theå quy cho ai khaùc ngoaøi chính Ngöôøi:
"Theá heä gian aùc vaø ngoaïi tình naøy ñoøi daáu laï. Nhöng chuùng seõ khoâng ñöôïc daáu laï naøo, ngoaøi daáu laï ngoân söù Gioâna. Quaû thaät, oâng Gioâna ñaõ ôû trong buïng kình ngö ba ngaøy ba ñeâm theá naøo, thì Con Ngöôøi cuõng seõ ôû trong loøng ñaát ba ngaøy ba ñeâm nhö vaäy" (Mt 12, 39-40).
Ñoái phöông cuûa Chuùa Gieâsu bieát roõ raèng Gioâna khoâng ôû maõi trong buïng kình ngö maø sau 3 ngaøy oâng ñaõ thoaùt ra khoûi noù.
Trong moät baøi suy nieäm tröôùc ñaây, toâi ñaõ noùi veà thaønh kieán cuûa nhöõng ngöôøi khoâng coù ñöùc tin ñoái vôùi ñöùc tin, ñieàu naøy khoâng khaùc gì thaønh kieán maø hoï chæ trích nhöõng ngöôøi coù ñöùc tin. Thöïc ra, hoï chæ trích caùc tín höõu vì khoâng theå khaùch quan, vì ñöùc tin ngay töø ñaàu ñaõ aùp ñaët leân hoï keát luaän maø hoï phaûi ñaït tôùi maø khoâng nhaän ra raèng ñieàu töông töï cuõng ñang xaûy ra giöõa hoï. Neáu baïn baét ñaàu töø giaû ñònh raèng Thieân Chuùa khoâng hieän höõu, raèng ñieàu sieâu nhieân khoâng toàn taïi, vaø pheùp laï laø khoâng theå xaûy ra, thì keát luaän maø baïn ñaït ñöôïc cuõng ñöôïc ñöa ra ngay töø ñaàu, vaø do ñoù, theo nghóa ñen, laø moät thaønh kieán.
Söï phuïc sinh cuûa Ñöùc Kitoâ laø tröôøng hôïp maãu möïc nhaát veà ñieàu naøy. Khoâng coù söï kieän naøo trong thôøi coå ñaïi ñöôïc hoã trôï baèng nhieàu lôøi chöùng tröïc tieáp nhö söï kieän naøy. Moät soá trong soá ñoù baét nguoàn töø nhöõng nhaân vaät coù taàm trí tueä nhö Sauloâ ngöôøi Tarsus (thaùnh Phaoloâ toâng ñoà), ngöôøi maø tröôùc ñaây ñaõ töøng quyeát lieät ñaáu tranh choáng laïi nieàm tin naøy. Chính Sauloâ cung caáp moät danh saùch chi tieát caùc nhaân chöùng, moät soá ngöôøi trong soá hoï vaãn coøn soáng, do ñoù hoï coù theå deã daøng baùc boû oâng (1 Cr 15, 6-9).
Nhöõng khaùc bieät veà ñòa ñieåm vaø thôøi gian cuûa nhöõng laàn hieän ra ñöôïc khai thaùc maø khoâng nhaän ra raèng söï truøng hôïp ngoaøi yù muoán veà söï kieän trung taâm laø baèng chöùng veà söï thaät lòch söû cuûa noù, chöù khoâng phaûi laø söï phuû nhaän noù. Khoâng coù "söï hoøa hôïp ñöôïc thieát laäp tröôùc" trong tröôøng hôïp naøy! Tröôùc khi ñöôïc vieát ra, caùc söï kieän trong cuoäc ñôøi Chuùa Gieâsu ñaõ ñöôïc truyeàn mieäng trong 2 thaäp nieân, vaø nhöõng bieán theå cuõng nhö söï thích öùng beân leà cho caâu chuyeän laø ñieån hình cuûa moïi cuoäc truyeàn mieäng trong moät coäng ñoaøn ñang soáng vaø ñang phaùt trieån [3].
Maët khaùc, caùc cuoäc hieän ra khoâng phaûi laø baèng chöùng duy nhaát veà söï phuïc sinh cuûa Ñöùc Kitoâ. Thaùnh John Chrysostom coù moät trang noåi tieáng, maø khoâng cuoäc ñieàu tra pheâ bình hieän ñaïi naøo coù theå baùc boû ñöôïc. Ñaây laø ñieàu thaùnh nhaân ñaõ noùi trong baøi giaûng cho daân chuùng:
Laøm theá naøo maø 12 ngöôøi ñaøn oâng ngheøo, vaø thaát hoïc, nhöõng ngöôøi ñaõ soáng caû ñôøi treân soâng hoà, laïi coù theå ñaûm nhaän coâng vieäc nhö vaäy? Laø nhöõng ngöôøi coù leõ chöa bao giôø ñaët chaân ñeán moät thaønh phoá hay moät quaûng tröôøng naøo, laøm sao hoï coù theå nghó ñeán vieäc choáng laïi caû theá giôùi? [...] Ñuùng hôn, chaúng phaûi hoï neân töï nhuû: "Khi coøn soáng, Ngöôøi ñaõ khoâng chinh phuïc ñöôïc moät daân toäc naøo, coøn chuùng ta, chæ nhaân danh Ngöôøi maø chinh phuïc ñöôïc caû theá giôùi sao? Seõ chaúng phaûi laø ñieân roà neáu thöïc hieän moät söù maïng nhö vaäy, ngay caû chæ ñôn thuaàn nghó veà noù thoâi sao? Do ñoù, roõ raøng laø neáu hoï khoâng nhìn thaáy Ngöôøi soáng laïi vaø khoâng coù baèng chöùng khoâng theå choái caõi veà söùc maïnh cuûa Ngöôøi, thì hoï seõ chaúng bao giôø phaûi ñoái dieän vôùi ruûi ro nhö vaäy [4].
Ñoái vôùi taát caû nhöõng baèng chöùng naøy, ngöôøi khoâng tin chæ coù theå phaûn ñoái nieàm tin raèng söï soáng laïi töø coõi cheát laø moät ñieàu gì ñoù sieâu nhieân vaø sieâu nhieân khoâng toàn taïi. Vaø chính xaùc taát caû nhöõng ñieàu naøy laø gì, neáu khoâng phaûi laø moät thaønh kieán vaø moät "tieân thieân"?
Thaùnh Augustinoâ coù vieát: "Ñöùc tin cuûa ngöôøi Kitoâ höõu laø söï phuïc sinh cuûa Ñöùc Kitoâ". Vaø thaùnh nhaân noùi theâm: "Moïi ngöôøi ñeàu tin raèng Chuùa Gieâsu ñaõ cheát, ngay caû nhöõng teân voâ laïi cuõng tin ñieàu ñoù, nhöng khoâng phaûi ai cuõng tin raèng Ngöôøi ñaõ soáng laïi, vaø baïn khoâng phaûi laø Kitoâ höõu neáu baïn khoâng tin ñieàu naøy" [5]. Ñaây laø ñieàu ñuùng ñaén maø theo ñoù "Giaùo hoäi ñöùng vöõng hay suïp ñoå". Trong saùch Coâng vuï, caùc Toâng ñoà ñöôïc ñònh nghóa ñôn giaûn laø "nhöõng nhaân chöùng veà cuoäc phuïc sinh cuûa Ngöôøi" (Cv 1,22; 2,32). Ñaây laø lyù do taïi sao thaät ñaùng ñeå laøm môùi laïi ñöùc tin cuûa chuùng ta vaøo söï phuïc sinh, tröôùc khi cöû haønh phuïc sinh theo Phuïng vuï trong moät vaøi tuaàn nöõa.
* * *
Chæ baây giôø, sau khi taùi khaúng ñònh söï kieän lòch söû veà söï phuïc sinh cuûa Ñöùc Kitoâ, chuùng ta môùi coù theå daønh söï chuù yù cuûa mình vaøo yù nghóa hieän sinh lôøi cuûa Chuùa Gieâsu: "Ta laø söï soáng laïi vaø laø söï soáng". Khi chuù giaûi veà tình tieát nhöõng ngöôøi cheát soáng laïi vaø hieän ra ôû Gieârusalem vaøo luùc Ñöùc Kitoâ chòu cheát (Mt 27, 52-53), Thaùnh Leâoâ Caû vieát:
"Haõy ñeå nhöõng daáu chæ cuûa söï soáng laïi trong töông lai xuaát hieän ngay baây giôø trong Thaønh Thaùnh [töùc laø trong Giaùo Hoäi], vaø nhöõng gì maø moät ngaøy naøo ñoù phaûi ñöôïc thöïc hieän trong thaân xaùc, thì giôø ñaây ñöôïc thöïc hieän trong taâm hoàn".
Caùch toát nhaát ñeå khaùm phaù yù nghóa cuûa söï soáng laïi cuûa taâm hoàn laø xem söï phuïc sinh theå lyù cuûa Chuùa Gieâsu ñaõ mang laïi nhöõng gì veà maët taâm linh trong cuoäc ñôøi cuûa caùc Toâng ñoà. Thaùnh Pheâroâ baét ñaàu laù thö thöù nhaát cuûa mình baèng nhöõng lôøi cao caû naøy:
"Chuùc tuïng Thieân Chuùa laø Thaân phuï Ñöùc Gieâsu Kitoâ, Chuùa chuùng ta! Do löôïng haûi haø, Ngöôøi cho chuùng ta ñöôïc taùi sinh ñeå nhaän laõnh nieàm hy voïng soáng ñoäng, nhôø Ñöùc Gieâsu Kitoâ ñaõ töø coõi cheát soáng laïi, ñeå ñöôïc höôûng gia taøi khoâng theå hö hoaïi, khoâng theå vaån ñuïc vaø taøn phai. Gia taøi naøy daønh ôû treân trôøi cho anh em" (1 Pr 1,3-4)
Ñieàu kyø laï laø töø "hy voïng" laïi khoâng coù trong lôøi rao giaûng cuûa Chuùa Gieâsu. Caùc Tin Möøng thuaät laïi nhieàu caâu noùi cuûa Chuùa Gieâsu veà ñöùc tin vaø ñöùc aùi, nhöng khoâng coù caâu naøo veà nieàm hy voïng, ngay caû khi - nhö chuùng ta seõ thaáy sau naøy - taát caû nhöõng lôøi rao giaûng cuûa Ngöôøi ñeàu coâng boá raèng coù söï soáng laïi töø coõi cheát vaø cuoäc soáng vónh cöûu. Maët khaùc, sau leã Phuïc sinh, chuùng ta thaáy yù töôûng vaø caûm giaùc hy voïng buøng noå, theo ñuùng nghóa chöõ, trong lôøi rao giaûng cuûa caùc Toâng ñoà. Chính Thieân Chuùa ñöôïc ñònh nghóa laø "Thieân Chuùa cuûa nguoàn hy voïng" (Rm 15,13). Vieäc thieáu vaéng nhöõng töø ngöõ noùi veà nieàm hy voïng trong Tin Möøng coù theå ñöôïc giaûi thích moät caùch ñôn giaûn: Ñöùc Kitoâ tröôùc heát phaûi cheát vaø soáng laïi. Baèng vieäc soáng laïi töø coõi cheát, Chuùa Gieâsu môû ra nguoàn hy voïng; Ngöôøi khai môû chính ñoái töôïng cuûa nieàm hy voïng, ñoù laø cuoäc soáng vôùi Thieân Chuùa beân kia caùi cheát.
Chuùng ta haõy thöû xem nieàm hy voïng daâng traøo coù theå taïo ra ñieàu gì trong ñôøi soáng taâm linh cuûa chuùng ta. Saùch Coâng vuï Toâng ñoà keå laïi nhöõng gì ñaõ xaûy ra moät ngaøy noï taïi cöûa ñeàn thôø Gieârusalem ñöôïc goïi laø "Cöûa ñeïp". Moät ngöôøi queø naèm ôû ñoù xin boá thí. Moät hoâm, Pheâroâ vaø Gioan ñi ngang qua, vaø chuùng ta bieát chuyeän gì ñaõ xaûy ra sau ñoù. Ñöôïc chöõa laønh, ngöôøi queø nhaûy leân vaø cuoái cuøng, sau bao nhieâu naêm bò boû rôi, anh cuõng vöôït qua caùnh cöûa naøy vaø böôùc vaøo ñeàn thôø "nhaûy nhoùt vaø ca tuïng Thieân Chuùa" (Cv 3,1-9).
Ñieàu gì ñoù töông töï cuõng coù theå xaûy ra vôùi chuùng ta nhôø vaøo nieàm hy voïng. Veà phöông dieän taâm linh, chuùng ta cuõng thöôøng thaáy mình ôû vò trí cuûa ngöôøi queø tröôùc ngöôõng cöûa Ñeàn thôø; trô lì vaø nguoäi laïnh, nhö theå bò teâ lieät tröôùc nhöõng khoù khaên. Nhöng naøy, nieàm hy voïng thaàn linh ñi ngang qua chuùng ta, ñöôïc Lôøi Chuùa mang theo, vaø cuõng noùi vôùi chuùng ta, nhö Pheâroâ ñaõ noùi vôùi ngöôøi queø, vaø nhö Chuùa Gieâsu ñaõ noùi vôùi ngöôøi baïi lieät: "Haõy ñöùng daäy, vaùc laáy choõng cuûa con maø ñi veà nhaø!" (Mc 2,11). Vaø chuùng ta ñöùng daäy vaø cuoái cuøng böôùc vaøo trung taâm cuûa Giaùo hoäi, moät laàn nöõa saün saøng vui veû ñaûm nhaän caùc nhieäm vuï vaø traùch nhieäm. Ñaây laø nhöõng pheùp laï haøng ngaøy cuûa nieàm hy voïng. Hy voïng thöïc söï laøm neân nhöõng ñieàu kyø dieäu, hy voïng khieán haøng ngaøn ngöôøi queø ñöùng daäy, haøng ngaøn laàn. Quaû thöïc - nhö ngoân söù Isaia ñaõ noùi vôùi chuùng ta - hy voïng mang ñoâi caùnh ñaïi baøng vaøo chaân hoï vaø khieán con ngöôøi böôùc ñi maø khoâng vaáp ngaõ.
Ñieàu phi thöôøng veà nieàm hy voïng laø söï hieän dieän cuûa noù thay ñoåi moïi thöù, ngay caû khi beà ngoaøi khoâng coù gì thay ñoåi. Toâi coù moät ví duï nhoû veà ñieàu naøy trong cuoäc soáng cuûa chính toâi. Toâi laø ngöôøi phaûi khoå sôû ñoái vôùi caùi laïnh nhieàu hôn laø vôùi caùi noùng. Nhö chuùng ta bieát, ñaàu muøa xuaân ôû YÙ vaøo thaùng 3, nhieät ñoä ít nhieàu cuõng töông ñöông vôùi cuoái thaùng 10 vaø ñaàu thaùng 11. AÁy vaäy maø toâi nhaän thaáy caùi laïnh thaùng 3 gaây cho toâi ít vaán ñeà hôn caùi laïnh thaùng 11. Toâi töï hoûi taïi sao, vaø cuoái cuøng toâi ñaõ tìm ñöôïc caâu traû lôøi: Caùi laïnh cuûa thaùng 11 laø caùi laïnh voâ voïng, bôûi vì chuùng ta ñang höôùng tôùi muøa ñoâng; coøn caùi laïnh cuûa thaùng 3 laø caùi laïnh hy voïng vì chuùng ta ñang höôùng tôùi muøa heø!
* * *
Thö göûi tín höõu Do Thaùi so saùnh nieàm hy voïng vôùi "caùi neo chaéc chaén vaø beàn vöõng cuûa taâm hoàn". Chaéc chaén vaø beàn vöõng vì hy voïng khoâng ñöôïc neùm xuoáng ñaát maø ñöôïc tung treân trôøi, khoâng phaûi trong thôøi gian nhöng trong vónh cöûu, "chìm saâu vaøo beân trong böùc maøn cung thaùnh" (Dt 6,18-19). Hình aûnh nieàm hy voïng naøy ñaõ trôû thaønh kinh ñieån. Nhöng chuùng ta coøn coù moät hình aûnh khaùc, theo moät nghóa naøo ñoù, ñoái laäp vôùi hình aûnh tröôùc ñoù - caùnh buoàm. Neáu moû neo laø thöù mang laïi söï an toaøn vaø giöõ cho con thuyeàn ñöùng vöõng khi soùng bieån daäp doàn thì caùnh buoàm chính laø thöù khieán con thuyeàn chuyeån ñoäng vaø tieán veà phía tröôùc treân bieån caû.
Nieàm hy voïng hoaït ñoäng theo caû 2 caùch, treân con thuyeàn Giaùo hoäi laãn con thuyeàn nhoû cuoäc ñôøi chuùng ta. Hy voïng gioáng nhö moät caùnh buoàm ñoùn gioù vaø aâm thaàm bieán gioù thaønh ñoäng löïc tuyø nghi ñöa con thuyeàn ra khôi hoaëc vaøo bôø. Gioáng nhö caùnh buoàm trong tay cuûa moät thuûy thuû gioûi, coù theå söû moïi côn gioù töø baát kyø höôùng naøo, thuaän lôïi hay baát lôïi, ñeå ñöa con thuyeàn ñi theo höôùng mong muoán, nieàm hy voïng cuõng vaäy.
Tröôùc heát, nieàm hy voïng trôï giuùp chuùng ta treân haønh trình thaùnh hoùa baûn thaân. Ñoái vôùi nhöõng ngöôøi thöïc haønh noù, hy voïng trôû thaønh nguyeân taéc ñích thöïc cuûa söï tieán trieån taâm linh. Thaät vaäy, nieàm hy voïng luoân caûnh giaùc ñeå khaùm phaù nhöõng "cô hoäi toát ñeïp" môùi meû, bôûi vì luoân coù ñieàu gì ñoù coù theå hoaøn thaønh. Vì vaäy, hy voïng khoâng cho pheùp chuùng ta rôi vaøo tình traïng thôø ô vaø löôøi bieáng. Hy voïng hoaøn toaøn traùi ngöôïc vôùi nhöõng gì ñoâi khi ngöôøi ta nghó: hy voïng khoâng phaûi laø moät khuynh höôùng noäi taâm ñeïp ñeõ, vaø thi vò khieán baïn mô moäng vaø xaây döïng nhöõng theá giôùi töôûng töôïng.
Traùi laïi, hy voïng raát cuï theå vaø thöïc teá: daønh thôøi gian ñaët nhöõng nhieäm vuï môùi tröôùc maët ñeå hoaøn thaønh. Theo trieát gia Kierkegaard, neáu ôû trong moät tình huoáng nhaát ñònh, hoaøn toaøn khoâng coù gì ñeå laøm, thì ñoù seõ laø söï teâ lieät vaø tuyeät voïng. Nhöng nieàm hy voïng höôùng veà söï vónh cöûu neân luoân tìm ra ñieàu gì ñoù ñeå thöïc hieän haàu caûi thieän tình hình: laøm vieäc chaêm chæ hôn, vaâng lôøi hôn, khieâm toán hôn, khoå cheá hôn.
Khi baïn bò caùm doã ñeå noùi vôùi chính mình: "Chaúng coøn gì ñeå laøm nöõa", thì hy voïng seõ tieán tôùi vaø noùi vôùi baïn "Haõy caàu nguyeän!" Baïn traû lôøi "Nhöng toâi ñaõ caàu nguyeän roài!" vaø hy voïng noùi tieáp "Haõy caàu nguyeän laàn nöõa!" [6].Vaø ngay caû khi tình hình trôû neân toài teä ñeán cuøng cöïc, ñeán möùc döôøng nhö thöïc söï chaúng coøn gì ñeå laøm nöõa, thì nieàm hy voïng vaãn cho chuùng ta thaáy moät nhieäm vuï khaùc: kieân trì cho ñeán cuøng vaø khoâng maát kieân nhaãn.
Nhöõng muïc tieâu naøy ñöôïc trieát gia tin töôûng nhaán maïnh laø ñoøi hoûi khaét khe, thaäm chí heát söùc anh huøng. Roõ raøng laø chuùng ta khoâng theå thöïc hieän ñöôïc nhöõng ñieàu ñoù nhôø söùc maïnh cuûa chính mình maø chæ nhôø aân suûng cuûa Thieân Chuùa, Ñaáng ñeán trôï giuùp chuùng ta vaø khoâng bao giôø ñeå chuùng ta coâ ñôn.
Trong Taân öôùc, nieàm hy voïng coù moái töông quan ñaëc bieät vôùi söï kieân nhaãn. Hy voïng traùi ngöôïc vôùi söï thieáu kieân nhaãn, voäi vaøng, cuûa "taát caû moïi thöù vaø ngay laäp töùc". Hy voïng laø lieàu thuoác giaûi cho söï chaùn naûn. Hy voïng giöõ cho öôùc mô soáng ñoäng. Hy voïng cuõng laø moät nhaø sö phaïm tuyeät vôøi, theo nghóa laø hy voïng khoâng ñoät nhieân noùi cho chuùng ta bieát moïi thöù caàn phaûi laøm hoaëc coù theå laøm maø ñöa ra cho chuùng ta töøng khaû naêng moät. Hy voïng chæ cho "löông thöïc haøng ngaøy". Hy voïng phaân phoái noã löïc vaø do ñoù giuùp chuùng ta coù theå hoaøn thaønh vieäc phaûi laøm.
Kinh thaùnh khoâng ngöøng laøm saùng toû chaân lyù naøy: hoaïn naïn khoâng laáy ñi nhöng laøm taêng theâm nieàm hy voïng: "Ai gaëp gian truaân thì quen chòu ñöïng; ai quen chòu ñöïng, thì ñöôïc keå laø ngöôøi trung kieân; ai ñöôïc coâng nhaän laø trung kieân, thì coù quyeàn troâng caäy" (Rm 5, 3-4).
Hy voïng caàn hoaïn naïn gioáng nhö ngoïn löûa caàn gioù ñeå taêng cöôøng söùc maïnh. Nhöõng lyù do hy voïng traàn theá phaûi cheát ñi, heát lyù do naøy ñeán lyù do khaùc, ñeå lyù do ñích thöïc khoâng theå bò lay chuyeån ñoù laø Thieân Chuùa xuaát hieän. Ñieàu naøy gioáng nhö vieäc haï thuûy moät con taøu: caàn phaûi thaùo rôøi khoûi con taøu giaøn giaùo ñaõ giöõ moïi thöù laïi vôùi nhau moät caùch giaû taïo khi con taøu ñang ñöôïc xaây döïng; caùc chaân choáng phaûi ñöôïc laàn löôït thaùo ra ñeå con taøu coù theå noåi vaø di chuyeån töï do treân maët nöôùc.
Hoaïn naïn laáy ñi moïi "ñieåm töïa" cuûa chuùng ta vaø laøm cho chuùng ta chæ coøn hy voïng vaøo Thieân Chuùa. Hoaïn naïn daãn ñeán traïng thaùi hy voïng hoaøn haûo, heä taïi vieäc hy voïng khi khoâng coøn gì ñeå hy voïng (Rm 4,18), nghóa laø tieáp tuïc hy voïng baèng vieäc caäy döïa vaøo Lôøi Chuùa, ngay caû khi moïi lyù do ñeå hy voïng cuûa con ngöôøi ñaõ bieán maát. Ñaây laø nieàm hy voïng cuûa Ñöùc Maria döôùi chaân thaäp giaù. Loøng ñaïo ñöùc bình daân khoâng sai khi keâu caàu Meï vôùi danh hieäu Mater Spei, Meï cuûa nieàm hy voïng.
Söùc maïnh bieán ñoåi cuûa nieàm hy voïng ñöôïc moâ taû moät caùch tuyeät vôøi trong ñoaïn vaên cuûa ngoân söù Isaia:
Thanh nieân thì meät moûi, nhoïc nhaèn, trai traùng cuõng ngaû nghieâng, laûo ñaûo. Nhöng nhöõng ngöôøi caäy troâng Ñöùc Chuùa thì ñöôïc theâm söùc maïnh. Nhö theå chim baèng, hoï tung caùnh. Hoï chaïy hoaøi maø khoâng moûi meät, vaø ñi maõi maø chaúng chuøn chaân (Is 40,30-31).
Lôøi saám laø caâu traû lôøi cho lôøi than thôû daân chuùng: "Chuùa khoâng quan taâm ñeán soá phaän cuûa toâi". Thieân Chuùa khoâng höùa loaïi boû nhöõng lyù do gaây meät moûi vaø kieät söùc, nhöng Ngaøi ban nieàm hy voïng. Tình theá vaãn nhö cuõ, nhöng hy voïng mang laïi söùc maïnh ñeå vöôït thaéng noù. Ñieàu naøy thöïc söï gioáng nhö ñöôïc khoaùc leân mình ñoâi caùnh.
Trong saùch Khaûi Huyeàn, chuùng ta ñoïc raèng: "Khi Con Maõng Xaø thaáy mình ñaõ bò toáng xuoáng ñaát, noù lieàn ñuoåi baét ngöôøi Phuï Nöõ ñaõ sinh con trai. Baø ñöôïc ban cho ñoâi caùnh ñaïi baøng, ñeå bay vaøo sa maïc, vaøo nôi daønh cho baø" (Kh 12,13-14). Neáu hình aûnh ñoâi caùnh ñaïi baøng ñöôïc laáy caûm höùng töø baûn vaên saùch ngoân söù Isaia, thì ñieàu ñoù coù nghóa laø toaøn theå Giaùo hoäi ñaõ ñöôïc ban cho ñoâi caùnh hy voïng vó ñaïi, ñeå vôùi ñoâi caùnh naøy, Giaùo hoäi coù theå luoân luoân thoaùt khoûi nhöõng cuoäc taán coâng cuûa ma quyû vaø vöôït thaéng moïi khoù khaên. Chuùng ta keát thuùc baèng vieäc laéng nghe lôøi keâu caàu maø Thaùnh Toâng ñoà Phaoloâ khaån naøi Thieân Chuùa cho caùc tín höõu Roâma ôû cuoái thö cuûa ngaøi, vaø nhöõng lôøi naøy cuõng daønh cho chuùng ta trong chính thôøi ñieåm hieän nay:
Xin Thieân Chuùa laø nguoàn hy voïng, ban cho anh em ñöôïc chan chöùa nieàm vui vaø bình an nhôø ñöùc tin, ñeå nhôø quyeàn naêng cuûa Thaùnh Thaàn, anh em ñöôïc traøn treà hy voïng (Rm 15,13).
Nt. Anna Ngoïc Dieäp, OP
Doøng Ña Minh Thaùnh Taâm
Chuyeån ngöõ töø: cantalamessa.org (15. 03. 2024)
- - - - - - - - - - - - - - -
[1] Augustine, On the Gospel of John, 19,9.
[2] W. Marxsen, The Resurrection of Jesus of Nazareth, London, 1970.
[3] Cf. J.D.G. Dunn, Christianity in the Making, 3 vol., Grand Rapids, Mich, 2003, synthesized in his A new Perspective on Jesus, Grand Rapids, Mich 2005.
[4] John Chrysostom, Hom. in 1 Corinthians, 4, 4 (PG 61, 35 s.).
[5] Augustine, Enarr. in Psaslmos, 120,6.
[6] Soren Kierkegaard, The Works of Love, Part II, no. 3.
(Nguoàn: Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vieät Nam)